-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-al7b28_alalal-f32323.xml
578 lines (578 loc) · 30.9 KB
/
cod-al7b28_alalal-f32323.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 2</title>
<author ref="#Albert">Albertus Magnus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 2</title>
<date when="2022-06-21">June 21, 2022</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Bd" n="cod-al7b28">Paris 1894, v. 28</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0"
url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2022-06-21" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Bd" n="681"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="alalal-f32323"><!-- l3d37a2 -->
<head xml:id="alalal-f32323-Hd1e99">Articulus 2</head>
<head xml:id="alalal-f32323-Hd1e101" type="question-title">De distinctione praeceptorum.</head>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e104">
<lb ed="Bd" n="35"/>ARTICULUS II.
<lb ed="Bd" n="36"/>De distinctione praeceptorum.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e111">
<lb ed="Bd" n="37"/>Secundo, Queritur de distinctione
pre<lb break="no" ed="Bd" n="38"/>ceptorum et tabularum secundum
diver<lb break="no" ed="Bd" n="39"/>sos.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e120">
<lb ed="Bd" n="40"/>1. Dicit enim Josephus, quod duae
<lb ed="Bd" n="41"/>erant tabule, et in utraque earum
con<lb break="no" ed="Bd" n="42"/>tinebantur quinque mandata. Gregorius
<lb ed="Bd" n="43"/>autem quatuor ponit in prima, et sex in
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="44"/>secunda. Augustinus vero tria in una,
<lb ed="Bd" n="45"/>et septem in alia. Et videtur contrarietas
<lb ed="Bd" n="46"/>inter eos.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e141">
<lb ed="Bd" n="47"/>2. Item, Origenes primum dicit esse
<lb ed="Bd" n="48"/>mandatum : Non habebis deos alienos
<lb ed="Bd" n="49"/>propter me. Secundum: Non facies tibi
<lb ed="Bd" n="50"/>sculptile, nec ullam similitudinem, etc. :
<lb ed="Bd" n="51"/>et haec duo computat Augustinus pro
<lb ed="Bd" n="52"/>uno, sicut habetur in ZLiftera. Et hee
<lb ed="Bd" n="53"/>est iterum quaedam contrarietas.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e159">
<lb ed="Bd" n="54"/>Item, Origenes unum dicit esse
man<lb break="no" ed="Bd" n="55"/>datum : Non concupisces uxorem proximt
<lb ed="Bd" n="56"/>tui: et, Non concupisces rem alenam.
<lb ed="Bd" n="57"/>Et Augustinus dicit haec duo mandata
<lb ed="Bd" n="58"/>esse. Et ecce iterum quaedam
contraric<lb break="no" ed="Bd" n="59"/>tas tertia.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e175">
<lb ed="Bd" n="60"/>Praeterea, Videtur <name xml:id="alalal-f32323-Nd1e179">Origenes</name> melius
<lb ed="Bd" n="61"/>dicere quoad primum: quia, sicut
habe<lb break="no" ed="Bd" n="62"/>turin libro de Deo Socratis, tria erant
<lb ed="Bd" n="63"/>genera deorum, et quaedam erant
spiri<lb break="no" ed="Bd" n="64"/>tualia invisibilia genera deorum: quibus
<lb ed="Bd" n="65"/>nec sculptura poterat fieri, nec
simili<lb break="no" ed="Bd" n="66"/>tudo, nec etiam figmentum: et illi
vi<lb break="no" ed="Bd" n="67"/>dentur prohiberi cum dicitur: Non erunt
<lb ed="Bd" n="68"/>dii tibit alii praeter me. Fuerunt autem
<lb ed="Bd" n="69"/>alii dii secundum duo genera corporum,
<lb ed="Bd" n="70"/>scilicet coelestium, et terrestrium, quae
<lb ed="Bd" n="71"/>postea prohibentur cum dicit: Non
fa<lb break="no" ed="Bd" n="72"/>cies tibi sculptile, etc. Ergo videtur,
<lb ed="Bd" n="73"/>quod duo sint mandata, et sic
Augusti<lb break="no" ed="Bd" n="74"/>nus male dicit dividendo praecepta.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e212">
<lb ed="Bd" n="75"/>3. Item, quoad aliam partem videtur
<lb ed="Bd" n="76"/>melius distinguere Origenes : quia
con<lb break="no" ed="Bd" n="77"/>cupiscentia uxoris et concupiscentia rei
<lb ed="Bd" n="78"/>non differunt nisi per materiam, ut
vide<lb break="no" ed="Bd" n="79"/>tur: sed penes materiam nulla accipitur
<lb ed="Bd" n="80"/>distinctio: ergo illa quae dicit
Augusti<lb break="no" ed="Bd" n="81"/>nus esse duo, videntur esse unum, sicut
<lb ed="Bd" n="82"/>dicit <name xml:id="alalal-f32323-Nd1e231">Origenes</name>.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e234">
<lb ed="Bd" n="83"/>Item, Ulterius quaeritur de
contrarie<lb break="no" ed="Bd" n="84"/>tate quae est circa ista mandata. Dicitur
<lb ed="Bd" n="85"/>enim, Exod. xx, 18, postquam ista
man<lb break="no" ed="Bd" n="86"/>data edita sunt, quod cunctus populus
<lb ed="Bd" n="87"/>videbat voces et lampades, et sonitum
<lb ed="Bd" n="88"/>buccine, montemque fumantem, etc. :
<lb ed="Bd" n="89"/>et statim infra, yy. 22 et 23, subjungitur,
<lb ed="Bd" n="90"/>quod non audierunt nisi unum manda~
<lb ed="Bd" n="91"/>tum de caelo ab ore Domini, ubi sic di-
<pb ed="#Bd" n="682"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>cit: Vos vidistis quod de celo locutus
<lb ed="Bd" n="2"/>sim vobis. Non facietis deos argenteos,
<lb ed="Bd" n="3"/>nec deos aureos facietis vobis. Ergo
vi<lb break="no" ed="Bd" n="4"/>detur esse quaedam contrarietas.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e269">
<lb ed="Bd" n="5"/>Si forte tu dicas, quod in secundo
<lb ed="Bd" n="6"/>loco ubi repetit unum, debet intelligi
re<lb break="no" ed="Bd" n="7"/>peti aliud. Contra: Glossa dicit ibidem:
<lb ed="Bd" n="8"/>
<quote xml:id="alalal-f32323-Qd1e279"> Repetit dicta in primo mandato, ut per
<lb ed="Bd" n="9"/>argentea et aurea, omnia alia idola
in<lb break="no" ed="Bd" n="10"/>telligantur </quote>: sicut dicitur in Psalmo cxut,
<lb ed="Bd" n="11"/>4: Simulacra gentium argentum et
au<lb break="no" ed="Bd" n="12"/>rum, etc. Constal autem, quod aliqua
<lb ed="Bd" n="13"/>causa specialis est, quare repetit dicta in
<lb ed="Bd" n="14"/>primo mandato, et non in aliis.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e297">
<lb ed="Bd" n="15"/>2. Praeterea, Textus videtur dicere
<lb ed="Bd" n="16"/>primo, quod cunctus populus audivit
vo<lb break="no" ed="Bd" n="17"/>ces decem praceptorum. Et Rabbi
<lb ed="Bd" n="18"/>Moyses dicit, quod populus non audivit
<lb ed="Bd" n="19"/>nisi unum, scilicet primum: Non erunt
<lb ed="Bd" n="20"/>tibi dit alient praeter me. Et dicit, quod
<lb ed="Bd" n="21"/>haec est opinio multorum Doctorum.
<lb ed="Bd" n="22"/>Hee ergo videtur esse eadem_
contrarie<lb break="no" ed="Bd" n="23"/>tas quae elicitur ex textu.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e319">
<lb ed="Bd" n="24"/>Si forte tu dicas, quod illud audire et
<lb ed="Bd" n="25"/>videre non erat in sensu exteriori
tan<lb break="no" ed="Bd" n="26"/>tum, sed in relatione ad sensum
interio<lb break="no" ed="Bd" n="27"/>rem, sicut videtur ibidem dicere Glossa
<lb ed="Bd" n="28"/>Augustini faciens questionem : <quote xml:id="alalal-f32323-Qd1e332">
Quo<lb break="no" ed="Bd" n="29"/>modo populus videbat voces, cum vox
<lb ed="Bd" n="30"/>sit sensatum auditus, et non visus? </quote>
<lb ed="Bd" n="31"/>tune videtur, quod non omnia mandata
<lb ed="Bd" n="32"/>debuerunt audire: quia non omnia
ha<lb break="no" ed="Bd" n="33"/>bent eumdem ordinem ad _ intellectum.
<lb ed="Bd" n="34"/>Quia novem per se intelligibilia sunt, et
<lb ed="Bd" n="35"/>unum non cadit per se in intellectu,
<lb ed="Bd" n="36"/>scilicet de observatione sabbati: ergo
vi<lb break="no" ed="Bd" n="37"/>detur, quod illud specialiter debuit ex~
<lb ed="Bd" n="38"/>primi extra numerum illorum.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e357">
<lb ed="Bd" n="39"/>ivem, Judi querunt, Quare potius
<lb ed="Bd" n="40"/>hec verba decem vel aliqua de illis
Do<lb break="no" ed="Bd" n="41"/>minus loquebatur coram populo et
au<lb break="no" ed="Bd" n="42"/>diente populo, quam omnia judicialia et
<lb ed="Bd" n="43"/>cerimonialia et sacramentalia quae
se<lb break="no" ed="Bd" n="44"/>quuntur? Non enim potest esse causa
<lb ed="Bd" n="45"/>illa quam dicunt, quod haec generaliter
<lb ed="Bd" n="46"/>pertinebant ad omnes : quia etiam illa
<lb ed="Bd" n="47"/>generaliter tenebantur observare.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e379">
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="48"/>Utterivs, Queritur circa distinctionem
<lb ed="Bd" n="49"/>horum mandatorum.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e388">
<lb ed="Bd" n="50"/>1. Cum dicatur communiter. quod ista
<lb ed="Bd" n="51"/>sunt naturalis legis mandata, quare ea
<lb ed="Bd" n="52"/>que sunt naturalis legis, non eis
inse<lb break="no" ed="Bd" n="53"/>runtur, sicut fuit dictum prinio homini:
<lb ed="Bd" n="54"/>Ex omni ligno paradisi comede, etc. Et
<lb ed="Bd" n="55"/>iterum, Crescite et multiplicamini, ete.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e404">
<lb ed="Bd" n="56"/>Si tu dicas, quod hoc ideo fit, quia
<lb ed="Bd" n="57"/>ante data erant. Conrraa hoc est, quod
<lb ed="Bd" n="58"/>secundum hoc etiam praeceptum de
sab<lb break="no" ed="Bd" n="59"/>bato non erat repetendum, cum ante
<lb ed="Bd" n="60"/>datum fuerit.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e418">
<lb ed="Bd" n="61"/>Praeterea, Augustinus in libro de
De<lb break="no" ed="Bd" n="62"/>cem chordis dicit, decem mandata redire
<lb ed="Bd" n="63"/>per reductionem in duo mandata
dile<lb break="no" ed="Bd" n="64"/>ctionis Dei et proximi: et hac duo
ite<lb break="no" ed="Bd" n="65"/>rum reduci in unum mandatum
natura<lb break="no" ed="Bd" n="66"/>lis legis, scilicet illud, Quodcumque
vul<lb break="no" ed="Bd" n="67"/>tis ut faciant vobis homines, et vos eadem
<lb ed="Bd" n="68"/>facite illis. Et de ista reductione nihil
de<lb break="no" ed="Bd" n="69"/>terminatur hic : et ideo videtur, quod sit
<lb ed="Bd" n="70"/>diminutio.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e442">
<lb ed="Bd" n="71"/>2. Praeterea, Aut ista decem mandata
<lb ed="Bd" n="72"/>determinantur particulariter, aut
univer<lb break="no" ed="Bd" n="73"/>saliter. Si particulariter : tune multo
<lb ed="Bd" n="74"/>plura esse deberent, quia tune actus
cu<lb break="no" ed="Bd" n="75"/>juslibet habebit speciale mandatum
affir<lb break="no" ed="Bd" n="76"/>mativum, et actus cujuslibet vitii habebit
<lb ed="Bd" n="77"/>negativum speciale. Si autem
determi<lb break="no" ed="Bd" n="78"/>nantur universaliter : tunc sufficiebat
de<lb break="no" ed="Bd" n="79"/>terminare penes id in quod sicut in
uni<lb break="no" ed="Bd" n="80"/>versale primum reducuntur, scilicet,
<lb ed="Bd" n="81"/>Quodcumque vultis ut faciant vobis
ho<lb break="no" ed="Bd" n="82"/>mines, etc.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e471">
<lb ed="Bd" n="83"/>Uxrerius quaeritur de diversitate
pre<lb break="no" ed="Bd" n="84"/>ceptorum quam dat Magister, scilicet
<lb ed="Bd" n="85"/>quod quaedam praecepta habent causam
<lb ed="Bd" n="86"/>ex parte ejus quod precipitur, quaedam
<lb ed="Bd" n="87"/>ex parte ejus cui precipitur : et illa quae
<lb ed="Bd" n="88"/>causam habent ex parte rei precept,
<lb ed="Bd" n="89"/>quaedam habent causam perpetuam,
que<lb break="no" ed="Bd" n="90"/>dam temporalem. De hac enim
diversi<lb break="no" ed="Bd" n="91"/>tate nihil habetur hic, nec etiam in lege:
<lb ed="Bd" n="92"/>et sic videtur esse diminutus iste
tracta<lb break="no" ed="Bd" n="93"/>tus de praeceptis.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e497">
<lb ed="Bd" n="94"/>Ucrserivs quaeritur de alia diversitate
<pb ed="#Bd" n="683"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>duplici quae in istis mandatis invenitur.
<lb ed="Bd" n="2"/>Jn prima enim tabula ponuntur tria
man<lb break="no" ed="Bd" n="3"/>data, quorum duo prima sunt negativa,
<lb ed="Bd" n="4"/>et tertium est affirmativum. Preponitur
<lb ed="Bd" n="5"/>enim ratio primi, cum dicitur : Dominus
<lb ed="Bd" n="6"/>Deus tuus, Deus unus est: et illa ratio
<lb ed="Bd" n="7"/>est credibile articuli fidei. Ratio autem
<lb ed="Bd" n="8"/>secundi accipitur ex poenis quas infliget
<lb ed="Bd" n="9"/>transgredienti, cum dicit, quod non
ha<lb break="no" ed="Bd" n="10"/>bebit insontem eum qui nomen Dei in
<lb ed="Bd" n="11"/>yanum assumit'. Ratio autem tertii
su<lb break="no" ed="Bd" n="12"/>mitur ex praeteritis quae fecit : quia die
<lb ed="Bd" n="13"/>septimo requievit ab omni opere®. In
se<lb break="no" ed="Bd" n="14"/>cundo autem capitulo primum ponitur
<lb ed="Bd" n="15"/>affirmativum, et non confirmatur nisi per
<lb ed="Bd" n="16"/>rationem mercedis : et omnia alia sunt
<lb ed="Bd" n="17"/>negaliva : et non adhibetur alia ratio
<lb ed="Bd" n="18"/>movens ad modum obligationis eorum.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e545">
<lb ed="Bd" n="19"/>Queratur ergo, Unde venit haec
di<lb break="no" ed="Bd" n="20"/>versitas ?
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e552">
<lb ed="Bd" n="21"/>Secunda diversitas est: quia in
affir<lb break="no" ed="Bd" n="22"/>mativis invenitur universaliter uti verbis
<lb ed="Bd" n="23"/>imperativi modi, ut : Alemento ut diem
<lb ed="Bd" n="24"/>sabbati sanctifices. Honora patrem tuum,
<lb ed="Bd" n="25"/>etc. In negativis autem universaliter
uti<lb break="no" ed="Bd" n="26"/>tur verbis indicativi modi, ut, Non
habe<lb break="no" ed="Bd" n="27"/>bis Deos alienos, etc. Kit quaeritur etiam
<lb ed="Bd" n="28"/>ratio hujus.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e573">
<lb ed="Bd" n="29"/>Solutio Dicendum ad primum, quod
<lb ed="Bd" n="30"/>tabule Testamenti multipliciter
conside<lb break="no" ed="Bd" n="31"/>rantur, scilicet in se, et in relatione
eo<lb break="no" ed="Bd" n="32"/>rum qu continebantur in eis, et ad ea
<lb ed="Bd" n="33"/>ad quae ordinabant. In se autem
conside<lb break="no" ed="Bd" n="34"/>rat Josephus : et ideo est verum quod
<lb ed="Bd" n="35"/>ipse dicit, quod utraque continebat
quin<lb break="no" ed="Bd" n="36"/>que mandata. Sed secundum ordinem
<lb ed="Bd" n="37"/>mandatorum quae in Scriptura erant,
<lb ed="Bd" n="38"/>considerant Origenes et Augustinus. Et
<lb ed="Bd" n="39"/>quia quatuor vel tria ordinant ad Deum,
<lb ed="Bd" n="40"/>sex autem vel septem ordinant ad
proxi<lb break="no" ed="Bd" n="41"/>mum : ideo tali fine considerato, tria vel
<lb ed="Bd" n="42"/>quatuor erant in una, et sex vel septem
<lb ed="Bd" n="43"/>in alia erant. Quia non erat ratio quare
<lb ed="Bd" n="44"/>dus darentur moraliter loquendo, nisi
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="45"/>ut intelligeretur, quod ad duo
ordina<lb break="no" ed="Bd" n="46"/>bant : vel allegorice propter duo
Testa<lb break="no" ed="Bd" n="47"/>menta.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e619">
<lb ed="Bd" n="48"/>Sed secundum hance solutionem
vide<lb break="no" ed="Bd" n="49"/>tur, quod tria deberent esse propter
or<lb break="no" ed="Bd" n="50"/>dinem sui adseipsum. Ad hoc dicendum,
<lb ed="Bd" n="51"/>quod non oportuit, eo quod omnis ordo
<lb ed="Bd" n="52"/>exigat diversitatem in extremis : sui
au<lb break="no" ed="Bd" n="53"/>tem ad se non est diversitas : ergo nec
<lb ed="Bd" n="54"/>ordo. Vel aliter dicatur (sicut supra
ha<lb break="no" ed="Bd" n="55"/>bitum est) quod non datur mandatum
<lb ed="Bd" n="56"/>dilectionis sui : quia in ordine ad
proxi<lb break="no" ed="Bd" n="57"/>mum datur diligenti principalitas
diligen<lb break="no" ed="Bd" n="58"/>di seipsum. Ita hic in ordine ad
proxi<lb break="no" ed="Bd" n="59"/>mum intelligitur ordo ad seipsum: et
<lb ed="Bd" n="60"/>ideo tabulam tertiam hoc signantem esse
<lb ed="Bd" n="61"/>non oportuit.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e652">
<lb ed="Bd" n="62"/>Ad aliud dicendum, quod in veritate
<lb ed="Bd" n="63"/>Augustinus melius distinguit, quam
Ori<lb break="no" ed="Bd" n="64"/>genes : quia Origenes non attendit nisi
<lb ed="Bd" n="65"/>materialem diversitatem, quae potest
es<lb break="no" ed="Bd" n="66"/>se inter figmentum sive idolum, et
scul<lb break="no" ed="Bd" n="67"/>ptile, et similitudinem : eo quod
simili<lb break="no" ed="Bd" n="68"/>tudo dicitur, cui aliquid respondet in
re<lb break="no" ed="Bd" n="69"/>rum natura : figmentum autem sive
ido<lb break="no" ed="Bd" n="70"/>lum, cui in re nihil respondet, sed
ani<lb break="no" ed="Bd" n="71"/>mus confinxit, ut hircocervus vel
chime<lb break="no" ed="Bd" n="72"/>ra. Augustinus autem attendit unitatem
<lb ed="Bd" n="73"/>finis, quae est in similitudine et idolo,
<lb ed="Bd" n="74"/>scilicet quod utraque statuitur ad cultum,
<lb ed="Bd" n="75"/>aut ad invocationem : sive sumatur de
<lb ed="Bd" n="76"/>corporibus, sive de spiritibus immundis
<lb ed="Bd" n="77"/>creatis, qui mentes hominum in hoc
de<lb break="no" ed="Bd" n="78"/>ludunt, quod se faciant coli tamquam
<lb ed="Bd" n="79"/>deos.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e694">
<lb ed="Bd" n="80"/>Ad aliud dicendum, quod in duplici
<lb ed="Bd" n="81"/>concupiscentia non tantum est diversitas
<lb ed="Bd" n="82"/>materialis, sed etiam finis : quia ad aliud
<lb ed="Bd" n="83"/>concupiscitur uxor, et ad aliud res : uxor
<lb ed="Bd" n="84"/>enim ad coitum et res ad possidendum.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e707">
<lb ed="Bd" n="85"/>Et ideo Augustinus melius et subtilius
<lb ed="Bd" n="86"/>distinguit, quam Origenes.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e714">
<lb ed="Bd" n="87"/>Ad aliud sunt diversorum solutiones
<lb ed="Bd" n="88"/>diverse. Quidam dicunt, quod ideo om-
<pb ed="#Bd" n="684"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>nia ista dixit coram populo : quia sunt
<lb ed="Bd" n="2"/>de lege naturali, et unicuique dictabat ea
<lb ed="Bd" n="3"/>ratio propria.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e733">
<lb ed="Bd" n="4"/>Et ad objectum in contrarium, dicunt
<lb ed="Bd" n="5"/>quod per repetitionem unius intelligun—
<lb ed="Bd" n="6"/>tur alia repeti debere.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e742">
<lb ed="Bd" n="7"/>Ad aliud quod objicitur de sabbato,
<lb ed="Bd" n="8"/>dicunt quod quantum ad quietem mentis
<lb ed="Bd" n="9"/>in Deo, et non in creatura, est de lege
<lb ed="Bd" n="10"/>naturali : sed quantum ad quietem
cor<lb break="no" ed="Bd" n="11"/>poralem sabbati, fuit de observatione
<lb ed="Bd" n="12"/>vulgata apud patres Veteris Testamenti,
<lb ed="Bd" n="13"/>et notum omnibus ac si esset ex natura :
<lb ed="Bd" n="14"/>et ideo inter alia aperte dicebatur. Alia
<lb ed="Bd" n="15"/>autem, scilicet judicialia et cerimonialia
<lb ed="Bd" n="16"/>indigebant interpretatione humana, et
<lb ed="Bd" n="17"/>doctrina sapientiorum : et ideo talia
pro<lb break="no" ed="Bd" n="18"/>posuit per sapientes et duces plebis.
Me<lb break="no" ed="Bd" n="19"/>liores autem Judsorum, sicut Rabbi
<lb ed="Bd" n="20"/>Moyes, et Rabbi Eliazar, et Rabbi
Joan<lb break="no" ed="Bd" n="21"/>na, dixerunt, quod licet ista sint de
na<lb break="no" ed="Bd" n="22"/>turali lege, non tamen aequaliter : et ideo
<lb ed="Bd" n="23"/>audiente populo non dixit nisi unum
<lb ed="Bd" n="24"/>quod communiter unicuique dictat
con<lb break="no" ed="Bd" n="25"/>scientia : quia homines semper consen-—
<lb ed="Bd" n="26"/>serunt in hoc, quod principium
univer<lb break="no" ed="Bd" n="27"/>sitatis non esset nisi unum. Alia autem
<lb ed="Bd" n="28"/>non ita dictat mens : quia Deus multis
<lb ed="Bd" n="29"/>nominibus nominatur, et non
intelligi<lb break="no" ed="Bd" n="30"/>tur nomen ejus ineffabile. Et similiter de
<lb ed="Bd" n="31"/>sabbato, et alia quae sunt ad proximum,
<lb ed="Bd" n="32"/>recipiunt exceptiones in casibus
determi<lb break="no" ed="Bd" n="33"/>natis. Kt ideo dicunt, quod in aperto ad
<lb ed="Bd" n="34"/>conscientias hominum non _ loquebatur
<lb ed="Bd" n="35"/>nisi unum : et tunc illud quod primo
ha<lb break="no" ed="Bd" n="36"/>betur, quod cunctus populus videbat
vo<lb break="no" ed="Bd" n="37"/>ces, referendum est ad visum interiorem,
<lb ed="Bd" n="38"/>ut dicit Augustinus ibidem in Glossa : et
<lb ed="Bd" n="39"/>non subjungitur in catalogo
pracepto<lb break="no" ed="Bd" n="40"/>rum propter omnia precedentia, sed
pro<lb break="no" ed="Bd" n="41"/>pter unum soilum quod est primum : et
<lb ed="Bd" n="42"/>illud etiam secundo repetitur, sicut
vide<lb break="no" ed="Bd" n="43"/>tur innuere Glossa.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e825">
<lb ed="Bd" n="44"/>Ad aliud dicendum, quod haec potius
<lb ed="Bd" n="45"/>exprimit, ut dictum est: quia naturalia
<lb ed="Bd" n="46"/>sunt, et per se accedunt mentibus
om<lb break="no" ed="Bd" n="47"/>nium : et hoc non faciunt alia.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e836">
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="48"/>Ad aliud dicendum, quod illa sunty,
<lb ed="Bd" n="49"/>naturalis legis, de quibus objicitur
se<lb break="no" ed="Bd" n="50"/>cundum quod est ordinativa nature in
<lb ed="Bd" n="51"/>necessaris ad esse individui, et ad
_per<lb break="no" ed="Bd" n="52"/>manentiam speciei : et ilJjarum cura per
<lb ed="Bd" n="53"/>peccatum non est obnubilata, sed potius
<lb ed="Bd" n="54"/>augmentata, quia defectus augmentat
de<lb break="no" ed="Bd" n="55"/>siderium ad esse: et ideo non oportuit
<lb ed="Bd" n="56"/>illa determinari per legem_ scriptam
ite<lb break="no" ed="Bd" n="57"/>rando, sed tertium mandatum natura,
<lb ed="Bd" n="58"/>quod non expresse dabatur nature
ex<lb break="no" ed="Bd" n="59"/>terius in principio, eo quod esset mens
<lb ed="Bd" n="60"/>hominis tunc bene instituta, et per
se<lb break="no" ed="Bd" n="61"/>ipsum videt in justitia Dei, quid facere
<lb ed="Bd" n="62"/>Deo et proximo deberet: scriptum
ta<lb break="no" ed="Bd" n="63"/>men erat in mente, scilicet, Quidquid
<lb ed="Bd" n="64"/>vultis ut faciant vobis homines, etc.,
<lb ed="Bd" n="65"/>illud erat mandatum ordinans in
mori<lb break="no" ed="Bd" n="66"/>bus ad Deum et hominem, et ideo
pec<lb break="no" ed="Bd" n="67"/>cato erat obnubilatum. Ad hoc autem
<lb ed="Bd" n="68"/>dabatur lex scripta, ut ad id quod
natu<lb break="no" ed="Bd" n="69"/>ra obnubilata peccato difficulter
vide<lb break="no" ed="Bd" n="70"/>bat, explicaretur determinatione
decalo<lb break="no" ed="Bd" n="71"/>gi. Et ideo in decalogo non ponitur
ali<lb break="no" ed="Bd" n="72"/>quid nisi quod est explicatio primi
man<lb break="no" ed="Bd" n="73"/>dati nature, quod certum fuit
homi<lb break="no" ed="Bd" n="74"/>ni in comparatione ad Deum et ad_
pro<lb break="no" ed="Bd" n="75"/>ximum.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e901">
<lb ed="Bd" n="76"/>Per hoc etiam patet solutio ad_
se<lb break="no" ed="Bd" n="77"/>quens : quia hic agitur de mandatis per
<lb ed="Bd" n="78"/>reductionem ad unum universale
pri<lb break="no" ed="Bd" n="79"/>mum, eo quod natura ad particularia ex
<lb ed="Bd" n="80"/>illo universali non sufficiebat : sed
po<lb break="no" ed="Bd" n="81"/>tius lex scripta intendit illud universale
<lb ed="Bd" n="82"/>explicare per partes, ut sic natura
cor<lb break="no" ed="Bd" n="83"/>rupta amplius lumen accipiat in
mori<lb break="no" ed="Bd" n="84"/>bus. Duo autem praecepta dilectionis
<lb ed="Bd" n="85"/>non sunt, in quae reducitur decalogus,
<lb ed="Bd" n="86"/>sicutin commune, sed potius sicut in
<lb ed="Bd" n="87"/>formam et perfectionem operum
secun<lb break="no" ed="Bd" n="88"/>dum quod sunt meritoria, sicut sepe
<lb ed="Bd" n="89"/>ante dictum est.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e934">
<lb ed="Bd" n="90"/>Ad aliud dicendum, quod
_particulari<lb break="no" ed="Bd" n="91"/>ter determinantur ista mandata : sed tali
<lb ed="Bd" n="92"/>particulatione ad quam potest pertingere
<lb ed="Bd" n="93"/>ratio naturalis per naturale ejus.
Particu<lb break="no" ed="Bd" n="94"/>latio autem ulterius est studii et juris
<lb ed="Bd" n="95"/>positivi. Et ideo de tali particulatione
<lb ed="Bd" n="96"/>non agitur hic : quia illa cadit in multas
<pb ed="#Bd" n="685"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>differentias secundum diversas causas, et
<lb ed="Bd" n="2"/>casus.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e961">
<lb ed="Bd" n="3"/>Ad id quod ulterius quaeritur de
divisio<lb break="no" ed="Bd" n="4"/>ne Magistrorum, dicendum quod ips
<lb ed="Bd" n="5"/>considerant non id quod precipitur, sed
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e970">
<lb ed="Bd" n="6"/>olius rationem precepti. Et illa triplex
<lb ed="Bd" n="7"/>est, sicut dicunt Doctores : quia si ratio
<lb ed="Bd" n="8"/>est in eo qui precepit, tune est
prece<lb break="no" ed="Bd" n="9"/>ptum probationis et experientia utrum
<lb ed="Bd" n="10"/>obediat, sicut fuit illud quod datum erat
<lb ed="Bd" n="11"/>Ade, ne comederet de ligno scientie
<lb ed="Bd" n="12"/>boni et mali. Si autem est ex parte rei
<lb ed="Bd" n="13"/>precepte: tunc aut habet causam
<lb ed="Bd" n="14"/>perpetuam, sicut illa quae per se sunt de
<lb ed="Bd" n="15"/>genere honesti in affirmativis, ut
hono<lb break="no" ed="Bd" n="16"/>rare parentes, et credere Deo, et
hujus<lb break="no" ed="Bd" n="17"/>modi: et sicut illa quae sunt conjuncta
<lb ed="Bd" n="18"/>malo inseparabiliter in negativis, ut Non
<lb ed="Bd" n="19"/>furtum facies. Aut habet causam
tempo<lb break="no" ed="Bd" n="20"/>ralem : et tunc non ligat nisi illa causa
<lb ed="Bd" n="21"/>existente, sicut fuit, Crescife et
multi<lb break="no" ed="Bd" n="22"/>plicamini : cujus causa fuit paucitas
ho<lb break="no" ed="Bd" n="23"/>minum Deum colentium : et non
exi<lb break="no" ed="Bd" n="24"/>stente causa illa deobligantur homines a
<lb ed="Bd" n="25"/>mandato. Sed hic non determinatur de
<lb ed="Bd" n="26"/>praeceptis nisi penes ea quibus homo
<lb ed="Bd" n="27"/>ordinatur ad Deum vel ad proximum in
<lb ed="Bd" n="28"/>communi, ut infra patebit: et ideo
ta<lb break="no" ed="Bd" n="29"/>les differentia non ponuntur hic
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e1025">
<lb ed="Bd" n="30"/>Ad aliud dicendum, quod tria petit
<lb ed="Bd" n="31"/>queestio illa, scilicet quare plura sint
ne<lb break="no" ed="Bd" n="32"/>gativa quam alfirmativa ?
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e1034">
<lb ed="Bd" n="33"/>Et, Quare diverso modo verbali
uti<lb break="no" ed="Bd" n="34"/>tur in affirmativis et negativis ?
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e1041">
<lb ed="Bd" n="35"/>Ad primum dicendum, quod decalogus
<lb ed="Bd" n="36"/>datur secundum statum nature
corru<lb break="no" ed="Bd" n="37"/>pte, quae pronior est ad nocendum: et
<lb ed="Bd" n="38"/>praeterea quia peccare contingit miultis
<lb ed="Bd" n="39"/>modis, et bene facere uno modo, ideo
<lb ed="Bd" n="40"/>sunt plures prohibitiones, quam
manda<lb break="no" ed="Bd" n="41"/>ta affirmativa.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e1059">
<lb ed="Bd" n="42"/>Ad aliud dicendum, quod Deus
me<lb break="no" ed="Bd" n="43"/>lius scitur per negationem, quam per
<lb ed="Bd" n="44"/>affirmationem, et proximus e converso.
<lb ed="Bd" n="45"/>Cujus ratio dicta est in primo libro
Sen<lb break="no" ed="Bd" n="46"/>tentiarum. Et ideo in prima tabula quae
<lb ed="Bd" n="47"/>ordinat ad Deum, premittuntur ne-
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="48"/>gativa, et subsequuntur affirmativa. In
<lb ed="Bd" n="49"/>secunda tabula que ordinat ad
proxi<lb break="no" ed="Bd" n="50"/>mum, propter oppositam causam fit e
<lb ed="Bd" n="51"/>converso. Primum autem mandatum
<lb ed="Bd" n="52"/>quod pertinet ad fidem, qua veritatis
<lb ed="Bd" n="53"/>est, oportuit quod haberet rationem
in<lb break="no" ed="Bd" n="54"/>telligibilem per modum interpretationis.
<lb ed="Bd" n="55"/>Sed secundum pertinet ad opus oris :
<lb ed="Bd" n="56"/>et ideo hoc non coercetur nisi per
poe<lb break="no" ed="Bd" n="57"/>nam. Quia autem prohibitio non
mere<lb break="no" ed="Bd" n="58"/>tur premium, sed peenam potest habere
<lb ed="Bd" n="59"/>transgressio : ideo est determinatio per
<lb ed="Bd" n="60"/>peenam, et non per premium. Tertium
<lb ed="Bd" n="61"/>autem non habet rationem nisi ostendente
<lb ed="Bd" n="62"/>finem quietis, ut infra patebit : quia hoc
<lb ed="Bd" n="63"/>pertinet ad premium. In secunda vero
<lb ed="Bd" n="64"/>tabula unum solum est affirmativum :
<lb ed="Bd" n="65"/>quia habet conjunctam remuneralionem
<lb ed="Bd" n="66"/>propter congruentiam actus. Sicut enim
<lb ed="Bd" n="67"/>facit aliis, ita congruum est ipsum
reci<lb break="no" ed="Bd" n="68"/>pere a Deo. Sed probibitiones ex se non
<lb ed="Bd" n="69"/>merentur : et ideo talibus non adhibetur
<lb ed="Bd" n="70"/>premium : peenam autem non
commina<lb break="no" ed="Bd" n="71"/>tur, eo quod est manifesta etiam
secun<lb break="no" ed="Bd" n="72"/>dum lege humanas.
</p>
<p xml:id="alalal-f32323-d1e1132">
<lb ed="Bd" n="73"/>Av auiup dicendum, quod imperium
<lb ed="Bd" n="74"/>non est super negationem, nisi ita quod
<lb ed="Bd" n="75"/>sit negatio imperii. Sed quod imperium
<lb ed="Bd" n="76"/>sit negationis jam nutus, et inclinatio
<lb ed="Bd" n="77"/>animi super nihil fundaretur: et hoc
<lb ed="Bd" n="78"/>nullus intendit imperans. Unde sicut
ne<lb break="no" ed="Bd" n="79"/>mo imperat sibi, ita etiam nemo imperat,
<lb ed="Bd" n="80"/>nisi ut aliquid fiat. Et ideo negationibus
<lb ed="Bd" n="81"/>improprie preponeretur modus
impera<lb break="no" ed="Bd" n="82"/>tivus, sicut in affirmationibus: sed
indi<lb break="no" ed="Bd" n="83"/>cativis bene interpretantur negationes,
<lb ed="Bd" n="84"/>sicut et compositiones affirmativis : ct
<lb ed="Bd" n="85"/>ideo negationes fiunt per indicativum.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>