-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-l2d14p2a2q3.xml
106 lines (91 loc) · 19.7 KB
/
bb-l2d14p2a2q3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>II, Distinctio 14, P. 2, A. 2, Q. 3</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>II, Distinctio 14, P. 2, A. 2, Q. 3</title>
<date when="2018-03-24">March 24, 2018</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="Quaracchi1885">Quaracchi 1885, Volume 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2018-03-24" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-l2d14p2a2q3">
<head xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Hd1e99">II, Distinctio 14, P. 2, A. 2, Q. 3</head>
<head xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Hd1e102" type="question-title">Utrum ex impressionibus luminarium causetur in hominibus diversitas morum.</head>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e105">Tertio quaeritur, utrum ex impressionibus illorum luminarium causetur in hominibus diversitas morum.
Et quod sic, videtur.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e108">
<name ref="#Boethius">Boethius</name>, in libro De consolatione : <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e113">Fatum est rebus mobilibus inhaerens dispositio, per quam providentia suis quaeque nectit ordinibus</quote>. Sed etiam <ref xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Rd1e116">
<name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in V De civitate Dei</ref>, dicit quod fatum est <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e122" source="http://scta.info/resource/adcd-l5">vis positionis siderum, qua existente, quando quis concipitur vel nascitur, cognoscitur qualis futurus sit</quote>. Ex prima auctoritate habetur quod fatum vere est ; ex secunda habetur quod fatum est vis stellarum : ergo si totum regimen vitae consistit in fato, sicut dicit <name ref="#Boethius">Boethius</name>, et fatum est vis siderum, sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, tunc regimen vitae et diversitas morum pendet ex virtute siderum.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e133">2. Item, <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, in libro De proprietatibus elementorum, dicit quod <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e138">regna vacua facta sunt, et terrae depopulatae apud coniunctio nem duarum magnarum stellarum, scilicet Iovis et Saturni</quote> ; sed hoc non esset nisi bella et lites hominum.ex astris penderent : ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-ihissv">3. Item, hoc ipsum videtur per sacram Scripturam, Matthaei 2, 2 : <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qmcopas" source="http://scta.info/resource/mt2_2">Magi cognoverunt ortum regis per apparitionem stellae</quote>. Et Ioannis secundo dicit Dominus : <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e143" source="http://scta.info/resource/io2_4">Nondum venit hora mea</quote> ; similiter Ioannis octavo : <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e146" source="http://scta.info/resource/io8_20">Nemo apprehendit eum, quia nondum venerat hora eius</quote>. Si ergo Christus homo natus fuit sub constellatione et horam temporis exspectavit in sua passione, videtur quod multo fortius omnes alii homines regi et gubernari habeant et disponi secundum stellarum virtutem.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e149">4. Item, hoc ipsum videtur sensibili experientia. In mortibus enim regum, ut dicunt astronomi, apparet stella cometa, et astronomi et mathematici de multis requisiti se, eundum astrologiae iudicium multa praedicunt vera ; hoc autem non esset nisi mores et affectus hominum disponerentur secundum virtutem stellarum : ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e152">5. Item, hoc ipsum videtur ratione certa. Ad universitatis ordinem spectat et ad perfectionem regiminis, ut nihil casu fiat respectu divinae providentiae : ergo si Deus regit ignobilia per nobilia, inferiora per superiora et corruptibilia per incorruptibilia, videtur quod nihil in his inferioribus fiat, quod a stellarum virtute et influentia non procedat. Et si hoc verum est, ergo diversitas morum causatur a diversitate constellationum.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e155">Contra : Deuteronomii quarto: <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e157" source="http://scta.info/resource/deut4_19">Solem et lunam et omnia astra caeli creavit Dominus Deus in ministerium cunctis gentibus, quae sub caelo sunt</quote> ; sed quod est creatum in ministerium hominis non praedominatur ei in regimine et virtute Taliter enim esset creatum in dominium non in ministerium. Si igitur astra caeli sunt creata in ministerium, ergo ex eis non pendent principaliter mores hominum.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e161">2. Item, hoc videtur auctoritate ipsius Ptolemaei, maximi astronomi, qui dicit quod <quote xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Qd1e163">sapiens homo dominabitur astris</quote> ; sed hoc non esset, si mores hominum causarentur ex impressionibus stellarum : ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e168">3. Item, hoc ipsum videtur ratione ostensiva. Quod recte ordinatum est, secundum quod huiusmodi, non tendit nisi ad rectum ; sed caelum cum suis sideribus a primo Conditore rectissime ordinatum est : ergo nunquam tendit nisi ad bonos mores et rectos : ergo aut omnes homines habent bonos mores aut bonitas morum non causatur ex positione siderum.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e171">5. Item, hoc videtur per rationem ducentem ad impossibile. Si enim diversitas morum causatur a positionibus et impressionibus siderum, cum motus eorum sit naturalis et necessarius, diversitas morum in hominibus erit naturaliter et necessario : ergo nec erit liberum arbitrium nec valebit consilium nec meritum erit nec demeritum nec laus nec vituperium. Si igitur hoc est maximum impossibile, quia dehonestat et deturpat totum universum, maximum impossibile est quod diversitas morum causetur a positionibus siderum.</p>
<div xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Dd1e174">
<head xml:id="bb-l2d14p2a2q3-Hd1e176">Haereticum est dicere, luminaria causare mores hominem et eventus necessario et sufficienter; concedi autem potest, quod remote et contingenter disponant ad varietatem morum</head>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e179">Respondeo : Dicendum quod mores hominum et eventus futurorum a sideribus causari dupliciter potest intelligi : aut necessario et sufficienter aut dispositive et contingenter. Si primo modo dicatur, sic non tantum est falsum, immo est haereticum et diabolicum figmentum, quia repugnat Christianae religioni, repugnat sensui et repugnat etiam rationi.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e182">Christianae religioni repugnat, dum est contra veritatem fidei ei honestatem morum. Veritas enim fidei in hoc errore salvari non potest ; dum enim ponit omnia a sideribus necessario evenire, tollit meritum et per consequens praemium, tollit etiam gratiam et per consequens gloriam.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e185">Honestas etiam morum per, hunc errorem praeiudiclum patitur, dum culpa peccantis in sidera refunditur, et licentia malefaciendi sine reprehensione conceditur, et homo ad adorandum et colendum sidera incurvatur. Et iste est finis huius erroris pessimi quia ad idololatriam perducit. Et in hoc patet hoc esse commentum diaboli, qui maxime ad hoc intendit hominem pertrahere, ut faciat se adorari et coli.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e188">Sensui etiam repugnat, quia sensibili experientia in eadem constellatione conceptos et natos videmus diversificari in moribus et exercitiis et eventibus et naturalibus proprietatibus ; et istud manifeste apparet in Iacob et Esau, qui simul fuerunt concepti et nati, et tamen in omnibus his sunt diversificati. Apparet etiam, quia in eadem constellatione nascitur filius regis et filius rustici, nascitur etiam homo et asinus, nascitur femina et masculus, qui nec communicant in moribus nec in eventibus nec in naturalibus proprietatibus. Et hoc ipsum probat Gregoriiis, in Homilia Epiphaniae, sic : Fateri mathematici solent quod quisquis sub signo aquarii nascitur, in hac vita piscatoris ministerium sortiatur ; piscatores vero, ut fertur, Getulia non habet. Quis ergo dicat quod nemo hic sub stella aquarii nascitur, ubi piscator omnimode non habetur ? Dicunt etiam quod qui sub signo librae nascuntur, trapezetae futuri sunt ; in multis autem locis sub libra multi nascuntur, ubi trapezetae penitus ignorantur.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e192">Repugnat nihilominus rectae rationi, dum superioribus praeponit inferiora, et in se implicat contraria. Superioribus namque praeponit inferiora, dum homini praeponit astra, qui est creatura dignissima, sicut <name ref="#Aristotle">Philosophus</name> testatur et recta ratio hominem esse finem omnium quae sunt. Et ideo dicit Gregorius : Vitam quippe hominum solus qui creavit Conditor administrat ; hon enim propter stellas homo, sed stellae propter hominem factae sunt. Dum igitur hic error mores hominum astris subicit, inferiora suo superiori et ignobiliora nobiliori praeponit. Non solum autem ex hoc rationi repugnat, sed etiam quia in se opposita implicat. Dicit enim quod, quia mores hominum pendent ex astris et constellationibus, ideo astra sunt veneranda et constellationes observandae ; et hoc est ponere duo opposita. Aut enim necesse est evenire homini secundum constellationes siderum aut non. Si non : ergo non sunt fata metuenda ; si sic : ergo non sunt astra veneranda. Dum ergo ponit fata esse metuenda et astra veneranda, ponit duo contraria. Item, aut evenit homini secundum quod constellatio in suo ortu exigit aut non. Si sic : ergo frustra sunt constellationes observandae in actibus suis, cum secundum primam constellationem necessarium sit ei bona vel mala evenire. Si non in prima constellatione : ergo pari ratione nec in sequentibus : ergo nullae sunt observandae. Dum igitur hic error ponit constellationes effectum habere, et ponit constellationes observandas esse post hominis nativitatem, aperte videtur sibi ipsi contraire. Et sic iste error repugnat sensui et fidei et rationi.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e198">Hoc autem triplex inconveniens quod dictum est, colligitur ex verbis <name ref="#JohnDamascenus">Damasceni</name> et Gregorii et <name ref="#Augustine">Augustini</name>s. Secundum igitur hunc modum dicendi, scilicet mores hominum et eventus futurorum a stellis necessario et sufficienter causari, falsitas incurritur et haeresis periculosa.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e207">Si autem dicatur mores hominum a dispositionibus siderum variari dispositive et contingenter, sic potest habere veritatem, quia nec rationi nec fidei repugnat. Planum est enim quod dispositio corporis varia multum facit ad variationem affectionum et morum animae. Ut plurimum enim anima complexiones corporis imitatur ; unde cholerici sunt iracundi et sanguinei sunt benigni et melancholici sunt lividi, flegmaticl pigri. Hoc autem non est necessario ; anima enim dominatur suo corpori, maxime quando est adiuta per gratiam. Multos enim videmus cholericos mansuetos et melancholicos benignos. Quoniam igitur virtus corporum caelestium operatur ad mixtionem et qualitatem complexionum, hinc est quod per consequens operatur quodam modo ad qualitatem morum, valde tamen de longinquo ; plus enim facit ad qualitatem complexionis virtus naturae inferioris quam virtus sideris. Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in V De civitate Dei in solutione cuiusdam quaestionis de duobus fratribus, qui simul infirmabantur et curabantur, unde hoc esset, magis commendat responsionem Hippocratis physici quam astronomi. Hippocrates enim respondit quod hoc erat propter similitudinem complexionis, et astronomus respondit quod erat propter identitatem constellationis. Melius enim respondit physicus, quia causam reddit magis propriam et magis propinquam.
Si igitur hoc modo quaereretur, utrum impressiones siderum aliquo modo disponant ad varietatem morum, respondendum esset quod sic, verumtamen non dispositione necessaria et proxima et sufficiente, sed dispositione remota et contingente. Si autem quaeratur, utrum sint causa sufficiens, respondendum est simpliciter quod non, quia contrarium dicere est haereticum, sicut prius ostensum est.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e213">1. Ad illud ergo quod obicitur de fato, dicendum quod de fato aliter loquitur <name ref="#Boethius">Boethius</name>, et aliter <name ref="#Augustine">Augustinus</name>. <name ref="#Boethius">Boethius</name> enim loquitur de fato, prout est aliquid secundum veritatem ; et sic fatum nominat ordinem in rebus mobilibus, ad divinam providentiam relatum, ordinem, inquam, non solummodo secundum naturam et secundum causam necessariam, sed etiam secundum libertatem voluntatis et contingendam. Dicit enim sic, in libro De consolatione : Providentia cuncta pariter, quamvis diversa, quamvis infinita, complectitur ; fatum vero singula dirigit in motu, locis, formis et temporibus distributa. Et haec temporalis ordinis explicatio, in divinae mentis adunata prospectu, providentia est ; eadem vero adunatio digesta atque explicata temporibus, fatum vocatur. Et sic patet, quod <name ref="#Boethius">Boethius</name> fatum accipit generaliter ad egressum et decursum omnium rerum, sive voluntariarum sive naturalium, sive necessariarum sive contingentium.
<name ref="#Augustine">Augustinus</name> vero, in quinto De civitate Dei, accipit fatum secundum aestimationem philosophorum, qui vocant fatum vim positionis siderum et constellationum, secundum quam cuncta necessario eveniunt in his inferioribus ; et sic fatum nihil est, et ostendit ipse, quod nihil sit.
Et ita aequivoce accipit fatum <name ref="#Boethius">Boethius</name> et <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, et propter hoc non fit assumtio sub medio, sed magis aequivocationis deceptio, propter quam tollendam de medio dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, V De civitate Dei, quod si quis fatum vocat ordinem causarum quem Deus instituit, cum hoc sit verum, sententiam teneat et linguam corrigat, quia secundum communem usum sic accipitur, sicut mathematici accipere consueverunt.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e241">2. Ad illud quod obicitur, quod bella causantur ex positione siderum, dicendum quod illud verbum <name ref="#Aristotle">Philosophi</name> non tribuit aliud sideribus quam quamdam dispositionem ad tales affectus, ex quibus bella generantur. Ex commotione enim alicuius humoris potest aliqua affectio in anima excitari, quam tamen non necesse est ponere, quia anima potest eam reprimere. Sed quia multi sunt insecutores passionum, et eis quibus possunt dominari se ipsos subiciunt, hinc est quod multi se subiciunt impressionibus astrorum. Et ideo frequenter astrologi vera praedicunt, maxime circa homines animaliter viventes ; circa vero spiritualiter sapientes qui dominantur passionibus, pauca possunt vera praedicere, immo, sicut dicit magnus astronomus Ptolemaeus : Sapiens homo dominabitur astris.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e247">3. Ad illud quod obicitur, quod Dominus natus fuit sub constellatione, dicendum quod falsum est ; nec apparuit stella, sub cuius regimine nasceretur, nec in patiendo, exspectavit horam fatalem ; sed in nativitate stella apparuit ut signum, in passione vero tempus exspectavit sibi a Deo prae definitum et figuris legalibus praesignatum.
Et si quaeras, unde hoc est quod Magi per illam stellam cognoverunt regem, dicendum quod hoc non fuit solum humana inventione, sed suae mentis attentione et divina revelatione. Praeterea, illa stella non fuit cum aliis stellis creata, sed in nativitate Domini fuit producta, nec motum habuit aliarum stellarum, sicut dicit Chrysostomus, nec fuisse creditur in orbibus aliarum stellarum, sed longe inferius, adeo ut directe appareret super domum.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e251">4. Ad illud quod obicitur, quod multa vera praedicunt, et maxime hoc apparet in stella cometa, quae apparet in morte regum, dicendum quod in his quae considerantur circa motum caelestium corporum, infallibiliter possunt vera praedicere et per artem, sicut de eclipsi solis et lunae. In his vero, quae considerantur circa effectum rerum inferiorum quae eis subsunt, probabiliter et per artem possunt vera praedicere, non tamen semper, sicut circa tempestates et serenitates et huiusmodi. In his vero quae subsunt libero arbitrio, frequenter ita dicunt falsa, sicut et vera ; et si aliquando vera videantur dicere, hoc est vel casu vel diabolico instinctu. Nam diabolus, sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, se libenter immiscet in huiusmodl divinationibus.
Nec valet illud quod obicitur de stella cometa, quia, prout significat mortem regis, non fit natura sed divino iussu, ut dicit <name ref="#JohnDamascenus">Damascenus</name>. Si enim naturaliter fit, non videtur magis ratio, quare appareat in morte principis quam in morte rustici ; nisi forte tu dicas, sicut volunt aliqui astrologi dicere, quod stella aliqua praeest principi, quae in eius morte divino iussu ad se trahit partes caelestes, quae erant in eius corpore, quibus abstractis a corpore, generatur dissolutio in eo quod remanet ; et dum sursum trahuntur et stellae approximant, faciunt comam.
Sed tunc remanet quaestio : quare similiter non fit circa rusticum ? Et ideo securius dici potest quod cometa aut non significat mortem principis, sed solum hoc accidit quod moriatur in eius apparitione ; aut si significat, hoc fit divino iussu, qui magis eius mortem praenuntiat, tum quia est persona communis, tum quia ex hoc potest frequenter oriri perturbatio regni, in cuius custodia magis sollicitantur angeli, dum bonum commune praeponunt bono speciali.</p>
<p xml:id="bb-l2d14p2a2q3-d1e260">5. Ad illud quod obicitur, quod de perfectione ordinis est, quod illud quod regitur perfecte subiciatur regenti, dicendum quod hoc verum est, ubi regens aliquid regit per modum dominantis, non per modum ministrantis. Unde quia humani actus reguntur a divina providentia sicut a dominante, nihil potest evenire praeter ipsius providentiae intentionem et cognitionem, et ita nihil casu. Quia vero ab astris diriguntur solummodo per modum ministerii, ideo non oportet quod per omnia subdantur eis, nec hoc exigit perfectio universi.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>