-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
vilāsavajra_nāmamantrārthāvalokinī_ed_only
executable file
·510 lines (313 loc) · 65.4 KB
/
vilāsavajra_nāmamantrārthāvalokinī_ed_only
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
% Vilāsavajra, Nāmamantrārthāvalokinī ch. 1–5
% ed. Anthony Tribe, Tantric Buddhist Practice in India, 2016
% Preliminary transcription by Ryan Conlon, March 2020
[220]
********
Adhikāra 1:
********
āryamañjuśriyaṃ natvā jñānenduṃ tryadhvatāyinam |
tathāsya nāmasaṃgītiṃ gambhīrodāradharmiṇīm ||
yogacaryākriyātantraṃ tathā pāramitānayam |
sūtrābhidharmapiṭakaṃ vilokyānyanibandhanam ||
jātakaṃ cetivṛttaṃ ca stotrakāramataṃ tathā |
vijñānavādam akhilaṃ tathā madhyamakaṃ ca yat ||
laukikaṃ ca tathā śāstraṃ guruparvakramāgatam |
upadeśaṃ ca saṃsmṛtya prārthitena mayādhunā ||
vyākhyānaṃ kriyate tasyā gambhīrodāravartanaṃ |
sattvānāṃ mandabuddhīnāṃ karuṇārdreṇa cetasā ||
idānīm asyā nāmasaṃgīteḥ śarīravyavasthāpanaṃ abhidhīyate || tad yathā | adhyeṣaṇā | prativacanam | ṣaṭkulāvalokanam | [221] māyājālābhisaṃbodhikramaḥ | bodhicittaṃ śrīvajrasattvadvāreṇa | suviśuddhadharmadhātujñānaṃ mahāvairocanasvabhāvena | ādarśajñānam akṣobhyadvāreṇa | pratyavekṣaṇājñānam amitābhamukhena | samatājñānaṃ ratnasaṃbhavarūpeṇa | kṛtyānuṣṭhānajñānam amoghasiddhisvabhāvena | pañcatathāgatamukhena jñānastutiḥ | anuśaṃsā | mantavinyāsaḥ | upasaṃhāraś ceti śarīrārthāś caturdaśa ||
tatra atha vajradhara ityādy ārabhya yāvat prahvakāyasthito 'grata iti ṣoḍaśabhir gāthābhir adhyeṣaṇā || atha [śākymunir][sic] bhagavān ityādy ārabhya yāvat tat sādhu bhagavann iti ṣaḍbhir gāthābhiḥ prativacanam || atha śākyamunir bhagavān sakalam ityādy ārabhya yāvad mahoṣṇīṣakulaṃ mahad iti dvābhyāṃ gāthābhyāṃ ṣaṭkulāvalokanam || imāṃ ṣaṇmantretyādy ārabhya yāvad arapacanāya te nama iti tisṛbhir gāthābhir māyājālābhisaṃbodhikramaḥ sūcitaḥ || tad yathetyādy ārabhya yāvan mahāyānanayottama iti caturdaśabhir gāthābhir vajradhātumahāmaṇḍaladvāreṇa bodhicittavajrasyābhidhānaṃ || mahāvairocano buddha ityādy ārabhya yāvad vajrāṅkuṣo mahāpāśa iti [222] pādonapañcaviṃśatibhir gāthābhiḥ suviśuddhadharmadhātujñānasvabhāvena stutiḥ || vajrabhairavabhīkara ityādy ārabhya yāvad ghoṣo ghoṣavatāṃ vara iti pādonasārdhadaśabhir gāthābhir ādarśajñānasvabhāvena stutiḥ || tathatābhūtanairātmyetyādy ārabhya yāvaj jñānārciḥ suprabhāsvara iti dvācatvāriṃśadbhir gāthābhiḥ pratyavekṣaṇājñānamukhena stutiḥ || iṣṭārthasādhakaḥ para ityādy ārabhya yāvad ratnaketu mahāmaṇir iti caturviṃśatibhir gāthābhiḥ samatājñānasvabhāvena stutiḥ || sarvasaṃbuddhaboddhavya ityādy ārabhya yāvan mañjuśrīḥ śrīmatāṃ vara iti pañcadaśabhir gāthābhiḥ kṛtyānuṣṭhānajñānadvāreṇa stutiḥ || namas te varada vajrāgretyādy ārabhya yāvaj jñānakāya namo 'stu ta iti pañcabhir gāthābhiḥ pañcatathāgatamukhena pañcajñānastutiḥ || iyam asau vajrapāṇe vajradhara ityādy ārabhya yāvad dharmarāja ity anuśaṃsā stutiḥ || oṃ sarvadharmetyādy ārabhya yāvad dharmadhātujñānagarbha āḥ iti mantradvāreṇa stutiḥ || atha vajradhara ityādy ārabhya yāvat [223] sarvasaṃbuddhadeśita ity upasaṃhāreṇa stutiḥ || tad ekatra dvāṣaṣṭyuttaraśatagāthābhir adhyardhaśatenānuśaṃsāgranthena stutiḥ samagrā | idaṃ ca bhagavataḥ sarvatathāgatajñānakāyasya mañjuśrījñānasattvasya nāmasaṃgīteḥ piṇḍārthaḥ ||
sarvatra vākyārthasaṃśayena sarveṣāṃ saṃbandhābhidhyeyaprayojanatatprayojanādhyavasāyapūrvikā pravṛttir iti saṃbandhādīny asya nāmasaṃgīter vācyāni || tathā hi yadi saṃbandhābhidheyam asyā na kathyeta tadonmattavākyavad asaṃbaddhatvam ānarthakyaṃ ca saṃbhāvayantaḥ prekṣāpūrvakāriṇo na pravartante śrotum iti saṃbandhābhidheyam asyā avaśyaṃ vacanīyaṃ || śraddhāvantas tu [224] bhagavadvacanaprāmāṇyāt paravartanta eva | na tān praty abhidheyādikam abhidhātavyaṃ teṣāṃ śraddhāmātrapravṛttatvāt ||
tad atrādvayajñānam abhidheyam | tathā ca vakṣyaty anuśaṃsāyām | yad utādvayadharmatāvatāraṇārthaṃ nāmasaṃdhāraṇaprakāśanatayeti || abhidhānaṃ nāmasaṃgītir iti gānaṃ gītiḥ samyaggītiḥ saṃgītir nāmnāṃ saṃgītir nāmasaṃgītir iti || nāmāni yogakriyācaryātantrapravacanasūtrāntābhidharmavinayalaukikalokottarāṇi sarvasthāvarajaṅgamāni ca | teṣāṃ nānāṃ saṃgītir iti gauṇyā sthityā na paramārthataḥ saṃvṛtyā tu | nāmamātram idaṃ sarvam ā bhavāgraparicchedam iti nyāyāt || anayor abhidhānābhidheyalakṣaṇa upāyopeyalakṣaṇo vā saṃbandhaḥ || prayojanaṃ ca mantramukhacaryācāriṇāṃ bodhisattvānām adhimuktitattvamanaskārābhyāṃ sarvadharmaprativedhikayā paramayānāvilayā prajñānuviddhayā śraddhayā sākṣātkurvatām advayajñānapratilambhaḥ || tataś ca bhāvanāprakarṣaparyatajaṃ naiṣṭhikaṃ tathāgatapadaṃ [225] prayojanaprayojana iti yojanīyaṃ ||
padārthas tv adhunā vyākhyāyate ||
[atha vajradhara śrīmān durdāntadamakaḥ paraḥ
trilokavijayī vīro guhyarāṭ kuliśeśvaraḥ || 1]
atheti vajradharam adhikṛtyāḥa tasyādhyeṣakatvena prastutatvāt | āryamāyājālaṣoḍaśasāhasrikamahāyogatantrāntaḥpātisamādhijālapaṭalād bhagavacchākyamunibhāṣitā bhagavato ma[n][sic]juśrījñānasattvasya paramārthā nāmasaṃgītir yā tasyā adhyeṣaṇārthaṃ bhagavān vajradharo mṛdvindriyasattvānugrahārthaṃ | punar apy athety āha | athaśabda ānantarye | atha vajradharo bhṛkuṭītaraṅgapramukhaiḥ sārdham nāthaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ tathāgataṃ praṇamya kṛtāñjalipuṭo bhūtvā agrataḥ sthita idam āheti saṃbandhaḥ || vajraṃ dhārayatīti vajradharaḥ | anena padena gāmbhīryam abhidhīyate | śriyo devatyas tā vidyante [226] yasyāsau śrīmāṇ | anena caudāryaṃ sūcitaṃ | tataś ca kim uktaṃ bhavati | prajñopāyātmako bhagavān vajradhara iti | ata evoktaṃ śrīsaṃvare |
sarvākāśāvakāśe śrīvajrasattvas tathāgata iti |
duḥkhena dāmyanta iti durdāntā īśvarādayas teṣāṃ damakaḥ śāsako vajradharavineyakatvāt teṣām īśvarādīnām | utkṛṣṭatvāṭ paro vajradharaḥ | bhūrlokabhuvarlokasvarlokā iti trayo lokāḥ | tān vijetuṃ śīlam asyeti trilokavijayī || atha vā jayakaramadhukarasarvārthasiddhikarās trayo bhrātaras trilokāḥ | tān vijetuṃ śīlam asyeti trilokavijayī | ata eva vīro bhagavān vajradharaḥ arair anabhibhavanīyatvāt || śrītattvasaṃgrahe pañca guhyāni paṭhyante | tathā hi |
yathā yathā hi vinayaṃ yānti sattvāḥ svabhāvataḥ |
tathā tathā hi sattvārthaṃ kuryād rāgādibhiḥ śuciḥ ||
sarvasattvahitārthāya buddhaśāsanahetutaḥ |
mārayan sarvasattvāṃs tu na sa pāpena lipyate || [227]
sarvasattvahitārthāya buddhakāyaprayogataḥ |
haraṃs tu paravittāni na sa pāpena lipyate ||
rāgatulyaṃ sukhaṃ nāsti taj jinebhyaḥ samādadat |
sattvārthāt paradārāṇi sevayan puṇyam āpnuyāt ||
sarvasattvahitārthāya buddhaśāsanahetutaḥ |
sarvakarmāṇi kurvaṃs tu bahu puṇyam avāpnuyād iti ||
teṣāṃ pañcānāṃ guhyānāṃ rājā guhyarāṭ | guhyair vā rājata iti guhyarāṭ || kuliśo vajras tasya īśvaraḥ kuliśeśvaraḥ || bhagavān vajradharo 'grataḥ sthito bhūtvā kṛtāñjalipuṭa idaṃ vakṣyamānam āheti kriyāpadaṃ sarvatra yojanīyam ||
[vibuddhapuṇḍarīkākṣaḥ protphullakamalānanaḥ|
prollālayan vajravaraṃ svakareṇa muhur muhuḥ || 2]
vibuddha<puṇḍarīkākṣa> iti puṇḍarīkaṃ śvetapadmaṃ vibuddhaṃ vikasitam akṣi cakṣuḥ | tataś cāyaṃ vigrahaḥ | vibuddhaṃ ca puṇḍarīkaṃ ceti vibuddhapuṇḍarīkaṃ | vibuddhapuṇḍarīkam ivākṣiṇī locane yasya sa tathoktaḥ || <protphullakamalānana iti> [228] prakarṣeṇotphullaṃ protphullaṃ kamalaṃ padmam ānanaṃ mukhaṃ | prakarṣotphullakamalavad ānanaṃ yasyāsau tathoktaḥ || vajrasya madhyaṃ svakareṇa gṛhītvā muhur muhuḥ punaḥ prakṣiptaṃ vajraṃ pratīcchan prollālayann idam āheti saṃbandhaḥ ||
[bhṛkuṭītaraṃgapramukhair anantair vajrapāṇibhiḥ |
durdāntadamakair vīrair vīrabībhatsarūpibhiḥ || 3]
śrīvajrapāṇyabhiṣekatantre śrīvajradharānucarā bhṛkuṭītaraṃgapramukhāḥ pañca śatāni krodhagaṇānāṃ paṭhyante | taiḥ ārdhaṃ bhagavān vajradharaḥ saṃbuddhaṃ praṇamyedam āheti yojyaṃ || te ca krodhagaṇāḥ paramārthato 'nantāḥ | ata āhānantair vajrapāṇibhir iti | te 'pi durdāntadamakā vajradharavat | ata evāha durdāntadamakair iti | ata eva vīrās te | tair anabhibhavanīyatvāt | ata āha vīrair iti | kiṃrasā vīrarasāḥ | kiṃrūpiṇo bībhatsarūpiṇaḥ | ata eva vīrabībhatsarūpibhir iti || [229]
[ullālayadbhiḥ svakaraiḥ prasphuradvajrakoṭibhiḥ |
prajñopāyamahākaruṇājagadarthakaraiḥ paraiḥ || 4]
ullālayadbhir iti ūrdhvam utkṣipadbhiḥ | kaiḥ | svakaraiḥ || prasphuradvajrakoṭibhir iti prasphurantyo vajrāṇāṃ koṭayo 'grabhāgā yeṣāṃ te prasphuradvajrakoṭayaḥ | taiḥ || kimātmakāḥ | prajñopāyamahākaruṇayā jagatām arthaṃ kartuṃ śīlaṃ yeṣāṃ te prajñopāyamahākaruṇājagadarthakarāḥ | tatra sarvadharmāṇāṃ pravicayaḥ prajñā | upāyo 'bhilāṣo 'śeṣalaukikalokottaras amādbhipradarśanamukhena yathābhavyatayā sakalasattvārthakaraṇe | kam ruṇaddhīti karuṇā | kam iti sukhasyākhyā | kāruṇiko hi paraduḥkhaduḥkhī sann [230] ātmanaḥ sukham āvṛṇotīti karuṇā | mahatī cāsau karuṇā ca mahākaruṇā | anālambanātmikā || jagac ca jagac ca jagac ca jagaganti traidhātukāni | teṣām arthaḥ prayojanaṃ | ata āha prajñopāyamahākaruṇājagadarthakarair iti | ata eva te krodhāḥ parā utkṛṣṭās te ata āha parair iti ||
[hṛṣṭatuṣtāśayair muditaiḥ krodhavigraharūpibhiḥ |
buddhakṛtyakaraiḥ nāthaiḥ sārdhaṃ praṇatavigrahaiḥ || 5]
kiṃsvabhāvāḥ | hṛṣṭatuṣṭāśayasvabhāvāḥ | tatra hṛṣṭāḥ kāyais tuṣṭāś cittaiḥ | āśayo 'bhiprāyaḥ | tataś cāyam arthaḥ | hṛṣṭatuṣṭā āśayā yeṣāṃ te hṛṭṣatuṣṭāśayā ata āha hṛṣṭatuṣṭāśayair iti | ata eva muditā harṣitāḥ sarvasattvārthakaraṇāt | ata evāha muditair iti || vigrahasya rūpaṃ vigraharūpaṃ | krodhānāṃ vigraharūpaṃ krodhavigraharūpaṃ | kiṃ tadrūpaṃ mahābhairavāṭṭaṭṭahāsānekaśīrṣakaracaraṇavikṛtanayanordhvakeśapiṅgalabhrūbhaṅgakapālamālālaṃkṛtisarpābharaṇavyāghracarmaniveśanādikaṃ | tad vidyate yeṣāṃ te krodhavigraharūpinaḥ | ata [231] āha krodhavigraharūpibhir iti || buddhānāṃ kṛtyāni buddhakṛtyāni kṛtyāni kartavyāni | ata āha buddhakṛtyakarair iti | ata eva nāthāḥ śāstāro buddhakṛtyakaraṇāt | ato nāthair iti || praṇato vigraho yeṣāṃ te praṇatavigrahāḥ | atas taiḥ | praṇatavigrahaiḥ sārdhaṃ bhagavān vajradhara idaṃ vakṣyamāṇam āheti saṃbandhaḥ ||
[praṇamya nāthaṃ saṃbuddhaṃ bhagavantaṃ tathāgatam |
kṛtāñjalipuṭo bhūtvā idam āha sthito 'grataḥ || 6]
kiṃ kṛtvā | praṇamya | kaṃ | nātham iti | anāthānāṃ lokānām anuśāsanāt nāthaḥ svāmī | taṃ || punar api kiṃviśiṣṭam nātham ity āha saṃbuddham iti samyaksaṃbuddhaṃ na śrāvakaṃ pratyekabuddhaṃ vā || bhūyo 'pi nāthaṃ viśinaṣṭi bhagavantam iti [232] bhagasaṃpannatvād bhagavān | caturmārabhaṅgād vā | tathā cāha |
kleśakarma tathā janma kleśajñeyāvṛtī tathā |
yena vaipakṣikā bhagnās teneha bhagavān smṛtaḥ || iti ||
anena nairuktena vidhinā kleśādikaṃ bhagnavān iti bhagavān | aiśvaryādiguṇayogād vā | tathā cāha |
aiśvaryasya samgrasya rūpasya yaśasaḥ śriyaḥ |
jñānasyātha prayatnasya ṣaṇṇām bhaga iti smṛtiḥ || iti ||
punar api kiṃbhūtaṃ nātham ity āha tathāgataṃ iti | tathatāṃ [233] śūnyatāṃ gataḥ tathāgataḥ | atha vā yathā te tathāgatā gatā gacchanti gamiṣyanti tathā gacchatīti tathāgataḥ | taṃ tathāgataṃ praṇamyeti pūrveṇa saṃbandhaḥ | agrataḥ sthito bhūtvā kṛtāñjalipuṭaḥ san bhagavān vajradhara idam āha ||
[maddhitāya mamārthāya anukampāya me vibho |
māyājālābhisaṃbodher yathā lābhī bhavāmy aham || 7]
maddhitāyetyādi | mahyaṃ hitaṃ maddhitaṃ hitam āyatipathyam āgāmiparṇāmatvāt || mamārthāya matprayojanāya me mama he vibho anukampāya anugrahāya yathā yena prakāreṇāhaṃ lābhī bhavāmi | kasyeti āha | māyājālābhisaṃbhodher iti | māyājālābhisaṃbodhir nāma kramas tasya yathāhaṃ lābhī bhavāmi tathā bhagavān prakāśayatv iti vakṣyamāṇena kriyāpadena saṃbandhaḥ || [234]
[ajñyānapaṅkamagnānāṃ kleśavyākulacetasāṃ |
hitāya sarvasattvānām anuttaraphalāptaye || 8]
ajñānapaṅkamagnānāṃ sarvasattvānāṃ hitāya ca | tatrājñānam avidyā saivāsaṅgasthānatvād duruttaratvāc ca paṅka iva paṅkaḥ | tasmin magnā ye satvās teṣām hitāya || punar api kiṃviśiṣṭās te sattvā ity āha kleśavyākulacetasaḥ | kleśā ṣaṭ | tathā cāhābhidharme |
mānadṛgvicikitsāś ca rāgapratighamūḍhayaḥ | iti ||
taiḥ kleśair vyākulāni cetāṃsi yeṣāṃ sattvānāṃ te kleśavyākulacetasaḥ | atas teṣām || anuttaraphalaprāptaye bhagavān prakāśayatv iti tadarthaṃ tatprāptaya iti ||
[prakāśayatu saṃbuddho bhagavān śastā jagadguruḥ
mahāsamayatattvajña idriyāśayavit paraḥ || 9]
prakāśayatu bhagavān ityāha | saṃbuddha iti śāśvatadvāreṇa || jagadanuśāsanāc chāstety akṣobhyadvāreṇa || jagatāṃ gurur jagadgurur iti ratnasaṃbhavadvāreṇa || samayo bhagavān śrīvajrasattvaḥ | mahāś cāsau samayaś ca mahāsamayaḥ | tasya tattvaṃ mahāsamayatattvaṃ | [235] taj jānātīti mahāsamayatattvajña iti | amitābhadvāreṇa || indriyāṇi mṛdumadhyādhimātrāṇi | teṣām āśayo 'bhiprāyaḥ | taṃ vettīti indriyāśayavid ity amoghasiddhidvāreṇa || evaṃ pañcatathāgatāmako bhagavān para utkṛṣṭaḥ prakāśayatv ity arthaḥ ||
[bhagavan jñānakāyasya mahoṣṇīṣasya gīṣpateḥ |
mañjuśrījñānasattvasya jñānamūrteḥ svayaṃbhuvaḥ || 10]
atha bhagavan jñānakāyasyetyādi || he bhagavn mañjuśrījñānasattvasya saṃbandhinī yā nāmasaṃgītis tāṃ cāhaṃ dhārayiṣyāmīti vakṣyamāṇena kriyāpadena saṃbandhaḥ || kiṃviśiṣṭasya jñānakāyasyeti | jñānam eva kāyo jñānakāyas tasya jñānakāyasyety ādarśajñānadvāreṇa || mahoṣṇīṣasyeti | mahān uṣṇīṣo 'syeti mahoṣṇīṣas tasya mahoṣṇīṣasyeti samatājñānadvāreṇa || mahoṣṇīṣatvaṃ sarvatathāgatabhiṣekātmakatvāt || giṣpater iti | girāṃ śabdānāṃ patiḥ svāmī gīṣpatis tasya gīṣpateḥ pratyavekṣaṇājñānadvāreṇa || jñānamūrter iti | jñānam eva mūrtir jñānamūrtis [236] tasya jñānamūrter iti kṛtyānuṣṭhānajñānadvāreṇa || svayaṃbhuva iti svayaṃ bhavatīti svayaṃbhūr bhāvanābalād bhavatīty arthaḥ | tathā coktaṃ śrīparamādye |
samantabhadrajñānasya svayam evāvabhotsyate | iti ||
atas tasya svayaṃbhuva iti suviśuddhadharmadhātujñānadvāreṇa || kim uktaṃ bhavati | pañcajñānātmako bhagavān mañjuśrījñānasattvaḥ | mañjuḥ komalā śrīr yasyāsau mañjuśrīḥ | jñānasattva iti | sarvatathāgatahṛdayavihāritvāt | mañjuśrīś cāsau jñānasattvaś ceti mañjuśrījñānasattvaḥ | nāyaṃ daśabhūmīśvaro bodhisattvaḥ kiṃ tarhy advayajñānaṃ prajñāpāramitā saiva mañjuśrījñānasattvaḥ || ata evāha dignāgapādaḥ |
prajñāpāramitā jñānam advayaṃ sā tathāgata iti ||
tasya mañjuśrījñānasattvasya pañcajñānātmakasya saṃbandhinī yā nāmasaṃgītis tāṃ cāhaṃ dhārayiṣyāmīti || [237]
[gambhīrārthām udārārthāṃ mahārthām asamāṃ śivāṃ |
ādimadhyāntakalyāṇīṃ nāmasaṃgītim uttamāṃ || 11]
kiṃviśiṣṭām ity āha || gambhīrārthām ityādi | gambhīraś cāsav arthaś ca [gambīrārthaḥ][sic] śūnyatārthaḥ sa yasyām asti sā gambhīrārthā | atas tām dhārayiṣyāmīti || udārārthām iti | udāraś cāsāv arthaś codārārtho vaipulyārtha iti yāvat | sa yasyāṃ vidyate sā udārārthā | tāṃ ca || mahārthām iti | mahān artho yasyāṃ sā mahārthā | mahārthatvaṃ punar niravaśeṣasattvārthatā sarvāsāparipūraṇatvāt | <tāṃ ca> || asamām iti | na vidyate samā yasyā sāsamā | asamatvaṃ kutaḥ | dharmadhātusvabhāvatvāt | <tāṃ ca> || śivām iti sarvaprapañcopaśamatvāt || ādimadhyāntakalyāṇīm iti | śrutacintābhāvanākāleṣu harṣaprīti[238]praśrabdhilābhāt trikalyāṇinī | tāṃ dhārayiṣyāmi || nāmasaṃgītim uttamām iti gatārtham ||
[yātītair bhāṣitā buddhair bhāṣiṣyante hy anāgatāḥ |
māyājālamahātantre yā cāsmin saṃpragīyate |
mahāvajradharair hṛṣṭair ameyair mantradhāribhiḥ ||
ahaṃ caināṃ dhārayiṣyāmy ā niryāṇād dṛḍhāśayaḥ | 12—14ab]
punar api kiṃviśiṣṭam ity āha | yātītair ityādi | atītair buddhair yā bhāṣitā anāgatāś ca ye samyaksaṃbuddhā hi yasmād yāṃ bhāṣiṣyante punaḥ | pratyutpannāś ca buddhā bhagavanto bhāṣante yāṃ nāmasaṃgītiṃ punar apīti || [239]
pratyutpannāś ca saṃbuddhā yāṃ bhāṣante punaḥ punaḥ ||
māyājāletyādi | asmin māyājālamahātantre 'meyair mahāvajradharair mahāmantradhāribhir hṛṣtair yā saṃpragīyate tāṃ ||
ahaṃ caināṃ dhārayiṣyāmy ā niryāṇād nirvāṇaṃ yāvat | kiṃbhūto dṛḍhāśayaḥ | ḍṛḍho 'vicala āśayo 'bhiprāyo yasyāsau dṛḍhāśaya iti ||
anetaitad uktaṃ bhavati | tryadhvavartibhis tathāgatair yā bhāṣitā <sā> nāmasaṃgītiḥ | ato 'sya dharmaparyāyasyākāśatulyatāṃ saṃdarśayati | tathā coktaṃ |
utpādād vā tathāgatānām anutpādād vā <tathāgatānāṃ> sthitaivaiṣā dharmāṇāṃ dharmateti pradarśitaṃ bhavatīti ||
[yathā bhavāmy ahaṃ nātha sarvasaṃbuddhaguhyadhṛk || 14cd]
yathā bhavāmy ahaṃ ityādi | he nātha yathā sarvasaṃbuddhaguhyadhṛg bhavāmy ahaṃ tathā prakāśayatv iti pūrveṇa saṃbandhaḥ | dhṛg ity ayaṃ śuddhapāṭhaḥ || [240]
[prakāśayiṣye sattvānāṃ yathāśayaviśeṣataḥ | 15ab]
yathāvat tāṃ aham adhigamya sarvasattvānāṃ yathāśayaviśeṣāt prakāśayiṣye || kimartham ity āha |
aśeṣakleśanāśāya aśeṣājñānahānaya iti || [15cd]
tatra aśeṣakleśā iti kleśopakleśā gṛhyante teṣāṃ nāśāya | aśeṣājñānahānaya iti aśeṣeṣu padārtheṣv ajñānaṃ aśeṣājñānam aśeṣājñānahānis tadarthaṃ prakāśayiṣye ||
[evam adhyeṣya guhyendro vajrapānis tathāgatam |
kṛtāñjalipuṭo bhūtvā prahvakāyasthito 'grataḥ || 16]
evam ityādi | evam anena prakāreṇa bhagavān guhyendro vajrapāṇis tathāgatam adhyeṣya | tatra guhyā yakṣā aḍakavatīnivāsinas teṣām indro rājā | ata eva guhyendra ity ucyate || kṛtāñjalipuṭo bhūtvā prahvakāyaḥ praṇatakāyo 'grataḥ sthita iti || saṃskārapūrvikā prārthanā adhyeṣaṇā | saṃskāro 'tra praṇāmādi ||
āryanāmasaṃgītiṭīkāyāṃ nāmamantrārthāvalokinyām adhyeṣaṇāyā<ḥ> prathamo 'dhikāraḥ || gāthāḥ ṣoḍaśa || [241]
********
Adhikāra 2:
********
[atha śākyamunir bhagavān saṃbuddho dvipadottamaḥ |
nirṇamayyāyatāṃ sphītāṃ svajihvāṃ svamukhāc chubhām || 17]
adhyeṣaṇānantaraṃ prativacanam āha | atha śākyamunir ityādi | śākyakulānāṃ muniḥ kāyavākcittamaunayogān muniḥ | bhagavān saṃbuddha iti gatārthaḥ | dvipadottama iti dvipadā devamanuṣyāḥ | teṣām uttamaḥ śreṣṭha ity arthaḥ | svajihvāṃ nirṇamayyopasaṃhṛtya svamukhād iti svamukha āyatām iti dīrghāṃ sphītām iti bahalatarāṃ śubhām iti dakṣiṇāvartaśaṅkhanibhāṃ | sarvadharmālayāṃ ca ||
[smitaṃ saṃdarśya lokānām apāyatrayaśodhanam |
trailokyābhāsakaraṇaṃ caturmārāriśāsanam || 18]
kiṃ kṛtvā | smitam ityādi | lokānāṃ sattvānām apāyatrayaśodhanaṃ narakatiryakpretasaṃśodhanaṃ smitaṃ darśayitvā vajrapāṇiṃ pratyabhāṣateti saṃbandhaḥ || tathāgatānāṃ dharmadeśanāyās triliṅgāni | tad yathā | smitaṃ vyavalokitaṃ raśmisaṃcodanaṃ ca | kvacid ekaṃ kvacid dve kvacit trīṇi vā yugapad bhavanti | tad yathā śrīmāyājāla- [242]tantre dvayaṃ paṭhyate | smitaṃ vyavalokitaṃ ca | kvacit trīṇi yathā pañcaviṃśatisāhasryāṃ prajñāpāramitāyāṃ maitreyavyavalokanaṃ smitaṃ mukhena raśmispharaṇaṃ ceti | kvacid ekaṃ yathātraiva nāmasaṃgītau smitaṃ saṃdarśya lokānām iti || tac ca smitaṃ caturvidhaṃ | aṅgapratyaṅgaspharaṇena romakūpaspharaṇena prakṛtiprabhāvispharaṇena jihvendriyaraśmispharaṇena ca | tad atra jihvāprātihāryaṃ | deśanāyāḥ pūrvaliṅgaṃ || trailokyābhāsakaraṇam ityādinā darśayati bhūr bhuvaḥ svar iti trayāṇāṃ lokānām ābhāsakaraṇaṃ prakāśanakaraṇaṃ smitaṃ darśayitvā vajrapāṇiṃ pratyabhāṣateti saṃbandhaḥ || punar api kiṃviśiṣṭaṃ smitam ity āha caturmārāriśāsanam iti | catvāro mārāḥ skandhakleśamṛtyudevaputrāḥ | ta evārayas teṣāṃ śāsanam anuśāsanaṃ nigrahaḥ ||
[trilokam āpūrayantyā brāhmyā madhurayā girā |
pratyabhāṣata guhyendraṃ vajrapāṇiṃ mahābalam || 19]
smitaṃ saṃdarśyeti trilokam āpūrayantyā vajrapāṇiṃ girā vācā pratyabhāṣata | kiṃbhūtayā | madhurayā | mādhuryaṃ śrutisukhatvāt [243] brāhmyeti brahmasvaropetatvāt | brahmasvara iti brahmaśabdo mahato mahāguṇasyādhivacanaṃ yathoktaṃ |
brāhmaṃ puṇyaṃ prasūyate 'nekasāhasraparṣadīti ||
sāhasraśabdena trisāhasramahāsāhasro lokadhātur avagantavyaḥ | anekasāhasramayyāṃ parṣadīty arthaḥ || yathā coktaṃ |
lokadhātuṃ trisāhasramahāsāhasraṃ śabdena spharatīti |
yathābhyantarāḥ śṛṇvanti tathā bāhyā apīti |
tatrābhyāntarā ye 'smiṃs trisāhasramahāsāhasre sthitāḥ | bāhyā iti ye lokadhātvantaritāḥ | tena mahattvād brahma | tasya svaro brahmasvaraḥ ||
atha vā brahmā bhagavān śākyamuniḥ | tasya brahmaṇa iyaṃ [244] brāhmī vāk | tayā brāhmyā ekayaiva girā trilokam āpūrayantyā vyāpnuvantyā vajrapāṇiṃ pratyabhāṣata | tathā coktaṃ |
ekāpi vāṇi bhavasūdanasya nānābhidhānaiḥ pratideśabhinnaiḥ |
yathā tathā sarvajanaprabodhahetur bhavaty askhalitā vibhakteti ||
[sādhu vajradhara śrīmān sādhu te vajrapāṇaye |
yat tvaṃ jagaddhitārthāya mahākaruṇayānvitaḥ ||
mahārthāṃ nāmasaṃgītiṃ pavitrām aghanāśanīm |
mañjuśrijñānakāyasya mattaḥ śrotuṃ samudyataḥ ||
tat sādhu deśayāmy eṣa ahaṃ te guhyakādhipa | 20–22ab]
sādhu vajradharetyādi | te tava vajrapāṇeḥ sādhu | śrīmān he vajradhara yat yasmāt tvaṃ mañjuśrījñānakāyasya saṃbandhinī yā nāmasaṃgītis tāṃ mattaḥ śrotuṃ samudyatas tat tasmāt he guhyakādhipa te tava sādhu deśayāmīti saṃbandhaḥ || kimarthaṃ tvayāhaṃ pṛṣṭaḥ | [245] jagaddhitārthāyeti | jagadanugrahāya mahākaruṇayānvitaḥ san || kiṃviśiṣṭāṃ nāmasaṃgītiṃ śrotum udyata iti | pavitrām iti māñgalyāṃ | aghanāśanīm iti pāpanāśanīṃ ||
[śṛṇu tvam ekāgramanās tat sādhu bhagavann iti || 22cd]
śṛṇu tvam ekāgramanā iti | anenaitad uktaṃ bhavati | mādhomukhacchidrāśucighaṭavat kiṃ tarhi sādhu śṛṇu || bhagavataivam ukte sati vajradharaḥ prāha bhagavan śākyamune evam astv iti | yathoktenaiva krameṇāhaṃ śṛṇuyām iti ||
āryanāmasaṃgītiṭīkāyāṃ nāmamantrārthāvalokinyāṃ prativacanādhikāro dvitīyaḥ || gāthāḥ ṣaṭ || [246]
********
Adhikāra 3:
********
[atha śākyamunir bhagavān sakalaṃ mantrakulaṃ maha[d][sic] |
mantravidyādharakulaṃ vyavalokya kulatrayaṃ || 23]
idānīṃ prativacanāntaraṃ ṣaṭkulāvalokanam adhikṛtyāha | atha śākyamunir bhagavān<ityādi | tatra> sakalaṃ mantrakulaṃ mahad iti grahaṇakavākyam etat sāmānyenopāttaṃ | tad vyavalokya girāṃ pater mañjuśrījñānasattvasya saṃbandhinī yānutpādadharmiṇī gāthā tām imāṃ bhāṣate smeti | vakṣyamāṇakriyāpadena saha saṃbandhaḥ ||
mantravidyādharakulam iti | vidyāṃ dhārayatīti vidyādharaḥ | mantrātmakaś cāsau vidyādharaś ca mantravidyādharaḥ | na dhāraṇyātmakaḥ | tasya kulaṃ mantravidyādharakulaṃ karmakulam ity arthaḥ || kulatrayam iti kāyavākcittasvabhāvatvād vairocanakulaṃ || [247]
[lokalokottarakulaṃ lokālokakulaṃ mahat |
mahāmudrākulaṃ cāgryaṃ mahoṣṇīṣakulaṃ mahat || 24]
lokalokottarakulam iti | lokṛ darśane | lokyata iti lokaḥ | tasya kulaṃ lokalokottarakulaṃ padmakulam ity arthaḥ ||
lokālokakulaṃ mahad iti | lokānām āloko lokālokaḥ | akṣobhyaḥ | ādarśajñānātmakatvāt | tasya kulaṃ lokālokakulaṃ <mahad> vajrakulam evāgryaṃ vairocanādīnāṃ bodhicittasvabhāvatvāt | tasya kulaṃ mahāmudrākulam ity arthaḥ || mahoṣṇīṣakulaṃ mahad iti | sarvatathāgatānāṃ traidhātukadharmarājyābhiṣekapradānān mahoṣṇīṣatvam | tasya kulaṃ mahoṣṇīṣakulaṃ mahad ratnakulam ity arthaḥ ||
āryanāmasaṃgītiṭīkāyāṃ nāmamantrārthāvalokinyāṃ ṣaṭkulāvalokanādhikāras tṛtīyaḥ || gāthe dve || [248]
********
Adhikāra 4:
********
adhunā śrīmāyājālābhisaṃbodhikramo guruparaṃparāyāta ucyate | sa ca śrīmāyājālaṣoḍaśasahasrāntaḥpātī | tatrādau tāvan mantramukhacaryācārī imāṃ bhagavato mañjuśrījñānasattvasya sarvatathāgatajñānakāyasya jñānamūrter advayaparamārthāṃ nāmasaṃgītiṃ nāma cuḍāmaṇiṃ sākṣātkarukāmo bodhisattvo 'śeṣānavaśeṣasarvasattvadhātuparitrāṇāśayo vastubhiḥ sattvān saṃgṛhya anuttarāyāṃ saṃyaksaṃbodhau cittam utpādayet || tathā cāha |
samanvāharantu māṃ sarvabuddhabodhisattvā aham amukanāmā imāṃ velām upādāya yāvad ā bodhimaṇḍaniṣadanāt |
utpādayami paramaṃ bodhicittam anuttaram |
yathā traiyadhvikā nāthāḥ saṃbodhau kṛtaniścayāḥ || [249]
trividhāṃ śīlaśikṣāṃ ca kuśaladharmasaṃgraham |
sattvārthakriyāśīlaṃ ca pratigṛhṇāmy ahaṃ dṛḍham ||
buddhaṃ dharmaṃ ca saṃghaṃ ca triratnāgram anuttaram |
adyāgreṇa grahīṣyāmi saṃvaraṃ buddhayagajam ||
vajraṃ ghaṇṭāṃ ca mudrāṃ ca pratigṛhṇāmi tattvataḥ |
ācāryaṃ ca grahīṣyāmi mahāvajrakuloccaye ||
caturdānaṃ pradāsyāmi ṣaṭkṛtvā tu dine dine |
mahāratnakule yogye samaye ca manorame ||
saddharmaṃ pratigṛhṇāmi bāhyaṃ guhyaṃ triyānikam |
mahāpadmakule śuddhe mahābodhisamudbhave ||
saṃvaraṃ sarvasaṃyuktaṃ pratigṛhṇāmi tattvataḥ |
pūjākarma yathāśaktyā mahākarmakuloccaye ||
utpādayitvā paramaṃ bodhicittam anuttaram |
gṛhītvā saṃvaraṃ kṛtsnaṃ sarvasattvārthakāraṇāt || [250]
atīrṇāṃs tārayiṣyāmi amuktān mocayāmy ahaṃ |
anāśvastān āśvāsayiṣyāmi sattvān sthāpayiṣyāmi nirvṛtāv iti ||
saṃvaragrahaṇapūrvakaṃ bodhicittam utpādya pañcākārābhisaṃbodhiṃ bhāvayed anena krameṇa || prathamaṃ tāvad ādarśajñānaṃ pratibimbayogena bhāvayet | yathā pariśuddhādarśamaṇḍale taddeśakālasaṃnihitāḥ padārthajātayaḥ pratibhāsante tathā suviśuddhadharmadhātuniṣyande mahābodhicitte gatideśayonibhedabhinnān sattvadhātūn paśyaṃs tatra tān sunirmala ādarśajñāne dṛṣtvā tadupari sattvālambanāṃ karuṇām utpādayet || aho batāmī sattvā anāthā aśaraṇā aparāyaṇā duḥkhitāḥ saṃsārārṇavanimagnās teṣāṃ sattvānām arthāya yathāham ātmānaṃ sarveṇa sarvaṃ sarvathā sarvaduḥkhebhyo mocayiṣyāmi tathā sarvasattvān apīty ādarśajñāne sarvasattvān [251] asaṃvṛtyā paśyet ||
tataḥ samatājñānam adhimuñcet sarvadharmanairātmyasamatāyogena | yathā sarvadharmāḥ śūnyā anātmānas tathāham api śūnyo 'nātmeti vibhāvya sarvadharmanairātmyaṃ praviśet || tathā cāha | yathātmānaṃ tathā prajānāti sarvasattvān | yathā sarvasattvāṃs tathā prajānāti sarvadharmān ityādi || tataḥ sarvadharmanairātmyasvabhāvādhigamād dharmāvalambanāṃ karuṇāṃ samatājñānenotpādayet |
tataś cākāro mukhaṃ sarvadharmāṇām ādyanutpannatvād iti mantram uccarya
mantrārthaṃ bhāvayen mantrī nikhilena samāsataḥ |
vibhāvya dharmanairātmyam anālambanayā saha ||
evaṃ pratyavekṣanājñānaṃ ||
samanantaram evānālambanamahākaruṇānugataṃ sakalagrāhyagrāhakavinirmuktaṃ prakṛtiprabhāsvaraṃ pratyastamitāvayavasvabhāvaṃ suviśuddhadharmadhātuśūnyatājñānaṃ bhāvayet || [252]
tataś ca sarvasattvārthakriyāvirahito yogī pūrvapraṇidhānāhitacittasaṃtānavaśād utthāpito 'nālambanayā mahākaruṇayā kṛtyānuṣṭhānajñānaṃ bhāvayet | nirvikalpakajñānapṛṣṭhalabdhaśuddhalaukikajñānatvāt tasya tenaiva sakalasattvārthaparisamāptiḥ | tac ca prasthānalakṣaṇaṃ bodhicittaṃ saṃvṛtiparamārthasvabhāvaṃ prakṛtivaiyavadānikaṃ cittam iti veditavyam ||
tato yogī cittaṃ māyopamākāram ākāśadeśasthaṃ prakṛtiprabhāsvaraṃ tārakākāraṃ akāraṃ vicinatya tadudbhūtaṃ krodhajvālāmālākulaṃ nīlavarṇam anekaraśmiśatasahasraparivṛtaṃ samantabhadraṃ paramānandamātmānaṃ bṛhad dhūṃkāraṃ cintayet | tasmād dhūṃkārād anekākāraraśmayo viniḥsṛtās tebhyaś ca raśmimukhebhyaḥ sarvatathāgatās taiś ca sarvatathāgataiḥ sarvabuddhakṣetrāṇi gatvāśeṣānavaśeṣeṣu sarvalokadhātuṣu sarvasattvadhātūn saṃśodhya bodhicittotpādādikaṃ kṛtvā [253] yāvat sarvabuddhavikurvitāni ca saṃdarśya punar āgatya tasmin hūṃkāre praviśantīti cinatayet |
tatpariṇataṃ nīlādiṣaḍvarṇam abhiratyādiṣaḍbuddhakṣetravyāpinaṃ jvālāmālinaṃ sarvamārāridurdharṣaṃ ṣaṇmukhaṃ pañcasūcikaṃ jñānavajraṃ bhāvayet | tasya vajravaraṭakasyāntargataṃ śuklaṃ bhrūṃkāraṃ vicintya | tatparāvṛttyā catūratnamayaṃ trisāhasramahāsāhasralokadhātupramāṇaṃ caityaṃ vibhāvya | tasya garbhe hrīḥkāreṇa dharmodayaṃ | taduparyakāreṇa viṣvavajraṃ tena ca vajramayīṃ śuklavarṇāṃ bhūmim adhitiṣṭhet |
tato bhrūṃkāreṇa vajramaṇiratnaśikharakūṭāgāraṃ cintayet | tacca kiṃviśiṣṭam ityāha |
caturaśraṃ caturadvāraṃ catustoraṇabhūṣitam |
ghaṇṭāpaṭṭapatākādisrakcāmaravibhūṣitam ||
koṇeṣu caiva sarveṣu dvāraniryūhasaṃdhiṣu |
khacitaṃ vajraratnais tu ardhacandreṇa saṃyutaiḥ ||
hārārdhahāraracitaṃ vicitrair upaśobhitam | [254]
rajobhiḥ pañcavarṇais ca saṃlikhed bāhyamaṇḍalam ||
tasya cakrapratīkāśaṃ praviśyābhyantaraṃ puram |
vajradhātvabhidhānākhyaṃ dvitīyaṃ vinyaset tataḥ |
vajramālāparikṣpitam aṣṭastambhopaśobhitam |
rajobhiḥ pañcabhiś caiva hārārdhādivibhūṣitam ||
maṇḍalasya tu bāhyasya yad uktaṃ sarvalakṣaṇam |
sarvaṃ tasyāpi tat kuryāt samāsena viśeṣataḥ ||
ekam eva na kuryād vai toraṇaṃ dvārasaṃdhiṣu |
ataś ca tasya dvārāṇi toraṇāni na kalpayet ||
āsanaṃ ca nyaset paścād devatānāṃ yathākramam |
tatra madhye nyasec caiva pradhānasya tu āsanam ||
pūrvādidikṣu sarvāsu akṣobhyādīnāṃ ca viṣṭaram |
svabījapariniṣpannaṃ kalpayet tac ca yogavit ||
tatrāsanavikalpaḥ | madhye siṃhāsanaṃ pūrve gajāsanaṃ dakṣiṇe turagāsanaṃ paścime mayūrāsanam uttare garuḍāsanam iti ||
sattvavajryādyārabhya yāvad vajrāveśaparyantānām akārapariniṣpannāni candramaṇḍalāni vicintayet | [255]
tataś ca pradhānāsana āḥkāreṇa pariniṣpannaṃ mahāvairocanam | yato yad eva cittaṃ prakṛtyā grāhakādyākāravirahād dharmadhātusvabhāvaṃ tad eva caturmukhaṃ śūnyatādicaturvimokṣamukhānāṃ dharmadhātor ālambanatvena sarvasamādhiprasūtihetutvāt | śuklavarṇaṃ dharmadhātusvabhāvatvāt | jaṭāmakuṭopetaṃ nirābharaṇaṃ ca śāntacittatvāt | bodhyagrīmudrāyuktaṃ prajñopāyātmakatvāt || tam evaṃbhūtaṃ mahāvairocanam ātmānam adhimucya caturbuddhāsanayogena taddhṛdaye candramaṇḍalaṃ tadupari dhīḥkāreṇa pariniṣpannam ādibuddhaṃ bhagavantaṃ | pañcānanam iti pañcamukhaṃ | pañcaśikham iti pañcacīrakaṃ | tasyaiva bandhanāt pañcacīrakaśekharaṃ | pañcavarṇopetaṃ | pūrveṇa nīlaṃ dakṣiṇena pītaṃ paścimena raktam uttareṇa haritaṃ | mūrdhni paramāśvamukhavad avasthitaṃ mukhaṃ śvetaṃ <yasya taṃ> | śāntaṃ kumārābharaṇopetaṃ saśṛṅgāraṃ vicitravastraparidhānam aṣṭabhujaṃ śatasāhasrikāṃ prajñāpāramitāṃ caturdhā vibhajya caturbhiḥ karair hṛdi saṃdhār<a>yamānam | aparaiś caturbhiḥ [256] karaiḥ prajñākhaḍgaṃ praharaṇābhinayena dhārayantaṃ caturbuddhāsanayogena vyavasthitaṃ bhāvayet ||
[imāṃ ṣaṇmantrarājānasaṃyuktām advayodayām |
anutpādadharmiṇīṃ gāthāṃ bhāṣate sma girāṃ pateḥ || 25]
imāṃ dvādaśatathāgatabhūmyupalakṣitāṃ gāthāṃ girāṃ pater bhāṣate smeti saṃbandhaḥ || kiṃbhūtāṃ ṣaṇmantrarājānasaṃyuktām iti vakṣyamāṇaṣaṇmantropetām || kimātmikām advayodayām iti | dvayaṃ grāhyaṃ grāhakaṃ ca | tan na vidyate yasya tad advayaṃ | udety asmād ity udayaḥ | advayasyodayo 'dvayodayaḥ | sa vidyate yasyā gāthāyāṃ sādvayodayā tāṃ bhāṣate sma || punar api kiṃviśiṣṭām | anutpādadharmiṇīṃ iti dharmadhātusvabhāvāṃ śūnyatāsvabhāvām ity arthaḥ || [257]
[a ā i ī u ū e ai o au aṃ aḥ sthito hṛdi |
jñānamūrtir ahaṃ buddho buddhānāṃ tryadhvavartinām || 26]
śrīvajramaṇḍālaṃkāratantre dvādaśatathāgatabhūmayaḥ paṭhyante ||
samantaprabhā mahābhūmiḥ sūryamaṇḍalavac ca sā |
amṛtaprabhā dvitīyā tu candravat suprabhāsvarā ||
gaganaprabhā tṛtīyā tu gaganabhūmipratiṣṭhitā |
vajraprabhā tu yā bhūmiś caturthī sā manoramā ||
dṛḍhādhyāśayayogena vajreti parikalpyate |
pañcamī ratnaprabhā nāma abhiṣeke pratiṣṭhitā ||
ṣaṣṭhī padmaprabhā nāma padmavat suvirājate |
svabhāvaśuddhadharmatvāt nirmalā niṣparigrahā ||
saptamī karmaprabhā nāma buddhakarmakarī smṛtā |
aṣṭamy anupamā nāma upamā tatra na vidyate ||
navamī nirupamā nāma sarvopamāprativedhataḥ |
daśamī prajñāprabhā nāma buddhabhūmīr anuttarā ||
ekādaśī sarvajñatā mahābhūmiḥ prabhāsvarā |
dvādaśī pratyātmavedyā tu yogijñānaprapūrikā || iti ||
etā dvādaśatathāgatbhūmayo 'kārādidvādaśasvaraiḥ pariniṣpannā veditavyāḥ || [258]
buddhānāṃ tryadhvavartinām ity atītānāgat<apratyutpann>ānāṃ buddhānām | hṛdi sthito 'ham iti sarvatathāgatahṛdayavihāritvāt | jñānamūrtir iti jñānakāyasvabhāvatvāt | buddha iti yathāvasthitapadārthāvabodhāt ||
[oṃ vajratīkṣṇa duḥkhaccheda prajñājñānamūrtaye |
jñānakāya vāgīśvara arapacanāya te namaḥ || 27]
idānīṃ tasyādibuddhasya hṛdaye prajñācakraṃ vicintayet || kiṃviśiṣṭam ity āha pratītyasamutpādārthasūcakaṃ | tathā cāha |
āraiḥ saṃdhāryate nābhir nābhau cārāḥ pratiṣṭhitāḥ |
pratītyotpādayogāc ca cakram etat pravartate || iti ||
akāreṇa pariniṣpannaṃ ṣaḍvarṇopetaṃ sāraṣaṭkaṃ caturmekhalāsaṃ yuktaṃ suvibhaktanābhi || tasya nābhimadhye akāraṃ vicintya | bhagavato jñānasattvasya mūlamantrādayo mantrāś catasṛṣu mekhalāsu sitavarṇā eva bhāvanīyās || tatra prathamamekhalāyām oṃ sarvadharmābhāvasvabhāvaviśuddhavajra a ā aṃ aḥ || tasyaiva dvitīyamekhalāyāṃ [259] dvādaśatathāgatabhūmyabhidhāyakān dvādaśasvarān cintayet || tataḥ prathamāram ārabhya yathāvat mantraṣaṭkavinyāsaṃ kulavarṇakrameṇa kuryāt || tad yathā | prathame | oṃ vajratīkṣṇāya namaḥ | dvitīye | oṃ duḥkhacchedāya namaḥ | tṛtīye | oṃ prajñājñānamūrtaye namaḥ | caturthe | oṃ jñānakāyāya namaḥ | pañcame oṃ vāgīśvarāya namaḥ | ṣaṭhe | oṃ arapacanāya namaḥ | cakrasya bahirnemyām bhagavataḥ sarvatathāgatajñānakāyasya mālāmantraṃ nyaset | aḥ āḥ sarvatathāgatahṛdaya hara hara oṃ hūṃ hṛīḥ bhagavan jñānamūrte vāgīśvara mahāvāca sarvadharmagaganāmalasupariśuddhadharmadhātujñānagarbha āḥ || bahir dvitīyāyāṃ mekhalāyāṃ kakārādihakāraparyantān niveśayet || ity ayaṃ cakrasya mantravinyāsaḥ || [260]
tasya cakrasya madhyavartinam akārajaṃ bhagavantaṃ ṣaṇmukhaṃ jñānasattvaṃ śaracchaśāṅkaprabham indranīlāgrasaccīraṃ bālārkamaṇḍalacchāyaprabhāmaṇḍalaṃ sarvatathāgatamayābharaṇaṃ samādhisamāpannaṃ vicitrapadmāsanopaviṣṭam ubhayakarāsaktanīlotpalordhvasthitaprajñāpāramitāpustakadvayaṃ śāntarasopetam ātmānaṃ vicintya | taddhṛdaye candramaṇḍalaṃ vibhāvya tadupari prajñāpāramitāsvabhāvaṃ sarvajñajñāvodayakāraṇaṃ sarvśrāvakapratyekabuddhānām utpattibhūtaṃ sarvamahābodhisattvānāṃ puṇyajñānasaṃbhārabhūtaṃ paramārthākṣaraṃ sarvākṣarāṇāṃ kāraṇabhūtam akāraṃ vinyaset ||
tataś cakrasthitāni yāni mantrākṣarāṇi yathoktavarṇopetāni suvibhaktāny ajñānaśailavidhamanakṣamāṇi gabhastimanti vicintya taiś ca raśmibhiḥ svaśarīram uddyotamānaṃ vibhāvayet || [261]
uddyotayanto raśmayaś caturbhyo mukhebhyo nirgatya sahālokadhātum avabhāsya | tataḥ ṣaḍbhyo vajramukhebhyaḥ ṣaḍvarṇā viniḥsṛtya sarvākāśadhātusamavasaraṇāni nānābuddhakṣetrāṇi gatvā teṣu buddhakṣetreṣv aśeṣānavaśeṣasya sattvadhātor arthaṃ kṛtvā sarvatathāgatabuddhabodhisattvaparṣadam avabhāsya teṣāṃ vakreṇa praviśya taddhṛdvajraṃ pradakṣiṇīkṛtya tatprajñājñānam ākṛṣya dharmanairātmyasamatayā svavaktraiḥ praviśya svahṛccandrasthitamantrākṣareṇa sahaikībhūyāvasthitā <iti> cintayet ||
evam anavaratabhāvanābhirato mantramukhacaryācārī bodhisattvo bhagavato mañjuśrījñānasattvasya rūpam ālambayann iti jñānakāyena tadrūpam anuvicintayann iti candramaṇḍalarūpeṇa | tadrūpam anudhyāyann ity akārarūpeṇa | evaṃ tridhākāreṇa bhāvayan | tam eva nirmāṇarūpakāyena na cirād eva vinayavaśam upādāya drakṣyati | [262] gaganatalagatāṃś ca sarvabuddhabodhisattvān nirmāṇarūpakāyasahagatān drakṣyatīti || tataś ca bhāvanābalād ihaiva janmani buddhatvaṃ vajradharatvaṃ prāpnotīty anena krameṇa māyājālābhisaṃbodhikramaḥ sūcitaḥ ||
idānīṃ kulabhedena cāparāṇi ṣaṭ prajñācakrāṇy apy ucyante || tatra pūrvaṃ tāvat sarvam ādiyogaṃ kṛtvā bhagavantaṃ mahāvairocanaṃ svamaṇḍalamadhye vyavasthitam apakṛṣya tatsthāne 'mitābhaṃ raktavarṇaṃ hrīḥkārodbhavaṃ samādhisthitaṃ vicintya taddhṛdaya ādibuddhaṃ tathaiva dhyātvā taddhṛdi cāṣṭāraṃ cakraṃ caturmekhalāyutaṃ mūlamantrādibhiḥ pariveṣṭitaṃ cintayet || cakranābhimadhye vajratīkṣṇaṃ raktavarṇaṃ bālābharaṇānvitaṃ pañcacīrakaśekharaṃ vicitravastrasaṃvītaṃ hrīḥkārapariṇataṃ vāmahastena [263] padmadharaṃ dakṣiṇahastena prajñākhaḍgadharaṃ vicintya taddhṛdi pūrvavac candramaṇḍalopari hrīḥkāraṃ vibhāvya pūrvoktaspharaṇasaṃharaṇakrameṇa kṛtvā bhāvayed iti ||
punas tathaivākṣobhyaṃ maṇḍalamadhye nīlavarṇaṃ hūṃkārajanitaṃ bhūsparśamūdrāyuktaṃ dhyātvā taddhṛdaye cādibuddhaṃ tathaiva cāṣṭāraṃ cakraṃ vibhāvya pūrvavan mantravinyāsaṃ kṛtvā oṃ duḥkhacchedāya nama ity aṣṭau bījāni cāreṣu niveśya madhye bhagavantaṃ vajrakhaḍgaṃ hūṃkārodbhūtaṃ nīlavarṇaṃ kumārarūpaṃ sarvabālābharaṇavibhūṣitaṃ pañcacīraṃ cīnapaṭṭaparidhānaṃ vāmena vajraṃ dakṣiṇena khaḍgadharaṃ vibhāvya taddhṛdi candramaṇḍalopari hūṃkāraṃ dhyātvā tathaiva spharaṇādikaṃ kuryād iti ||
punas tathaiva madhye vairocanaṃ sitavarṇaṃ bodhyagrīmudrāyuktaṃ āḥkārapariniṣpannaṃ vicintya taddhṛdaya ādibuddhaṃ tathaiva daśāraṃ cakraṃ mantrair vidarbhitaṃ kṛtvā oṃ prajñājñānamūrtaye nama iti bījākṣarāṇi daśasu cāreṣu vinyasya cakramadhye bhagavantaṃ prajñājñānaṃ śuklavarṇaṃ pañcacīraṃ kumārābharaṇopetaṃ [264] vicitrāmabaradharaṃ vāmena cakradharaṃ ḍakṣiṇena prajñākhaḍgam āḥkārapariṇataṃ vabhāvya taddhṛdi candraṃ tadupary āḥkāraṃ dhyātvā tathaiva spharaṇādikaṃ kuryād iti ||
tathaivāmoghasiddhiṃ maṇḍalamadhye haritavarṇam abhayamudrānvitam aḥkārabījodbhavaṃ dhyātvā taddhṛdaya ādibuddhaṃ tathaiva vicintya cakram aṣṭaraṃ pūrvavan mantrādividarbhitaṃ kṛtvā | tataś cāreṣv aṣṭāsu oṃ jñānakāyāya nama iti bījāni cāṣtau vinyasya cakramadhye bhagavantaṃ jñānakāyaṃ haritavarṇaṃ kumārābharaṇaṃ pañcacīrakaśekharam aḥkārapariniṣpannaṃ vāmena viśvavajradharaṃ dakṣiṇena khaḍgadharaṃ vicintya taddhṛdi candraṃ tadupary aḥkāraṃ dhyātvā tathaiva spharaṇasaṃharaṇaṃ kurvan bhāvayed iti ||
punar api tathaiva ratnasaṃbhavaṃ pītavarṇaṃ varadamudropetaṃ mūlākṣarasambhūtaṃ maṇḍalamadhye dhyātvā taddhṛdaya ādibuddhaṃ [265] tathaiva dhyātvā cakram aṣṭāraṃ mūlamantrādisaṃyutaṃ tadaṣṭāreṣu oṃ vāgiśvarāya nama iti bījāni vinyasya cakranābhau vāgīśvaraṃ pītavarṇaṃ sarvābharaṇopetaṃ pañcacīraṃ vicitravastraparidhānam oṃkārabījajātaṃ vāmena ratnadharaṃ dakṣiṇena prajñākhaḍgadharaṃ dhyātvā taddhṛdi candramaṇḍalopari oṃkāraṃ vibhāvya tathaiva spharaṇādikaṃ kuryād iti ||
tathaiva bodhicittavajraṃ śvetavarṇaṃ śṛṅgārarasopetaṃ pañcabuddhamukuṭaṃ vajragarvatayā niṣaṇṇaṃ sarvālaṃkāravibhūṣitaṃ vajraghaṇṭādhāriṇam akāreṇa pariniṣpannaṃ tathaiva maṇḍalamadhye vicintya taddhṛdaye bhagavantam ādibuddhaṃ tathaiva vibhāvya taddhṛdi cakraṃ navāraṃ mūlamantrādikhacitam oṃ arapacanāya nama iti nava bījākṣarāṇy areṣu vinyasya cakranābhau bhagavantam [266] arapacanaṃ śuklavarṇaṃ bālābharaṇabhūṣitaṃ pañcacīraṃ vicitrāmbaraparidhānam akārapariniṣpannaṃ pustakāṅkaṃ khaḍgapāṇiṃ vicintya taddhṛccandropary akāraṃ dhyātvā pūrvavat spharaṇasaṃharaṇanilayadṛḍhībhāvādikaṃ kṛtvā bhāvayed iti sarvatra yojanīyam ||
ayam api kulabhedena śrīmāyājālābhisaṃbodhikramaḥ ṣoḍhā veditavyaḥ || ata evāryanāmasaṃgītau sapta cakrāṇi bhavanti tāni ca gurūpadeśād veditavyāni || etāvān māyājālābhisaṃbodhikramaḥ ||
āryanāmasaṃgītiṭīkāyāṃ nāmamantrārthāvalokinyāṃ māyājālābhisaṃbodhikramasyādhikāraś caturthaḥ || gāthās tisraḥ || [267]
********
Adhikāra 5:
********
[tad yathā bhagavān buddhaḥ saṃbuddho 'kārasaṃbhavaḥ |
akāraḥ sarvavarṇāgryo mahārthaḥ paramākṣaraḥ || 28]
athedānīṃ vajradhātumahāmaṇḍaladvāreṇa bodhicittavajrasya spharaṇādikam ity āha | tad yathā bhagavān ity ādi | bhagavān buddhaḥ saṃbuddha iti gatārthaḥ | akārasaṃbhava iti akārajanitaḥ | bhagavato jñānasattvasya pariśuddhatathāgatajñānakāyasvabhāvatvāt | tasya hṛccandramaṇḍalopari yo 'sāv akāras tasyedānīṃ viśeṣaṇam āha | sarvavarṇāgrya iti | agrebhavo 'gryaḥ sarvavarṇānāṃ sarvākṣarāṇām | agryaḥ śreṣṭhas tanmukhatvāt || mahārtha iti mahāṃś cāsāv arthaś ca mahārthaḥ | mahārthatvaṃ sakalajagaddhitādhānahetutvāt || paramākṣara ity aparaparyāyeṇa na kṣaratīty akṣaraḥ | bhūtakoṭirūpeṇāvicalitatvāt | paramaś cāsāv akṣaraś ceti paramākṣara iti | anena krameṇa jñānasattvādyakṣarayoḥ svarūpābhidhānam uktaṃ || [268]
tad evaikaikaṃ ca yogināṃ svacittodayasakalamāṇḍaleyadevatāsvabhāvaḥ samastavipakṣavyāvṛttarūpatayā pratyavekṣaṇīyaḥ | yathā svasamādhīnāṃ tadviparyāsānupalambhasūcakatvād upalambhapratipakṣatayā ca śūnyatāvimokṣamukhalakṣaṇaṃ | evaṃ nimittamithyāpraṇidhiviparyāsābhisaṃskārapratipakṣabhāvena kramād animittāpraṇihitānabhisaṃskāravimokṣamukhātmakaṃ ||
tataś cānukrameṇa sattvavajryādikulamātṛsvabhāvam adhikṛtyāha |
[mahāprāṇo hy anutpādo vāgudāhāravarjitaḥ |
sarvābhilāpahetvagryaḥ sarvavāksuprabhāsvaraḥ || 29]
mahāprāṇo hy anutpāda iti sattvavajrīsvabhāvena | tatra mahāprāṇo hy akāraḥ sa cānutpādasvabhāvas tasya dharmadhātusvabhāvatvād ādarśajñānahetutvāc ca || vāgudāhāravarjita iti ratnavajrīmukhena | vācām udāhāro vāgudāhāraḥ | tena varjito rahitaḥ samatājñānena vāgvyāpārābhāvaṭ || sarvābhilāpahetvagrya iti dharmavajrīdvāreṇa | [269] abhilapanam abhilāpaḥ | sarveṣāṃ dharmāṇāṃ skandhādinām abhilāpaḥ sarvābhilāpaḥ | tasya hetuḥ kāraṇaṃ pratyavekṣaṇājñānaṃ | ata evāgryaḥ pradhānam ityarthaḥ || sarvavāksuprabhāsvara iti karmavajrīsvarūpeṇa | sarvā cāsau vāk ca sarvavāk | yathā devarutebhir nāgarutebhir ityādi | ata eva suprabhāsvara iti yathābhavyatayā sarvasattvasaṃtāneṣu pratibhāsodayād anekamukhadharmadeśanāyāś ca kṛtyānuṣṭhānajñānasvabhāvatvāt ||
ata evaitāś catasraḥ sattvavajryādipāramitā a ā aṃ aḥ iti caturbhir akṣaraiḥ pariniṣpannā iti || tataś ca yad eva cittaṃ dharmadhātusvabhāvaṃ prakṛtyā grāhyagrāhakādyākāravirahāt tad evāgantukamalābhāvaprabhāsvaratvāj jñānāntarodayanimittatvāc cādarśajñānātmakam || dharmālambanakṛpādyātmakatayā saṃtānāntarabhedāparāmarṣāc ca samatājñānam || sarvajñeyāviparyāsāt [270] pratyavekṣaṇājñānam || samastalokahitahetutayā kṛtyānuṣṭhānjñānātmakam ||
ataś ca yathākramaṃ śāśvatadyadhipatisvabhāvam || ata evāha
[mahāmahamahārāgaḥ sarvasattvaratiṃkaraḥ | 30ab]
mahāmahamahārāga ityādi || atra cādāv amitābhasyopādānaṃ rāgasya prādhānyakhyāpanārthaṃ | ata evāha rāgo dveṣaś ca mohaś ceti | sarvatathāgatasarvākāśavyāpipūjāsaṃdarśanakāle mahāmaha ity ucyate | mahaśabdena pūjābhidhīyate | mahaṇ maho mahāmahaḥ | mahātmako rāgaś ca mahārāgaḥ | mahāmahaś cāsau mahārāgaś ca mahāmahamahārāgaḥ | tatra mahārāga iti sattvapācanamocanalokṣaṇaḥ sa ca bhagavān śrīvajrasattvaḥ | mahārāgo hi bhagavān vajrasattvas tathāgata iti vacanāt || sarvasattvaratiṃkara iti rāgacaritānāṃ sarvasattvānāṃ ratiṃ prītiṃ mahāsukhātmikāṃ karotīti sarvasattvaratiṃkaraḥ | ayam amitābhasvabhāvaḥ || dveṣacaritān adhikṛtyāha | [271]
[mahāmahamahādveṣaḥ sarvakleśamahāripuḥ || 30cd]
mahāmahamahādveṣa iti | mahāmaheti gatārthaḥ | mahādveṣo 'kṣobhyaḥ sa ca sarvakleSamahāripuḥ | kleśopakleśādīnāṃ mahāripur ity arthaḥ || mohacaritān adhikṛtyāha |
[mahāmahamahāmoho mūḍhadhīmohasūdanaḥ | 31ab]
mahāmahamahāmoha iti || mahāmaheti pūrvavat | mahāmoho vairocanaḥ | dhiyāṃ moho dhīmohaḥ | mūḍhaś cāsau dhī mohaś ca mūḍhadhīmohaḥ | tasya sūdano vināśakaḥ || krodhacaritān adhikṛtyāha |
[mahāmahamahākrodho mahākrodharipur mahān || 31cd]
mahāmahamahākrodha iti | tathaiva mahāmaheti | mahākrodha ity amoghasiddhiḥ | mahākrodharipur mahān iti | sattvāsattvaviṣayatvād mahākrodhaḥ | tasya sa eva mahāripur iti || lobhacaritān adhikṛtyāha |
[mahāmahamahālobhaḥ sarvalobhanisūdanaḥ | 32ab]
mahāmahamahālobha iti || mahāmaheti pūrvavat| mahālobho ratnasaṃbhavaḥ || sarvalobhanisūdana iti | sarvalaukikalokottarasaṃpattipariśodhanārthatvāt || [272]
śūnyatādicaturvimokṣamukhānāṃ dharmadhātvāyatanamukhena sarvasamādhihetutvāt | tad eva cādhyātmaviparyāsapratikūlatayādhyātmaśūnyatākāraṃ | bāhyopalambhāpagamād bahirdhāśūnyatāsvabhāvaṃ | tadāśrayaśarīrānupalambhasvabhāvatayādhyātmabahirdhāśūnyatātmakaṃ | bhājanalokādhyavasāyarahitatvena mahāśūnyatālakṣaṇaṃ || tata evādarśajñānāśrayavajrasattvādisamādhicatuṣṭayātmakam iti | ata āha
mahākāmo mahāsaukhyo mahāmodo mahāratiḥ || iti ||
tatra mahākāma iti vajrasattvaḥ | kāmyata iti kāmaḥ | abhilaṣaṇīya ity [ārthaḥ][sic] | mahāsaukhya iti vajrarājaḥ | mahāmoda iti vajrarāgaḥ | mahāratir iti vajrasādhuḥ ||
ata eva cakṣūrūpādivāsanāparāvṛttisvabhāvādarśajñānaniṣpatter adhyātmānupalambhādyadhiṣṭhānatvāt | yathāsvaṃ viparyāsavipakṣatayā bodhicittodayākarṣānurāgaṇasādhubhāvahetutvāc caiṣāṃ yathākramam || [273]
evaṃ tad eva śūnyatājñāne 'py animittatvāt śūnyatāśūnyatā | paramārthanimittāparāmarśāt paramārthaśūnyatā | saṃskṛtapuṇyasaṃbhāranimittāparigrahāt saṃskṛtaśūnyatā | asaṃskṛte 'pi bodhisaṃbhāranimittāgrahād asaṃskṛtaśūnyatā || ata evāha ||
mahārūpo mahākāyo mahāvarṇo mahāvapuḥ |
mahānāmā mahodāro mahāvipulamaṇḍalaḥ || 33
tatra mahārūpo mahākāya iti vajraratnaḥ | rūpyata iti rūpaṃ vilokyata ity arthaḥ | mahad rūpaṃ yasyāsau mahārūpaḥ | mahattvaṃ cintāmaṇirūpatayā sarvatathāgatānām traidhātukadharmarājyābhiṣekātmakatvāt | ata eva mahākāyo 'meyabuddhakṣetrāvabhāsanatvāt || mahāvarṇo mahāvapur iti vajrasūryaḥ | mahāṃś cāsau varṇaś ca mahāvarṇaḥ ṣaḍvarṇopetatvāt| mahad vapur yasya sa mahāvapuḥ suviśuddhadharmaśrutacintābhavanāmayajñānaprabhāmaṇḍalatvāt || mahānāmā mahodāra iti vajraketuḥ | mahan nāma yasyāsau mahānāmā mahākīrtir [274] ity arthaḥ | kuto dānapāramitāyāḥ prakarṣagamanāt | tataś ca mahodāra iti mahāṃś cāsāv udāraś ca mahodāraḥ sattvaṃdadatvāt | mahāvipulamaṇḍala iti vajrahāsaḥ | maḍi bhūṣāyāṃ maṇḍayatīti maṇḍaḥ | maṇḍaṃ lāti gṛhṇātīti maṇḍalam | vipulaṃ vistīrṇaṃ sakalalokadhātuvyāpakatvāt | mahad vipulaṃ maṇḍalaṃ sāraṃ yasya sa mahāvipulamaṇḍalaḥ | trailokyābhāsakaratvāt ||
tataś ca samatājñānaparikaravajraratnādicatuṣṭayātmakaṃ kliṣṭamanaḥparāvṛttyātmani samatājñāne grāhakādimukhena yathoktanimittābhāvāt | yathāsvaṃ vipakṣaprahāṇadvāreṇa ca | abhiṣekatejo 'bhivṛddhidānapāramitāniyojanaprāmodyaniṣpattikāraṇatvāc ca teṣāṃ vajraratnādīnāṃ kramaḥ ||
tad evātyantikasattvārthapraṇidhānānabhiniveśād atyantaśūnyatā || anavarāgro mayā [samsāro][sic] na pratiyaktavya iti praṇiḍhānānavagrahād [275] anuvarāgraśūnyatā || anupadhiśeṣe nirvāṇadhātau mayā kuśalaṃ nāvakaraṇīyam ity anabhiniveśād anavakāraśūnyatā || prakṛtilakṣaṇaṃ gotraṃ mayā śodhanīyam iti prārthanāvirahāt prakṛtiśūnyatā || ata evāḥa ||
mahāprajñāyudhadharo mahākleśāṅkuśo 'graṇīḥ |
mahāyaśā mahākīrtir mahājyotir mahādyutiḥ || iti || [34]
tatra mahāprajñāyudhadhara iti vajradharmaḥ | tatra prajñā pratyavekṣaṇājñānaṃ | tad evāyudhaṃ śastraṃ tad dhārayatīti prajñāyuddhadharaḥ | tajjñānasvabhāvatvāt | mahāṃś cāsau prajñāyudhadharaś ca mahāprajñāyudhadharaḥ || mahākleśāṇkuśo 'graṇīr iti vajratīkṣaṇaḥ | kleśā rāgādayaḥ | teṣām aṅkuśabhūtatvāt kleśāṅkuśaḥ | aṅkuśa ivāṅkuśaḥ kleśavaśitāprāptatvāt | tataś ca mahāṃś cāsau kleśāṅkuśaś ca mahākleśāṅkuśaḥ | ata evāgraṇīḥ śreṣṭha ity arthaḥ || mahāyaśā mahākīrtir iti vajrahetuḥ | sattvaparipākopāyabhūtānāṃ sarvamāṇḍaleyānāṃ [276] tantranirdiṣṭānāṃ cakravartisvabhāvatvāt | mahad yaśo yasya sa mahāyaśāḥ | ata evāśeṣānavaśeṣalokadhātuvyāpinī kīrtir yasya sa mahākīrtir iti || mahājyotir mahādyutir iti vajrabhāṣaḥ | mahatī traidhātukaprasarpiṇī jyotir dīptir yasyāsau mahājyotiḥ | tataś ca vāgdoṣāṇāṃ drutamdhyavilambitānāṃ parihāreṇa tūṣṇīṃbhāvasvabhāvena japakāle sarvasattvasaṃtāneṣv avabhāsakatvān mahādyutir iti ||
tataś ca vikalpamanaḥparāvṛttilakṣaṇapratyavekṣaṇājñānāśritavajradharmādisvabhāvaṃ pratyavekṣaṇājñāne yathoktaviparyāsavivekena samastadharmatattvapratyavekṣaṇāt | tanmukhena ca svabhāvaśuddhadharmatāprajñājñānāvaivartikasamastābhisandhyarthaparijñānahetutvāc ca | ata evaiṣāṃ vajradharmādīnām ayaṃ kramaḥ || [277]
tad eva lakṣaṇavyañjanātmani rūpakāye 'nabhisaṃskārāl lakṣaṇaśūnyatā || balavaiśāradyādisvabhāvadharmakāyānabhisaṃskārāt sarvadharmaśūnyatā || pudgaladharmāsamāropaṇād abhāvaśūnyatā || yathoktaśūnyatālakṣaṇāpavādānabhisaṃskaraṇāc ca abhāvasvabhāvaśūnyatā || ataś cāha ||
mahāmāyādharo vidvān mahāmāyārthasādhakaḥ |
mahāmāyāratirato mahāmāyendrajālikaḥ || iti || [35]
tatra mahāmāyādharo vidvān iti vajraviśvaḥ | māyeti sarvatathāgatavicitravipulodārapūjānirmāṇaṃ tad dhārayatīti māyādharaḥ | mahāṃś cāsau māyādharaś ceti mahāmāyādharaḥ | ata eva vidvān paṇḍitas tena pūjākarmaṇā puṇyasaṃbhāropārjanāt || mahāmāyārthasādhaka iti vajrarakṣaḥ | māyārtheti nirmāṇārthaḥ | tena kusīdasattvāni sādhayati protsāhayatīti māyārthasādhakaḥ | mahāṃś cāsau mayārthasādhakaś ceti mahāmāyārthasādhakaḥ | mahāmāyāratirata iti vajrayakṣaḥ | māyāyāṃ [278] ratir māyāratiḥ | tathāgatapūjānirmāṇaratir ity arthaḥ | māyāratau rataḥ sakto māyāratirataḥ | mahāṃś cāsau māyāratirataś ca mahāmāyāratirataḥ || mahāmāyendrajālika iti vajramuṣṭiḥ | māyendrajālaṃ nirmāṇasamūhaṃ kāyavākcittavajrāṇām ekībhāvaḥ | tad vettīti māyendrajālikaḥ | mahāṃś cāsau māyendrajālikaś ca mahāmāyendrajālikaḥ || vṛddhyabhāvo 'tra draṣṭavyaḥ saddharmapāṭhāt ||
% sādhayati probably means 'to win over'. Tribe: 'to guide', unlikely.
tataś ca kṛtyānuṣṭhānajñānāśrayavajrakarmādicatuṣṭayātmakaṃ cakṣurādivijñānaparāvṛttyātmani kṛtyānuṣṭhānajñāne sati | uktaviparyāsāpahrāsamukhena samastasugatapūjābhisaṃrakṣaṇavighnopaśamakāyādiśūnyatājñānakāraṇatvāt | ata eva caiṣāṃ vajraviśvādīnāṃ krama iti ||
evaṃ mātsaryadauḥśīlyākṣāntikausīdyapratipakṣatayā tad eva dānaśīlakṣāntivīryapāramitātmakam iti | ata āha || [279]
mahādānapatiḥ śreṣṭho mahāśīladharo 'graṇīḥ |
mahākṣāntidharo dhīro mahāvīryaparākramaḥ || iti || [36]
tatra mahādānapatiḥ śreṣṭha iti vajralāsyā | pūjānugrahakāmyayā dīyata iti dānaṃ | tasya dānasya patir dānapatiḥ | mahāṃś cāsau dānapatiś ca mahādānapatiḥ | āmiṣābhayadharmābhiṣekātmakacaturdānotsṛjanatayā śreṣṭhaḥ sarvalokotkṛṣṭatvāt || mahāśīladharo 'graṇīr iti vajramālā | kāyavākcittānāṃ samādhānāc chīlaṃ | śīla samādhāv iti dhātvarthatvāt | daśākuśalaviratilakṣaṇaṃ prātimokṣasvabhāvaṃ ca | tad dhārayatīti śīladharaḥ | mahāṃś cāsau śīladharaś ca mahāśīladharaḥ | ata evāgraṇīḥ purahsara ity arthah || mahākṣāntidharo dhīra iti vajragītā | kṣamaṇaṃ kṣāntis titikṣā tāṃ dhārayatīti kṣāntidharaḥ | mahaṃś cāsau kṣāntidharaś ca mahākṣāntidharaḥ | tataś ca dhīraḥ | mahatsv api duḥkheṣu dhairyāvalambanatvāt || mahāvīryaparākrama iti vajranṛtyā | vīryaṃ kuśala utsāhaḥ | pāpādau tūtsāhaḥ kusīdatvāt kausīdyam eva na [280] vīryaṃ | tasya parākramaḥ sarvalaukikalokottarakuśalamūlaparipūraṇāt |
ataś ca guhyapūjācatuṣṭayātmakaṃ yathākramam ādarśādijñānaniṣpattau svavimokṣamukhaviśuddhibalenānābhogābhirativiśeṣotpādakatvāt ||
tad eva dauṣprajñavikṣepāsamyakpraṇidhivipakṣābhibhūtirahitatvenāha ||
mahādhyānasamādhistho mahāprajñāśarīradhṛk |
mahābalo mahopāyaḥ praṇidhir jñānasāgaraḥ || iti || [37]
tatrāsyāṃ gāthāyāṃ dhyānaprajñayor vyatyayo draṣṭavyaḥ | tataś cāyam arthaḥ | mahāprajñāśarīradhṛg iti vajradhūpā | mahati prajñā mahāprajñā saiva śarīraṃ tad dhārayatīti mahāprajñāśarīradhṛk || mahādhyānasamādhistha iti vajrapuṣpā | samādhiś cittasyaikāgratālakṣaṇas tasmiṃs tiṣṭhatīti samādhisthaḥ | mahac ca tad dhyānaṃ ca mahādhyānaṃ mahattvaṃ caturdhyānātmakatvāt | teṣu caturṣu dhyāneṣu [281] samādhisthaḥ || praṇidhir iti vajradīpā | praṇidhīyata iti praṇidhiḥ | bodhisattvānāṃ praṇidhānavaśād utpatteḥ || mahopāya iti vajragandhā | mahāṃś cāsāv upāyaś ca mahopāyaḥ | tata evopāyabalenāśeṣānavaśeṣasya sattvadhātor yathāśayābhiprāyaparipūraṇāt ||
ata eva prajñādhyānapraṇidhyupāyapāramitālakṣaṇatayā bāhyapūjācatuṣṭayātmakam iti ||
sāmbhogikamārgaprītihetubhāvena balajñānayor dharmadhātvavatārasvabhāvatvāt tayor eva balajñānayoḥ pravibhāgaḥ | tatra balaṃ śraddhādipañca | jñānaṃ darśanamārge bhāvanāmārge ca | tatra darśanamārge bodhyaṅgeṣu | bhāvanāmārga āryāṣtāṅgeṣu ||
tataś ca śraddhāvīryasmṛtisamādhirūpatayā dvārapālacatuṣṭayātmakaṃ mahāyānābhisampratyayapravṛttitannairantaryasantuṣṭikāraṇatvāt ||
tad eva prajñāpariśuddhimātrāpekṣayā yathoktaśūnyatāprabhedamukhena maitreyādiṣoḍaśasamādhyātmakam ity ata āha || [282]
mahāmaitrīmayo 'meyo mahākāruṇiko 'gradhīḥ |
mahāprājño mahādhīmān mahopāyo mahākṛtī || iti || [38]
tatra mahāmaitrīmayo 'meya iti maitreyaḥ | mitram asyāstīti maitraṃ | paścān ṅibantaṃ | tataḥ sarvasattveṣu maitrīmayo maitrīsvabhāvaḥ | mahāṃś cāsau maitrīmayaś ca mahāmaitrīmayaḥ | ata evāmeyaḥ sakalasattvadhātāv ekaputraprematvāt || mahākāruṇiko 'gradhīr iti mañjuśrīḥ | mahākaruṇā anālambanātmikā | sā yasyāsti sa mahākāruṇikaḥ | agradhīr iti suviśuddhadharmadhātujñānam | tataś caitad uktaṃ bhavati | audāryagāmbhīryātmako 'sau bhagavān iti || mahāprājño mahādhīmān iti gandhahastī | mahatī prajñā dharmapravicayalakṣaṇātmikā sā yasyāsti sa prājñaḥ | mahāṃś cāsau prājñaś ca [283] mahāprājñaḥ | ata eva mahādhīmān || mahopāyo mahākṛtīti jñānaketuḥ | mahān upāyo yasyāsau mahopāyaḥ | tataś ca mahākṛtī mahāpaṇḍitaḥ sarvasattvāśayānuśayajñatayā saddharmaprakāśakatvāt ||
mahāṛddhibalopeto mahāvego mahājavaḥ |
maharddhiko maheśākhyo mahābalaparākramaḥ || iti || [39]
tatra mahāṛddhibalopeta iti bhadrapālaḥ | ṛddher balaṃ ṛddhibalaṃ tenopeta ṛddhibalopetaḥ | mahāṃś cāsāv ṛddhibalopetaś ca mahāṛddhibalopetaḥ || mahāvego mahājava iti sāgaramatiḥ | mahān vego gatir yasyāsau mahāvegaḥ | sarvatathāgatapūjopasthānahetutayānekalokadhātusaṃkramaṇāt | ata eva mahājava ity ucyate || maharddhiko maheśākhya iti akṣayamatiḥ | laukikaśrāvakapratyekabuddhānāṃ puṇyajñānasaṃbhāropetatvān maharddhikaḥ | sarvatathāgatapuṇyajñānasaṃbhāraparipūraṇatayāto maheśākhya iti || mahābalaparākrama iti pratibhānakūṭaḥ | mahānti ca tāni balāni ceti daśa tathāgatabalāni sthānāsthānajñānādīni [284] vakṣyamāṇāni teṣu parākramo vīryārambho yasya sa mahābalaparākramaḥ ||
mahābhavādrisaṃbhettā mahāvajradharo ghanaḥ |
mahākrūro mahāraudro mahābhayabhayaṃkaraḥ || iti || [40]
tatra mahābhavādrisaṃbhetteti mahāsthāmaprāptaḥ | bhavaḥ paṇcopādānaskandhāḥ | ta evādrir ajñānaśailatvāt | tasya samyagaviparītajñānalābhād bhañjanaśīlaḥ saṃbhettā | mahāṃś cāsau bhavādrisaṃbhettā ca mahābhavādrisaṃbhettā || mahāvajradharo ghana iti sarvāpāyañjahaḥ | mahāvajraṃ samantabhadrajñānaṃ tad dhārayatīti mahāvajradharaḥ | nibiḍatvān mūrtimattvāc ca ghanaḥ || mahākrūro mahāraudra iti sarvaśokatamonirghātamatiḥ | mahāṃś cāsau krūraś ca mahākrūraḥ | durdāntānāṃ sattvānāṃ mahākrodharūpasaṃdarśanāt | mahāraudra iti | śānto 'py asau bhagavān mañjuśrīḥ sattvavinayavaśād raudratām [285] api darśayatīti || mahābhayabhayaṃkara iti jālinīprabhaḥ | mahābhayo mahābhairavarūpadhārī śaṃkara iti | tasyāpi bhayaṃ karotīti mahābhayabhayaṃkaraḥ ||
mahāvidyottamo nātho mahāmantrottamo guruḥ |
mahāyānanayārūḍho mahāyānanayottamaḥ || iti || [41]
tatra mahāvidyottamo nātha iti candraprabhaḥ | mahatyaś ca tā vidyāś ca mahāvidyāś catasro dhāraṇyo granthārthamantramudrātmikāḥ | tāsām uttamaḥ | ata eva nāthaḥ sarvāpāyebhyaḥ sarvasattvānām aśeṣakāyavāṅmanaḥsamudācārasaṃśodhanāt || mahāmantrottamo gurur iti amitaprabhaḥ | mahāṃś cāsau mantraś ca mahāmantro mahāmudrātmakas tasyottamaḥ śreṣṭha ity arthaḥ | ata eva guruḥ sarvasattvānāṃ yathāśayānuśayajñatayābhisamayopadeśāt | mahāyānanayārūḍha iti gaganagañjaḥ | mahāyānaṃ vakṣyamāṇaṃ tasya nayo mārgas tasminn ārūḍhaḥ sthita ity arthaḥ || [286]
mahāyānanayottama iti sarvanivaraṇaviṣkambhī | saṃsāranirvāṇayor anabhilāpyadharmatādhigamān nirvikalpakaṃ jñānaṃ mahāyānam iti | atha vā trividhānuttaryeṇa saṃbhāropāyagocarādhārasvabhāvo mahāyānasya saṃgṛhīta iti | yady evaṃ katham asya mahattvam | sarvalokahitā buddhā bhagavantaḥ | tena te mahāntaḥ | teṣām idaṃ yānaṃ niṣpattaye niryāṇāya vā | tasmāt tatsahitānāṃ yānaṃ mahāyānam | mahatāṃ vā yānaṃ mahāyānam || atha vā saptavidhamahattvāt | ālambanapratipattijñānavīryopāyakauśalyasamudāgamakarmamahattvān mahāyānaṃ | mahac ca tad yānaṃ ceti mahāyānam | anyatra yāne tadabhāvād iti | tad etat saṃsārena trividhaṃ mahāyānam | hetugocarasvabhāvaparidīpanārthaṃ veditavyam iti || [287]
tad evam upāyamātrāpekṣitayā cāśeṣalaukikalokottarasamādhisvabhāvatvād bhagavato jñānasattvasya tathāgatajñānakāyasya ||
tad yathā bhagavān buddhaḥ saṃbuddho 'kārasaṃbhava ity evamādibhir nāmamantrākṣarapadair grahaṇakavākyair viśeṣaṇaviśiṣṭaiḥ kriyāpadarahitair viśeṣyo jñānasattvaḥ sarvatathāgatahṛdayavihārī mañjuśrīḥ śrīmatāṃ vara iti draṣṭavyaḥ ||
te ca māṇdaleyā vajrasattvādayo mahāmudrāyogena svavarṇapraharṇopetā viniḥsṛtā viniḥsṛtya ca sakalalokadhātuṣu sattvānāṃ buddhakṛtyaṃ kṛtvā punar āgatya nāmamantrākṣarāṇi svakulavarṇoparañjitāni bhavanti | yathānukramato vajradhātumahāmaṇḍalasya prāgvinyastacandramanḍaleṣu vyavasthitāni vicintya taccakranābhistitasya sarvatathāgatajñānakāyasya mañjuśrījñānasattvasya [288] prāṅnirdiṣṭarūpam ātmano 'dhimucya tasyaiva bhagavato jñānamūrter advayaparamārthāṃ nāmasaṃgītiṃ nāma cūḍāmaṇiṃ yaḥ kaś cit kulaputro vā kuladuhitā vā mantramukhacaryācārī bodhisattvas triḥkṛtvā kaṇṭhagatām āvartayiṣyati | pustakagatāṃ vā paṭhamānaḥ pravartayiṣyati ||
śucir maunī bhūtvā tūṣṇīṃbhāvena yathā kaś cin na śṛṇoti nāmamantrākṣarapadāni yathāvad āvartayan na cirād evānuśaṃsāparipaṭhitān guṇagaṇān anyāṃś ca prāpsyati |
paramārthanāmasaṃgītisaṃdhārakaḥ puruṣapuṃgavaḥ susaṃbhṛtapuṇyajñānasaṃbhāraḥ kṣiprataraṃ sarvabuddhaguṇān samudānīyānuttarāṃ samyaksambodhim abhisaṃbhotsyate | [289] an[C f. 30v]alpakalpā aparinirvāṇadharmā sarvasattvānām anuttaradharmadeśako daśadi[ksa][sic]ddharmadundubhir dharmrāja iti ||
asya ca vajradhātumahāmaṇḍalasya nāmamantrākṣarapadānām ekatra piṇḍīkṛtānāṃ ṣaḍaśītir nāmāni bhavanti | tāni ca māṇḍaleya devatānāṃ pravibhajya yojanīyāni | tatra catvāri jñānasattvacandramaṇḍalayoḥ | akārasya trīṇi | sattvavajryādīnāṃ pañca | śaśvatādīnām ekādaśa | vajrasattvād ārabhya yāvat sarvanivaraṇaviṣkambhīty etatparyantaṃ śeṣāṇi nāmamantrākṣarapadāni viśeṣaṇaviśeṣyabhāvena yathākramato yojyāni || gāthāś caturdaśa | nāmamantrākṣarāṇi ṣaḍaśītir aṅkato 'pi | ity āmnāyaḥ ||
āryanāmasaṃgītiṭikāyāṃ nāmamantrārthāvalokinyāṃ bodhicittavajrasya vajradhātumahāmaṇḍalādhikāraḥ pañcamaḥ ||
adhunA