-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-d1e30930.xml
238 lines (238 loc) · 18.1 KB
/
bb-d1e30930.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, D. 33, Dubia</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="CO">Calix O'Hara</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="GRPL">GRPL</name>
<resp>OCR Correction</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, D. 33, Dubia</title>
<date when="2019-01-03">January 03, 2019</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt> <authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness/>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2019-01-03" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-d1e30930">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e119">III, D. 33, Dubia</head>
<div xml:id="bb-d1e30930-Dd1e122">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e124">Dub. I.</head>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e127">In parte ista sunt quaestiones circa litteram. Et primo quaeritur de illa definitione
iustitiae quam. ponit : Iustitia est in subveniendo miseris. Et videtur quod male definiat,
quia iustitia distinguitur contra misericordiam aut misericordia est pars
iustitiae-virtutis. Cum ergo ipsius misericordiae sit subvenire miseris, videtur male hic
notificari habitus iustitiae-virtutis. Item, iustitiae est reddere unicuique quod suum est ;
sed aliquibus debernus honorem, aliquibus subventionem : ergo praedicta notificatio non
convenit universaliter iustitiae. Obedientia enim est pars iustitiae, tamen obedientia non
est in subveniendo miseris, sed in obediendo mandatis.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e130">Respondeo : Dicendum quod <name ref="#Lombard">Magister</name> sive <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, cuius haec verba sunt, non intendit
definire ipsam virtutem generaliter, sed secundum suum potissimum statum, in quo et secundum
quem conformamur ad Christum. Et quoniam in isto actu iustitiae, etsi multi sint, maxime
conformamur Christo, scilicet in subveniendo miseris, ideo iustitia per actum istum
notificatur, non quia generaliter omni iustitiae convenit, sed quia convenit iustitiae in
suo potissimo statu. Ex hoc tamen potest colligi generalis eius notificatio, quia, sicut
miseris debemus subventionem, ita aliis generibus hominum alia et alia debemus. Unde
generalis notificatio ipsius iustitiae ex hoc potest elici quod iustitia est virtus reddens
unicuique quod suum est. Et sic patet responsio ad illa duo obiecta.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e139">Notandum est tamen quod subvenire miseris potest aliquis dupliciter : aut prout movetur sub
ratione debiti aut prout simpliciter considerat necessitatem proximi cui compatiendum est.
Et primum est iustitiae, secundum misericordiae. Verumtamen, sicut dictum est, misericordia
continetur sub iustitia cardinali, licet aliquo modo iustitia distinguatur contra
misericordiam.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e142">Propter quod nota quod iustitia dicitur multis modis. Uno modo large, prout dicit
generaliter rectitudinem animi, sive in declinando a malo sive in faciendo bonum ; et hoc
modo iustitia est virtus generalis, secundum quam quilibet homo sanctus dicitur esse iustus.
Alio modo dicitur iustitia rectitudo ordinans ad alterum in reddendo ei quod suum est ; et
sic est virtus cardinalis. Tertio modo dicitur iustitia magis proprie, secundum quod dicit
rectitudinem in reddendo id quod est poenae ; et accipitur ibi iustitia pro severitate. Et
sic iustitia distingu.itur confra misericordiam et est pars iustitiae cardinalis. Si autem
quaeras quare iustitia magis accipiatur generaliter quam aliqua virtus, hoc est quia nomen
iustitiae imponitur ab ordine rectitudinis, qui generaliter convenire potest omni
virtuti.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30930-Dd1e146">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e148">Dub. II.</head>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e151">Item quaeritur de alia notificatione quam ponit : Prudentia est in praecavendis insidiis.
Contra hoc est, quia, cum insidiae sint de contingentibus futuris et occultis, et ista non
cognoscantur per virtutem aliquam, sed potius per donum prophetiae, non videtur quod
notificatio illa conveniat prudentiae. Item, tres sunt partes prudentiae, sicut dicit
Tullius, videlicet memoria, intelligentia et providentia ; et sola providentia est respectu
futuri : igitur ipsa sola est in praecavendis insidiis : ergo non videtur quod ista
notificatio ipsius prudentiae sit communis et generalis.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e154">Respondeo : Dicendum quod, sicut praedictum est de iustitia, ita intelligendum est de
prudentia quod, quia summus actus prudentiae consistit in praecavendo insidias, ideo
<name ref="#Lombard">Magister</name> per actum illum definit prudentiam. Unde verum est quod notificatio ista,
accipiendo praecise, convenit uni soli prudentiae parti, quae est providentia ; tamen, large
accipiendo, omnes partes prudentiae ordinantur ad istam, quia memoria praeteritorum ordinat
ad cautelam futurorum ; parum enim valet esse circumspectum in his quae facta sunt, nisi per
haec fiat homo circumspectior in his quae sunt facienda.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e160">Ad illud ergo quod obicitur, quod nemo potest praescire futuras insidias nisi propheta,
dicendum quod, quamvis non possit praescire cognitione certitudinali, potest tamen praescire
cognitione coniecturae, sicut in signis praesentibus prognosticat homo futurum eventum.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30930-Dd1e164">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e166">Dub. III.</head>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e169">Item quaeritut de notificatione quam ponit de fortitudine, dicens quod fortitudo est in
perferendis molestiis. Videtur enim male asignata, quia, secundum quod dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, in
hoc distinguitur patiens a forti quod patiens patitur, sed non deducitur, fortis nec patitur
nec deducitur. Ergo non videtur quod fortitudo sit in perferendis molestiis. Item, omnis
virtus est circa delectationes et tristitias : ergo fortitudo non tantum est circa ea quae
molestant, sed etiam circa ea quae delectant. Et rursus, cum omnis virtus sit circa
delectationes et tristitias, videtur quod praedicta notificatio omni virtuti conveniat.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e175">Respondeo : Dicendum quod perferre molestias, etsi habeat iunctum sibi pati, tamen plus
dicit actionem quam passionem. Ille enim dicitur molestias perferre qui perfecte eas fert,
hoc est qui in eis non succumbit, sed qui eis supereffertur ; et talis vere dicitur fortis,
quia non solum non deducitur, verum etiam magis agit quam agatur ; et hoc est proprium
ipsius fortitudinis. Licet etiam omnis virtus circa delectationes et tristitias consistat
per modum electionis et fugae, sola tamen virtus fortitudinis consistit per modum
supportationis et tolerantiae. Et sic manifesta sunt illa duo quae opponit.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30930-Dd1e179">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e181">Dub. IV.</head>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e184">Item quaeritur de quarta definitione quam assignat ; quod temperantia est in coercendis
delectationibus pravis. Sed contra : Christus potissime habuit temperantiam, et Adam in
statu primo ; tamen nec iste nec ille pro tempore illo delectationes pravas arcebat : ergo
non videtur quod praedicta notificatio sit recte assignata. Item, perfecte coercere
delectationes pravas, hoc est ipsas non sentire ; sed hoc est privatio, non positio : ergo,
cum quaelibet virtus habeat actum positivum per quem notificatur, videtur quod temperantia
male definiatur.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e187">Respondeo : Dicendum quod hic definitur temperantia secundum statum naturae lapsae, in qua
delectationes pravae oriuntur et per virtutem temperantiae refrenantur ; et circa hoc
consistit maxima difficultas temperantiae in viatoribus ; et in hoc conformamur Christo,
licet non omnino, quia Christus huiusmodi delectationes nec sensit nec eis consensit ; nos
autem, si non consentimus, licet eas sentiamus aliquo modo eidem conformamur et tunc
delectationes huiusmodi coercemus. Unde coercere potest dicere quamdam resistentiam respectu
huiusmodi delectationum, quae est in ipsarum repressione ; vel potest dicere omnis
inordinatae delectationis absentiam et privationem. Et primum est hominis in statu naturae
lapsae, secundum vero potest esse Christi et hominis instituti.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e190">Ad illud ergo quod obicitur, quod omnis actus virtutis est positivus, dicendum quod est
loqui de actu interiori et de actu exteriori. Cum ergo dicitur quod omnis actus virtutis est
positivus, dicendum quod verum est de actu interiori, sed de actu exteriori non est
generaliter verum. Velle enim carere aliquo quod non decet virtutis est, et velle abstinere
ab aliquo quod non licet ; et sic ad virtutem spectant silentium et ieiunium. Quamvis enim
non loqui et non manducare sint privationes, tamen velle non loqui et non manducare est
positionis et actus virtutis.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30930-Dd1e195">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e197">Dub. V.</head>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e200">Item quaeritur de illa ratione, quam assignat <name ref="#Jerome">Hieronymus</name> in littera, dicens quod hae
virtutes cardinales dicuntur, quibus in hac vita mortali bene vivitur et post ad aeternam
vitam pervenitur, quia non videtur recta ratio assignari. Per hanc enim rationem videtur
omnis virtus cardinalis esse, quia omni virtute recte vivitur et omnis virtus est via
perveniendi in regnum. Item, cum cardinales dicantur quia sunt principales et principium
movendi, cum caritas sit magis principale principium movendi, videtur quod caritas debet
dici virtus cardinatis. Item, cum prudentia sit non tantum virtus, sed etiam auriga virtutum
et aliarum directiva, videtur quod ipsa possit dici cardinalior aliis.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e206">Iuxta hoc quaeritur : quare huiusmodi virtutes cardinales dicuntur politicae magis quam
theologicae ?</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e209">Respondeo : Dicendum quod huiusmodi virtutes dicuntur consuetudinales, politicae et
cardinales. Consuetudinales dicuntur ratione sui principii originalis, secundum quod
acquiruntur ex frequenti bene agere. Politicae vero dicuntur ratione operationis et
exercitii sibi debiti, quia, sicut theologicae dicuntur quia ordinant hominem ad divina et
quasi faciunt hominem divinum, sic istae virtutes dicuntur politicae, quia reddunt hominem
bene ordinatum ad vivendum inter homines ; unde politica virtus dicitur a polis, quod est
pluralitas. Cardinales autem dicuntur ratione finis ultimi, quia per istas est ingressus ad
caelestia regna. Duplex est enim porta ingrediendi in caelum, videlicet per observantiam
mandatorum, secundum illud Matthaei 19, 11 : <quote xml:id="bb-d1e30930-Qd1e211">Si vis ad vitam ingredi, serva mandata ;
et per tolerantiam tribulationum</quote>, secundum illud Actuum 14, 21 : Per multas
tribulationes oportet nos etc. Quantum ad quae duo principaliter ordinant istae quatuor
virtutes ; ideo dicuntur principales et cardinales. Ideo autem istae virtutes principaliter
ordinant, quia sumuntur a rationibus praecipuis, secundum quas homo debet versari in agendis
et patiendis. In omnibus enim agendis et patiendis debet homo attendere arduitatem, secundum
quam conditionem attenditur fortitudo ; et aequitatem, secundum quam attenditur iustitia ;
et honestatem, secundum quam attenditur temperantia ; et utilitatem, secundum quam
attenditur prudentia. Et quia istae quatuor rationes sunt quasi quatuor cardines, ad quos
reducuntur omnes virtutes, quae movent ad recte agendum vel patiendum, ideo istae quatuor
virtutes dicuntur cardinales et principales. Et sic patet quare istae virtutes sic
nominentur et quod ratio <name ref="#Jerome">Hieronymi</name>, quae ponitur in littera, est valde bona.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e218">Nec valet illud quod obicit de virtutibus theologicis et de caritate, quoniam ipsae
theologicae virtutes tamquam excellentiores sortiuntur nobilius nomen. Praeterea, non
sumuntur secundum illas quatuor conditiones principales quae requiruntur ad virtutem,
ratione quarum istae vocantur cardinales. Et per hoc patet illud quod obiciebatur primo et
secundo.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e222">Ad illud vero quod obiciebatur tertio, similiter patet responsio, quia omnes virtutes istae
aequaliter dicuntur cardinales, pro eo quod omnes istae rationes, penes quas accipiuntur,
aequaliter sunt necessariae ad virtutem, videlicet ratio ardui et debiti et honesti sive
pulcri et eligibilis.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e30930-Dd1e226">
<head xml:id="bb-d1e30930-Hd1e228">Dub. VI.</head>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e231">Item quaeritur de hoc quod dicit ibi quod iustitia in illa beatitudine non desit, nec aliae
tres virtutes, videlicet prudentia, fortitudo et temperantia. Et quaeritur ratione huius de
ordine istarum quatuor virtutum, quia <name ref="#Lombard">Magister</name> semper hic praemittit iustitiam et secundo
subiungit prudentiam, tertio fortitudinem et quarto temperantiam. Sed in contrarium huius
est, quia PhiIosophus in prosecutione harum virtutum primo ordinat fortitudinem et secundo
temperantiam. Item, videtur quod prudentia deberet omnibus aliis praemitti, quia ostendit
viam aliis : ergo sicut palpebrae debent praecedere gressus, sic videtur quod pruderitia
ordinanda esset ante alias. Item, in libro Sapientiae 8, 7, praemittitur continentia et
subiungitur prudentia et tertio iustitia. et quarto fortitudo. Ait enim sic :
<quote xml:id="bb-d1e30930-Qd1e236">Sobrietatem docet et sapientiam et iustitiam et virtutem</quote>.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e240">Respondeo : Dicendum quod istae virtutes possunt quadrupliciter considerari, secundum quod
quatuor sunt, et secundum quadruplicem considerationem quaelibet primo loco potest ordinari.
Habet enim virtus comparari ad subiectum et habet comparari ad obiectum. Ad subiectum autem
comparatur dupliciter : aut secundum ordinem in acquirendo ; et sic oportet incipere a
continentia, quia, sicut mundus color aliis coloribus substernitur, sic munditia carnis
praemitti debet aliis virtutibus ; et iste ordo consideratur in libro Sapientiae, ubi
praemittitur aliis. Alio modo comparantur virtutes ad subiectum secundum ordinem in
perficiendo ; et quia in perfecto exercitio virtutis cognitio praecedit, sic prudentia
omnibus aliis habet praeponi. Et sic praemittit eam <name ref="#Bernard">Bernardus</name>, Ad Eugenium, dicens quod non
tantum est virtus, verum etiam auriga virtutum .</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e246">Si autem considerentur virtutes per comparationem ad obiectum, hoc similiter potest esse
dupliciter, quia obiectum virtutis est bonum et difficile, secundum quod dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>.
Si comparentur ad obiectum sub ratione difficilis, sic prima est fortitudo, quae magis
considerat difficile ; et hoc modo ordinat <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, in Ethicis, praemittens fortitudinem
aliis et deinde gradatim descendens, secundum quod magis et minus habent rationem
difficilis. Si autem comparentur sub ratione boni, sic prima omnium virtutum est ipsa
iustitia, cuius maxime est ordinem considerare et aliis bonum suum communicare ; et hoc modo
ordinat <name ref="#Augustine">Augustinus</name> et <name ref="#Lombard">Magister</name> in littera.</p>
<p xml:id="bb-d1e30930-d1e261">Et per hoc patet responsio ad obiecta, patent etiam ea quae dicuntur in littera. Et ex his
quae quaesita sunt possent formari sex problemata praeter illa quae quaesita sunt, quatuor
videlicet de definitionibus harum quatuor virtutum et duo sequentia de earum virtutum nomine
et ordine. Et ista sufficiant de virtutibus cardinalibus in sua generalitate.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>