-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-d1e35597.xml
173 lines (173 loc) · 12.5 KB
/
bb-d1e35597.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>III, D. 38, A. 1, Q. 1</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="CO">Calix O'Hara</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="GRPL">GRPL</name>
<resp>OCR Correction</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>III, D. 38, A. 1, Q. 1</title>
<date when="2019-01-03">January 03, 2019</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt> <authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness/>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2019-01-03" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-d1e35597">
<head xml:id="bb-d1e35597-Hd1e119">III, D. 38, A. 1, Q. 1</head>
<head xml:id="bb-d1e35597-Hd1e122" type="question-title">Utrum essentiale sit mendacio esse falsum.</head>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e125">Circa primum sic proceditur et quaeritur, utrum essentiale sit mendacio esse falsum.</p>
<div xml:id="bb-d1e35597-Dd1e128" type="rationes-principales">
<head xml:id="bb-d1e35597-Hd1e130">Rationes Principales</head>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e133">Et quod sic, videtur. Primo, per definitionem mendacii, quam ponit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro De
mendacio : <quote xml:id="bb-d1e35597-Qd1e138">Mendacium, inquit, est falsa vocis. Significatio cum intentione
fallendi</quote>. Si ergo definitio et partes definitionis sunt essentiales definito, ergo
essentiale est mendacio esse falsum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e142">Item, hoc ipsum videtur per illud quod dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, Contra mendacium : Sicut lux
opponitur tenebris, ita veritas opponitur mendacio. Sed tenebra, essentialiter loquendo, est
privatio lucis : ergo mendacium est privatio veritatis. Sed veritatis privatio est falsitas
: ergo, a primo, essentiale est ipsi mendacio esse falsum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e148">Item, sicut se habent esse veracem et mendacem circa hominem, sic se habent circa orationem
: sed ista duo sunt incompossibilia circa eumdem hominem simul et semel, videlicet ipsum
esse veracem et mendacem : ergo similiter erunt incompossibilia circa sermonem ; ergo
impossibile est quod idem sermo sit simul verus et mendax. Si ergo mendacium non potest se
compati cum veritate, videtur quod inseparabiliter habeat sibi annexam falsitatem.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e151">Item, omne verum, secundum quod huiusmodi, est a Veritate prima ; sed nullum mendacium est
a Veritate prima : ergo nullum mendacium est verum. Et est verum vel falsum : ergo
essentiale est ipsi mendacio esse falsum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e155">Sed contra : <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro De mendacio, dicit quod <quote xml:id="bb-d1e35597-Qd1e160">ille mentitur qui dicit
verum quod putat esse falsum</quote>. Sed qui mentitur mendacium dicit : ergo aliquis
dicendo verum facit mendacium : non ergo omne mendacium necessario est falsum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e164">Item, sicut verbuin discordat ab intentione, cum quis negat illud quod novit, sic etiam
discordat, quando affirmat illud quod ignorat et de quo dubitat ; sed possibile est aliquem
affirmare aliquod verum de quo dubitat ; ponatur ergo, cum sit possibile ; sed in tali
affirmatione discordat sermo ab intentione loquentis : ergo est ibi vitium et peccatum. Sed
non est nisi peccatum mendacii : ergo videtur quod aliquid simul possit esse verum, et tamen
nihilominus est mendacium.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e167">Item, si intentio est recta, totum est rectum : ergo, si intentio est mendax, totum est
mendax ; sed aliquis potest dicere dictum verum intentione mentiendi : ergo possibile est
quod aliquis dicendo verum sit mendax. Sed non est mendax nisi in illo dicto : ergo
possibile est dictum verum esse mendacium.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e170">Item, sicut se habet peccatum ad bonitatem, ita se habet mendacium ad veritatem ; sed qui
facit aliquod bonum opus mala intentione committit peccatum : ergo similiter qui dicit verum
fallendi intentione incurrit mendacium : ergo idem quod prius. Si dicas, secundum quod
<name ref="#Lombard">Magister</name> videtur dicere in littera, quod possibile est aliquem dicere verum et mentiri, sed
non est possibile aliquod dictum esse verum et mendacium simul, videtur esse oppositio in
adiecto, quia sicut se habet peccans ad peccatum, sic se habet mentiens ad mendacium ; sed
omnis peccans peccatum committit : ergo omnis mentiens mendacium dicit : ergo, si veritas
dicti non repugnat actui mentiendi, non repugnat rationi ipsius mendacii.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e35597-Dd1e177">
<head xml:id="bb-d1e35597-Hd1e179">Conclusio</head>
<head xml:id="bb-d1e35597-Hd1e182" type="question-title">Licetsola intentio fallendi sufficiat ad hoc, ut quis dicatur
mentiri, ad completam tamen mendacii rationem requiritur duplex falsitas, scilicet respectu
intentionis et rei.</head>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e185">Respondeo : Ad praedictorum intelligentiam est notandum quod dictum exterius prolatum
comparatur ad intentionem dicentis et ad ipsam rem significatam ; et secundum hoc sortitur
dictum illud rationem duplicis falsitatis vel veritatis. Nam per comparationem ad rem
dicitur sermo verus, per comparationem autem ad intentionem dicentis dicitur verax. Sic
etiam falsitas duplex est circa sermonem. Nam per comparationem ad rem, videlicet cum non
est adaequatio rei et sermonis, dicitur sermo falsus ; per comparationem vero ad intentionem
dicentis, cum non est adaequatio scrmonis et intentionis, dicitur sermo fallax sive
mendax.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e188">Quoniam igitur mendacium nominat ipsum dictum per comparationem ad rem et ad ipsum
dicentem, hinc est quod ad completam mendacii rationem duplex falsitas concurrit : una per
comparationem ad rem et altera per comparationem ad intentionem loquentis. Et hanc duplicem
falsitatem tangit <name ref="#Augustine">Augustinus</name> in definitione mendacii, cum dicit : Mendacium est falsa vocis
significatio cum intentione fallendi. Prima autem falsitas tenet in ipso mendacio rationem
materialis ; secunda vero rationem formalis, et ab illa secunda denominatur quis mendax.
Propter hanc ergo duplicem comparationem, quam importat ipsum mendacium de ratione sui
nominis, necesse est ad eius completam rationem concurrere praedictam duplicem differentiam
falsitatis. Mentiri autem dicit actum per comparationem ad ipsum loquentem. Unde ad hoc quod
aliquis dicatur mentiri, sufficit falsitas, quae concurrit ex discordia vocis et intentionis
; et hoc patet ex ipsa definitione vocabuli, quia mentiri est contra mentem ire. Contra
mentem autem vadit, non solum ille qui dicit falsum scienter, sed etiam qui dicit verum quod
putat esse falsum. Unde minus importatur, cum dicimus aliquem mentiri, quam quando dicimus
aliquem dicere mendacium. Quamvis enim intentio fallendi sufficiat ad hoc ut aliquis dicatur
mentiri, non tamen sufficit ad plenam rationem mendacii, secundum quod <name ref="#Lombard">Magister</name> dicit in
littera et manifeste apparet ex ipsa notificatione <name ref="#Augustine">Augustini</name> et rationibus ad primam partem
addtictis.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e35597-Dd1e202">
<head xml:id="bb-d1e35597-Hd1e204">Ad Rationes</head>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e207">Ad illud vero quod obicitur in contrarium, quod ille mentitur qui dicit verum quod putat
esse falsum, iam patet responsio, quia plura requiruntur ad perfectam rationem mendacii quam
ad hoc quod aliquis dicatur mentiri.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e210">Ad illud quod obicitur, quod sicut verbum discordat ab intentione in eo qui asserit falsum,
ita etiam in eo qui asserit dubium et incertum, dicendum quod, etsi sit ibi similitudo
quantum ad discordiam intentionis, dissimilitudo tamen est quantum ad discordiam sermonis et
rei, quia, cum asseritur falsum scienter, non tantummodo discordat sermo ab intentione, sed
etiam discordat a re ; et ideo non sequitur, quodsi in assertione falsi cogniti est
mendacium, quod sit propter hoc in assertione veri incerti, nisi secundum quid.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e213">Ad illud quod obicitur, quod intentio recta totum rectificat et obliqua totum falsificat,
dicendum quod, etsi intentio obliqua totum dictum falsificet non tamen falsificat secundum
omnem respectum, sed secundum respectum quem habet ad dicentem ; et ille respectus non
sufficit ad mendacii rationem, sicut tactum est.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e216">Ad illud quod obicitur, quod qui facit bonum mala intentione committit peccatum, ergo etc.,
dicendum quod bonum, mala intentione factum, non est simpliciter peccatum, sed peccatum illi
qui facit, sicut, cum quis dat eleemosynam ex vana gloria, dare eleemosynam non est
peccatum, sed illi qui mala intentione hoc facit. Sic etiam in proposito potest concedi. Et
propterea ex hoc non habetur quod veritas simul stet cum eo quod est mendacium simpliciter,
sed solum cum eo quod est mendacium secundum quid sive alicui. Aliter etiam posset dici quod
non est simile, quia peccatum dicit privationem bonitatis ; bonitas autem dicit ordinationem
in finem, quae quidem habet esse mediante recta intentione. Et ideo, recta intentione
sublata, cum simpliciter pereat ordinatio, simpliciter iudicabitur aliquid esse peccatum.
Mendacium autem dicit privationem veritatis, quae quidem non tantum consistit in
comparatione ipsius sermonis ad intentionem, sed etiam ad ipsam rem.</p>
<p xml:id="bb-d1e35597-d1e220">Et per hoc patet responsio ad illud quod obicit consequenter, quod quicumque peccat
peccatum committit : ergo qui mentitur similiter committit mendacium. Non enim est simile,
sicut iam visum est. Esto tamen quod ista conclusio concederetur quod iste mentiendo
committeret mendacium, non tamen sequeretur quod esset mendacium in se ; immo est ibi quid
et simpliciter, sicut prius explanatum est. Unde solum illud dictum, in quo est falsitas per
comparationem ad rem et intentionem, est mendacium simpliciter et complete. Illud vero, in
quo est falsitas solum per comparationem ad intentionem, est mendacium alicui et minus
complete. Illud autem, in quo est falsitas per comparationem ad rem tantum, est mendacium
secundum quid et minime complete. Unde fere omnes rationes praemissae et etiam consimiles in
processu suo peccant secundum quid et simpliciter.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>