-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-l2d25p1dubia.xml
90 lines (85 loc) · 11.8 KB
/
bb-l2d25p1dubia.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Dubia</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Dubia</title>
<date when="2018-03-24">March 24, 2018</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="Quaracchi1885">Quaracchi 1885, Volume 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2018-03-24" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-l2d25p1dubia">
<head xml:id="bb-l2d25p1dubia-Hd1e99">Dubia</head>
<div xml:id="bb-l2d25p1dubia-Dd1e102">
<head xml:id="bb-l2d25p1dubia-Hd1e104">Dub. I.</head>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e107">In parte ista sunt dubitationes circa litteram. Et primo quaeritur de hoc quod dicit, quod philosophi, definientes liberum arbitrium, dixerunt esse liberum de voluntate iudicium. Videtur enim quod talis definitio, a philosophis assignata, nec sit bona nec sit secundum artem philosophicam assignata. <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>, in VI Topicorum, reprehendit definitionem aequicolam, in qua sunt tot vocabula ex parte definitionis quot ex parte definiti, utpote si quis definiens tunicam nigram, dicat eam esse colobium atrum. Sed sic est in proposito. Si tu dicas quod non est definitio, sed nominis interpretatio, tunc est quaestio : quare liberum arbitrium potius vocatur sic quam dicatur liberum iudicium ?
Item, videtur quod ad philosophos non pertineat definire liberum arbitrium, quia, cum anima sit imago Dei secundum liberum arbitrium, ut dicit Richardus, et mediante libero arbitrio mereatur, philosophi autem non cognoverunt animam esse Dei imaginem nec meriti originem, videtur quod liberum arbitrium nec sciverunt neq potuerunt definire.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e113">Respondeo : Dicendum quod, sicut praedictum est, praedicta notificatio potius est nominis interpretatio quam definitio. Magis autem facultas illa censetur hoc nomine, ut dicatur liberum arbitrium quam liberum iudicium, pro eo quod iudicium importat actum rationis regulatum secundum regulas veritatis sive supernae legis ; arbitrium vero importat actum rationis regulatum secundum imperium voluntatis. Unde ille dicitur iudex cuius est secundum iura causam terminare ; ille autem dicitur arbiter qui ad proprium voluntatis nutum causam terminare habet. Et quoniam liberum arbitrium, quantum est de se, decernere habet de agendis iuxta voluntatis nutum magis quam iuxta iuris praeceptum, hinc est quod magis proprie nominatur per nomen arbitrii quam per nomen iudicii.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e116">Ex hoc igitur et ex praedictis colligitur quod magna fuit sapientia in eis qui imposuerunt nomina. Non enim sine causa haec facultas duplici momine censetur ; nec sine causa vocabulum spectans ad rationem significatur substantive, vocabulum spectans ad voluntatem vocatur adiective ; nec sine causa vocabulum spectans ad rationem potius dicitur esse arbitrium quam iudicium. Et enim liberum arbitrium facultas duarum potentiarum, ita quod ratio se habet in ratione materialis et decernere habet ad nutum et imperium voluntatis.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e119">Ad illud ergo quod obicitur, quod philosophorum non est liberum arbitrium cognoscere, dicendum quod de libero arbitrio est loqui dupliciter : aut secundum quod est principium operum moralium aut secundum quod est principium operum gratuitorum. Et primo modo est de consideratione philosophorum, illorum maxime qui versati sunt circa mores componendos, quorum liberum arbitrium est principium secundum regulam et dictamen iuris naturalis, quod est unicuique impressum. Secundo modo est de consideratione theologorum, quia sic habet aspectum ad divinam gratiam, cuius gratiae cognitio est per fidem catholicam, sine qua omnia opera hominum vana sunt, etsi etiam videantur laudabilia ; et in hac consideratione defecit philosophorum peritia.
Et per hoc patent obiecta.</p>
</div>
<div xml:id="bb-l2d25p1dubia-Dd1e123">
<head xml:id="bb-l2d25p1dubia-Hd1e125">Dub. II.</head>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e128">Item quaeritur de hoc quod dicit, quod secundum praedictam assignationem in his tantum videtur esse liberum arbitrium qui voluntatem mutare possunt. Si enim liberum arbitrium non tantummodo est in homine secundum statum viatoris, immo etiam secundum statum comprehensionis et beatitudinis, sicut determinatum luit supra, distinctione septima, praedicta assignatio sive definitio non videtur esse congrua. Praeterea, non solummodo hi qui habent voluntatem vertibilem, sed etiam hi qui habent voluntatem invertibilem, habent <quote xml:id="bb-l2d25p1dubia-Qd1e130">liberum de voluntate iudicium</quote>. Ergo falsum dicit Magister, qui dicit quod praedicta assignatio solum his convenit qui habent voluntatem vertibilem.
</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e134">Iuxta hoc quaeritur, cum diversae assignationes liberi arbitrii ponantur a Sanctis, et unius rei unica est definitio, quae sit illarum assignationum differentia. <name ref="#Augustine">Augustinus</name> enim definit, sicut habitum est in distinctione praecedentis, sic : <quote xml:id="bb-l2d25p1dubia-Qd1e139">Liberum arbitrium est facultas voluntatis et rationis, qua bonum eligitur</quote> etc. <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, in libro De libero arbitrio, definit sic :<quote xml:id="bb-l2d25p1dubia-Qd1e145"> Liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem propter se ipsam</quote>. <name ref="#Bernard">Bernardus</name>, in libro De libero arbitrio, sic : <quote xml:id="bb-l2d25p1dubia-Qd1e152">Liberum arbitrium est consensus ob voluntatis inamissibilem libertatem et rationis indeclinabile iudicium</quote>.
Quaeritur igitur quae sit istarum rationum differentia ; de singulis enim disputare parum est utile et parum facit ad propositum.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e156">Respondeo : Dicendum quod verbum Magistri propositum non refertur ad illam notificationem philosophorum in hac distinctione propositam : Liberum arbitrium est liberum de voluntate iudicium, sed ad illam refertur quae posita fuit in praecedenti distinctione : Liberum arbitrium est facultas voluntatis et rationis, qua bonum eligitur etc. Et quantum ad illam dicit Magister quod non convenit liberum arbitrium alicui nisi solum secundum statum mutabilitatis.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e159">Unde nota quod liberum arbitrium potest tripliciter considerari : aut in sui generalitate, secundum quod convenit creaturae et Creatori, et sic definitur ab Anselmo, cum dicitur : Liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem etc. ; aut secundum esse quod habet in creatura, non concernendo statum, et sic est definitio illa Bernardi : Liberum arbitrium est consensus etc. ; aut quantum ad statum viatoris, et sic est illa <name ref="#Augustine">Augustini</name> : Liberum arbitrium est facultas etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e166">Possunt tamen nihilominus praedictae notificationes aliter distingui ab invicem. Liberum enim arbitrium habet comparationem ad actum, habet comparari ad actum et obiectum, habet tertio comparari ad actum et obiectum et finem ultimum. Quantum ad primam considerationem definitur a <name ref="#Bernard">Bernardo</name> ; quantum ad secundam ab <name ref="#Augustine">Augustino</name> ; quantum ad tertiam ab Anselmo ; et hoc patet consideranti ipsas notificationes. Unde <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, definiens liberum arbitrium, non solum dicit ipsum esse potentiam servandi rectitudinem, sed etiam addit propter se ; propter enim dicit causam finalem, et refertur hoc quod est se ad rectitudinem, ut sit sensus : propter se, id est propter ipsam rectitudinem.
Sed hic attendendum est quod alia est rectitudo quae servatur et alia propter quam servanda est. Haec enim est creata, illa increata. Quia tamen una intelligitur in altera, hoc relativam se cum refertur ad rectitudinem creatam, potest supponere pro rectitudine increata, in ipsa creata rectitudine intellecta, sicut prima veritas in omni veritate et prima bonitas in omni bonitate.</p>
</div>
<div xml:id="bb-l2d25p1dubia-Dd1e179">
<head xml:id="bb-l2d25p1dubia-Hd1e181">Dub. III</head>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e184">Item quaeritur de hoc quod dicit : Sed aliter accipitur liberum arbitrium in Creatore quam in creaturis.
Sed contra hoc est quod <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, De libero arbitrio, dicit quod eadem debet esse definitio liberi arbitrii in homine et in Deo, sicut eadem est ratio hominis et asini in animali.
Item, hoc videtur per rationem, quam ipse assignat quod liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem, quae non tantum convenit Creatori, immo etiam creaturae.
Item, si anima secundum liberum arbitrium maxime Deo assimilatur, videtur quod liberum arbitrium in Deo et in homine sit conformiter.</p>
<p xml:id="bb-l2d25p1dubia-d1e190">Respondeo : Dicendum quod est loqui de libero arbitrio secundum generales conditiones et secundum speciales. Si loquamur secundum generales conditiones, sic liberum arbitrium dicit facultatem liberam a coactione et ordinatam ad rectitudinis conservationem. Et hoc modo reperitur in creatura et Deo conformiter et secundum eamdem rationem, non conformitate et unitate univocationis, sed potius analogiae et consimilis habitudinis, quae inter Deum et creaturam esse potest, sicut in primo libro in pluribus locis ostensum fuit.
Alio modo est loqui de libero arbitrio secundum proprietates speciales, et sic liberum arbitrium est facultas, quae quidem non est substantia rei, sed quaedam habilitas. Sic etiam est potestas servandi rectitudinem, quod non est ipsa rectitudo ; et ideo potest a rectitudine obliquari, quantum est de se, in creatura. In Deo autem liberum arbitrium est ipsa divina essentia, est etiam ipsa iustitia, ideo nec obliquari potest nec mutari. Et quantum ad has conditiones speciales dicit Magister in littera, liberum arbitrium aliter in Deo, aliter in creaturis reperiri.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>