-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-d1e30490.xml
206 lines (206 loc) · 15.2 KB
/
bb-d1e30490.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, D. 33, A. 1, Q. 3</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="CO">Calix O'Hara</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="GRPL">GRPL</name>
<resp>OCR Correction</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, D. 33, A. 1, Q. 3</title>
<date when="2019-01-03">January 03, 2019</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt> <authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness/>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2019-01-03" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-d1e30490">
<head xml:id="bb-d1e30490-Hd1e119">III, D. 33, A. 1, Q. 3</head>
<head xml:id="bb-d1e30490-Hd1e122" type="question-title">Utrum virtutes cardinales sint in parte animae rationali an in ea
parte quae solum obtemperat rationi.</head>
<div xml:id="bb-d1e30490-Dd1e125" type="rationes-principales">
<head xml:id="bb-d1e30490-Hd1e127">Rationes Principales</head>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e130">Et quod sint in parte animae rationali, videtur. Primo, per auctoritatem <name ref="#Augustine">Augustini</name>, in
Soliloquiis : <quote xml:id="bb-d1e30490-Qd1e135">Virtus est ratio recta perducens in finem</quote> ; sed constat quod
hic est praedicatio causalis sive materialis : ergo videtur quod subiectum virtutis sit ipsa
ratio sive potentia rationalis.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e139">Tertio quaeritur de virtutibus cardinalibus quantum ad subiectum, et est quaestio, utrum
sint in parte animae rationali, an in ea parte quae solum obtemperat rationi.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e142">Item, virtus est principium merendi et operis meritorii et laudabilis. Ergo circa illam
potentiam habet esse circa cuius actum consistit laus et meritum ; sed talis est potentia
rationalis, scilicet liberum arbitrium : ergo videtur idem quod prius.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e145">Item, in eo subiecto est virtus in quo anima habet imaginem Dei, cum virtutes ceterae
habeant ortum a gratia, cuius anima est capax per hoc quod est imago ; sed non est imago
nisi per potentiam rationalem : ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e149">Item, omnis virtus consistit circa electionem boni et fugam mali ; sed habitus electivus
est solius potentiae rationalis proprie dictae : ergo videtur quod omnis virtus proprie sit
in rationali parte ipsius animae.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e152">Item, virtus est in genere honesti, secundm quod vult Tullius ; sed bonum, quod est
honestum, et eius oppositum est obiectum solius rationalis virtutis, quia potentiae
sensitivae solummodo feruntur ad ea bona quae sunt de genere commodi : ergo videtur quod
virtus sit solum in parte animae rationali.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e155">Sed contra : Fortitudo est in irascibili et temperantia in concupiscibili ; sed istae non
sunt rationales nisi quia obtemperantes rationi, secundum quod dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, in fine
Novae Ethicae : ergo videtur quod cardinales virtutes non habeant esse in parte rationali,
sed potius in parte sensibili.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e161">Item, in ea parte est habitus virtutis expediens et rectificans circa quam habet esse
pronitas et obliquitas ; sed haec duo sunt maxime circa motivam sensibilem, quae quidem sunt
irascibilis et concupiscibilis : ergo videtur quod in illis habeat collocari virtus
cardinalis.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e164">Item, in ea parte est habitus virtutis tamquani in subiecto proprio quae im mediatius et
proximius elicit actum ipsius virtutis ; sed temperantiae et fortitudinis actus eliciuntur
immediate a concupiscibili et irascibili, quae sunt obedientes rationi : ergo videtur quod
in eis virtutes cardinales habeant poni.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e167">Item, virtutes cardinales distinguuntur a theologicis sicut consuetudinales ab
intellectualibus ; sed intellectuales, ut sapientia et intelligentia et phronesis, ponuntur
in ratione proprie dicta, consuetudinales vero in ea parte quae obtemperat rationi : ergo
videtur similiter quod theologicae debent reponi in parte rationali et cardinales in parte
sensibili secundum quod rationi obedit.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e171">Item, in ea parte maxime habet reponi habitus virtutis quae magis indiget rectificari ; sed
pars, quae magis indiget rectificari, est pars sensitiva, quoniam, secundum quod dicit
<name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, intellectus semper est rectus, phantasia recta et non recta : cum ergo
phantasia nominet potentiam sensitivam, videtur quod circa ipsam habeant esse virtutes
cardinales.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30490-Dd1e178">
<head xml:id="bb-d1e30490-Hd1e180">Conclusio</head>
<head xml:id="bb-d1e30490-Hd1e183" type="question-title">Secundum theologos virtutes cardinales omnes ponendae sunt in
parte animae rationali, quatenus ralionale dicitur quod participat ralionem.</head>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e186">Respondeo : Ad praedictorum intelligentiam est notandum quod, cum rationale dicatur
dupliciter, secundum quod vult <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, videlicet quod rationem participat et quod
rationi obedit, si large accipiatur pars raticmalis, sic non est dubiitm quin omnes virtutes
in parte rationali sint, sive theologicae sive cardinales sive intellectuales sive
consuetudinales. Si vero rationale dicatur proprie, secundum quod participat rationem, sic
voluerunt aliqui dicere quod quaedam virtutes cardinales sunt in parte rationali ; utpote
prudentia et iustitia ; quaedam vero non, sed in potentia inferiori, quae est rationalis
largo modo dicta, quia obtemperat rationi, ut fortitudo et temperantia, quae sunt in
irascibili et concupiscibili.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e192">Licet autem hic modus dicendi aliquo modo probabilis videatur secundum morales philosophos,
tamen secundum theologum non videtur rationabiliter dici quasdam virtutes cardinales reponi
in parte superiori et quasdam in inferiori, cum omnes virtutes cardinales aequales sint
quantum ad meriti dignitatem ; omnes etiam sunt principium merendi. Et propterea, cum
meritum consistai radicaliter circa liberum arbitrium, in solis illis potentiis habent esse
virtutes, sive cardinales sive theologicae, in quibus reperitur libertas arbitrii. Propter
quod, cum libertas arbitrii non sit nisi in parte animae rationali, secundum quod rationale
dicitur quod participat rationem, necesse est ceteras virtutes cardinales in parte illa
reponi. Et hoc necessario exigit earum dignitas, cum ipsae habeant ortum a gratia et sint
perfectiones animae multo nobiliores quam ipsa scientia, quae ponitur tamquam in subiecto in
parte animae rationali et intellectiva. Et propterea concedendae sunt rationes quae sunt ad
partem istam.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e195">Ad evidentiam vero obiectorum quae in contrarium opponuntur notandus est alius modus
distinguendi rationale secundum. theologum. Uno enim modo distinguitur rationale contra
partem sensitivam ; alio modo. distinguitur contra potentiam affectivam. Secundum quod
distinguitur contra potentiam sensitivam, sic sunt in parte ista rationali omnes virtute.
Secundum vero quod distinguitur contra potentiam affectivam, sic non sunt in ea omnes
virtutes, sed illae solum quae diligunt in discernendo, sicut fides et prudentia ; aliae
vero reponuntur in potentia affectiva, quae quidem pars est liberi arbitrii et elicitur
voluntas, secundum quod est coniuncta rationi ; dicitur etiam concupiscibilis et
irascibilis, secundum quod diversimode habet affici et moveri. Nihil enim aliud est voluntas
quam affectus sive appetitus ratiocinatus. Omnis autem affectus sive appetitus vel est vis
irascibilis vel concupiscibilis, quae duae vires, secundum quod sunt liberi arbitrii partes,
rationales sunt ; et in ipsis possunt esse virtutes theologicae et cardinales : theologicae,
in quantum immediate elevantur in Deum, ipsum diligendo et ipsi innitendo ; cardinales vero,
in quantum versantur circa bonum creatum. Et per hoc pro magna parte patet responsio ad
obiecta.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30490-Dd1e199">
<head xml:id="bb-d1e30490-Hd1e201">Ad Rationes</head>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e204">Ad illud quod primo obicitur in contrarium, quod fortitudo et temperantia sunt in
irascibili et concupiscibili, et istae solum sunt rationales, quia obtemperant rationi,
dicendum quod absque dubio istae duae virtutes cardinales quantum ad habitus substratos in
illis duabus viribus reponuntur, licet quantum ad rationem primariam merendi et ordinandi
omnis virttis in libero arbitrio ponenda sit. Et ista duo sunt compossibilia, pro eo quod
liberum arbitrium non est potentia distincta a rationali, concupiscibili et irascibili
secundum rem. Et propterea illa assumptio est falsa, quod concupiscibilis et irascibilis
solummodo sunt rationales, quia obtemperant rationi. In nobis enim est duplex irascibilis et
concupiscibilis, videlicet rationalis et sensibilis : rationalis, secundum quam immediate
nati sumus in Deum ferri ei in qua communicamus cum angelis et in qua secundum diversas
comparationes habet reponi theologica virtus et cardinalis. Alia vero est irascibilis et
concupiscibilis sensibilis, quae solummodo dicitur rationalis, quia obtemperat rationi. Et
in his non consistit libertas arbitrii nec in his sicut in subiecto ponitur virtus
cardinalis, licet per frequentem assuefactionem aliquo modo illae potentiae non incongrue
dicantur habilitari ; illa tamen habilitatio non est de virtutis essentia, sed potius sibi
annexa.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e207">Ad illud quod obicitur, quod pronitas et obliquitas habent esse circa partem sensibilem,
quia nata est rationi subiacere, dicendum quod obliquitas habet esse circa aliquam potentiam
dupliciter : aut quia in ea inchoatur aut quia consummatur. Primo modo est obliquitas in
parte sensibili, scilicet quantum ad inchoationem, et hoc propter fomitis inclinationem.
Secundo vero modo est in parte rationali propter consensum et deliberatam electionem, et in
hac principaliter residet obliquitas vitii et per oppositum rectitudo virtutis, et ideo non
in parte sensibili, sed magis in rationali.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e210">Ad illud quod obicitur, quod actus virtutis fortitudinis et temperantiae immediate
eliciuntur a concupiscibili et irascibili, dicendum quod illud verum est, loquendo de
concupiscibili et irascibili humana ; sed, si loquamur de coneupiscibili et irascibili,
brutali et sensibili, sic per illas potentias non immediate elicitur actus istarum virtutum,
immo quasi consequenter, quia, rectificata concupiscibili et irascibili rationali per
habitum virtutis, per consequens rectificatur ipsa concupiscibitis et irascibilis brutalis,
quae illis habent subici et famulari. Unde sicut, rectificata voluntate in dispensando, per
consequens rectificatur manus ad tribuendum beneficium, tamen largitas non est in manu sicut
in subiecto, sed in ipsa voluntate, sic intelligendum est in proposito.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e213">Ad illud quod obicitur, quod consuetudinales virtutes reponuntur in ea parte quae
obtemperat rationi, dicendum quod hoc non est quia habitus consuetudinalis virtutis,
secundum quod virtus est, habeat esse in illa parte sensibili quae rationali obtemperat, sed
quia ex quadam consuetudine bene faciendi in parte illa relinquitur quaedam habilitas. Et
ideo potest dupliciter ad rationem illam responderi. Primum quidem, quia non est simile de
virtute cardinali et consuetudinali, secundum quod consuetudinalis est, quia cardinalis
virtus nominat habitum dirigentem in operibus electivae, consuetudinalis vero praeter hoc
nominat habitum acquisitum ex frequenti bene agere. Aliter etiam responderi potest per
interemptionem minoris, quia consuetudinalis virtus, etsi aliquo modo sit in parte sensibili
quasi in exsequente et subiacente, in rationali vero est principaliter tamquam in imperante
actum virtutis et potentiae sensibili praesidente.</p>
<p xml:id="bb-d1e30490-d1e217">Ad illud quod obicitur, quod potentia sensibilis magis indiget rectificari quam
intellectualis, dicendum quod falsum est, quia rectitudo et obliquatio, quae homini
imputatur, haec est quae habet ortum a parte rationis. Et quod obicit, quod intellectus
semper est rectus, dicendum quod hoc intelligitur de intellectu secundum quod respicit leges
aeternas et ab ipsis recipit et in eis speculatur, non autem qualitercumque ex se movetur,
immo frequenter est obliquus et erroneus. Vel potest dici quod hoc intelligitur de
intellectu secundum quod est acceptio principiorum notissimorum in qualibet scientia, utpote
dignitatum, circa quae non contingit errare, non autem prout habet applicari ad opera
specialia ; et ideo ad ipsarum directionem virtutes sunt sibi necessariae. Et propter hoc
ratio illa non concludit, quia procedebat ex falsa assumptione.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>