-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-al7b28_alalal-f37367.xml
532 lines (532 loc) · 26.9 KB
/
cod-al7b28_alalal-f37367.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 13</title>
<author ref="#Albert">Albertus Magnus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 13</title>
<date when="2022-06-21">June 21, 2022</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Bd" n="cod-al7b28">Paris 1894, v. 28</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0"
url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2022-06-21" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Bd" n="705"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="alalal-f37367"><!-- l3d37a13 -->
<head xml:id="alalal-f37367-Hd1e99">Articulus 13</head>
<head xml:id="alalal-f37367-Hd1e101" type="question-title">De diffinitionibus usure, et dubiis circa
eas occurrentibus.</head>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e104">
<lb ed="Bd" n="20"/>ARTICULUS XIII.
<lb ed="Bd" n="21"/>De diffinitionibus usure, et dubiis circa
<lb ed="Bd" n="22"/>eas occurrentibus.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e113">
<lb ed="Bd" n="23"/>Deinde quaeritur de hoc quod dicit,
<lb ed="Bd" n="24"/>ibi, C, § 4: <quote xml:id="alalal-f37367-Qd1e119"> Hic etiam usura
prohibe<lb break="no" ed="Bd" n="25"/>fur, etc. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e125">
<lb ed="Bd" n="26"/>Et queruntur hic breviter tria de
usu<lb break="no" ed="Bd" n="27"/>ra, sciltcet quid sit ?
<lb ed="Bd" n="28"/>Et, Utrum in usura transferatur
do<lb break="no" ed="Bd" n="29"/>minium ?
<lb ed="Bd" n="30"/>Et, Utram peccet dans usuram sicut
<lb ed="Bd" n="31"/>accipiens ?
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e142">
<lb ed="Bd" n="32"/>Ab PRIMUM sic proceditur :
<lb ed="Bd" n="33"/>Diffinit Magister in JLittera usuram
<lb ed="Bd" n="34"/>sic: <quote xml:id="alalal-f37367-Qd1e150"> Usura est cum quis plus exigit in
<lb ed="Bd" n="35"/>pecunia vel qualibet re, quam accipiatur
<lb ed="Bd" n="36"/>in sorte. </quote> Glossa autem super Lucam,
<lb ed="Bd" n="37"/>vi, 35, et Matth. v, 42, videtur dare
<lb ed="Bd" n="38"/>duas diffinitiones: quarum prima est
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="39"/>haec, <quote xml:id="alalal-f37367-Qd1e166"> Usura est lucrum ex mutuo ex
<lb ed="Bd" n="40"/>pacto debitum vel exactum. </quote> Alia est,
<lb ed="Bd" n="41"/>
<quote xml:id="alalal-f37367-Qd1e173"> Usura est superabundantia quae ultra
<lb ed="Bd" n="42"/>sortem accipitur. </quote> Et sunt hae
diffini<lb break="no" ed="Bd" n="43"/>tiones in Glossa per sententiam, non per
<lb ed="Bd" n="44"/>verba.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e184">
<lb ed="Bd" n="45"/>Videtur autem, quod secundum has
<lb ed="Bd" n="46"/>diffinitiones non videtur usura esse
fur<lb break="no" ed="Bd" n="47"/>tum : quia
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e193">
<lb ed="Bd" n="48"/>1. Furtum nec exactum est, nec ex
<lb ed="Bd" n="49"/>pacto debitum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e200">
<lb ed="Bd" n="50"/>2. Item, Nec fur dat aliquid pro sorte.
<lb ed="Bd" n="51"/>Ergo videtur, quod male dicat Magister,
<lb ed="Bd" n="52"/>quod sub furto continetur.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e209">
<lb ed="Bd" n="53"/>3. Item, Per differentias constituentes
<lb ed="Bd" n="54"/>videntur esse contraria usura et furtum :
<lb ed="Bd" n="55"/>quia furtum est contretactio rei invito
<lb ed="Bd" n="56"/>domino, usura autem accipitur domino
<lb ed="Bd" n="57"/>volente et consentiente : ergo videtur,
<lb ed="Bd" n="58"/>quod unum non contineatur sub alio.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e225">
<lb ed="Bd" n="59"/>Irew quaeritur, Quid facit usuram, aut
<lb ed="Bd" n="60"/>voluntas accipiendi ultra sortem, aut
<lb ed="Bd" n="61"/>spes, aut pactum ?
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e235">
<lb ed="Bd" n="62"/>1. Si voluntas : tune multi erunt
usu<lb break="no" ed="Bd" n="63"/>raril qui numquam aliquid acceperunt
<lb ed="Bd" n="64"/>praeter sortem, et loquimur de usura
ope<lb break="no" ed="Bd" n="65"/>ris non voluntatis. Si autem spes facit
<lb ed="Bd" n="66"/>usuram : func negotiator videtur
usura<lb break="no" ed="Bd" n="67"/>rius, quia sperat accipere ultra sortem.
<lb ed="Bd" n="68"/>Si dicas, quod non est simile: quia
<lb ed="Bd" n="69"/>negotiator dat pecuniam, sed
usura<lb break="no" ed="Bd" n="70"/>rius mutuatur : hoc nihil est : quia
mu<lb break="no" ed="Bd" n="71"/>tuare nec est bonum nec malum in
<lb ed="Bd" n="72"/>se, sed potest fieri bene vel male :
un<lb break="no" ed="Bd" n="73"/>de tota ratio mali est penes illud quod
<lb ed="Bd" n="74"/>est ibi praeter actum mutui: et hoc
<lb ed="Bd" n="75"/>est idem in usurario et negotiatore :
<lb ed="Bd" n="76"/>ergo si facit peccatum in uno, facit
<lb ed="Bd" n="77"/>eliam peccatum in alio. Si autem
pa<lb break="no" ed="Bd" n="78"/>ctum facit usuram, hoc erit contra
diffi<lb break="no" ed="Bd" n="79"/>nitionem : quia, super illud : AMeutum
<lb ed="Bd" n="80"/>date, nihil inde sperantes', dicit Glossa
<lb ed="Bd" n="81"/>quod usura est spes lucri praeter
sor<lb break="no" ed="Bd" n="82"/>tem : et non dicit pactum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e283">
<lb ed="Bd" n="83"/>2. Item, Quid facit usuram esse
pecca<lb break="no" ed="Bd" n="84"/>tum ? aut enim secundum se est pecca-
<pb ed="#Bd" n="706"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>tum, aut prohibitio facit eam esse
pecca<lb break="no" ed="Bd" n="2"/>tum, aut lesio proximi. Si secundum se
<lb ed="Bd" n="3"/>est peccatum : ergo numquam licuit
ali<lb break="no" ed="Bd" n="4"/>cui accipere ab aliquo usuras : nec enim
<lb ed="Bd" n="5"/>umquam alicui cum aliqua heuit
forni<lb break="no" ed="Bd" n="6"/>cari: ethoc falsum videtur, quia ita
le<lb break="no" ed="Bd" n="7"/>gitur, Deuter. xxur, 19 et 20: Non
fa<lb break="no" ed="Bd" n="8"/>nerabis fratri iuo ad usuram pecuniam,
<lb ed="Bd" n="9"/>nec fruges, nec quamlibet rem, sed
alie<lb break="no" ed="Bd" n="10"/>no.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e316">
<lb ed="Bd" n="11"/>3. Item, Ambrosius : <quote xml:id="alalal-f37367-Qd1e320"> Ab eo usuram
<lb ed="Bd" n="12"/>accipias cui merito nocere desideras : </quote>
<lb ed="Bd" n="13"/>multi autem sunt quibus possumus
no<lb break="no" ed="Bd" n="14"/>cere : ergo multi sunt a quibus
possu<lb break="no" ed="Bd" n="15"/>mus usuras accipere : ergo non est
ma<lb break="no" ed="Bd" n="16"/>jum secundum se.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e335">
<lb ed="Bd" n="17"/>4, Praeterea, Si prohibitio facit ipsum
<lb ed="Bd" n="18"/>peccatum : ergo ante prohibitionem non
<lb ed="Bd" n="19"/>fuit peccatum: et sic in lege naturali
<lb ed="Bd" n="20"/>poterant dare ad usaram.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e346">
<lb ed="Bd" n="21"/>5. Item, Si prohibitio facit eam esse
<lb ed="Bd" n="22"/>peccatum, tnunc etiam concessio faceret
<lb ed="Bd" n="23"/>eam esse licitam : et sic postquam
con<lb break="no" ed="Bd" n="24"/>cessa est, licita esset.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e357">
<lb ed="Bd" n="25"/>6. Praeterea, Si lesio proximi facit eam
<lb ed="Bd" n="26"/>esse peccatum, tunc non omnis usura
<lb ed="Bd" n="27"/>est peccatum, nec semper: quia
que<lb break="no" ed="Bd" n="28"/>dam usure non ledunt, sed multum
<lb ed="Bd" n="29"/>juvant proximum: ergo videtur, quod
<lb ed="Bd" n="30"/>nullo modo usura sit peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e374">
<lb ed="Bd" n="31"/>7. Item, Humanum jus derivatura
<lb ed="Bd" n="32"/>divino et naturali jure: sed humanum
<lb ed="Bd" n="33"/>jus, ut quaedam leges concedunt usuras :
<lb ed="Bd" n="34"/>ergo videtur, quod non sunt illicit etiam
<lb ed="Bd" n="35"/>secundum legem divinam et naturalem.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e387">
<lb ed="Bd" n="36"/>8. Item, Occidere est majus peccatum,
<lb ed="Bd" n="37"/>quam dare usuram : et tamen in casu
<lb ed="Bd" n="38"/>bene fit, et conceditur: ergo usura in
<lb ed="Bd" n="39"/>casu pro utilitate concedi potest.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e398">
<lb ed="Bd" n="40"/>9. Item, Concedere domos et vasa
au<lb break="no" ed="Bd" n="41"/>rea et argentea pro pecunia et lucro
ul<lb break="no" ed="Bd" n="42"/>tra sortem non est peccatum : cum ergo
<lb ed="Bd" n="43"/>concessio pecunie non differat a talibus
<lb ed="Bd" n="44"/>concessionibus nisi materialiter solum,
<lb ed="Bd" n="45"/>videtur etiam, quod concedere pecuniam
<lb ed="Bd" n="46"/>pro spe lucri non est peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e416">
<lb ed="Bd" n="47"/>10. Item, Creditor efficitur debitor ei
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="48"/>qui dat mutuum ad servitia mutua : gj
<lb ed="Bd" n="49"/>enim aliquis mihi bene facit, ratio natu.
<lb ed="Bd" n="50"/>ralis dictat, quod ego etiam obligor @j
<lb ed="Bd" n="51"/>ad benefaciendum si possum: omnis
au<lb break="no" ed="Bd" n="52"/>tem obligatio quam dictat ratio naturalis,
<lb ed="Bd" n="53"/>deduci potest in pactum: ergo ille qui
<lb ed="Bd" n="54"/>dat mutuum ut accipiat aliquid ultra sor.
<lb ed="Bd" n="55"/>tem, potest deducere in pactum, ut ille
<lb ed="Bd" n="56"/>obligetur ei in aliquo ultrasorlem : hoc
<lb ed="Bd" n="57"/>autem est usura: ergo usura non est
<lb ed="Bd" n="58"/>peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e447">
<lb ed="Bd" n="59"/>Item quaeritur ulterius, Si licet tale
<lb ed="Bd" n="60"/>pactum facere : Ego do tibi mutuum ut
<lb ed="Bd" n="61"/>aliquid ultra sortem des pauperibus ?
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e456">
<lb ed="Bd" n="62"/>Videtur, quod sic : quia dare
pauperi<lb break="no" ed="Bd" n="63"/>bus est eleemosyna et benefacere : sed
<lb ed="Bd" n="64"/>constat, quod alios ad eleemosynam et
<lb ed="Bd" n="65"/>benefaciendum quibuscumque modis
de<lb break="no" ed="Bd" n="66"/>bemus provocare : ergo tale pactum
pot<lb break="no" ed="Bd" n="67"/>est fieri.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e473">
<lb ed="Bd" n="68"/>Contra hoc est quod dicit Dominus :
<lb ed="Bd" n="69"/>Mutuum date, nihil inde sperantes.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e480">
<lb ed="Bd" n="70"/>Item quero, Si tale pactum vel spes
<lb ed="Bd" n="71"/>possit haberi: Ego do tibi mutuum, ut
<lb ed="Bd" n="72"/>rependas mihi vicem in dando mutuum
<lb ed="Bd" n="73"/>alia vice, quando indiguero ?
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e491">
<lb ed="Bd" n="74"/>Videtur, quod sic : quia ille tenetur
<lb ed="Bd" n="75"/>ad hoc etiam sine mutuo quod facio ei ut
<lb ed="Bd" n="76"/>commodet mihi si potest: ergo bene
<lb ed="Bd" n="77"/>possum ad hoc eum beneficio mutui
obli<lb break="no" ed="Bd" n="78"/>gare, ut videtur.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e504">
<lb ed="Bd" n="79"/>Sed contra hoc iterum videtur quod
<lb ed="Bd" n="80"/>dicit Dominus : Mutuum date, nihil
in<lb break="no" ed="Bd" n="81"/>de sperantes.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e513">
<lb ed="Bd" n="82"/>Irex, Difficile est spem bonorum vel
<lb ed="Bd" n="83"/>donorum pro beneficiis a corde
remove<lb break="no" ed="Bd" n="84"/>re. Ponamus ergo, quod aliquis det
mu<lb break="no" ed="Bd" n="85"/>tuum alicui, nihil deducens in pactum,
<lb ed="Bd" n="86"/>et nihil recipiens ultra sortem, nisi ille
<lb ed="Bd" n="87"/>offerat sponte, et ille qui dat mutuum,
<lb ed="Bd" n="88"/>presumit aliquid oblaturum : utrum sit
<lb ed="Bd" n="89"/>talis usurarius ?
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e533">
<lb ed="Bd" n="90"/>Videtur, quod sic : quia sperat aliquid
<lb ed="Bd" n="91"/>ultra sortem : et usura est spes lucri ul-
<pb ed="#Bd" n="707"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>tra sortem ergo est usurarius propter
<lb ed="Bd" n="2"/>nutuum,
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e550">
<lb ed="Bd" n="3"/>Conrra : Si non fieret, tamen mutuum
<lb ed="Bd" n="4"/>daret vel dedisset : ergo videtur, quod
<lb ed="Bd" n="5"/>sit simplex donum : hoc autem accipere
<lb ed="Bd" n="6"/>non est peccatum: ergo talis non est
<lb ed="Bd" n="7"/>usurarius,
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e563">
<lb ed="Bd" n="8"/>Solutio Dicendum, absque dubio,
<lb ed="Bd" n="9"/>quod usura mortale peccatum est, et fuit
<lb ed="Bd" n="10"/>semper in naturali lege et scripta, et
<lb ed="Bd" n="11"/>numquam licuit nec licebit dare ad
usu<lb break="no" ed="Bd" n="12"/>ras.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e576">
<lb ed="Bd" n="13"/>Ab privum autem dicendum, quod
usu<lb break="no" ed="Bd" n="14"/>ra est pars furti et raping, per hoc quod
<lb ed="Bd" n="15"/>est rapina vel furtum secundum aliquid.
<lb ed="Bd" n="16"/>Raptor enim vel fur tangit aliquid alie~
<lb ed="Bd" n="17"/>num invito domino, id est, non volente
<lb ed="Bd" n="18"/>voluntate absoluta: usurarius autem
<lb ed="Bd" n="19"/>contrectat alicnum non volente domino,
<lb ed="Bd" n="20"/>voluntate tamen conditionata volente.
<lb ed="Bd" n="21"/>Unde ille qui dat usuras, bene vellet
red<lb break="no" ed="Bd" n="22"/>dere id quod est ultra sortem, sed
ma<lb break="no" ed="Bd" n="23"/>vult eum accipere hoc quam non habere
<lb ed="Bd" n="24"/>mutuum, quo indiget: et ita non est
vo<lb break="no" ed="Bd" n="25"/>luntarius nisi voluntate conditionata.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e607">
<lb ed="Bd" n="26"/>Ad aliud dicendum, quod patet
solu<lb break="no" ed="Bd" n="27"/>tio per idem : quia dare aliquid pro
sor<lb break="no" ed="Bd" n="28"/>te, non facit aliquid esse peccatum vel
<lb ed="Bd" n="29"/>usuram, sed potius contingere id quod
<lb ed="Bd" n="30"/>est ultra sortem invito domino, id est,
<lb ed="Bd" n="31"/>non volente voluntate absoluta.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e623">
<lb ed="Bd" n="32"/>Ad aliud dicendum, quod differentia
<lb ed="Bd" n="33"/>constituentes conveniunt, sicut invitus
<lb ed="Bd" n="34"/>simpliciter, et voluntarius secundum
<lb ed="Bd" n="35"/>quid. In furto enim contingitur alienum
<lb ed="Bd" n="36"/>ejus qui est invitus omni modo : sed in
<lb ed="Bd" n="37"/>usura contingitur alienum ejus qui est
<lb ed="Bd" n="38"/>invitus simpliciter, et voluntarius
secun<lb break="no" ed="Bd" n="39"/>dum quid.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e643">
<lb ed="Bd" n="40"/>Ad aliud dicendum, quod spes
acci<lb break="no" ed="Bd" n="41"/>piendi ultra sortem pro mutuo facit
usu<lb break="no" ed="Bd" n="42"/>ram.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e653">
<lb ed="Bd" n="43"/>Ad objectum autem in contrarium,
di<lb break="no" ed="Bd" n="44"/>cendum quod negotiator non sperat pro
<lb ed="Bd" n="45"/>mutuo : et ideo nihil valet objectio. Non
<lb ed="Bd" n="46"/>enim est simile de negotiatione et
mu<lb break="no" ed="Bd" n="47"/>tuo : quia negotiatio non est de gratis
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="48"/>faciendis ex jure naturali et divino, sed
<lb ed="Bd" n="49"/>mutuum est de gratis faciendis ex jure
<lb ed="Bd" n="50"/>naturali et divino.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e675">
<lb ed="Bd" n="51"/>Ad aliud dicendum, quod usura est
<lb ed="Bd" n="52"/>secundum se peccatum, et semper fuit
<lb ed="Bd" n="53"/>peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e684">
<lb ed="Bd" n="54"/>Ad id quod contra objicitur, dicendum
<lb ed="Bd" n="55"/>quod illa lex intelligitur sicut lex de
li<lb break="no" ed="Bd" n="56"/>bello repudii : praeceptum enim fuit dare
<lb ed="Bd" n="57"/>libellum repudii, si uxor dimittatur : sed
<lb ed="Bd" n="58"/>quod dimitteretur, hoc erat permissum
<lb ed="Bd" n="59"/>et quod dimissa posset aliam ducere,
per<lb break="no" ed="Bd" n="60"/>missum fuit propter duritiam cordis
Ju<lb break="no" ed="Bd" n="61"/>deorum. Ita praeceptum fuit, quod ad
<lb ed="Bd" n="62"/>usuram non daretur mutuam :
permis<lb break="no" ed="Bd" n="63"/>sum autem si daretur, quod daretur
alic<lb break="no" ed="Bd" n="64"/>no.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e710">
<lb ed="Bd" n="65"/>Sunt tamen qui dicunt, quod lex in
<lb ed="Bd" n="66"/>tali casu loquitur, scilicet quando alieni
<lb ed="Bd" n="67"/>detinent nobis terras debitas, sicut
Cha<lb break="no" ed="Bd" n="68"/>nanei fecerunt terram filiorum Israel :
<lb ed="Bd" n="69"/>et ideo usurando cum illis non
recepe<lb break="no" ed="Bd" n="70"/>runt alienum, sed proprium quod eis
<lb ed="Bd" n="71"/>sorte debebatur. Et dicunt, quod ita
pos<lb break="no" ed="Bd" n="72"/>set facere Ecclesia paganis. Tamen quia
<lb ed="Bd" n="73"/>malum exemplum esset, reputo primam
<lb ed="Bd" n="74"/>solutionem esse meliorem. Ab omni enim
<lb ed="Bd" n="75"/>specie mali abstinendum est. Dicunt
<lb ed="Bd" n="76"/>etiam, quod aliqua persona ab alia quae
<lb ed="Bd" n="77"/>habet per violentam oppressionem vel
<lb ed="Bd" n="78"/>alia acceptione illicita aliquid de suo,
<lb ed="Bd" n="79"/>posset usurare eadem de causa. Sed, ut
<lb ed="Bd" n="80"/>mihi videtur, non est tutum consilium :
<lb ed="Bd" n="81"/>quia sine scandalo fieri non posset. Unde
<lb ed="Bd" n="82"/>magis consentio. quod furto posset ab
<lb ed="Bd" n="83"/>eo recuperare, quam usuraria acceptione.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e754">
<lb ed="Bd" n="84"/>Ad aliud dicendum, quod Ambrosius
<lb ed="Bd" n="85"/>loquitur per hypothesim impossibilis
<lb ed="Bd" n="86"/>quia impossibile est, quod sine peccato
<lb ed="Bd" n="87"/>alicui nocere possimus desiderare : ergo
<lb ed="Bd" n="88"/>impossibile est, quod ab aliquo
accipia<lb break="no" ed="Bd" n="89"/>mus usuras.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e770">
<lb ed="Bd" n="90"/>Av 1p autem quod contra objicitur,
di<lb break="no" ed="Bd" n="91"/>cendum quod nulli injuriatur qui utitur
<lb ed="Bd" n="92"/>jure suo: unde non est idem nocere, et
<lb ed="Bd" n="93"/>jure suo uti. Jure autem nostro utendo
<lb ed="Bd" n="94"/>gravantur bene aliqui : sed nos non
gra<lb break="no" ed="Bd" n="95"/>vamus eos, sed jus contrariatur injuriae
<lb ed="Bd" n="96"/>eorum.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e789">
<pb ed="#Bd" n="708"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>Ad aliud dicendum, quod Imperator
<lb ed="Bd" n="2"/>non intromittit se nisi de his de quibus
<lb ed="Bd" n="3"/>habet judicare judex temporalis. Lec
au<lb break="no" ed="Bd" n="4"/>tem sunt quae pertinent ad statum
reipu<lb break="no" ed="Bd" n="5"/>blice secundum bonum statum temporis,
<lb ed="Bd" n="6"/>non aeternitatis. Dare autem ad usuram
<lb ed="Bd" n="7"/>multum confert ad bonum statum
tem<lb break="no" ed="Bd" n="8"/>poralem illum : et ideo Imperator
per<lb break="no" ed="Bd" n="9"/>mittit et Reges similiter. Sed
Ecclesiasti<lb break="no" ed="Bd" n="10"/>cus judex judicat secundum bonum
sta<lb break="no" ed="Bd" n="11"/>tum aeternitatis : et ideo condemnat. Hine
<lb ed="Bd" n="12"/>etiam patet, quare Hecclesiasticus judex
<lb ed="Bd" n="13"/>de pena usurarii, secularis autem de
<lb ed="Bd" n="14"/>peena furis judicat, poenam infligendo,
<lb ed="Bd" n="15"/>licet usura sit furtum secundum quid :
<lb ed="Bd" n="16"/>quia fur ledit bonum slatum
tempora<lb break="no" ed="Bd" n="17"/>lem, quem in casu juvat usurarius : sed
<lb ed="Bd" n="18"/>corrumpit usurarius bonam statum
spi<lb break="no" ed="Bd" n="19"/>ritualem in obsequio charitatis.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e837">
<lb ed="Bd" n="20"/>Sunt tamen qui hoc aliter solvunt,
di<lb break="no" ed="Bd" n="21"/>centes illas leges revocatas esse per hoc
<lb ed="Bd" n="22"/>quod Imperator per omnia consentit
qua<lb break="no" ed="Bd" n="23"/>tuor conciliis in quibus usure
condem<lb break="no" ed="Bd" n="24"/>nate sunt.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e850">
<lb ed="Bd" n="25"/>Ad aliud dicendum, quod illud
argu<lb break="no" ed="Bd" n="26"/>mentum non valet. Et est instantia :
<lb ed="Bd" n="27"/>quia etiam fornicatio est minus
pecca<lb break="no" ed="Bd" n="28"/>tum, ~quam homicidium : tamen non
<lb ed="Bd" n="29"/>potest concedi : et hoc est ideo, quia
<lb ed="Bd" n="30"/>quandoque minus malum
inseparabili<lb break="no" ed="Bd" n="31"/>ter conjunctum est malo fini: et tune
<lb ed="Bd" n="32"/>majus potest fieri bono fine, et non
mi<lb break="no" ed="Bd" n="33"/>nus. Sed valerct si concederetur majus
<lb ed="Bd" n="34"/>peccatum in eo quod majus peccatum ¢
<lb ed="Bd" n="35"/>hoc autem non est verum, sed potius
<lb ed="Bd" n="36"/>acrius punitur yuam minus.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e879">
<lb ed="Bd" n="37"/>Abd auiup dicendum, quod non est
si<lb break="no" ed="Bd" n="38"/>mile : quia in locatione domorum et
va<lb break="no" ed="Bd" n="39"/>sorum est venditio quaedam utilitatis ad
<lb ed="Bd" n="40"/>tempus : et haec utilitas est determinata
<lb ed="Bd" n="41"/>sicut inhabitatio domus vel usus rei
con<lb break="no" ed="Bd" n="42"/>cesse. Sed in pecunia non est sic, sed
<lb ed="Bd" n="43"/>solum mutuum et venditio mutui, quod
<lb ed="Bd" n="44"/>gratis est faciendum ex charitate proximi.
<lb ed="Bd" n="45"/>Ahi autem aliter solvunt hoc : quia in
lo<lb break="no" ed="Bd" n="46"/>catione talium rerum aliquid deperit in
<lb ed="Bd" n="47"/>re per usum vasorum et inhabitationem
<cb ed="#Bd" n="b"/>
<lb ed="Bd" n="48"/>domorum : in pecunia autem mutuata
<lb ed="Bd" n="49"/>non. Sed prima solutio melior est : quia
<lb ed="Bd" n="50"/>hoc quod dicit sccunda, non generaliter
<lb ed="Bd" n="51"/>necessario verum est. Sed qui opinantur,
<lb ed="Bd" n="52"/>quod in usura transit dominium, aliter
<lb ed="Bd" n="53"/>solvunt dicentes, quod non est simile -
<lb ed="Bd" n="54"/>quia in locatione domorum vel aliarum
<lb ed="Bd" n="55"/>rerum non transfertur dominium : et
<lb ed="Bd" n="56"/>ideo potest dominus illorum vendero
<lb ed="Bd" n="57"/>usum ad tempus. Sed in mutuo
transfer<lb break="no" ed="Bd" n="58"/>tur dominium : hoc enim sonat
my<lb break="no" ed="Bd" n="59"/>fuum, quasi de meco facio tuum : et ideo
<lb ed="Bd" n="60"/>usum vendere non potest, cum tamen sit
<lb ed="Bd" n="61"/>sua res quam mutuat. Et haec omnibus
<lb ed="Bd" n="62"/>solutionibus probabilior videtur mihi,
<lb ed="Bd" n="63"/>Sed tamen infra’ de hoc ert disputatio
<lb ed="Bd" n="64"/>si transferatur dominium vel non,
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e944">
<lb ed="Bd" n="65"/>Av Atiuo dicendum, quod creditor
de<lb break="no" ed="Bd" n="66"/>bitor efficitur ex ratione charitatis : ta~
<lb ed="Bd" n="67"/>men haec ipsa obligato non potest
de<lb break="no" ed="Bd" n="68"/>duci in pactum, eo quod contrariatur
<lb ed="Bd" n="69"/>mutuo quoad gratiam propter quam est
<lb ed="Bd" n="70"/>faciendum ob dilectionem proximi.
Ar<lb break="no" ed="Bd" n="71"/>gumentum autem procedit de illis
obli<lb break="no" ed="Bd" n="72"/>gationibus quae ceontractui vel actui in
<lb ed="Bd" n="73"/>quo fiunt, non contrariantur.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e966">
<lb ed="Bd" n="74"/>Ad aliud dicendum, quod tale pactum
<lb ed="Bd" n="75"/>non potest fieri, eo quod gratis: mutui
<lb ed="Bd" n="76"/>contrariatur. iit est imstantia ad
argu<lb break="no" ed="Bd" n="77"/>mentum. Conferre prebendam bonum
<lb ed="Bd" n="78"/>est, et dare aliquid pauper: est bonum:
<lb ed="Bd" n="79"/>ergo bonum est pauperi dare ut
confera<lb break="no" ed="Bd" n="80"/>tur prabenda. In omnibus enim talibus
<lb ed="Bd" n="81"/>in quibus conjunctio unius cum altero
<lb ed="Bd" n="82"/>evacuat gratiam alterius, tenet divisio
<lb ed="Bd" n="83"/>sed si conjunctim inferatur, non valet
<lb ed="Bd" n="84"/>forma argumentationis, eo quod non est
<lb ed="Bd" n="85"/>necesse conjungere quecumque divisim
<lb ed="Bd" n="86"/>sunt vera.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e998">
<lb ed="Bd" n="87"/>Per hoc etiam patet solutio ad
se<lb break="no" ed="Bd" n="88"/>quens: quia de similibus est simile
judi<lb break="no" ed="Bd" n="89"/>cium.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e1007">
<lb ed="Bd" n="90"/>Ad ultimum dicendum, quod talia dona
<lb ed="Bd" n="91"/>bene possunt recipi sine peccato: et bene
<lb ed="Bd" n="92"/>reputo ingratuimn qui se proximo a quo
<pb ed="#Bd" n="709"/>
<cb ed="#Bd" n="a"/>
<lb ed="Bd" n="1"/>mutuum vel obsequium accepit, ad
mu<lb break="no" ed="Bd" n="2"/>tua servitia non offert.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e1025">
<lb ed="Bd" n="3"/>Ad id quod contra objicitur, dicendum
<lb ed="Bd" n="4"/>quod non est ibi spes propter mutuum,
<lb ed="Bd" n="5"/>sed quasi ex dono : et ideo non facis
usu<lb break="no" ed="Bd" n="6"/>ram.
</p>
<p xml:id="alalal-f37367-d1e1036">
<lb ed="Bd" n="7"/>Et est notandum, quod ut Jurisperili
<lb ed="Bd" n="8"/>distinguunt, duplices sunt usuree,
scili<lb break="no" ed="Bd" n="9"/>cet ill quae accipiuntur ultra sortem, et
<lb ed="Bd" n="10"/>ill faciunt usurarium : et sunt usure
<lb ed="Bd" n="11"/>usurarum quas qui accipit, ipsa actione
<lb ed="Bd" n="12"/>infamis est.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>