-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-l2d1p1a1q2.xml
477 lines (441 loc) · 22.9 KB
/
bb-l2d1p1a1q2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>II, Distinctio I, Pars 1, A. 1, Q. 2</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>II, Distinctio I, Pars 1, A. 1, Q. 2</title>
<date when="2018-03-24">March 24, 2018</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="Quaracchi1885">Quaracchi 1885, Volume 2</witness>
<witness xml:id="H" n="harv265">Harvard, lat ms. 265</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2018-03-24" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#H" n="8-r"/><cb ed="#H" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-l2d1p1a1q2">
<head xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Hd1e99">II, Distinctio I, Pars 1, A. 1, Q. 2</head>
<head xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Hd1e102" type="question-title">Utrum mundus productus sit ab aeterno, an ex tempore.</head>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e105">Circa secundum quaeritur, utrum mundus pro-
ductus fuerit ex tempore, an ab aeterno. Et quod non
ex tempore, ostenditur :</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e108">I. Duabus rationibus sumtis a motu.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e111">Prima est ostensiva sic: ante omnem motum
et mutationem est molus primi mobilis; sed omne
quod incipit, incipit per motum vel mutationem: ergo
ante omne illud quod incipit, est motus ille. Sed ille
motus non potuit esse ante se nec ante suum mo-
bile : ergo impossibile est incipere. Prima propositio
supponitur, et eius probatio patet sic: quia suppo-
sitio est in philosophia - , quod in omni genere
perfectum est ante imperfectum )j ; sed inter oiimia
genera motuum motus ad situm est perfectior , quia
est entis completi ; et inter omnia genera motuum
localium motus circularis et velocior est et perfe-
ctior; sed talis est motus caeli: ergo perfectissimus,
ergo primus: patet ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e115">2. Item, ostenditur joer impossibile. Omne quod
exit in esse, exit per motnm vel mutationem: ergo
si motus exit in esse, exit per motum vel mutatio-
nem; et similiter de illo quaeritur: ergo vel est
abire in infmitum, vel est ponere aliquem molum
sine principio ; si motum: ergo mobile, ergo et
mundum.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e118">3. Similiter ratio sumitur ostensiva a tempore
sic ' : omne quod incipit, aut incipit in iiistanti,
aut in lempore: si ergo mundus incipit, aut in in-
stanti, aut in tem,pore. Sed ante omne tempus est
tempus, et ante omne instans est tempus: ergo tem-
pus est ante omnia quae inceperunt. Sed non pntuit
esse ante mundum et motum: ergo mundus non
incepit. Prima propositio per se nota esl. Secunda,
scilicet quod ante omne te^npus sit terapus, patet
ex hoc , qiiod, si currit , curreijat prius de necessi-
taie '. — Similiter, quod anle onv.te imtan.s sit lem-
pus, patet sic : tempus est mensura circularis con-
veniens molui etmobili; sed omnis punctus, qui est
in circulo, ita est principium, quod finis: ergo omne
instans temporis ita est principium futuri, quod ter-
minus praeteriti: ergo ante omne jMtnc fuit praeter-
itum: patet ergo etc.
</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e121">4. Item, per impossihile. Si terapus producitur,
aut in tempore, aut iu inslanti. Non in inslanti,
cum non sit in instauti: ergo in tempore. Sed in
omni tempore est ponere prius et posterius, el prae-
teritum et futurum: ergo si terapus in tempore fuit
prodiictum -, ante onuie l.empus fuit tempus; et lioc
est impossil^ile : ergo etr.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e124">Hae sunt rationes Pliiiosoplii. quae sunt sumtae
a parte ipsius mimdi.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e127">5. Item, aliae ratioiies pliilosopliorum sumun-
lur ex parte causae producenlis ; et generaliter ad
duas possunt reduci, quarum prima est ostensim,
secunda vero per impossibiie. Prima est iiaec: po-
sita causa sujjicienti et actuali , ponitur effectus";
sed Deus ab aeterno fuit causa sufflciens et actualis
ipsiiis mundi : ergo etc. Maior propositio per se
nota est. Minor patet, scilicet quod Deus sit causa
suffidens; quia cum nullo extrinseco indigeat ad
mundi creationem , sed solum potentia , sapientia et
bonitate, et haec in Deo fuerunt perfectissima ab
aeterno, patet quod ab aeterno fuit .sufQciens. Quod
etiam actualis , patet: Deus enim est actus purus
et suum velle, ut dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name> ' ; et Sancti di-
cunt, quod est suuin agere: reslat ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e133">6. Itein , per impossibile ° ; Omne illud quod
incipit agere vel producere, cum prius non produ-
ceret, exit ab otio in aclum; si ergo Deus incipit
mundum producere. exit ab otio in actum; sed
circa omne tale cadit otiositas et mutatio sive rau-
tabilitas: ergo circa Deum est otiositas et mutabi-
litas. Hoc autein est contra summam bonitatem et
contra summara simplicitatem: ergo hoc est impos-
sibile, et blaspliemia dicere de Deo. et ita. quod
mundus coeperit. — Hae siml rationes, quas com-
mentatores '^ et moderniores superaddunt rationilras
Arislolelis , sive ad has possunt reduci.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e137">Sed ad oppositum sirat rationes ex propositionibus
per se notis secundum rationem et philosophiam.
</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e140">1. Prima est haec. Impossibile est infinito addi
— haec est raanifesta per se , qiiia oinne illud quod
recipit additionem, fit maiiis, <quote xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Qd1e142"> infinito aulem nihil
maius " </quote> — sed si mundus est sine principio , du-
ravit in infinitum : ergo durationi eius non potest
addi. Sed constat, hoc esse falsum, quia revolutio
additur revolutioni omni die: ergo etc. Si dicas ,
quod infmitum est quaiUuni ad praeterita , tamen
quantura ad praesens, quod nunc est, est fmitura
actu , et ideo ex ea parte , qua tinitum est actu, est
reperire maius'; contra , ostenditur, quod in prae-
terito est reperire maius : liaec est veritas infallibi-
lis, quod, si mundus est aeternus , revolutiones solis
in orbe suo sunt infinitae; rursus, pro una revolu-
tione solis necesse est fuisse duodecim ipsius lunae:
ergo plus revoiuta est luna quam sol; et sol infini-
ties; ergo infinitorum ex ea parte, quainfinita sunt,
est reperire excessum. Fioc autem est impossibile:
ergo " etc.
</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e146">2. Secunda propositio est ista. Impossibile est
infinila ordinari. Omnis enim ordo fluit a princi-
pio in medium % si ergo non est primum, non est
ordo : sed duratio mnndi sive revolutiones caeli,
si sunt infinitae, non habent primum: ergo non Iia-
bent ordinem, ergo una non est ante aliara. Sed
hoc est falsum : restat ergo , quod habeant primura.
Si dicas , quod statum ordinis non est necesse po-
nere, nisi in his quae ordinantur secundura ordi-
nem causalitatis, quia in caiisis necessario est sta-
tus'; quaero, quare non iw a.\m'! Praeterea, tu ex
hoc noD evades: nunquara enira fuit revolutio caeli,
quin fuisset generatio aniraalis ex aniraali ; sed con-
stat, quod animal ordinatur ad animal, ex quo ge-
neratur secundum ordinem causae: ergo si secun-
dum <name ref="#Aristotle">Philosophum</name> ° et rationera necesse est ponere
statum in his quae ordinantur secundum ordinem
causae, ergo in generatione animalium necesse est
ponere priraum animal. Et mundus non fuit sine
animalibus:.ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e152">3. Tertia propositio est ista. <quote xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Qd1e154"> Irapossibile est
infinita pertransiri^ </quote>; sed si mundus non coepit, in-
finitae revolutiones fuerunt: ergo inipossibile est
illas pertransire: ergo impossibile fuit devenire usque
ad hanc. Si tu dicas , quod non sunt pertransita ,
quia nulla fuit prima ', vel, quod etiam bene pos-
sunt pertransiri in tempore infmito; per hoc non
evades. Quaeram enim a te, utrum aliqua revolutio
praecesserit hodiernam in infinitum, an nuUa^ Si
nulla: ergo omnes finitae distant ab hac, ergo sunl
omnes finitae , ergo habent principium. Si aliqua in
inflnitum distat; quaero de revolutione, quae irarae-
diate sequitur illam, utrum distet in infinitura. Si
non: ergo nec illa distat, quoniam finita distantia
est inter utramque. Si vero distat in inlinitura. si-
mihter quaero de tertia et de quarta el sic in infi-
nitum: ergo non raagis distat ab hac una quara
ab alia: ergo una non est ante aliam: ergo omnes
sunt siraul.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e158">4. Quarta propositio est ista. Impossibile est
inflnita a virtute finita comprehendi*'; sed si mun-
dus non coepit, inflnita comprehenduntur a virtute
finita: ergo etc. Probatio maioris per se palet. Mi-
nor ostenditur sic. Suppono, solum Deum esse vir-
tutis actu inflnitae. et omnia alia habere finiiatem.
Rursus suppono, quod raotus caeli nunquam fuit
sine spirituali substautia creata, quae vel ipsuitffa-
ceret, vel saltem cognosceret '. Rursus etiam hoc sup-
pono, quod spiritualis substantia nihil obliviscitur. — •
Si ergo ahqna spirituaiis substantia virtutis finitae
simul fuit cura caelo , nulla fuit revolutio caeli, quam
non cognosceret: et non estoblita: ergo omnes actu
cognoscit; ei fuerunt infinitae: ergn aliqua spiritua-
lis substantia virtutis flnitae simul comprehendit in-
flnita. Si dicas , quod non est inconveniens, quod
unica similitudine cognoscal omnes revolutiones ,
quae sunt eiusdera speciei et omnino consimiles ;
obiicitur, qiiod non tantura cognoverit circulationes,
sed earum eflectus; et effectus varii et diversi sunt
infiniti : patet ergo " etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e161">5. Quinta est ista. Impossibile est infinita siniul
esse " ; sed si mundus est aeternus sine principio,
cura non sit sine homine — propter hominem enim
sunt quodam modo omnia '■ — et homo duret finilo
tempore: ergo infiniti homines fuerunt. Sed quot
fuerunt homines, tot animae rationales: ergo infini-
tae animae fuerunt. Sed quot aniraae fuerunt, tot
sunt, quia sunt formae incorruptibiles: ergo infinitne
animae sunt. Si tu dicas propter hoc, quod circu-
latio est in animabus, vel quod una anima est in
omnibus hominibus'; prinnm est error in philoso-
phia, quia, ul vult <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, <quote xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Qd1e166"> proprius actus
est in propria materia</quote>: ergo non potest anima, quae
fuit perfectio unius, esse perfectio alterius, etiam
secundum <name ref="#Aristotle">Philosophum</name>. Secundum etiam magis est
erroneum , quia niulto minus una est animaomnium ^
</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e174">6. Ultima ratio acl hoc est: impossibile est,
quod habet esse post non-esse habere esse aeternum,
quoniam hic est implicatio contradictionis ; sed mun-
dus habet esse post non-esse: ergo impossibile est esse
aeternum. Quod autem habeat esse post non-esse, pro-
batur sic : omne illud quod totaliter habet esse ab ali-
quo, producilur ab iUo ex nihilo: sed mundus tota-
liter habet me aDeo: ergo mundus ex nihilo; sed
non ex nihiio materialiter : ergo originaliter ". Quod
autem orane quod tolaliter producitur ab aliquo diffe-
rente per essentiam , habeat esse ex nihilo , patens
est. Nam quod totaliter producitur, producitur secun-
dum materiam et formam : sed materia non habet ex
quo prodacalur, quia non ex Deo: manifestum est
igitur, qiiod ex nihilo. Minor autem , scilicet quod
mundus a Deo totaliter producatur, patet ex alio pro-
blemate '.</p>
<div xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Dd1e177">
<head xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Hd1e179">CONCLUSIO</head>
<head xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Hd1e182" type="question-title">Si ponitur res omnes ex nihilo esse productas,
implicat dicere, mundum aeternum esse sive ab aeterno productum.</head>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e185">Respondeo: Dicendum , quod ponere , mundum
aeternum esse sive aeternaliter productum, ponendo'
res omnes ex nihilo productas, omnino est contra
veritatem et rationem, sicut ullima ratio probat: et
adeo conlra rationem, ut nullum philosophorum
quaiitnmcumque parvi intellectus crediderim hoc
posuisse. Hoc enim iniplicat in se manifestam cnn-
tradictionem. — Ponere autem mundum aeternum,
praesupposita aeternitate materiae, rationabile vide-*^""^'"™ ^-
tur et intelligibile, et hoc duplici exemplo. Egressus'^>^™p'"°'*-
enim rerum mundanarum a Deo est per modum
vestigii. Unde si pes esset aeternus, et pulvis. in quo
formatur vestigium, esset aeternus; nihil prohiberet
intelligere, vestigium pedi esse coaeternum, et la-
men a pede esset vestigium ". Per hunc modum ,
si materia sive principium potentiale esset coaeter-
num auctori , qnid prohibet ipsum vestigium esse ae-
ternum? immo videtur congruuin. — Rursus aliud
exemplum rationabile '. Creatura enim procecht a
Deo ut tmbra, Filius procedit ut splendor; sed
quam cito est liix, statim est splendor, et statim
est umbra, si sit corpus Ojiacum ei obiectuni. Si
ergo materia coaeterna est auctori tanquam opacum*;
sicut rationabile est ponere Filium, qui est splendor
Patris, coaeterniim: ita rationabile videtur, creatu-
ras sive mundum, qui est umbra sumraae lucis ,
esse aeternuni. Et magis rationabile est quara suum
oppositum, scilicet quod materia fuerit aeternaliter
imperfecta, sine forma vel divina influenlia , sicut
posuerunt quidam philosophorum ; et adeo rationa-
bilius, ut etiam ille excellentior inter philosophos,
Aristoteles, secundum quod Sancti imponunt, et
commentalores exponunt, et verba eius praetendunt,
in hunc errorem dilapsus fuerit.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e188">Quidam tamen moderni dicunt. <name ref="#Aristotle">Philosophum</name>
nequaquam illud sensisse nec intendisse probare ,
quod mundus omnino non coeperit, sed quod non
coeperit naturali motu '. — Quod horum magis ve-
ludiciura rum sit, ego nescio; lioc unum scio, quod si posuit,
ancions. „^y,^j|,„f, „q,| jncepisse secundum naturam. , verum
pusuit, et rationes eius sumlae a motu et tempore
sunt efQcaces. Si autem hoc sensit , quod nuUo modo
coeperit ; manifeste erravit , sicut pluribns ralioni-
bus ostensum est supra -. Et necesse fuit , eum ad
vilandam contradictionem ponere, ant nunidum non
esse factum , aut non esse factum ex nihiio. Ad vi-
tandum autem infinitatem actualem necesse fuit
ponere aut animae rationalis corruptionem , aut
unilatem, aut circulationem; ita auferre bea-
titudinem '. Unde iste error et malum habet ini-
tium. et pessimum habet finem.
</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e194">1. Quod ergo obiicitur primo de motu *, quod
est primus inter omnes motus et mutationes, quia
perfectissimus ; dicendum, quod loquendo de moti-
bus et mutationilius naturalibus , verum dicit et
non haljet instantiam ; loquendo autem de mutatione
supernaturali', per quam ipsum mobile processit
in esse, non habet veritatem. Nam illa praecedit
omne creatum. et ita rnobile primum, ac per hoc
et eius motum.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e198">"2. Quod obiicitur: omnis motus exit in esse
per motum; dicendum, quod motus non exit in
esse per se, nec in se, sed cum alio et in alio.
Et quoniam Deus in eodem instanti mobile fecit et
ut motor super mobile influxit; ideo molum mobili
concreavit. — Si autem quaeras de illa creatione ,
dicendum , quod ibi stare est sicut in primis. Et hoc
melius infra patebit '.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e201">3. Quod tertio obiicitur de nunc temporis etc,
dicendum, quod, sicut in circulo est dupliciter assi-
gnare punctum, aut cum fi.t, aut postquam factv^
est; et sicut % dum fit, est ponere et assignare pri-
mum imnctum, dum vero iam est, non est ponere
primum ; sic est accipere in tempore nunc duplici-
ter: el in ipsa productione temporis fuit nunc pri-
mum, ante quod non fuit aliud, quod fuit prin-
cipium temporis, in quo omnia dicuntur esse pro-
ducta. Si autem de tempore , postquam factum
est, verum est, quod est terminus praeteriti et se
habet per modum circuli; sed hoc modo non fue-
runt res productae in tempore iam perfecto. Et ita
patet, quod rationes <name ref="#Aristotle">Philosophi</name> nihil valent omnino
ad hanc conclusionem. — Et quod dicitur, quod
ante omne tempus est tempus; vei'um est acci-
piendo intus dividendo^ non extra anterius proce-
dendo.
</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e207">4. Quod obiicitur de tempore, quando coepit; di-
cendum, quod coepit in suo principio; principium
autem temporis est instans vel nunc; et ita coepit
in instanti. Et non valet illa ratio: non fuit in in-
stanti , ergo non coepit in instanti ; quia successiva '°
non sunt in sui initio. — Potest tamen et aliter Aiia soiuuo.
dici, quod dupliciter est loqui de tempore: aut se-
cundum essenliam, aut secundum esse. Si secundum
essenliam , sic nunc est tota essentia temporis , et
illud incepit cum re mobili, non in alio nunc ,
sed in se ipso, quia stalus est in primis, unde non
habuit aliam mensuram. Si secundum e.^se, sic coe-
pit cum motu variationis, scilicet " nec coepit per
creationem , sed potius per ipsorum mulabilium niu-
lationem, et maxime primi mobilis.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e210">5. Quod obiicitur de causae sufTicientia et actua-
litate, dicendum, quod causa sufficiens ad aliquid
est duobus modis: aut operans per naturani, aut
per volwntatem et rationem. Si operans per natu-
ram., sic stalim cum est, producit. Si antem ope-
rans per vol.untatem ''\ quamvis sit sufficiens, non Notanaura.
oportet, quod slatim cum est operelur; operatur
enim secundum sapientiam et discretionem , et ita
considerat congruitatem. Quoniam igitur non conve-
niebat naturae ipsius creaturae aeternitas, nec de-
cebat, Deum alicui hanc nobilissimam conditionem
donare: ideo divina voluntas, quae operatur secun-
dum sapientiam , produxit non ab aeterno, sed in
tempore ; quia sicut produxit , sic disposuit et sic
voluit. Ab aeterno enim voluit producere tunc,
quando produxit; sicut ego nunc volo cras audire
missam. Et ita patet , quod sufficientia non cogit.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e213">Similiter de actualitate dicendum, quod causa
duobus modis potest esse in actu : aut in se , ut si
dicam : sol lucet ; aut in effectu , ut si dicam : sol
illuminat. Primo modo Deus semper fuit in actu ,
quoniam ipse est actus purus, nihil habens admixtum
de possibili; alio modo non semper in actu; non
enim semper fuit producens.</p>
<p xml:id="bb-l2d1p1a1q2-d1e216">6. Quod obiicitur secundo ^ : si de non produ-
cente faclus est producens, mutatus est ab otio in
Disimctio. actum ; dicendum, quod quoddam est agens , in
quo actio et productio addit aliquid supra agentem
et producentem. Tale, cum de non agente fit agens,
variatur aliquo modo'; et in tali ante operationem
cadit otium , et in operatione additur complemenlum.
Aliud est agens, quod est sua actio ; et. tali nihil
omnino advenit, cum producit, nec etiam in eo fit
aliquid , quod non prius erat ^ ; et tale nec in ope-
rando recipit complementtmi, nec in non-operando
est otiosum, nec cum de non-producente fit produ-
cens , miitcUur al) otio in actum. Tale autem est
Deus etiam secundum philosophos , qui posuerunt
Deum simplicissimum. — Patet igitur, quod slulta
est eorum ratio. Si enim propter otium vitandum
res ab aeterno produxisset , sine rebus perfectum
bonum non esset , ac per hoc nec cum rebus , quia
perfectissimum se ipso perfectum est. Rursus, si
propter hmmUabilitatem' oporteret res ab aeterno
esse, nihil posset nunc de novo producere. Qualis
igitur Deus esset, qui nunc nihil per se posset ?
Haec omnia dementiam indicant magis quam philo-
sophiam vel rationem aliquam. — Si tu quaeras
qualiter possit capi, quod Deus agat se ipso, et tamenQMesiio in-
non incipiat agere"; dicendum , quod, etsi hoc non vitur.
possit plene capi propter iinaginationem coniunclam,
potest tamen necessaria ratione convinci; et si quis
a sensiims se retrahat ad intelligibilia aspicienda ',
aliquo modo percipiet. Si enim aliquis quaerat, utrum soiandnm.
Angelus possit facere potum figuli , cuin non habeat
manus , vel proiicere lapidem ; respondetur, quod
potest; quia hoc potest sola virtute sua absque or-
gano , quod potest anima cmn corpore et membro
suo. Si igitur Angelus propter suam simplicitatem et
perfectionem tantum excedit hominem , ut possit
facere sine organo raedio illud , ad quod homo ne-
cessario indiget organo ; possit etiam facere per
unum , quod homo potest per plura : quanto magis
Deus, qui est in fine totius simplicitatis et perfectio-
nis % absque omni medio suae voluntatis imperio,
quae non est aliud quam ipse , potest omnia pro-
ducere , ac per hoc in producendo immutabilis per-
manere! Sic potest homo manuduci ad hoc intelli-
gendum. — Hoc autem perfectius capiet , si quis ista
duo potest in suo opifice contemplari , scilicet quod
est perfectissimus et simplicissimus. Quia perfectis-
simus , omnia quae sunt perfectionis ei attribuun-
tur ; quia simplicissimus , nullam diversitatem in
eo ponunt , ac per hoc nnllam varietatem nec mutabilitatem ;
ideo <quote xml:id="bb-l2d1p1a1q2-Qd1e218"> stabilis manens dat cuncta mo-
veri ' </quote> .
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>