-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-d1e35705.xml
240 lines (240 loc) · 17.9 KB
/
bb-d1e35705.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title/>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="CO">Calix O'Hara</name>
<resp>TEI encoder; OCR Correction</resp>
</respStmt>
<respStmt>
<name xml:id="GRPL">GRPL</name>
<resp>OCR Correction</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title/>
<date when="2019-01-03">January 03, 2019</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt> <authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness/>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2019-01-03" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-d1e35705">
<head xml:id="bb-d1e35705-Hd1e117" type="question-title">Utrum essentiale sit mendacio esse peccatum.</head>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e120">Secundo quaeritur, utrum essentiale sit mendacio esse peccatum.</p>
<div xml:id="bb-d1e35705-Dd1e123" type="rationes-principales">
<head xml:id="bb-d1e35705-Hd1e125">Rationes Principales</head>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e128">Et quod sic, videtur. Primo, auctoritate <name ref="#Augustine">Augustini</name>, Contra mendacium, qui dicit sic :
<quote xml:id="bb-d1e35705-Qd1e133">Videtur mihi omne genus mendacii esse peccatum</quote> .</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e137">Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name> in libro De mendacio : <quote xml:id="bb-d1e35705-Qd1e142">Aut non est credendum bonis aut credendum
est eis quos credimus debere aliquando mentiri aut non est credendum bonos aliquando
mentiri ; quorum primum est perniciosum, secndum stultum : restat ergo ut nunquam
mentiantur boni</quote>. Si ergo aliquis mentitur, necesse est, in quantum mentitur, esse
malum : ergo essentiale est ipsi mendacio esse peceatum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e146">Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, ibidem : <quote xml:id="bb-d1e35705-Qd1e151">Quisquis aliquod genus mendacii, quod peccatum non sit,
esse putaverit, semetipsum turpiter decipit</quote>. Ergo redit idem quod prius.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e155">Item, hoc ipsum videtur ratione, quia essentiale est ipsi mendacio esse privationem
veritatis et respectu rei et respectu intentionis ; sed ubicumque est intentionis
obliquitas, ibi necessario est culpa : ergo necessarium est ipsum mendacium esse
peccatum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e159">Item, omnis iniquitas, essentialiter loquendo, est peccatum ; ubicumque autem est
mendacium, ibi dolositas est, quia aliud gerit homo in corde, aliud dicit ore ; ubi autem
dolositas est, ibi iniquitas : ergo, a primo, impossibile est aliquod mendacium non esse
peccatum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e162">Item, verba instituta sunt ad hoc quod homo exprimat per illa illud quod mente gerit ; sed
quicumque mentitur utitur verbis ad contrarium eius quod mente gerit : ergo quicumque
mentitur utitur verbis ad contrarium eius ad quod instituta sunt ; et omnis qui utitur re ad
contrarium eius, ad quod instituta est, necessario illa abutitur ; et omnis qui abutitur
peccat : ergo omnis qui dicit mendacium peccat.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e165">Sed contra : Primo, per exempta, quia, Genesis 22, 5, Abraham, cum intenderet puerum
immolare, dixit se cum puero reversurum ad servos ; et Isaac. de uxore sua dixit quod soror
eius esset, Genesis 26, 7 ; et de Ioseph similiter habetur exemplum, Genesis 42, 9 et 44 ;
15. Si ergo facta Patriarcharum narrat Scriptura, non sicut reprehendenda, sed sicut
imitanda, et ipsi mentiti fuerunt, videtur quod mentiri possit aliquis sine peccato.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e168">Item, in Scripturis proponuntur multae locutiones, quae secundum intentionem litterae
falsae sunt, sicut patet de eo quod dicitur Iudicum 9, 8, quod ierunt ligna ad rhamnum etc.
; et disputantes proponunt multa quae sciunt esse falsa. Cum ergo Sacra Scriptura absque
aliquo peccato fuerit data et scripta et inspirata, et disputatio ad veritatem inquirendam
sit laudabilis et meritoria, videtur quod aliqua mendacia dici possint absque ulla culpa :
ergo non est essentiale ipsi mendacio esse peccatum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e171">Item, secundum quod dicit <name ref="#Ambrose">Ambrosius</name>, <quote xml:id="bb-d1e35705-Qd1e176">non solum est mendacium in. verbis, sed etiam
in operibus simulatis</quote> ; sed contingit facere opera simulata absque aliquo peccato,
sicut fecit Iosue, qui simulavit se fugere ante habitatores Hai ; et David, qui simulavit se
stultum ante regem Achis ; et Iehu, qui simulavit se cultorem Baal ; et isti non
peccaverunt, sed potius commendantur : ergo videtur pari ratione quod possit fieri mendacium
in verbis sine peccato.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e180">Item, maius malum est homicidium et furtum quam sit mendacium ; sed furtum et homicidium
potest bene fieri nec est necessarium semper esse peccatum, sicut patet de his qui occidunt
auctoritate legis, et furantur tempore necessitatis, vel ex praecepto Domini, sicut filii
Israel : ergo videtur multo fortius quod mendacium aliquod possit bene fieri : ergo non est
essentiale ei esse peccatum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e184">Item, mendacium, quo quis mentitur proximo, est contra mandatum secundae tabulae ; sed in
mandatis secundae tabulae, ut dicit <name ref="#Bernard">Bernardus</name>, potest Dominus dispensare, ut bene fiant :
ergo et in ipso mendacio : igitur non videtur quod essentiale sit ei esse peccatum.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e190">Item, possibile est quod quis mentiatur propter castitatem alterius conservandam quem
diligit ex caritate ; sed omne quod fit ex caritate fit bene et meritorie, et tale non est
peccatum : ergo, si possibile est mentiri ex caritate, possibile est mendacium non esse
peccatum.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e35705-Dd1e194">
<head xml:id="bb-d1e35705-Hd1e196">Conclusio</head>
<head xml:id="bb-d1e35705-Hd1e199" type="question-title">Omnemendacium est peccatum; immo hoc ipsi ita est essentiate, ut
nullo pacto, nullo fine, nullu dispensatione, sive humana sive divina, possit bene
fieri.</head>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e202">Respondeo : Dicendum quod absque dubio omne mendacium est peccatum ; et adeo est ipsi
mendacio essentiale esse peccatum, ut nullo pacto, nullo fine, nulla dispensatione, nec
humana nec divina, possit fieri bene. Et hoc <name ref="#Augustine">Augustinus</name> dicit expresse et nititur
multipliciter probare, et in hoc communiter concordant doctores. Sed rationem huius
difficile est assignare et ad hoc possumus niti diversimode.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e208">Una namque ratio reddi potest ex parte eius contra quod est mendacium. Mendacium enim est
contra Veritatem, homicidium vero et furtum contra creaturam. Deus autem contra suam
veritatem non potest facere nec aliquis iuste contra divinam veritatem ire, quamvis possit
quamlibet creaturam alii pro voto subicere et eam disponere et ordinare. Ideo, licet
possibile sit dispensare in homicidio et furto, non tamen in mendacio. Sed haec ratio non
videtur sufficere, quia non omne mendacium est contra Veritatem increatam. Sicut enim est
bonitas creata et increata, ita etiam et veritas ; et sicut Deus est supra creatam
bonitatem, ita etiam est supra creatam veritatem. Ergo sicut potest dispensare ut aliquis
destruat aliquod bonum creatum, ita tamen quod nullum fiat praeiudicium suae bonitati, ita
videtur similiter de veritate.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e211">Ideo est alius modus dicendi, quod mendacium nullo modo potest bene fieri, nec aliquo fine
nec aliquo praecepto dispensativo, quia semper manet in eo deordinatio, quae quidem est ex
discordia vocis et intellectus. Non sic autem est reperire in aliis ; nam divinum mandatum
superveniens tollit deordinationem illam quae est in homicidio et in furto : ideo magis
adhaeret malitia ipsi mendacio quam furto vel homicidio. Sed nec adhuc videtur istud
sufficere, quoniam, si Deus potest facere duos homines discordare ab invicem sine peccato,
sicut dicimus de Paulo et Barnaba, videtur similiter quod, manente intellectus et sermonis
discordia, possit ex dispensatione divina amoveri omnis culpa. Et ideo non videtur ratio
sufficiens sumi ex parte discordiae intentionis et sermonis.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e215">Et ideo adhuc st tertius modus dicendi, quod dupliciter dicitur aliquid esse malum : aut ex
genere actus, utpote cum transit actus super materiam indebitam, aut ex malitia intentionis.
Cum autem transit actus super materiam indebitam, hoc potest esse dupliciter : vel respectu
Dei vel respectu proximi. Si respectu Dei, sic est malum in se et secundum se, nec ullo modo
potest bene fieri, sicut est odire summum Bonum et blasphemare Deum. Si respectu proximi,
sicut est nocumentum inferre proximo in persona vel in rebus, sic est malum in se, et potest
aliquo fine bene fieri, quia potest recta intentio supervenire ex dispensatione. Cum autem
aliquid est malum ex malitia intentionis, tunc, sive sit respectu Dei sive respectu proximi,
simpliciter malum est et nullo fine potest bene fieri, quia dicit privationem debiti finis.
Unde facere hoc maium esse bonum nihil aliud est facere quam aliquid simul esse bonum et
malum. Tale autem est mendacium. Nam mendacium non solummodo dicit malum ex hoc quod actus
transit super materiam indebitam, sed etiam ex intentione indirecta, quoniam ad esse
mendacii ista duo concurrunt, videlicet dicere falsum et intentio fallendi. Et primum est
malum in se et potest bene fieri ab eo qui ignoranter dicit falsum. Ratione vero secundi est
malum secundum se et nullo fine potest bene fieri nec circa ipsum potest dispensari, sicut
nullo modo potest bene fieri quod aliquis cognoscat alienam intentione adulterandi sive ex
improbitate voluntatis. Concedendae sunt igitur secundum hoc rationes ostendentes quod
essentiale est ipsi mendacio esse peccatum et quod ipsum mendacium est malum secundum se,
sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, quoniam de ratione sui nominis includit inordinatam intentionem,
sicut ostensum est.</p>
</div>
<div xml:id="bb-d1e35705-Dd1e222">
<head xml:id="bb-d1e35705-Hd1e224">Ad rationes</head>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e227">Ad illud vero quod primo obicitur in contrarium per exempta Veteris
Testamenti, de mendacio Abrahae, Isaac et Joseph, dicendum quod nullus eorum mentitus est.
Nam, etsi Abraham vellet filium suum immolare, credebat tamen ex magnitudine fidei suae, sicut
dicit Apostolus, quod Dominus eum suscitaret ; sciebat enim quod firma erat promissio, qua
dictum fuerat : In Isaac vocabilur tibi semen.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e230">
Similiter nec Isaac mentitus fuit, quia
Rebecca soror erat et uxor, et dicendo ipsam esse suam sororem, veritatem utique tacuit, sed
tamen falsitatem non dixit. Similiter etiam nec Ioseph mentitus fuit, quia verba illa non
dicebat affirmando, sed potius tentando, cum dicebat eos esse exploratores. Unde potius
intelligenda sunt interrogative quam affirmative. Cum autem dixit se peritum esse in augurandi
scientia, large accipitur verbum <mentioned> augurandi </mentioned> pro futurorum praevisione.
Praeterea, hoc ipsum etiam interrogative dixit, potius exprimens famam populi, quam de hoc
habebat, quam sibi attribuere volens famam illam. Sic etiam et de consimilibus iudicandum est.
</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e236">Ad illud quod obicitur de locutionibus positis in Scriptura, dicendum quod ea quae
transumptive dicuntur referuntur ad consequentem intellectum et pro illo intelliguntur ; et
quando pro illo habent veritatem, nullum est ibi mendacium. Et hoc est quod dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>,
in libro De mendacio : Quidquid figurative fit aut dicitur non est mendacium ; omnis enim
enuntiatio ad id quod enuntiat referenda est. Omne autem figurative factum aut dictum hoc
enuntiat quod significat eis quibus intelligendum prolatum est. Et sic nullum est ibi
mendacium, quia non enuntiantur pro intellectu primo, sed pro secundo, qui verus est.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e242">
Sic
nec in disputatione est mendacium, cum proponuntur aliqua falsa ad hoc quod per illa deducat
homo ad maius falsum, et deducendo ad maius falsum reducat ad verum. In disputationibus enim
propositiones magis sunt interrogationes quam veritatis assertiones, nisi forte in doctrinalibus
disputationibus, in quibus oportet discentem credere, ubi sola vera proponuntur, probantur et
supponuntur.
</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e246">Ad illud quod obicitur de simulatione in facto, dicendum quod est simulatio
cautelae et instructionis et duplicitatis. Simulatio cautelae fuit.in Iehu, cum finxit se
cultorem Baal, et David, qui finxit se stultum. Simulatio vero doctrinae fuit in Christo, cum
finxit se longius ire, sicut dicitur Lucae ultimo, 28 ; in quo erudivit discipulos officium
hospitalitatis, quo coegerunt illum apud se manere, per quod meruerunt etiam illum cognoscere.
Simulatio vero duplicitatis est in hypocritis, qui in signo exteriori ostendunt se esse bonos
et interius replentur malitia. Primae duae simulationes non tenent rationem mendacii, sed
tertia rationem mendacii tenet, et illa non est sine peccato.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e249">
Praeterea, non est simile de
verbo et facto, quia factum non est principaliter institutum ad significandum mentis conceptum.
Sermo autem ad hoc institutus est ut sit nuntius et interpres ipsius mentis et ut homo
significet alteri quod est apud se et ut constituatur veritas apud audientem quae est apud
loquentem ; et ideo qui ad aliud utitur ipso sermone abutitur et incurrit peccatum mendacii. Non
sic autem est semper ex parte facti.
</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e252">Ad illud quod obicitur, quod maius peccatum est furtum
et homicidium quam mendacium, dicendum quod, quamvis gravius peccatum sit utrumque eorum,
quando fit mala intentione et malo fine, quia tamen contingit illa a malo fine separari, ideo
possunt fieri. Non sic autem est in mendacio reperire, quia de ipsa nominis ratione nominat
intentionis obliquationem.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e255">Ad illud quod obicitur, quod est contra mandatum secundae tabulae, dicendum quod in mandatis
secundae tabulae quantum ad actum bene contingit Deum dispensare, sed quantum ad
deordinationem intentionis nunquam, ut aliquis excusetur a peccato propter divinum praeceptum,
manente intentione deordinata.</p>
<p xml:id="bb-d1e35705-d1e258">Ad illud quod obicitur de eo qui ex caritate movetur ad mentientiendum, dicendum quod caritas
praesupponit veritatem, unde ad nihil movet quod veritati repugnet, veritati dico ex parte
animae. Unde dicit <name ref="#Bernard">Bernardus</name> quod ad hoc quod opus sit laudabile, necesse est quod sit caritas
in intentione et veritas in electione. Et quia veritas non servatur in prolatione mendacii,
hinc est quod mendacium ex caritate non potest dici. Sicut enim ex caritate non potest
scienter committi malum, quod quidem maneat malum, ut inde eveniat bonum, sic etiam non potest
ex caritate dici falsum, ut inde sequatur verum aut bonum. Et est simile, quoniam sicut vis
operativa deservit affectivae, sic vis interpretativa deservit intellectivae, et sicut finis
affectionis est bonum, ita finis intelligentiae est verum. Sicut ergo nullum opus potest ex
caritate fieri nisi quis intendat bonum, et illud opus sit ordinabile ad bonum, sic etiam
nullus sermo potest ex caritate proferri nisi in illius sermonis prolatione primo intendat
verum. Et quia mendacium ordinatum est ad contrarium veri, videlicet ad indicandum falsum ex
ipsa intentione proferentis, ideo non potest fieri ex caritate nec meritorie, sed semper male.
Et haec ratio tacta fuit in ipsa responsione facta ad quaestionem.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>