-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-al7b29_alalal-h16390.xml
835 lines (835 loc) · 45.2 KB
/
cod-al7b29_alalal-h16390.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 7</title>
<author ref="#Albert">Albertus Magnus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 7</title>
<date when="2022-06-21">June 21, 2022</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Be" n="cod-al7b29">Paris 1894, v. 29</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0"
url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2022-06-21" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Be" n="552"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="alalal-h16390"><!-- l4d16a7 -->
<head xml:id="alalal-h16390-Hd1e99">Articulus 7</head>
<head xml:id="alalal-h16390-Hd1e101" type="question-title">Quid sit contritio propria diffinitione ?</head>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e104">
<lb ed="#Be" n="64"/>ARTICULUS VII.
<lb ed="#Be" n="65"/>Quid sit contritio propria diffinitione ?
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e111">
<lb ed="#Be" n="66"/>Secundo queritur, Quid sit contritio
<lb ed="#Be" n="67"/>propria diffinitione et essentia, sive quid
<lb ed="#Be" n="68"/>est dicenda ?
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e120">
<lb ed="#Be" n="69"/>Dicunt autem quidam, quod est dolor
<lb ed="#Be" n="70"/>voluntarius pro peccatis semper puniens
<lb ed="#Be" n="71"/>in se quod dolet commisisse.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e130">
<lb ed="#Be" n="72"/>SED CONTRA :
<lb ed="#Be" n="73"/>1. Sicut supra habitum est, ista est
<lb ed="#Be" n="74"/>diffinitio quaedam poenitentiae : ergo male
<lb ed="#Be" n="75"/>aptatur parti poenitentiae.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e141">
<lb ed="#Be" n="76"/>2. Praeterea, Videtur non esse dolor :
<lb ed="#Be" n="77"/>quia dicit Augustinus in libro de Civitate
<lb ed="#Be" n="78"/>Dei: <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e149">Dolor ex carne, est dolor
que<lb break="no" ed="#Be" n="79"/>dam ab ejus passione dissensio: sicut
<lb ed="#Be" n="80"/>anime dolor, qui vocatur J¢ristitia, est
<lb ed="#Be" n="81"/>dissensio ab his rebus quae nobis
nolen<lb break="no" ed="#Be" n="82"/>tibus acciderunt *. </quote> Constat autem,quod
<lb ed="#Be" n="83"/>peccata non acciderunt nobis nolentibus,
<lb ed="#Be" n="84"/>precipue actualia mortalia, contra quae
<lb ed="#Be" n="85"/>specialiter ordinatur contritio.Ergo vide-
<pb ed="#Be" n="553"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>tur, quod non sit dolor de illis : et
con<lb break="no" ed="#Be" n="2"/>tritio est de illis : ergo contritio non est
<lb ed="#Be" n="3"/>dolor, ut videtur.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e179">
<lb ed="#Be" n="4"/>3. Item, Videtur quod nihil sit dictum,
<lb ed="#Be" n="5"/>dolor voluntarius: aut enim hoc est
<lb ed="#Be" n="6"/>dictum, quod voluntas doleat, aut quod
<lb ed="#Be" n="7"/>yoluntas sit de dolore quo aliud aliquid
<lb ed="#Be" n="8"/>dolet quam ipsa voluntas. Si primo
mo<lb break="no" ed="#Be" n="9"/>do. Contra : Nihil de quo est voluntas ut
<lb ed="#Be" n="10"/>voliti afficientis voluntatem, dolet
volun<lb break="no" ed="#Be" n="11"/>tas, sed potius gaudet in illius
consecu<lb break="no" ed="#Be" n="12"/>tione : sed hoc modo, sicut dicit
adversa<lb break="no" ed="#Be" n="13"/>rius, de dolore est voluntas: ergo non
<lb ed="#Be" n="14"/>dolet, sed gaudet in illius consecutione.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e205">
<lb ed="#Be" n="15"/>4. Item, Non videtur philosophicum
<lb ed="#Be" n="16"/>dictum esse, quod voluntas dolet: sic
<lb ed="#Be" n="17"/>enim dicunt Damascenus, Gregorius
Na<lb break="no" ed="#Be" n="18"/>zianzenus, et Aristoteles : <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e215"> Omnis
vo<lb break="no" ed="#Be" n="19"/>luntas in ratione est: et si rationalis non
<lb ed="#Be" n="20"/>est, voluntas non est.</quote> Dicit autem
<lb ed="#Be" n="21"/>Aristotelesin VII Ethicorum,quod <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e225"> omnis
<lb ed="#Be" n="22"/>delectatio est generatio vel motus in
<lb ed="#Be" n="23"/>sensibilem animam : </quote> ergo nulla
dele<lb break="no" ed="#Be" n="24"/>ctatio est in rationali: et voluntas est
<lb ed="#Be" n="25"/>pars anime rationalis : ergo nulla
dele<lb break="no" ed="#Be" n="26"/>ctatio est in voluntate : sed opposita
<lb ed="#Be" n="27"/>habent fieri circa idem : ergo etiam
nul<lb break="no" ed="#Be" n="28"/>la tristitia est in voluntate : sed dolor
<lb ed="#Be" n="29"/>est tristitia, ut dicit Augustinus in
au<lb break="no" ed="#Be" n="30"/>ctoritate, sic quod ipsa dolore afficiatur,
<lb ed="#Be" n="31"/>ut videtur.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e250">
<lb ed="#Be" n="32"/>5. Item, Nihil dolore potest affici
se<lb break="no" ed="#Be" n="33"/>cundum se, nisi quod habet contrarium
<lb ed="#Be" n="34"/>secundum se: sed voluntas secundum se
<lb ed="#Be" n="35"/>accepta prout est pars anime rationalis,
<lb ed="#Be" n="36"/>non habet contrarium secundum se :
er<lb break="no" ed="#Be" n="37"/>go dolore non afficitur secundum se.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e266">
<lb ed="#Be" n="38"/>6. Si autem dicitur dolor secundo
mo<lb break="no" ed="#Be" n="39"/>do voluntarius, scilicet quia est voluntas
<lb ed="#Be" n="40"/>de dolore quo aliquid dolet extra
volun<lb break="no" ed="#Be" n="41"/>tatem. Contra : Dolor qui est generaliter
<lb ed="#Be" n="42"/>destructivus peccati, est de omni
pecca<lb break="no" ed="#Be" n="43"/>to : dolor autem in sensibili anima
acce<lb break="no" ed="#Be" n="44"/>ptus, non est de omni peccato: ergo
<lb ed="#Be" n="45"/>non est destructivus peccati. Prima patet
<lb ed="#Be" n="46"/>per se. Secunda autem probatur ex hoc
<lb ed="#Be" n="47"/>quod multa peccata sunt quae nullum ha-
<cb ed="#Be" n="b"/>
<lb ed="#Be" n="48"/>bent. objectum vel delectationem in
sen<lb break="no" ed="#Be" n="49"/>sibili anima.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e298">
<lb ed="#Be" n="50"/>Inde sic : Dolor contritionis est
gene<lb break="no" ed="#Be" n="51"/>ralis, et generaliter destructivus peccati :
<lb ed="#Be" n="52"/>dolor autem predicto modo dictus non
<lb ed="#Be" n="53"/>est generalis, generaliter peccati
destru<lb break="no" ed="#Be" n="54"/>ctivus : ergo non est dolor contritionis :
<lb ed="#Be" n="55"/>dictum autem erat, quod est dolor
con<lb break="no" ed="#Be" n="56"/>tritionis.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e316">
<lb ed="#Be" n="57"/>7. Ulterius queritur de hoc quod
di<lb break="no" ed="#Be" n="58"/>cit ibi, Semper puniens. Constat autem,
<lb ed="#Be" n="59"/>quod non loquitur de poena secundum
<lb ed="#Be" n="60"/>habitum, sed secundum actum: sed
exi<lb break="no" ed="#Be" n="61"/>stente poena secundum actum, non potest
<lb ed="#Be" n="62"/>intense inesse alius actus : ergo non
pos<lb break="no" ed="#Be" n="63"/>set intense moveri umquam alio actu :
<lb ed="#Be" n="64"/>ergo non posset intense diligere, vel
<lb ed="#Be" n="65"/>credere, vel aliud hujusmodi : quod
ma<lb break="no" ed="#Be" n="66"/>gnum est inconviens.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e340">
<lb ed="#Be" n="67"/>Uxtertus queritur de aliis
compluri<lb break="no" ed="#Be" n="68"/>bus diffinitionibus quae inveniuntur.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e347">
<lb ed="#Be" n="69"/>Isidorus enim sic diffinit : <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e351"> Contritio
<lb ed="#Be" n="70"/>est compunctio et humilitas mentis cum
<lb ed="#Be" n="71"/>lacrymis, veniens de recordatione
pec<lb break="no" ed="#Be" n="72"/>cati, et timore judicii. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e361">
<lb ed="#Be" n="73"/>Videtur autem, quod illa diffinitio sit
<lb ed="#Be" n="74"/>insufficiens mullis rationibus.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e368">
<lb ed="#Be" n="75"/>1. Primo, quia humilitas est virtus
di<lb break="no" ed="#Be" n="76"/>visa a contritione, sive sacramentum,
si<lb break="no" ed="#Be" n="77"/>ve virtus sit: ergo non debet cadere in
<lb ed="#Be" n="78"/>diffinitione ipsius. .
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e380">
<lb ed="#Be" n="79"/>2. Secundo autem, quia videtur
com<lb break="no" ed="#Be" n="80"/>punctio sive contritio non esse mentis
<lb ed="#Be" n="81"/>proprie, sed potius partis sensibilis : quia
<lb ed="#Be" n="82"/>omnis dolor est in parte sensibili, sicut
<lb ed="#Be" n="83"/>innuit Augustinus dicens, quod <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e393"> dolor
<lb ed="#Be" n="84"/>est sensus eorum a quibus dissentit
ani<lb break="no" ed="#Be" n="85"/>ma, ex carne ortorum. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e401">
<lb ed="#Be" n="86"/>Item, Philosophus dicit, quod <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e405"> dolor
<lb ed="#Be" n="87"/>est sensus divisionis continui: </quote> ergo
<lb ed="#Be" n="88"/>videtur, quod non sit mentis proprie.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e413">
<lb ed="#Be" n="89"/>Si dicas, quod mens est faciens
com<lb break="no" ed="#Be" n="90"/>punctionem : tunc quaero, Quid vocatur
<lb ed="#Be" n="91"/>ibi mens ? Constat enim, quod mens non
<lb ed="#Be" n="92"/>dicit ibi aliquam partem sensibilis
ani<lb break="no" ed="#Be" n="93"/>me aut igitur dicit rationem, aut me-
<pb ed="#Be" n="554"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>moriam, aut voluntatem, aut aliquid
<lb ed="#Be" n="2"/>aliud quod sit in parte rationalis anime.
<lb ed="#Be" n="3"/>Si rationem. Contra: Dolor dicitur esse
<lb ed="#Be" n="4"/>voluntarius, sicut jam habitum est ex
<lb ed="#Be" n="5"/>precedenti diffinitione : ergo non dicit
<lb ed="#Be" n="6"/>rationem, sed voluntatem. Si dicat
me<lb break="no" ed="#Be" n="7"/>moriam, idem objicitur. Si autem dicat
<lb ed="#Be" n="8"/>voluntatem, hoc constat esse contra
di<lb break="no" ed="#Be" n="9"/>cta Sanctorum et Philosophorum, qui
<lb ed="#Be" n="10"/>numquam mentem pro voluntate
posue<lb break="no" ed="#Be" n="11"/>runt.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e455">
<lb ed="#Be" n="12"/>3. Si dicas, quod ponitur pro
superio<lb break="no" ed="#Be" n="13"/>ri parte anime, in qua sunt tres
poten<lb break="no" ed="#Be" n="14"/>tiae anime, scilicet memoria, intellectus,
<lb ed="#Be" n="15"/>et voluntas. Contra : Conteri actus
qui<lb break="no" ed="#Be" n="16"/>dam est determinatus: ergo egreditur
<lb ed="#Be" n="17"/>a potentia determinata: ergo non est
<lb ed="#Be" n="18"/>mentis, secundum quod est communis
<lb ed="#Be" n="19"/>illis tribus potentiis.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e475">
<lb ed="#Be" n="20"/>4. Praeterea, Quid est quod dicit, Cum
<lb ed="#Be" n="21"/>lacrymis ? quia multi conteruntur sine
<lb ed="#Be" n="22"/>lacrymis, sicut habitum est supra in
<lb ed="#Be" n="23"/>aia distinctione. .
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e486">
<lb ed="#Be" n="24"/>5. Item queritur, Quare dicit, Veniens
<lb ed="#Be" n="25"/>de recordatione peccati ? Recordatio:
<lb ed="#Be" n="26"/>enim peccati nata est inducere
delectatio<lb break="no" ed="#Be" n="27"/>nem: cum igitur idem eodem modo se
<lb ed="#Be" n="28"/>habens non sit causa contrariorum,
vide<lb break="no" ed="#Be" n="29"/>tur quod non debeat inducere dolorem.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e503">
<lb ed="#Be" n="30"/>6. Item, Timor judicii est timor
ser<lb break="no" ed="#Be" n="31"/>vilis : et ille non est in contritione :
<lb ed="#Be" n="32"/>ergo contritio non venit ex timore
judi<lb break="no" ed="#Be" n="33"/>cli, ut videtur.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e514">
<lb ed="#Be" n="34"/>Ivem, Aliam adhuc descriptionem
po<lb break="no" ed="#Be" n="35"/>nunt quidam ex verbis Gregorii sic
<lb ed="#Be" n="36"/>
<quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e522"> Contritio est humilitas spiritus,
annihi<lb break="no" ed="#Be" n="37"/>lans peccatum inter spem et timorem. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e528">
<lb ed="#Be" n="38"/>1. Cum autem multe virtutes moveant
<lb ed="#Be" n="39"/>ad contritionem, videtur quod non sit
<lb ed="#Be" n="40"/>solum diffinienda per humilitatem, sed
<lb ed="#Be" n="41"/>etiam per alias.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e539">
<lb ed="#Be" n="42"/>2. Item, Non potest esse essentialis
<lb ed="#Be" n="43"/>predicatio, quando dicitur, contritio est
<lb ed="#Be" n="44"/>humilitas : aut igitur contritio est causa
<lb ed="#Be" n="45"/>humilitatis, aut e converso. Si primo
<lb ed="#Be" n="46"/>modo: hoc non videtur potius quam
al<lb break="no" ed="#Be" n="47"/>terius virtutis: quia sic est causa
justi<lb break="no" ed="#Be" n="48"/>tiae, et temperantiae, et aliarum virtutum,
<cb ed="#Be" n="b"/>
<lb ed="#Be" n="49"/>quae in contritione infunduntur ; ergo
<lb ed="#Be" n="50"/>cum aliarum non dicitur esse causa, neg
<lb ed="#Be" n="51"/>istius causa esse videtur. Si secundo
<lb ed="#Be" n="52"/>modo. Contra: Fides et timor potiyg
<lb ed="#Be" n="53"/>sunt causa: quia una ostendit unde non
<lb ed="#Be" n="54"/>superbiendum, et altera fugit in quan.
<lb ed="#Be" n="55"/>tum ordinatur ad poenam: ergo non de.
<lb ed="#Be" n="56"/>bet dici contritio humilitatis, sed Potius
<lb ed="#Be" n="57"/>contritio fidei et timoris.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e578">
<lb ed="#Be" n="58"/>3. Queritur etiam de hoc quod dicié
<lb ed="#Be" n="59"/>Gregorius, Peccatum annihilans. Quia
<lb ed="#Be" n="60"/>super illud Job, III, 19: <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e586">Servus liber g
<lb ed="#Be" n="61"/>domino suo</quote>, dicit Gregorius, quod a
<lb ed="#Be" n="62"/>peccato non liberatur perfecte in hag
<lb ed="#Be" n="63"/>vita qui commisit illud: ergo videtur,
<lb ed="#Be" n="64"/>quod in hac vita peccatum annihilari non.
<lb ed="#Be" n="65"/>potest.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e601">
<lb ed="#Be" n="66"/>4. item, Queritur de hoc quod dicit;,
<lb ed="#Be" n="67"/>Inter spem et timorem. Fides enim prima
<lb ed="#Be" n="68"/>virtutum est : ergo magis movetur
peeni<lb break="no" ed="#Be" n="69"/>tens inter fidem et timorem, quam inter.
<lb ed="#Be" n="70"/>spem et timorem.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e615">
<lb ed="#Be" n="71"/>3. Item, Spes non exsurgit nisi ex
me<lb break="no" ed="#Be" n="72"/>rilis et ex gratia, sicut patet ex sua diffi-,
<lb ed="#Be" n="73"/>nitione : sed contritus in hoc presenti
<lb ed="#Be" n="74"/>nunc primo non habet merita: ergo nec
<lb ed="#Be" n="75"/>spei actum potest habere: ergo non
mo<lb break="no" ed="#Be" n="76"/>vetur inter spem et timorem, ut videtur
<lb ed="#Be" n="77"/>velle Gregorius.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e633">
<lb ed="#Be" n="78"/>Inventrur etiam alia diffinitio in Glossa,
<lb ed="#Be" n="79"/>super Psalmum, ut, 3: Miserere mei,
<lb ed="#Be" n="80"/>Deus: ubi sic dicitur, <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e641"> Contritio cordis
<lb ed="#Be" n="81"/>est sacrificium in quo peccata solvun-.
<lb ed="#Be" n="82"/>tur. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e649">
<lb ed="#Be" n="83"/>4. Queritur autem hic, Quare dicitur
<lb ed="#Be" n="84"/>contritio cordis, cum sit generalis ?
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e656">
<lb ed="#Be" n="85"/>2. Praeterea, Queritur de hoc quod
<lb ed="#Be" n="86"/>dicit, Sacrificium. Hoc enim maxime
<lb ed="#Be" n="87"/>videtur convenire illi parti pcenitentie
<lb ed="#Be" n="88"/>in qua homo se offert ministro Ecclesia;
<lb ed="#Be" n="89"/>cui sacrificium debet offerre: sed hoc
<lb ed="#Be" n="90"/>fit in confessione: ergo confessio magis
<lb ed="#Be" n="91"/>est sacrificium quam contritio.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e674">
<lb ed="#Be" n="92"/>3. Queritur etiam de hoc quod dicit
<lb ed="#Be" n="93"/>ibi, In quo peccata solvuntur, Cum enim
<lb ed="#Be" n="94"/>tota poenitentia non sit nisi ad peccati
<lb ed="#Be" n="95"/>solutionem, videtur quod alie duae
<lb ed="#Be" n="96"/>tes superfluant.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e687">
<pb ed="#Be" n="555"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>4. Item queritur, Qualiter peccata
<lb ed="#Be" n="2"/>solvuntur in contritione? Si quoad
cul<lb break="no" ed="#Be" n="3"/>pam. Contra: Contritio quaedam poena
<lb ed="#Be" n="4"/>est contriti, aut quidam actus
conte<lb break="no" ed="#Be" n="5"/>rentis, ut patet ex prehabitis. Si est
<lb ed="#Be" n="6"/>peena contriti, cum poena non
contrarie<lb break="no" ed="#Be" n="7"/>tur culpe, non videtur debere solvere >
<lb ed="#Be" n="8"/>culpam. Si autem est actus conterentis,
<lb ed="#Be" n="9"/>gic est actus virtutis alicujus, qui est
in<lb break="no" ed="#Be" n="10"/>formatus gratia: ergo ante actum illum
<lb ed="#Be" n="11"/>fuit remissa culpa: ergo non remittitur
<lb ed="#Be" n="12"/>per actum illum: ergo peccata non
sol<lb break="no" ed="#Be" n="13"/>vuntur quoad culpam in sacrificio
con<lb break="no" ed="#Be" n="14"/>tritionis.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e725">
<lb ed="#Be" n="15"/>Si dicas, quod solvuntur quoad
po<lb break="no" ed="#Be" n="16"/>nam. Contra: Quoad poenam etiam
sol<lb break="no" ed="#Be" n="17"/>vuntur in confessione et satisfactione :
<lb ed="#Be" n="18"/>ergo non est proprium contritionis, et
<lb ed="#Be" n="19"/>ita non debet ponitamquam differentia
<lb ed="#Be" n="20"/>ultima in diffinitione ipsius.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e741">
<lb ed="#Be" n="21"/>InveniruR adhuc alia quae est
Augu<lb break="no" ed="#Be" n="22"/>stini, scilicet hec: <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e747"> Contritio est dolor
<lb ed="#Be" n="23"/>cum. remissione peccati vel remittens
<lb ed="#Be" n="24"/>peccatum. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e755">
<lb ed="#Be" n="25"/>Et ista habet objectionem eamdem
<lb ed="#Be" n="26"/>cum illa, et aliam propriam.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e762">
<lb ed="#Be" n="27"/>1. Contritionis enim dolor, aut est
<lb ed="#Be" n="28"/>finitus, aut infinitus. Si finitus: constat
<lb ed="#Be" n="29"/>autem, quod culpa et peccatum sunt
in<lb break="no" ed="#Be" n="30"/>finita : ergo finitum potest in infinitum,
<lb ed="#Be" n="31"/>quod est contra Philosophum. Si
infini<lb break="no" ed="#Be" n="32"/>tus: constat autem, quod est contriti
<lb ed="#Be" n="33"/>passio, vel actus conterentis, et
praci<lb break="no" ed="#Be" n="34"/>pue est passio: ergo finiti erit passio
<lb ed="#Be" n="35"/>infinita, quod iterum est contra
Philoso<lb break="no" ed="#Be" n="36"/>phum. Ergo videtur quod non sit dolor
<lb ed="#Be" n="37"/>remittens peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e788">
<lb ed="#Be" n="38"/>2. Item, Constat quod dolor illea
no<lb break="no" ed="#Be" n="39"/>bis est, et noster est: sed remissivum
<lb ed="#Be" n="40"/>peccati numquam a nobis et nostrum
<lb ed="#Be" n="41"/>est: ergo remissivum peccati non est
<lb ed="#Be" n="42"/>dolor. Prima patet ex hoc quod dolere
<lb ed="#Be" n="43"/>non competit nisi nature infirme
sen<lb break="no" ed="#Be" n="44"/>sibili qualis est nostra. Szcunpa patet
<lb ed="#Be" n="45"/>per illud Isaiw, xumz, 25: go sum, ego
<lb ed="#Be" n="46"/>sum ipse qui deleo iniquitates tuas propter
<lb ed="#Be" n="47"/>me: et illud Augustini, <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e811"> Qui creavit te
<lb ed="#Be" n="48"/>sine te, non justificabit te sine te. </quote>
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e817">
<cb ed="#Be" n="b"/>
<lb ed="#Be" n="49"/>Responsio. Dicendum, quod omnibus
<lb ed="#Be" n="50"/>his descriptionibus satis bene describitur
<lb ed="#Be" n="51"/>contritio : et in fine dicemus penes quid
<lb ed="#Be" n="52"/>differunt.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e831">
<lb ed="#Be" n="53"/>Licet enim prima detur de poenitentia,
<lb ed="#Be" n="54"/>tamen sibi maxime competit propter
con<lb break="no" ed="#Be" n="55"/>tritionem, sicut dixerunt quidam ante
<lb ed="#Be" n="56"/>nos quibus nos in hoc consentimus: et
<lb ed="#Be" n="57"/>per hoc patet solutio ad primum. Quia,
<lb ed="#Be" n="58"/>sicut supra dictum est, licet poenitentia
<lb ed="#Be" n="59"/>tres habeat partes, tamen maxime esse
<lb ed="#Be" n="60"/>suum salvatur in prima quae est
contri<lb break="no" ed="#Be" n="61"/>tio, eo quod oportet illam secundum
<lb ed="#Be" n="62"/>actum in omni poenitentia esse: et aliz
<lb ed="#Be" n="63"/>quandoque non sunt, nisi in voluntate,
<lb ed="#Be" n="64"/>sive in voto, vel proposito.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e860">
<lb ed="#Be" n="65"/>Ad aliud dicendum, quod voluntas
<lb ed="#Be" n="66"/>duplex est, vel potius dupliciter
conside<lb break="no" ed="#Be" n="67"/>ratur, scilicet ante actum, et post actum
<lb ed="#Be" n="68"/>quantum ad id quod remanet de actu in
<lb ed="#Be" n="69"/>agente, ut dispositio, vel habitus, vel
<lb ed="#Be" n="70"/>reatus, vel macula, vel omnia hec.
<lb ed="#Be" n="71"/>Unde licet peccatum non acciderit
no<lb break="no" ed="#Be" n="72"/>bis volentibus voluntate antecedente
<lb ed="#Be" n="73"/>actum, inest tamen nobis volentibus
vo<lb break="no" ed="#Be" n="74"/>luntate sequenti: et hoc sufficit ad
exci<lb break="no" ed="#Be" n="75"/>tandum dolorem hoc modo. quo in
pre<lb break="no" ed="#Be" n="76"/>cedenti questionis articulo notatum est.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e889">
<lb ed="#Be" n="77"/>Ad aliud dicendum, quod utroque
<lb ed="#Be" n="78"/>modo dicitur dolor voluntarius: nec
di<lb break="no" ed="#Be" n="79"/>cimus hoc ita esse solvendum, ut quidam
<lb ed="#Be" n="80"/>scripserunt, scilicet quod voluntas
du<lb break="no" ed="#Be" n="81"/>plex est: ut deliberans, et ut natura: et
<lb ed="#Be" n="82"/>ut deliberans est, sic est de dolore, et
di<lb break="no" ed="#Be" n="83"/>citur dolor voluntarius: et ut natura
<lb ed="#Be" n="84"/>est, sic dolet. Quia hoc omnino nihil
<lb ed="#Be" n="85"/>est : quia voluntas ut natura dolet de
<lb ed="#Be" n="86"/>contrariis nature, et gaudet de
conve<lb break="no" ed="#Be" n="87"/>nientibus eidem: et talia non sunt
pec<lb break="no" ed="#Be" n="88"/>cata vel gratia: quia peccatum non
con<lb break="no" ed="#Be" n="89"/>trariatur natura: individui, licet bono
<lb ed="#Be" n="90"/>nature contrarietur: quod qualiter sit,
<lb ed="#Be" n="91"/>in secundo Sententiarum discussimus.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e924">
<lb ed="#Be" n="92"/>Sed dicendum, quod voluntas
delibe<lb break="no" ed="#Be" n="93"/>rativa est qua dolor est voluntarius, et
<lb ed="#Be" n="94"/>que dolet, uno modo, secundum quod
<lb ed="#Be" n="95"/>dicit beatus Bernardus, quod <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e934"> nihil
pu<lb break="no" ed="#Be" n="96"/>nitur nisi voluntas : </quote> non enim est
incon<lb break="no" ed="#Be" n="97"/>veniens yoluntatem esse de dolore : et
<pb ed="#Be" n="556"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>ideo dolor est ibi materia circa quam est
<lb ed="#Be" n="2"/>voluntas : et ideo gaudium de assecutione
<lb ed="#Be" n="3"/>voliti et dolor non secundum unam
ra<lb break="no" ed="#Be" n="4"/>tionem se habent ad voluntatem: et ideo
<lb ed="#Be" n="5"/>non sunt contraria: quia iste dolor est
<lb ed="#Be" n="6"/>factus a voluntate, et est dolor in
quan<lb break="no" ed="#Be" n="7"/>tum est punitivus delicti, et voluntarius
<lb ed="#Be" n="8"/>in quantum curativus et expulsivus
pec<lb break="no" ed="#Be" n="9"/>cati: et hoc modo nihil prohibet idem
<lb ed="#Be" n="10"/>dolere et gaudere de dolore illo in
quan<lb break="no" ed="#Be" n="11"/>tum est talis virtutis. Hujus autem
exem<lb break="no" ed="#Be" n="12"/>plum est in secto in apostemate: ex
vo<lb break="no" ed="#Be" n="13"/>luntate enim sibi facit dolorem, et gaudet
<lb ed="#Be" n="14"/>in eo secundum quod curativus est
apo<lb break="no" ed="#Be" n="15"/>stematis.-
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e979">
<lb ed="#Be" n="16"/>Contra hoc quidam objiciunt sic: quia
<lb ed="#Be" n="17"/>secundum hoc dolor contritionis non est
<lb ed="#Be" n="18"/>voluntarius per se, sed per accidens: et
<lb ed="#Be" n="19"/>hoc reputant inconveniens. Ego autem
<lb ed="#Be" n="20"/>reputo inconveniens, guod aliquis dolor
<lb ed="#Be" n="21"/>per se expetatur: cum omnis dolor sit
<lb ed="#Be" n="22"/>malum pene, et nulla poena in quantum
<lb ed="#Be" n="23"/>hujusmodi sit desiderata.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e999">
<lb ed="#Be" n="24"/>Per hoc patet solutio ad primum quod
<lb ed="#Be" n="25"/>de hoc objicitur.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1007">
<lb ed="#Be" n="26"/>Ad aliud dicendum, quod delectatio
<lb ed="#Be" n="27"/>dicitur dupliciter, scilicet proprie, et
im<lb break="no" ed="#Be" n="28"/>proprie. Proprie loquendo secundum
<lb ed="#Be" n="29"/>usum nostrum, delectatio est passio
sen<lb break="no" ed="#Be" n="30"/>sibilis anime proveniens ex conjunctione
<lb ed="#Be" n="31"/>convenientis sibi cum conveniente: et
<lb ed="#Be" n="32"/>sic loquitur Philosophus de delectatione,
<lb ed="#Be" n="33"/>reducens omnes delectationes ad sensum,
<lb ed="#Be" n="34"/>et adhuc ad delectationem quae est in
<lb ed="#Be" n="35"/>tactu, quae solum secundum eum et
<lb ed="#Be" n="36"/>Avicennam simpliciter delectatio est.
<lb ed="#Be" n="37"/>Sed nos magis extendimus delectationis
<lb ed="#Be" n="38"/>nomen, scilicet pro gaudio et
jucun<lb break="no" ed="#Be" n="39"/>ditate qualibet facta ex conjunctione
<lb ed="#Be" n="40"/>convenientis cum convenienti : et sic
<lb ed="#Be" n="41"/>convenit delectari anime rationali,
sic<lb break="no" ed="#Be" n="42"/>ut dicit Psalmus xxxvi, 4: Delectare in
<lb ed="#Be" n="43"/>Domino, et dabit tibi petitiones cordis
<lb ed="#Be" n="44"/>tui. Et huic opposita tristitia sive dolor
<lb ed="#Be" n="45"/>etiam potest esse in rationali.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1053">
<lb ed="#Be" n="46"/>Ad aliud dicendum, quod simpliciter
<lb ed="#Be" n="47"/>spirituale non habet contrarium in esse,
<lb ed="#Be" n="48"/>sed prout ordinatur ad aliquid, potest
<lb ed="#Be" n="49"/>habere contrarium ordini ili: et hoc
<cb ed="#Be" n="b"/>
<lb ed="#Be" n="50"/>modo anima rationalis habet contrarium
<lb ed="#Be" n="51"/>peccatum, quia contrariatur conjunction;
<lb ed="#Be" n="52"/>et ordini ad Deum.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1073">
<lb ed="#Be" n="53"/>Ad aliud dicendum, quod si dolor sit
<lb ed="#Be" n="54"/>in sensu, est particularis: in contritione
<lb ed="#Be" n="55"/>autem adhuc est universalis. Dupliciter
<lb ed="#Be" n="56"/>enim attenditur, scilicet ex parte subje~
<lb ed="#Be" n="57"/>cti in quo fit, et ex parte efficientis cum
<lb ed="#Be" n="58"/>quo etiam in ipsum influit forma qua
<lb ed="#Be" n="59"/>perficit efficientem. Si primo modo:
<lb ed="#Be" n="60"/>tune est particularis : et sic procedit
ob<lb break="no" ed="#Be" n="61"/>jectio. Sisecundo modo: tunc est
uni<lb break="no" ed="#Be" n="62"/>versalis, sicut voluntas quae est
universa<lb break="no" ed="#Be" n="63"/>lis motor omnium eorum quae sunt in
<lb ed="#Be" n="64"/>regno anime : et hoc modo gratia
perfi<lb break="no" ed="#Be" n="65"/>ciens voluntatem, cum motu voluntatis
<lb ed="#Be" n="66"/>fluit in ipsum, ratione cujus potest
ex<lb break="no" ed="#Be" n="67"/>pellere peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1108">
<lb ed="#Be" n="68"/>Ad aliud dicendum, quod meo judicio
<lb ed="#Be" n="69"/>senuper puniens dicitur in habitu
punien<lb break="no" ed="#Be" n="70"/>tis, non inactu. Vel dicatur, quod punire
<lb ed="#Be" n="71"/>semper contingit dupliciter, scilicet
pro<lb break="no" ed="#Be" n="72"/>prio actu contritionis, et sic non semper
<lb ed="#Be" n="73"/>actu punit: vel actu tenente vel
conti<lb break="no" ed="#Be" n="74"/>nente carnem ne ex ipsa oriatur pecca-.
<lb ed="#Be" n="75"/>tum, et obviante radici peccati: et hac
<lb ed="#Be" n="76"/>pena fit in difficultate omnis virtutis:
<lb ed="#Be" n="77"/>et sic potest pcenitere semper. Sed
ta<lb break="no" ed="#Be" n="78"/>men prima solutio est magis ad prope
<lb ed="#Be" n="79"/>situm.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1137">
<lb ed="#Be" n="80"/>Ad id quod ulterius objicitur de
diffi<lb break="no" ed="#Be" n="81"/>nitione Isidori, dicendum quod
humili<lb break="no" ed="#Be" n="82"/>tas non ponitur ibi pro ipsa virtute
<lb ed="#Be" n="83"/>humilitatis, sed potius pro humiliatione
<lb ed="#Be" n="84"/>que idem est quod dejectio: et hoc est
<lb ed="#Be" n="85"/>primum in contritione, scilicet quod
de<lb break="no" ed="#Be" n="86"/>jicit mentem erectam contra
precipien<lb break="no" ed="#Be" n="87"/>tem et preceptum in transgressione quae
<lb ed="#Be" n="88"/>est peccatum : et ideo locutio debet
ex<lb break="no" ed="#Be" n="89"/>poni per causam: quia contritio dicitur
<lb ed="#Be" n="90"/>esse humilitas non per essentiam, sed
<lb ed="#Be" n="91"/>per causam, quia est causa illius: sicut
<lb ed="#Be" n="92"/>dicitur, Dies est sol lucens super terram.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1168">
<lb ed="#Be" n="93"/>Ad aliud dicendum, quod mens ibi
<lb ed="#Be" n="94"/>sumitur meo judicio pro toto interiori
<lb ed="#Be" n="95"/>homine.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1178">
<lb ed="#Be" n="96"/>Et ad hoc quod objicitur, quod contert
<lb ed="#Be" n="97"/>est actus spiritualis : dicendum quod
<pb ed="#Be" n="557"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>conteri secundum essentiam est actus
<lb ed="#Be" n="2"/>spiritualis: sed aliquid ipsius est unius,
<lb ed="#Be" n="3"/>et aliquid alterius est: est enim conteri,
<lb ed="#Be" n="4"/>detestari peccatum dolendo de ipso: et
<lb ed="#Be" n="5"/>ad hoc requiritur peccati consideratio in
<lb ed="#Be" n="6"/>statu, in culpa, in tempore, et in aliis
<lb ed="#Be" n="7"/>que Augustinus dicit in Litera: quae
<lb ed="#Be" n="8"/>consideratio rationis est et intellectus.
<lb ed="#Be" n="9"/>Exigitur etiam notitia preteriti peccati,
<lb ed="#Be" n="10"/>et haec est memoriae: et exigitur
dissen<lb break="no" ed="#Be" n="11"/>sug qui est voluntatis. Unde licet unus
<lb ed="#Be" n="12"/>sit actus secundum se, tamen plura
exi<lb break="no" ed="#Be" n="13"/>git et coexigit sibi, et ratione illorum
<lb ed="#Be" n="14"/>habet etiam aliquid in aliis potentiis
ani<lb break="no" ed="#Be" n="15"/>me.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1222">
<lb ed="#Be" n="16"/>Et per hoc patet solutio ad totum
<lb ed="#Be" n="17"/>quod objectum est de mente.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1229">
<lb ed="#Be" n="18"/>Ad aliud dicendum, quod lacryme
<lb ed="#Be" n="19"/>sunt ibi voluntatis lacryme : et ratio
<lb ed="#Be" n="20"/>hujus patet ex dictis in praecedenti
dis<lb break="no" ed="#Be" n="21"/>tinctione. Vel si quandoque sunt
oculo<lb break="no" ed="#Be" n="22"/>rum lacryme, ille sunt ibi ut signum,
<lb ed="#Be" n="23"/>et non ut essentia contritionis, vel
ali<lb break="no" ed="#Be" n="24"/>quid essentiale ipsius: nec Sancti curant
<lb ed="#Be" n="25"/>ita de propriis diffinitionibus in quibus
<lb ed="#Be" n="26"/>nihil sit nisi essentiale: quia intendunt
<lb ed="#Be" n="27"/>notificare rem de qua loquuntur: et hac
<lb ed="#Be" n="28"/>frequenter quoad nos melius innotescit
<lb ed="#Be" n="29"/>per signa, quam per substantialia.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1258">
<lb ed="#Be" n="30"/>Ad aliud dicendum, quod recordatio
<lb ed="#Be" n="31"/>peccatorum dicit commune quoddam
<lb ed="#Be" n="32"/>quod potest facere delectationem, vel
<lb ed="#Be" n="33"/>dolorem : sed hic intelligitur recordatio
<lb ed="#Be" n="34"/>peccatorum cum indignatione sui et
de<lb break="no" ed="#Be" n="35"/>testatione peccati: et sic recordatio non
<lb ed="#Be" n="36"/>est nata nisi facere tristitiam et dolorem.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1276">
<lb ed="#Be" n="37"/>Ad aliud dicendum, quod timor judicii
<lb ed="#Be" n="38"/>dicitur dupliciter, scilicet qui
principa<lb break="no" ed="#Be" n="39"/>lem oculum habet ad judicium: et ille
<lb ed="#Be" n="40"/>causatur a fide informi: et vivit in eo
<lb ed="#Be" n="41"/>secundum Gregorium peccandi voluntas :
<lb ed="#Be" n="42"/>et sequeretur opus si speraretur
impu<lb break="no" ed="#Be" n="43"/>nitas: et iste est timor servilis, et non
<lb ed="#Be" n="44"/>est in contritione, sed attritione. Est
ite<lb break="no" ed="#Be" n="45"/>rum timor judicii, potius judicis quam
<lb ed="#Be" n="46"/>judicii, qui principalem oculum habet ad
<cb ed="#Be" n="b"/>
<lb ed="#Be" n="47"/>aeterna, scilicet ad Deum qui est judex, a
<lb ed="#Be" n="48"/>quo propter dilectionem horret separari,
<lb ed="#Be" n="49"/>et ex illa separatione incidere in poenas
<lb ed="#Be" n="50"/>judicandorum: et ille est timor initialis,
<lb ed="#Be" n="51"/>qui est in contritione. Dicit enim
Grego<lb break="no" ed="#Be" n="52"/>rius: <quote xml:id="alalal-h16390-Qd1e1315"> Cum sic poena timetur, quod
fa<lb break="no" ed="#Be" n="53"/>cies judicis non amatur, timor est ex
ti<lb break="no" ed="#Be" n="54"/>more, non ex amore: cum autem sic
ti<lb break="no" ed="#Be" n="55"/>metur, quod facies judicis amatur, timor
<lb ed="#Be" n="56"/>ex amore est, non ex timore: </quote> et hoc
<lb ed="#Be" n="57"/>modo intelligitur timor judicii in
diffini<lb break="no" ed="#Be" n="58"/>tione Isidori.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1331">
<lb ed="#Be" n="59"/>Ad id quod ulterius queritur de
diffi<lb break="no" ed="#Be" n="60"/>nitione Gregorii, dicendum quod
humili<lb break="no" ed="#Be" n="61"/>tas hic sumitur pro humiliatione, sicut
<lb ed="#Be" n="62"/>dictum est: tamen humilitatis actus
cau<lb break="no" ed="#Be" n="63"/>satur ab actu contritionis, ut jam dictum
<lb ed="#Be" n="64"/>est: et sic loquitur hic Gregorius: et sic
<lb ed="#Be" n="65"/>vicinior est sibi humilitas quam alia
vir<lb break="no" ed="#Be" n="66"/>tus propter conformitatem in actu
de<lb break="no" ed="#Be" n="67"/>jectionis in dolente et humiliato, qui
ubi<lb break="no" ed="#Be" n="68"/>cumque se dejicit.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1356">
<lb ed="#Be" n="69"/>Ad aliud quod contra hoc videtur esse,
<lb ed="#Be" n="70"/>quod contritio causet humiliationem :
<lb ed="#Be" n="71"/>dicendum quod contritio quodammodo
<lb ed="#Be" n="72"/>causat omnes alias, sicut supra notatum
<lb ed="#Be" n="73"/>est: sed tamen specialiter humilitatem
<lb ed="#Be" n="74"/>in actu : quia dejectio sui initium est
re<lb break="no" ed="#Be" n="75"/>conciliationis divine, sicut superbia
ini<lb break="no" ed="#Be" n="76"/>tium apostatandi a Deo, ut dicitur,
<lb ed="#Be" n="77"/>Eeccli. x, 14?.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1378">
<lb ed="#Be" n="78"/>Ad Hoc autem quod objicitur de fide,
<lb ed="#Be" n="79"/>que non superbiendum esse ostendit, et
<lb ed="#Be" n="80"/>timore qui poenam fugit: dicendum quod
<lb ed="#Be" n="81"/>hec duo sunt moventia ad contritionem
<lb ed="#Be" n="82"/>non proxime, sed quasi ante quae nihil:
<lb ed="#Be" n="83"/>unum secundum intellectum, et alterum
<lb ed="#Be" n="84"/>secundum affectum: sed humiliatio est
<lb ed="#Be" n="85"/>proximum consequens contritionem,
se<lb break="no" ed="#Be" n="86"/>cundum quod per ipsam est accessus ad
<lb ed="#Be" n="87"/>Deum: quia oportet se dejicere ut
sub<lb break="no" ed="#Be" n="88"/>datur precepto et precipienti. Alie
au<lb break="no" ed="#Be" n="89"/>tem virtutes causantur aliquo modo a
<lb ed="#Be" n="90"/>contritione, secundum quod est terminus
<lb ed="#Be" n="91"/>justificationis, non tamquam conjuncte
<pb ed="#Be" n="558"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>actui contritionis secundum quod
con<lb break="no" ed="#Be" n="2"/>tritio.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1420">
<lb ed="#Be" n="3"/>Ad aliud dicendum, quod peccatum
<lb ed="#Be" n="4"/>annihilari potest tripliciter, scilicet
se<lb break="no" ed="#Be" n="5"/>cundum reatum culpe, et secundum
ti<lb break="no" ed="#Be" n="6"/>morem ne surgat, sive secundum
poten<lb break="no" ed="#Be" n="7"/>tiam peccandi, et secundum
certitudi<lb break="no" ed="#Be" n="8"/>nem remissionis. Primo autem modo
<lb ed="#Be" n="9"/>peccatum annihilatur in poenitente: sed -
<lb ed="#Be" n="10"/>non secundo et tertio: quia quamdiu
<lb ed="#Be" n="11"/>vivit homo, potest peccare, et ideo
ti<lb break="no" ed="#Be" n="12"/>met: et quamdiu vivit, non habet
certi<lb break="no" ed="#Be" n="13"/>tudinem remissionis, quia sicut dicitur,
<lb ed="#Be" n="14"/>Kiccle. 1x, 1: Nescit homo utrum
amo<lb break="no" ed="#Be" n="15"/>re an odio dignus sit. Ht haec est
servi<lb break="no" ed="#Be" n="16"/>tus de qua dicit Gregorius quod non
li<lb break="no" ed="#Be" n="17"/>beratur servus qui semel servivit
pec<lb break="no" ed="#Be" n="18"/>cato, dum vivit.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1457">
<lb ed="#Be" n="19"/>Ad aliud dicendum, quod inter spem
<lb ed="#Be" n="20"/>et timorem movetur poenitens et
con<lb break="no" ed="#Be" n="21"/>tritus, potius quam inter fidem et
timo<lb break="no" ed="#Be" n="22"/>rem: quia fides non nisi ostendit, sed
<lb ed="#Be" n="23"/>spes elevat desiderium ad exspectandum.
<lb ed="#Be" n="24"/>et timor interius pungendo incitat ad
<lb ed="#Be" n="25"/>peccati fugam : unde cum contritus
ele<lb break="no" ed="#Be" n="26"/>vetur in aeterna, et fugiat peccatum,
<lb ed="#Be" n="27"/>potius movetur inter spem et timorem,
<lb ed="#Be" n="28"/>quam inter fidem et spem, vel inter fidem
<lb ed="#Be" n="29"/>et timorem.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1483">
<lb ed="#Be" n="30"/>Ad id quod objicitur de illa
diffini<lb break="no" ed="#Be" n="31"/>tione quae ponitur super Psalmum, t, 3:
<lb ed="#Be" n="32"/>Miserere mei, Deus : dicendum quod
me<lb break="no" ed="#Be" n="33"/>taphorica est, nec proprie diffinitio, sed
<lb ed="#Be" n="34"/>quedam assignatio cujusdam
proprieta<lb break="no" ed="#Be" n="35"/>tis contritionis, per quam similis est
sa<lb break="no" ed="#Be" n="36"/>crificio: fiunt enim duo in sacrificio,
<lb ed="#Be" n="37"/>scilicet corporis animalis in igne assum-~
<lb ed="#Be" n="38"/>ptio, et in offerente purificatio : et his
<lb ed="#Be" n="39"/>duobus assimilatur contritio : quia in
<lb ed="#Be" n="40"/>igne cordis consumit bestiales mores qui
<lb ed="#Be" n="41"/>sunt peccata, sicut dicit Psal. xxxvin, 4:
<lb ed="#Be" n="42"/>Concaluit cor meum intra me : et in
medi<lb break="no" ed="#Be" n="43"/>tatione,etc. Et remittitur in ea peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1516">
<lb ed="#Be" n="44"/>Ad id quod contra objicitur,
dicen<lb break="no" ed="#Be" n="45"/>dum quod non in hoc sumitur similitudo,
<lb ed="#Be" n="46"/>sed potius in sacrificii intentione.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1526">
<cb ed="#Be" n="b"/>
<lb ed="#Be" n="47"/>Ad aliud dicendum, quod peccatum
<lb ed="#Be" n="48"/>dupliciter consideratur, scilicet in culpa
<lb ed="#Be" n="49"/>sibi debita per se in quantum peccatyum
<lb ed="#Be" n="50"/>est, et in poena quae debetur ei ex eventy
<lb ed="#Be" n="51"/>sequenti. Primo quidem modo debetur
<lb ed="#Be" n="52"/>ei poena aeterna. Secundo autem modo
<lb ed="#Be" n="53"/>temporalis, eo quod contritio fuit de
<lb ed="#Be" n="54"/>ipso et confessio : et quoad primum
mo<lb break="no" ed="#Be" n="55"/>dum solvitur in contritione : et ideo
dij<lb break="no" ed="#Be" n="56"/>citur ibi proprie solvi. Sed quando
dici<lb break="no" ed="#Be" n="57"/>tur, quod poenitentia quoad omnes
par<lb break="no" ed="#Be" n="58"/>tes ordinatur contra peccatum,
intelligi<lb break="no" ed="#Be" n="59"/>tur peccatum in culpa, et poena
commu<lb break="no" ed="#Be" n="60"/>niter sibi debita per se et ex eventu :
<lb ed="#Be" n="61"/>quia contra illam quae facta est venialis
<lb ed="#Be" n="62"/>ex eventu, ordinatur confessio, et
satis<lb break="no" ed="#Be" n="63"/>factio, ut prius habitum est.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1568">
<lb ed="#Be" n="64"/>Ad aliud dicendum, quod contritio
<lb ed="#Be" n="65"/>sive sit passio, sive sit actus, destructiva
<lb ed="#Be" n="66"/>est peccati, et etiam dolor, quia non est
<lb ed="#Be" n="67"/>dolor secundum se, sed informatus gra~
<lb ed="#Be" n="68"/>tia: et ideo potest expellere peccatum.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1581">
<lb ed="#Be" n="69"/>Ad voc autem quod objicitur, quod si
<lb ed="#Be" n="70"/>est actus virtutis, quod est consequens
<lb ed="#Be" n="71"/>expulsionem peccati: dicendum, quod
<lb ed="#Be" n="72"/>verum est, quod est consequens
secun<lb break="no" ed="#Be" n="73"/>dum naturam, sed tamen simul est
se<lb break="no" ed="#Be" n="74"/>cundum tempus: et ideo operatur ad
<lb ed="#Be" n="75"/>peccati expulsionem.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1599">
<lb ed="#Be" n="76"/>Ad noc guod ulterius queritur de illa
<lb ed="#Be" n="77"/>que videtur esse Augustini, dicendum,
<lb ed="#Be" n="78"/>quod dolor infinitus ratione forme quae
<lb ed="#Be" n="79"/>virtutis est infinite, scilicet gratia,
pot<lb break="no" ed="#Be" n="80"/>est in infinitum : et ideo cessat objectio
<lb ed="#Be" n="81"/>que est de illo.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1615">
<lb ed="#Be" n="82"/>Si autem aliquis dubitat, qualiter
gra<lb break="no" ed="#Be" n="83"/>tia sit virtutis infinite, querat in
que<lb break="no" ed="#Be" n="84"/>stionibus habitis de gratia super
secun<lb break="no" ed="#Be" n="85"/>dum. librum Sententiarum': et inveniet
<lb ed="#Be" n="86"/>ibi omnia quae expediunt ad solutionem
<lb ed="#Be" n="87"/>istius difficultatis.
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1631">
<lb ed="#Be" n="88"/>Si autem queritur, Penes quae
atten<lb break="no" ed="#Be" n="89"/>ditur diversitas harum diffinitionum ?
</p>
<p xml:id="alalal-h16390-d1e1639">
<lb ed="#Be" n="90"/>Dicendum, quod contritio
considera<lb break="no" ed="#Be" n="91"/>tur dupliciter, scilicet quoad essentialia,
<pb ed="#Be" n="559"/>
<cb ed="#Be" n="a"/>
<lb ed="#Be" n="1"/>quae sunt dolor voluntarius, et punitio
<lb ed="#Be" n="2"/>sui, et objectum proprium quod est
pec<lb break="no" ed="#Be" n="3"/>catum: et secundum accidentalia quae
<lb ed="#Be" n="4"/>manifestant ipsam per modum signorum.
<lb ed="#Be" n="5"/>Et primo quidem modo supra datur
pri<lb break="no" ed="#Be" n="6"/>ma diffinitico. Accidentalia autem
varian<lb break="no" ed="#Be" n="7"/>tur: aut enim sunt in actu, aut in
com<lb break="no" ed="#Be" n="8"/>paratione ad causam excitantem ad
con<lb break="no" ed="#Be" n="9"/>terendum, aut in comparatione ad_
effe<lb break="no" ed="#Be" n="10"/>ctum, aut in comparatione ad virtutes
<lb ed="#Be" n="11"/>juvantes in actu, quia una virtus juvat
<lb ed="#Be" n="12"/>aliam. Et primo modo per signum actus
<lb ed="#Be" n="13"/>et per comparationem ad causam
exci<lb break="no" ed="#Be" n="14"/>tantem sumitur secunda quae est Isidori,
<lb ed="#Be" n="15"/>que causa est recordatio peccati, et
ti<lb break="no" ed="#Be" n="16"/>mor judicii. Tertia autem quae est
Grego<lb break="no" ed="#Be" n="17"/>rii, sumitur per signum et effectum.
<lb ed="#Be" n="18"/>Quarta autem per conformitatem ad
figu<lb break="no" ed="#Be" n="19"/>ram suam in Veteri Testamento. Quinta
<lb ed="#Be" n="20"/>autem et ultima per instrumentum et
<lb ed="#Be" n="21"/>effectum: quia dolor est quasi
instru<lb break="no" ed="#Be" n="22"/>mentum contritionis, quo conterit
pec<lb break="no" ed="#Be" n="23"/>catum.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>