-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
evolu.xml
451 lines (441 loc) · 14.8 KB
/
evolu.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
<?xml version="1.0"?>
<!DOCTYPE vortaro SYSTEM "../dtd/vokoxml.dtd">
<vortaro>
<art mrk="$Id: evolu.xml,v 1.103 2022/05/21 15:31:47 revo Exp $">
<kap>
<ofc>2</ofc>
<rad>evolu</rad>/i <fnt><bib>PV</bib></fnt>
</kap>
<drv mrk="evolu.0i">
<kap><tld/>i</kap>
<gra><vspec>ntr</vspec></gra>
<snc mrk="evolu.0i.disvolvigxi">
<dif>
Iompostiome disvolviĝi; regule kaj laŭnature kreskadi
aliformiĝante:
<ekz>
tia lingvo ne bezonas jam timi, ke io pereige depuŝos ĝin de
tiu natura kaj rekta vojo, laŭ kiu ĝi <tld/>as
<fnt>
<aut>&Z;</aut>:
<vrk>La parolado antaŭ la Oka Kongreso Esperantista</vrk>
<lok>Krakovo, 1912-08-11</lok>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
paralele kun sanskrito <tld/>is pluraj prakritaj komunaj lingvoj kun pli aŭ
malpli granda etendiĝo
<fnt>
<bib>Ret</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
ne estas malfacile kompreni kiel liaj naturaj esprimaj movoj povis <tld/>i en
geston kun signifo
<fnt>
<bib>Ret</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
varma, amika konversacio <tld/>is
<fnt>
<bib>VaK</bib>
</fnt>;
</ekz>
</dif>
<trd lng="de">sich <ind>entwickeln</ind></trd>
<trd lng="ru">&c_r;&c_a;&c_z;&c_v;&c_i;&c_v;&c_a;&c_t;&c_mol;&c_s;&c_ja;</trd>
<trd lng="th">วิวัฒนาการ</trd>
</snc>
<snc mrk="evolu.0i.sxangxigxi">
<dif>
Pasi tra diversaj iompostiomaj ŝanĝoj:
<ekz>
ni plivastigas nian scion <klr>[…]</klr>, ni <tld/>as, ni fariĝas pli bonaj
civitanoj
<fnt>
<bib>InfanTorent2</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
transpaso al pli progresaj produktosistemoj kaŭzis la kreon de pli
<klr>[…]</klr> <tld/>inta divido de la laboro
<fnt>
<bib>Ret</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
la aferoj ne <tld/>os tiel glate
<fnt>
<bib>ChR</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
oni sin demandas, kien <tld/>as la mondo
<fnt>
<bib>ChC</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
internacia komunikado daŭre <tld/>is
<fnt>
<bib>EeP</bib>
</fnt>.
</ekz>
</dif>
<ref tip="sin" cel="evoluc.0i">evolucii</ref>
<trd lng="de">sich <ind>verändern</ind></trd>
<trd lng="ru">&c_e;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_i;&c_o;&c_n;&c_i;&c_r;&c_o;&c_v;&c_a;&c_t;&c_mol;</trd>
</snc>
<refgrp tip="vid">
<ref cel="progre.0i">progresi</ref>,
<ref cel="prospe1.0i">prosperi</ref>
</refgrp>
<trdgrp lng="be">
<trd>&c_r;&c_a;&c_z;&c_mol;&c_v;&c_ib;&c_v;&c_a;&c_c;&c_c;&c_a;</trd>,
<trd>&c_e;&c_v;&c_a;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_y;&c_ja;&c_n;&c_a;&c_v;&c_a;&c_c;&c_mol;</trd>
</trdgrp>
<trd lng="cs">vyvíjet se</trd>
<trd lng="de">sich <ind>entwickeln</ind></trd>
<trd lng="en">evolve</trd>
<trd lng="es">evolucionar</trd>
<trd lng="fr">évoluer</trd>
<trd lng="hu">fejlődik</trd>
<trd lng="nl">evolueren</trd>
<trdgrp lng="pl">
<trd>ewoluować</trd>,
<trd>rozwijać si&eogonek;</trd>
</trdgrp>
<trdgrp lng="pt">
<trd>evolucionar</trd>,
<trd>evoluir</trd>,
<trd>evolver</trd>
</trdgrp>
<trd lng="ro">a evolua</trd>
<trd lng="sk">vyvíjať sa</trd>
<trd lng="sv">utvecklas</trd>
<trdgrp lng="th">
<trd>พัฒนา</trd>,
<trd>เกิดการพัฒนา</trd>
</trdgrp>
<trdgrp lng="uk">
<trd>&c_r;&c_o;&c_z;&c_v;&c_i;&c_v;&c_a;&c_t;&c_i;&c_s;&c_ja;</trd>,
<trd>&c_je;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_ib;&c_o;&c_n;&c_u;&c_v;&c_a;&c_t;&c_i;</trd>,
<trd>&c_r;&c_o;&c_b;&c_i;&c_t;&c_i; &c_je;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_ib;&c_ju;</trd>
</trdgrp>
</drv>
<drv mrk="evolu.0igi">
<kap><tld/>igi</kap>
<gra><vspec>tr</vspec></gra>
<snc>
<dif>
Igi ion <tld/>anta:
<ekz>
ŝi <tld/>igis la kverelon je arto
<fnt>
<bib>LGA</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
li amis mediti, la vivo en la kamparo <tld/>igis en li ĉi tiun kapablon
<fnt>
<bib>PatrojFiloj</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
ili <tld/>igis grandegan lertecon de la antaŭaj membroj kaj fariĝis veraj
akrobatoj
<fnt>
<bib>Ret</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
la popoloj de la iam vasta Imperio <klr>[…]</klr> <tld/>igis siajn proprajn
regionajn lingvojn
<fnt>
<bib>Ret</bib>
</fnt>.
</ekz>
</dif>
<refgrp tip="vid">
<ref cel="progre.0igi">progresigi</ref>,
<ref cel="pusx.0i">puŝi</ref>
</refgrp>
<trd lng="be">&c_r;&c_a;&c_z;&c_mol;&c_v;&c_ib;&c_v;&c_a;&c_c;&c_mol;</trd>
<trd lng="de">entwickeln</trd>
<trdgrp lng="en">
<trd>develop</trd>,
<trd>direct</trd>
</trdgrp>
<trd lng="hu">fejleszt</trd>
<trdgrp lng="nl">
<trd>ontwikkelen</trd>,
<trd>doen <ind>evolueren</ind></trd>
</trdgrp>
<trd lng="pl">rozwijać</trd>
<trd lng="ru">&c_r;&c_a;&c_z;&c_v;&c_i;&c_v;&c_a;&c_t;&c_mol;</trd>
</snc>
<trd lng="af">ontwikkel</trd>
<trd lng="am">ማዳበር</trd>
<trd lng="ar">&a_t;&a_T;&a_w;&a_y;&a_r;</trd>
<trd lng="az">inkişaf</trd>
<trd lng="bn">বিকাশ</trd>
<trd lng="bs">razvijaju</trd>
<trd lng="co">elaburà</trd>
<trdgrp lng="cs">
<trd>rozvinout</trd>,
<trd>vyvinout</trd>,
<trd>vyvíjet</trd>,
<trd>vést k vývoji a novému stavu</trd>
</trdgrp>
<trd lng="cy">datblygu</trd>
<trd lng="da">udvikle</trd>
<trd lng="et">arendama</trd>
<trd lng="eu">garatzea</trd>
<trd lng="fy">ûntwikkelje</trd>
<trd lng="ga">fhorbairt</trd>
<trd lng="gd">leasachadh</trd>
<trd lng="gl">desenvolver</trd>
<trd lng="gu">વિકાસ</trd>
<trd lng="ha">ci gaba</trd>
<trd lng="hi">विकसित</trd>
<trd lng="hmn">tsim</trd>
<trd lng="hr">razviti</trd>
<trd lng="ht">devlope</trd>
<trd lng="hy">զարգանալ</trd>
<trd lng="ig">imepe</trd>
<trd lng="is">þróa</trd>
<trd lng="ja">開発する</trd>
<trd lng="jv">berkembang</trd>
<trd lng="ka">განვითარება</trd>
<trd lng="kk">&c_d;&c_a;&c_m;&c_u;</trd>
<trd lng="km">ការអភិវឌ្ឍ</trd>
<trd lng="kn">ಅಭಿವೃದ್ಧಿ</trd>
<trd lng="ko">개발</trd>
<trd lng="ku">pêşvebirin</trd>
<trd lng="ky">&c_i;&c_sh;&c_t;&c_je;&c_p; &c_ch;&c_y;&c_g;&c_u;&c_u;</trd>
<trd lng="lat">evolvere</trd>
<trd lng="lo">ການພັດທະນາ</trd>
<trd lng="lt">plėtoti</trd>
<trd lng="lv">attīstīt</trd>
<trd lng="mg">hampitombo</trd>
<trd lng="mi">whakawhanake</trd>
<trd lng="mk">&c_r;&c_a;&c_z;&c_v;&c_i;&c_je;</trd>
<trd lng="ml">വികസിപ്പിക്കുക</trd>
<trd lng="mn">&c_b;&c_o;&c_l;&c_o;&c_v;&c_s;&c_r;&c_u;&c_u;&c_l;&c_a;&c_h;</trd>
<trd lng="mr">विकसित</trd>
<trd lng="ms">membangunkan</trd>
<trd lng="mt">jiżviluppaw</trd>
<trd lng="my">တိုးတက်</trd>
<trd lng="ne">विकास</trd>
<trd lng="ny">kukulitsa</trd>
<trd lng="pa">ਦਾ ਵਿਕਾਸ</trd>
<trd lng="ps">&a_w;&a_d;&a_h;</trd>
<trd lng="rw">kwiteza imbere</trd>
<trd lng="sd">&a_t;&a_r;&a_q;&a_y;&a_hamza;</trd>
<trd lng="si">සංවර්ධනය</trd>
<trdgrp lng="sk">
<trd>rozvinúť</trd>,
<trd>rozviť</trd>
</trdgrp>
<trd lng="sl">razvoj</trd>
<trd lng="sm">atiina ae</trd>
<trd lng="sn">kutanga</trd>
<trd lng="so">horumariyo</trd>
<trd lng="sq">zhvilloj</trd>
<trd lng="st">ntshetsa pele</trd>
<trd lng="su">ngawangun</trd>
<trd lng="sw">kuendeleza</trd>
<trd lng="ta">அபிவிருத்தி</trd>
<trd lng="te">అభివృద్ధి</trd>
<trd lng="tg">&c_i;&c_n;&c_k;&c_i;&c_sh;&c_o;&c_f;</trd>
<trd lng="th">ทำให้พัฒนา</trd>
<trd lng="tl">bumuo</trd>
<trd lng="tt">ү&c_s;&c_je;&c_sh;</trd>
<trd lng="uk">&c_r;&c_o;&c_z;&c_v;&c_i;&c_v;&c_a;&c_t;&c_i;</trd>
<trd lng="ur">&a_t;&a_r;&a_q;&f_y;</trd>
<trd lng="uz">rivojlantirish</trd>
<trd lng="vi">phát triển</trd>
<trd lng="xh">phuhlisa</trd>
<trd lng="yi">&alef;ַ&nun;&tet;&vav;&vav;&yod;&qof;&lamed;&ayin;&fnun;</trd>
<trd lng="yo">se agbekale</trd>
<trd lng="zu">ukuthuthukisa</trd>
</drv>
<drv mrk="evolu.0o">
<kap><tld/>o</kap>
<snc mrk="evolu.0o.disvolvigxo">
<dif>
Laŭnatura ŝanĝiĝado kaj aliformiĝo:
<ekz>
<tld/>o de la bestoj, vegetaloj, lingvoj;
</ekz>
<ekz>
la <tld/>o de la cerbo montras, ke la parolata lingvo estis en plena formiĝo
<fnt>
<bib>Ret</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
profilaktikaj medikamentoj <klr>[…]</klr> malebligas la <tld/>on de kelkaj
malsanoj
<fnt>
<bib>VaK</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
la <tld/>o kondukis la vivofluon al multaj novaj fluejoj kaj proponis multajn
novajn eblojn
<fnt>
<bib>HsT</bib>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
la ideo pri nacieco facile povas tiel etendiĝi, ke ĝi fariĝos afektaĵo, la
<tld/>o de la jarcento povas iri ĝis senbridiĝo
<fnt>
<bib>Fab3</bib>
<lok>Io</lok>
</fnt>.
</ekz>
</dif>
<trdgrp lng="de">
<trd>Entwicklung</trd>,
<trd>Evolution<klr> [vivogenezo]</klr></trd>
</trdgrp>
</snc>
<snc mrk="evolu.0o.sxangxigxo">
<dif>
Iompostioma, seninterrompa ŝanĝiĝado:
<ekz>
ke la <tld/>ado de Esperanto ne estu arbitra kaj ne okazu en
revolucia maniero, kiel en Ido, kie ĉiujare oni ŝanĝadis la
bazojn de la lingvo, tion garantias la verketo <ctl>Fundamento
de Esperanto</ctl>
<fnt>
<aut>H. Seppik</aut>: <vrk>La tuta Esperanto</vrk>.
<lok>¶162</lok>
</fnt>.
</ekz>
</dif>
<ref tip="ant" cel="revolu.0o">revolucio</ref>
<trdgrp lng="de">
<trd>Veränderung</trd>,
<trd>Sichentwickeln</trd>,
<trd>Evolution<klr> [fak]</klr></trd>
</trdgrp>
<trd lng="th">การพัฒนา</trd>
</snc>
<ref tip="sin" cel="evoluc.0o">evolucio</ref>
<refgrp tip="vid">
<ref cel="procez.0o.SCI">procezo<sncref/></ref>.
</refgrp>
<trdgrp lng="be">
<trd>&c_r;&c_a;&c_z;&c_mol;&c_v;&c_ib;&c_c;&c_mol;&c_c;&c_jo;</trd>,
<trd>&c_e;&c_v;&c_a;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_y;&c_ja;</trd>
</trdgrp>
<trdgrp lng="cs">
<trd>evoluce</trd>,
<trd>rozvoj</trd>,
<trd>vývoj</trd>
</trdgrp>
<trd lng="en">evolution</trd>
<trd lng="es">evolución</trd>
<trd lng="fr">évolution</trd>
<trd lng="hu">fejlődés</trd>
<trd lng="nl">evolutie</trd>
<trdgrp lng="pl">
<trd>ewolucja</trd>,
<trd>rozwój</trd>
</trdgrp>
<trd lng="pt">evolução</trd>
<trd lng="ro">dezvoltare</trd>
<trdgrp lng="ru">
<trd>&c_e;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_i;&c_ja;</trd>,
<trd>&c_r;&c_a;&c_z;&c_v;&c_i;&c_t;&c_i;&c_je;</trd>
</trdgrp>
<trdgrp lng="sk">
<trd>evolúcia</trd>,
<trd>rozvoj</trd>,
<trd>vývoj</trd>
</trdgrp>
<trd lng="sv">utveckling</trd>
<trdgrp lng="uk">
<trd>&c_je;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_ib;&c_ja;</trd>,
<trd>&c_r;&c_o;&c_z;&c_v;&c_i;&c_t;&c_o;&c_k;</trd>
</trdgrp>
</drv>
<drv mrk="evolu.0ismo">
<kap><tld/>ismo, <var><kap>teorio de <tld/>o</kap></var></kap>
<snc mrk="evolu.0ismo.SCI">
<uzo tip="fak">BIO</uzo>
<uzo tip="fak">SCI</uzo>
<dif>
<ref tip="super" cel="doktri.0o">Doktrino</ref> klariganta per <tld/>o laŭtempajn
ŝanĝojn, precipe la ŝanĝojn en vivulaj specoj:
<ekz>
<ctl>la nuna stato de l' <tld/>ismo</ctl>
<fnt>
<aut>J. Rostand, trad. J. kaj M. Delacourt</aut>,
<vrk>La nuna stato de l' evoluismo</vrk>,
<lok>Scienca Revuo, 1951, numero 2a</lok>
</fnt>;
</ekz>
<ekz>
Karlo Darvino <klr>...</klr> estis angla sciencisto kiu
eltrovis la teorion de <tld/>o per natura elekto
<fnt>
<aut>S. Kalb</aut>,
<vrk><url ref="http://www.geocities.com/kalblando/enc/d/darvino.htm">
Darvino</url></vrk>,
<lok>1996-01</lok>
</fnt>.
</ekz>
</dif>
</snc>
<trd lng="be">&c_e;&c_v;&c_a;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_y;&c_j;&c_n;&c_a;&c_ja; &c_t;&c_e;&c_o;&c_r;&c_y;&c_ja;</trd>
<trdgrp lng="cs">
<trd>evoluce</trd>,
<trd>rozvoj</trd>,
<trd>vývoj</trd>
</trdgrp>
<trd lng="de">Evolutionstheorie</trd>
<trdgrp lng="en">
<trd>evolutionism</trd>,
<trd>theory of evolution</trd>
</trdgrp>
<trdgrp lng="fr">
<trd>évolutionnisme</trd>,
<trd>théorie de l'évolution</trd>
</trdgrp>
<trdgrp lng="nl">
<trd>evolutieleer</trd>,
<trd>evolutietheorie</trd>
</trdgrp>
<trd lng="ru">&c_t;&c_je;&c_o;&c_r;&c_i;&c_ja; &c_e;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_i;&c_i;</trd>
<trdgrp lng="sk">
<trd>evolúcia</trd>,
<trd>rozvoj</trd>,
<trd>vývoj</trd>
</trdgrp>
<trd lng="uk">&c_je;&c_v;&c_o;&c_l;&c_ju;&c_c;&c_ib;&c_o;&c_n;&c_ib;&c_z;&c_m;</trd>
</drv>
</art>
<!--
$Log$
versio 1.103 2022/05/21 15:31:47
Warut Bunprasert: -red th, +trd th
versio 1.102 2022/04/27 14:38:54
aktualigo lingvokodoj kaj URL-unuoj
versio 1.100 2021/12/24 18:34:10
Wolfram Diestel: ekz-oj, ref-oj
Revision 1.23 2015/07/04 08:37:33 revo
aldono de trd cs per skripto de M. von Laer
Revision 1.22 2015/06/29 16:29:38 revo
aldono de trd sk per skripto de M. von Laer
Revision 1.21 2010/04/09 16:31:45 revo
Sebastian Cyprych: +trd pl
Revision 1.20 2009/09/07 16:31:05 revo
Paul Peeraerts: +nl
Revision 1.19 2009/08/08 16:34:39 revo
-->
</vortaro>