-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-d1e30595.xml
197 lines (197 loc) · 14.4 KB
/
bb-d1e30595.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, D. 33, A. 1, Q. 4</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="CO">Calix O'Hara</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="GRPL">GRPL</name>
<resp>OCR Correction</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, D. 33, A. 1, Q. 4</title>
<date when="2019-01-03">January 03, 2019</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt> <authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness/>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2019-01-03" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-d1e30595">
<head xml:id="bb-d1e30595-Hd1e119">III, D. 33, A. 1, Q. 4</head>
<head xml:id="bb-d1e30595-Hd1e122" type="question-title">Utrum virtutes cardinales debeant esse tantum quatuor an
plures.</head>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e125">Quarto quaeritur de virtutibus cardinalibus quantum ad numerum, et est quaestio, utrum tantum
debeant esse quatuor an plures vel pauciores.</p>
<div xml:id="bb-d1e30595-Dd1e128" type="rationes-principales">
<head xml:id="bb-d1e30595-Hd1e130">Rationes Principales</head>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e133">Et quod tantum sint quatuor, videtur. Per illud quod dicitur Sapientiae 8, 7, quod
sapientia <quote xml:id="bb-d1e30595-Qd1e135">docet sobrietatem prudentiam, iustitiam et fortitudinem</quote>. Si ergo
nomimit virtutes cardinales sufficienter, videtur quod sint quatuor, et non plures nec
pauciores.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e139">Item, hoc ipstim probatur per Glossam, Genesis 2, 10, ubi dicitur quod <quote xml:id="bb-d1e30595-Qd1e141">fluvius, qui
egrediebatur de paradiso, dividebatur in quatuor capita</quote> ; ibi dicit Glossa quod
per illa quatuor capita intelliguntur quatuor virtutes cardinales.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e145">Item, hoc ipsum ostenditur per <name ref="#Augustine">Augustinum</name>, qui, in libro De moribus Ecclesiae, dicit
affectum virtutis esse quadripartitum ; sed constat quod hoc non potest intelligi nisi de
cardinalibus : ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e151">Item, hoc ipsum ostenditur per <name ref="#Aristotle">Philosophum</name> et per alios tractatores qui de hac materia
loquuniur, qui omnes virtutes consuetudinales et politicas reducunt ad numerum
quaternarium.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e158">Sed contra : Virtutes theologicae sunt tres propter trinitatem obiectorum et potentiarum ;
sed in eisdem potentiis sunt virtutes cardinales et theologicae, licet secundum aliam et
aliam comparationem : ergo videtur quod sint tantum tres.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e161">Item, virtus quae ordinat ad alterum est tantum una, videlicet iustitia ad proximum. Ergo
videtur quod una sit tantum virtus per quam homo ordinatur ad se ipsum ; aut si tres sunt
virtutes per quas ordinatur in se, videtur quod tres sint per quas ordinetur homo ad
proximum, ita quod non tantum sint quatuor, sed etiam se extendant usque ad numerum
senarium.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e164">Item, super illud Matthaei 15, 38 : <quote xml:id="bb-d1e30595-Qd1e166">Erant qui manducaverunt quasi quatuor millia
hominum</quote>, Glossa : <quote xml:id="bb-d1e30595-Qd1e169">Per prudentiam est cognitio rerum appetendarum et
vitandarum ; secunda est refrenatio cupiditatis ab his quae temporaliter delectant ;
tertia est firmitas contra molestias saeculi ; quarta vero, quae per. omnes diffunditur,
est dilectio Dei et proximi</quote>. Si ergo dilectio Dei et proximi ponitur una inter
cardinales virtutes, videtur quod sint plures quam quatuor.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e173">Item, humilitas, patienti et obedientia sunt magnae virtutes nec tamen sunt aliqua
praedictarum nec videntur theologicae. Ergo videtur quod cardinalis virtus non sufficienter
dividatur per quatuor membra. Est ergo quaestio de praedictarum virtutum cardinalium numero
et sufficientia.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30595-Dd1e177">
<head xml:id="bb-d1e30595-Hd1e179">Conclusio</head>
<head xml:id="bb-d1e30595-Hd1e182" type="question-title">Numerus et sufficientia virtutum cardinalium consistit in
quaternario.</head>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e185">Respondeo : Dicendum quod absque dubio numerus et sufficientia virtutum cardinalium
consistit in quaternario. Huius autem numeri ratio et sufficientia assignatur multis modis,
qui, etsi per omnia non sint rationabiles, tamen conficiunt unum modum dicendi rationabilem
et sufficientem. Possunt autem hi modi dicendi ad quatuor reduci secundum quadruplicem
comparatioriem ipsius cardinalis virtutis, videlicet ad proprium subiectum, ad actum
intrinsecum, ad suum oppositum et ad proprium obiectum.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e188">Primus igitur modus sumendi est penes diversitatem subiectorum. Subiecta enim proxima et
immediata ipsarum virtutum sunt potentiae animae sive vires, quae sunt tres, videlicet
rationalis, concupiscibilis et irascibilis, ita quod fortitudo est in irascibili,
temperantia est in concupiscibili, sed iustitia et prudentia sunt in rationali, secundum
quod dupliciter habet ad alias vires comparari : vel in ratione consiliantis, et sic est
prudentia ; vel in ratione sententiantis, et sic est iustitia ; sive secundum quod habet
considerari in se, et sic perficitur habitu prudentiae ; vel secundum quod habet alias
regere et ordinare, et sic perficitur habitu iustitiae.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e191">Secundus autem modus sumendi sufficientiam virtutum attenditur se : cundum diversitatem
actuum intrinsecorum. Tres enim sunt actus qui necessario concurrunt ad virtutem, videlicet
scire, velle et impermutabiliter operari. Scire autem quid sit agendum est ipsius prudentiae
; velle vero bonum est ipsius iustitiae ; impermutabiliter vero operari est temperantiae et
fortitudinis, sed temperantiae in prosperis, fortitudinis in adversis.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e195">Tertius vero modus sumendi attenditur penes comparationem ad opposita, quae sunt quatuor
nobis per peccatum inflicta, videlicet ignorantia, concupiscentia, infirmitas et malitla. Et
contra ignorantiam est virtus prudentiae, contra concupiscentiam est virtus temperantiae,
contra infirmitatem est virtus fortitudinis, et contra malitiam est virtus iustitiae. Et hic
modus dicendi videtur satis rationabilis esse ; verumtamen a posteriori sumptus est, quia
non virtutes per vitia, sed vitia per virtutum merita distinguuntur.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e198">Quartus autem modus sumendi est ex parte ipsorum obiectorum, et iste modus sumendi videtur
esse rationabilior, quia habitus per actus, et actus per obiecta diversificari habent. Et
hic modus sumendi habet quadruplicari. Uno modo sic : nam virtutes aut sunt circa passiones
aut circa actiones. Si circa passiones, aut illatas, et sic est fortitudo ; aut innatas, et
sic est temperantia. Si circa actiones, aut circa actiones intrinsecas, quae quidem
consistunt in eligendo, et sic est prudentia ; aut circa extrinsecas, quae quidem consistunt
in exsequendo, et sic est iustitia, ad quam spectat unicuique tribuere iura sua. Alio modo
potest sumi sic a parte obiecti, quia virtus aut negotiatur circa malum aut circa bonum. Si
circa malum, aut est innatum, et sic est temperantia ; aut illatum, et sic est fortitudo. Si
circa bonum, aut ratione utilis et expedientis, et sic est prudentia ; aut ratione honesti
et laudabilis, et sic est iustitia. Alio vero modo sumitur sic : quia virtus cardinalis aut
ordinat ad proximum aut ordinat ad se ipsum. Si ad se ipsum, aut in eligendis, et sic est
prudentia ; aut in respuendis, et sic est temperantia. Si vero ordinat ad proximum, aut hoc
est in reddendis, et sic est iustitia ; aut in sustinendis, et sic est fortitudo.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e201">Omnes tamen hi modi dicendi aliquam videntur habere calumniam nec usquequaque attingere ad
rationem propriam. Et ideo adhuc restat alius modus dicendi, qui respectu praedictorum est
septimus et omnibus praedictis videtur esse magis idoneus. Cum enim virtus cardinalis
dicatur quia ordinat hominem circa ea quae sunt ad finem sive circa quid creatum, cum homo
habeat comparari ad se ipsum et ad alterum, virtus cardinalis aut est regulativa actuum
hominis respectu sui aut respectu proximi. Si respectu sui, hoc potest ese tripliciter
secundum actum principalem triplicis virtutis, videlicet rationalis, circa quam est
prudentia ; concupiscibilis, circa quam est temperantia ; et irascibilis, circa quam
fortitudo consistit. Si vero ordinet ad alterum, sic est una virtus, quae quidem dicitur
iustitia, quia una est ratio secundum quam ad alterum ordinat, videlicet ratio debiti. Et
quia haec ratio potest aftendi secundum actum cuiuslibet potentiae, hinc est quod iustitia
cardinalis circuire dicitur omnes vires et tamen una est propter unam rationem ordinandi ad
alterum. Et sic patet numerus et sufficientia praedictarum quatuor virtutum.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30595-Dd1e206">
<head xml:id="bb-d1e30595-Hd1e208">Ad Rationes</head>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e211">Ad illud vero quod primo obicitur in contrarium, quod virtutes theologicae sunt tres
secundum trinitatem potentiarum etc., dicendum quod non est simile, quia virtutum
theologicarum est ordinare hominem ad Deum, qui solus est finis omnium bonorum ; cardinalium
vero est hominem ordinare ad se et ad proximum : et ideo necesse est plures virtutes
reperiri ex parte ista quam ex illa, propter unam comparationis differentiam superadditam,
ratione cuius attenditur iustitia.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e214">Ad illud quod obicitur, quod iustitia, quae ordinat ad alterum, est tantum una : ergo
similiter et aliae virtutes cardinales, quae ordinant hominem ad se ipsum, dicedum quod non
est simile. Et ratio huius est, quia virtutes, quae respiciunt hominem in se, attenduntur
penes actus virium principales, qui quoniam diversi sunt, necesse est illas esse diversas ;
sed virtus, quae ordinat ad alterum, non sumit rationem distinctionis ab actibus
principalibus ipsarum virium, pro eo quod per eosdem actus, secundum quos, ordinatur homo in
se, ordinatur etiam ad proximum : et ideo distinctionem sumit ex ratione comparandi ad
alterum. Et quia ratio illa, ut dictum est, unica est, ideo virtus iustitiae, quae est ad
alterum ordinativa, habet unitatem ; nec ex hoc oportet de aliis similiter concludere, quia
non est simile bine et inde.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e217">Ad illud quod obicitur, quod praeter has virtutes cardinales Glossa ponit dilectionem Dei
et proximi, dicendum quod ipsa dilectio proximi non ponitur ibi quia sit virtus cardinalis,
sed quia ipsa est quae maxime adiuvat iustitiam virtutem, ut affectum nostrum possit
respectu proximi recte regulare. Nisi enim quis proximum suum diligat, non est facile ut ius
debitum sibi reddat.</p>
<p xml:id="bb-d1e30595-d1e220">Ad illud quod obicitur de aliis virtutibus, utpote de humilitate, patientia et obedientia,
dicendum quod omnes illae virtutes pro magna parte reduci habent ad istas sicut ad radicalia
principia, in quibus residens est ratio movendi et dirigendi primaria ; propter quod etiam
cardinales, a cardine nuncupantur. Unde patientia ad fortitudinem reducitur et aliae plures,
quae sunt ipsius species materiales, secundum quod innuunt tractatores morales. Humilitas
vero et obedientia reduci habent ad ipsam iustitiam. Et si tu obicias, quod humilitas non
semper ordinat ad alterum ; et similiter patientia, responderi potest quod idem homo
sortitur rationem duplicis personae, sicut patet : homo cum accusat se ipsum, idem est
accusator et reus ; et cum iudicat se ipsum, idem est iudex et condemnatus. Sic
intelligendum est in humilitate et patientia et aliis etiam speialibus virtutibus, quae
reduci habent ad ipsam iustitiam, secundum quod est virtus cardinalis et specialis. Dicitur
tamen omnes vires circuire, quia aliqui habitus, qui ad ipsam reducuntur, spectant ad partem
rationalem, sicut veritas ; aliqui ad concupiscibilem, sicut largitas ; aliqui ad
irascibilem, sicut ira per zelum et poenitentia, secundum quod in quarto libro, distinctione
decima quarta dicitur. Et per hoc patet responsio ad obiecta.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>