-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-l2d27dubia.xml
98 lines (97 loc) · 18.4 KB
/
bb-l2d27dubia.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Dubia</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Dubia</title>
<date when="2018-03-24">March 24, 2018</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="Quaracchi1885">Quaracchi 1885, Volume 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2018-03-24" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-l2d27dubia">
<head xml:id="bb-l2d27dubia-Hd1e99">Dubia</head>
<div xml:id="bb-l2d27dubia-Dd1e102">
<head xml:id="bb-l2d27dubia-Hd1e104">Dub. I.</head>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e107">In parte ista sunt dubitationes circa litteram. Et primo quaeritur de hoc quod dicit : Operans gratia dicitur, in quantum voluntatem hominis liberat ; cooperans vero, in quantum eamdem adiuvat. Gregorius enim, in Moralibus, distinguens gratiam praevenientem et subsequentem, dicit ita, quod gratia praeveniens attenditur quantum ad dona naturae, subsequens vero quantum ad dona gratiae : ergo, si idem est gratia operans et cooperans, videtur quod operans non dicatur illa quae hominis voluntatem liberat.
Si forte tu dicas quod alio modo accipitur ibi praeveniens et subsequens, tunc est quaestio de ratione istorum nominum, quare scilicet sic nominatur ut dicatur quaedam praeveniens, quaedam subsequens, quaedam operans, quaedam cooperans. Videtur enim quod omnis gratia sit cooperans, quia nulla operatio debetur formae alicui per se nisi cum subiecto. Videtur etiam quod nulla debeat dici praeveniens : aut enim praeveniens dicitur per comparationem ad actum aut per comparationem ad subiectum. Si per comparationem ad actum, sic omnis forma debet dici praeveniens, quia omnis forma praecedit actum suum. Si per comparationem ad subiectum, sic nulla debet dici praeveniens, cum nulla sit ante subiectum suum.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e110">Est igitur quaestio, cum gratia a diversis diversimode dicatur et huiusmodi nomina diversimode exponantur, unde haec diversitas veniat.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e113">Respondeo : Dicendum quod, cum gratia una sit, multiplices tamen habet divisiones secundum diversas considerationes. Habet enim gratia comparari ad suum principium a quo, habet comparari ad suum subiectum in quo, habet nihilominus comparari ad suum oppositum contra quod, habet comparari ad suum effectum ad quem ordinatur.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e116">Per comparationem ad suum principium, sic dividitur gratia in gratiam praedestinationis, vocationis, iustificatlonis et magnificationis. Primo enim Deus gratiam praeparat, secundo offert, tertio confert et quarto complet. Et secundum hoc attenditur praedicta divisio, quae sumitur de eo quod dicit Apostolus ad Romanos 8, 30.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e120">Secundum autem quod gratia comparatur ad suum subiectum, sic dividitur in gratiam cogitationis, voluntatis et perfectionis, secundum triplicem potentiam eius substantiae in qua est gratia, videlicet secundum intellectivam, affectivam et operativam. Et haec divisio ponitur a <name ref="#Bernard">Bernardo</name>, in libro De libero arbitrio.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e126">Secundum autem quod comparatur ad suum oppositum, sic est illa divisio gratiae, quae est gratia protectionis, liberationis, extractionis et salvationis. Sumitur enim haec divisio secundum quod gratia adiuvat contra multiplex malum, videlicet malum tentationis sive pugnae, malum persecutionis sive miseriae, malum culpae et malum sequelae. A primo protegit, a secundo liberat, a tertio extrahit et a quarto salvat. Et haec divisio sumitur pro eo quod dicitur Isaiae 31, 5 : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e128" source="http://scta.info/resource/is31_5">Protegit Dominus exercituum Iudam et Ierusatem, protegens et liberans, transiens et salvans</quote>.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e132">Secundum comparationem ad effectum ad quem est, dividitur in praevenientem et subsequentem sive operantem et cooperantem, quae sunt differentiae gratiae secundum effectus quos habet in ipsam voluntatem. Dicitur enim gratia praeveniens, in quantum ipsam voluntatem facit bonam ; et ideo praevenit, quia non est a libero arbitrio, sed potius infunditur ab ipso Deo. Cooperans vero sive subsequens dicitur, in quantum adiuvat liberum arbitrium respectu boni operis eliciendi.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e135">Et notandum quod secundum quod nomen gratiae diversimode accipitur, sic etiam et istae duae differentiae, praeveniens et subsequens. Accipitur enim gratia uno modo largissime, et sic comprehendit dona naturalia et dona gratuita : utraque enim desursum sunt. Et hoc modo gratia habet dividi in praevenientem et subsequentem, ita quod praeveniens vocantur dona naturalia, subsequens vero dona gratuita ; et sic accipit Gregorius, in Moralibus.
Alio modo accipitur gratia minus communiter, et sic comprehendit gratiam gratis datam et gratum facientem ; et tunc dividere gratiam in praevenientem et subsequentem nihil aliud est quam dividere gratiam in gratis datam et gratum facientem. Et sic dividit <name ref="#Bernard">Bernardus</name>, cum dicit quod quaedam est gratia quae seminat cogitatum, et hanc vocat gratiam praevenientem ; quaedam, quae perficit bonum, et hanc dicit gratiam subsequentem. Ait enim sic, in libro De libero arbitrio : Haec tria in nobis operatur Deus, scilicet cogitare, velle et perficere. Primum sine nobis operatur, secundum nobiscum et tertium per nos.
Accipitur et gratia stricte, et sic comprehendit gratiam gratum facientem et gloriam ; et tunc dividere gratiam in praevenientem et subsequentem non est aliud quam dividere in gratiam et gloriam. Et sic dividit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro De natura et gratia cum ait : Gratia praevenit, ut pie vivamus ; subsequitur, ut cum illo semper vivamus. Nunc praevenit, ut vocemur ; tunc subsequitur, ut glorificemur.
Accipitur etiam gratia magis stricte, et tunc nominat solum gratiam gratum facientem ; et tunc dividere eam per praevenientem et subsequentem, hoc est secundum duplicem effectum gratiae, qui potest distingui tripliciter : vel ita, quod unus effectus sit contra malum et alter ad bonum ; vel ita, quod uterque sit ad bonum, sed unus competat gratiae secundum quod informat, alter, secundum quod movet ; vel ita, quod uterque attribuatur gratiae moventi, sed unus in ingressu et alter in profectu. Et sic tripliciter exponitur ab <name ref="#Augustine">Augustino</name>, in libro De natura et gratia. Uno modo sic : gratia praeveniens hominis voluntatem liberat et praeparat ; subsequens vero, in quantum eamdem adiuvat. Secundo modo sic : gratia praeveniens praevenit voluntatem, ut sanemur ; et subsequitur, ut sanati vegetemur. Tertio modo sic : gratia praevenit voluntatem ut velit ; et subsequitur ne frustra velit.
Et per hoc patet responsio ad obiecta.</p>
</div>
<div xml:id="bb-l2d27dubia-Dd1e148">
<head xml:id="bb-l2d27dubia-Hd1e150">Dubium II</head>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e153">Item quaeritur de hoc quod dicit secundo capitulo : Praemittendum est tria esse genera bonorum. Alia namque sunt magna, alia minima, alia media. Videtur enim ista divisio boni esse insufficiens, quoniam multae sunt aliae bonorum differentiae. Est enim bonum fortunae et bonum naturae et bonum gratiae et gloriae. Si tu dicas quod istae differentiae reducuntur ad has quaeritur tunc sub qua istarum contineatur bonum quod Deus est sive ipsa anima. Si tu dicas quod sub magnis bonis, contra : Magna bona sunt, ut dicit, quibus non contingit male uti ; sed Deo potest quis male uti, sicut cum diligit propter aliud : ergo non continetur sub magnis bonis. Item, arguitur ex hoc : si Deo contingit male uti, videlicet cum refertur ad aliud, et Deus est optimus inter omnia bona : ergo omnibus bonis contingit male uti : ergo nulla sunt bona magna. Falsum igitur dicit, cum dicit quod magna bona sunt, quibus non contingit male uti.
Item, videtur male exemplificare de virtutibus. Nam aliquis potest de virtutibus superbire, potest etiam virtutes propter laudem humanam amare, et hoc est abuti : ergo videtur quod virtutibus possit abuti : ergo sub magnis bonis non possunt contineri.
</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e156">
Respondeo : Dicendum quod <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, cum dividit bonum per istas tres differentias, scilicet per bonum maximum et medium et infimum, non generaliter accipit divisionem boni, sed eius boni quod est bonum alicui, et hoc est bonum per quod contingit aliquo modo in finem ordinari ; et ideo dividit hic bonum utile. Et propter hoc, cum triplex sit differentia boni utilis, per quod quis ordinatur in finem, triplicem boni ponit differentiam. Aliquid enim sic est utile ad finem ut tamen sine illo possit ad finem perveniri, sicut sunt bona corporalia. Aliquid autem est ita utile ad finem ut tamen sine illo non possit ad finem perveniri, per ipsum tamen potest quis a fine deordinari, sicut est liberum arbitrium, quo contingit male uti. Aliquid est ita utile quod sine ipso ad finem non potest perveniri nec per ipsum contingit aliquo modo a fine deordinari, sicut est virtus gratuita. Et quoniam in primo bono minima est utilitas, in secundo vero maior, in tertio maxima, hinc est quod dividit bonum per has tres differentias, scilicet per bona minima, media et magna.
Et patet divisionis sufficientia et responsio ad illud quod obicitur de summo bono, quod Deus est.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e162">Ad illud vero quod obicitur, quod virtutibus contingit male uti, dicendum quod uti aliquo est multis modis, sicut dictum fuit in primo libro, videlicet sicut instrumento et habitu directivo vel sicut obiecto. Primo modo nullo modo contingit male uti virtute, quia virtus, quantum est de se, semper ad bonum dirigit, nec unquam per virtutem aliquid ordinatur ad malum, quia virtus est bonus usus voluntatis, ut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>. Secundo modo contingit male uti virtutibus, nec est aliquid ita bonum circa quod non possit se liberum arbitrium deordinare, inordinate amando illud.</p>
</div>
<div xml:id="bb-l2d27dubia-Dd1e169">
<head xml:id="bb-l2d27dubia-Hd1e171">DUBIUM III.</head>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e174">Item quaeritur de illa ratione virtutis quam ponit in littera : Virtus est bona qualitas mentis etc. Videtur enim haec notificatio primo redargui posse a modo praedicandi. <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e176">Nihil enim quod praedicatur de altero in abstractione praedicari habet de altero in concretione</quote>, sicut dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name> : si ergo virtus est bonitas, nullo modo virtus dicenda est esse bona.
Item, redarguitur praedicta definitio a defectu convertibilitatis in praedicando, quia tota haec ratio convenire potest gratiae et donis et aliis habitibus animae.
Item, redargui potest a falsitate in hoc quod dicit : quam Deus in nobis sine nobis operatur ; hoc enim est contra <name ref="#Augustine">Augustinum</name>, qui dicit quod <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e185">qui creavit te sine te, non iustificat te sine te</quote>. Et <name ref="#Bernard">Bernardus</name> etiam dicit quod ad opus nostrae salutis duo concurrunt, scilicet Deus et liberum arbitrium.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e192">Iuxta hoc quaeritur, cum unius rei una sit definitio, et differenter definiatur a diversis ipsa virtus, quomodo illae definitiones distinguuntur?</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e195">Respondeo : Dicendum quod virtus accipitur communiter, proprie et magis proprie.
Secundum quod communiter accipitur, sic comprehendit virtutem moralem et naturalem, et sic dupliciter habet definiri : aut in comparatione ad actum aut in comparatione ad actum et finem ultimum. Primo modo definitur a <name ref="#Aristotle">Philosopho</name>, De caelo et mundo, cum dicit : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e200">Virtus est ultimum potentiae de re</quote>. Secundo modo definitur ab eodem, in VII Physicorum : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e203">Virtus est dispositio perfecti ad optimum</quote>. Istae enim duae sunt notificationes virtutis in sua generalitate, prout comprehendit virtutem moralem et naturalem.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e207">Alio modo consideratur virtus proprie, prout comprehendit moralem tantum, extenditur tamen ad politicam et gratuitam. Et sic dupliciter habet considerari : aut per comparationem ad ipsum actum aut per comparationem ad principium directivum. Si per comparationem ad actum, sic definitur a <name ref="#Aristotle">Philosopho</name>, in Ethicis : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e212" source="http://scta.info/resource/aristneth-l2">Virtus est habitus, qui perficit habentem et opus eius bonum reddit</quote>. Per comparationem autem ad principium directivum sic definitur ab eodem <name ref="#Aristotle">Philosopho</name> ibidem : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e218" source="http://scta.info/resource/aristneth-l2">Virtus est habitus voluntarius in medio consistens, recta ratione determinatus, prout sapiens determinabit</quote>. Et secundum hoc etiam definitur a Tullio per alia verba : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e221">Virtus est habitus mentis, in modum naturae rationi consentiens</quote>. Secundum hanc duplicem comparationem definitur ab <name ref="#Augustine">Augustino</name> virtus moralis per alia verba idem significantia, in libro De spiritu et anima, sic : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e228">Virtus est habitus mentis bene compositae</quote> ; in libro De quantitate animae : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e231">Virtus, est aequalitas vitae, rationi undique consentiens</quote>. Hae duae notificationes, si quis attendat, realiter idem sunt cum praedictis, et tam istae quam illae sunt illius virtutis quae per assuetudinem habet acquiri.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e236">Tertio modo potest considerari virtus magis proprie, prout accipitur pro virtute gratuita, et sic quadrupliciter potest comparari, videlicet ad finem, ad subiectum, ad actum et ad suum principium, secundum quadruplex genus causae, videlicet finalis, materialis, formalis et efficientis. In comparatione ad finem sic definitur ab <name ref="#Augustine">Augustino</name>, in Soliloquiis : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e241">Virtus est ratio recta ad suum finem perveniens</quote>. In comparatione vero ad subiectum quod informat, quod est ipsa voluntas, sic definitur ab eodem, De civitate Dei : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e244" source="http://scta.info/resource/adcd-l14">Virtus est bona voluntas</quote>. In comparatione vero ad actum proprium sive complementum sic datur illa, De moribus Ecclesiae : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e247">Virtus est ordo amoris sive amor ordinatus</quote>. In comparatione vero ad suum principium effectivum datur illa quae ponitur a <ref xml:id="bb-l2d27dubia-Rd1e250" target="http://scta.info/resource/pl-l2d27c5-d1e111">Magistro in littera</ref> : <quote xml:id="bb-l2d27dubia-Qd1e254" source="http://scta.info/resource/pl-l2d27c5-d1e111"> <!-- actually seems to be a quote from Augustine-->Virtus est bona qualitas mentis</quote> etc. In qua definitione hoc quod dicitur qualitas mentis, ponitur pro genere, et subi unguntur tres differentiae. Per hoc quod dicitur : qua recte vivitur separatur a bonis corporalibus. Per hoc quod dicitur : qua nemo male utitur separatur a proprietatibus spiritualibus et naturalibus. Per hoc autem quod subiungitur : quam Deus in nobis sine nobis operatur, separatur a proprietatibus spiritualibus et consuetudinibus, quae, etsi sint boni usus potentiarum animae, non sunt tamen per infusionem, sed per acquisitionem. Et sic patet intellectus huius definitionis et distinctio ab aliis.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e260">Ad illud quod obicitur, quod non debet dici bona, cum sit bonitas, dicendum quod in primis intentionibus est praedicatio reflexa propter simplicitatem. Haec autem non habet locum in his quae sunt determinati generis, de quibus <name ref="#Aristotle">Philosophus</name> loquitur ; non enim dicitur : albedo est colorata.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e266">Ad illud quod obicitur, quod non est convertibilis, dicendum quod hic non definitur virtus, prout distinguitur contra dona et alios habitus gratuitos, sed prout nomine virtutis clauditur omnis qualitas animae gratuita.
Posset tamen dici quod per appropriationem recte vivere est virtutum, expedite donorum, sed perfecte beatitudinum, sicut alibi manifestabitur.</p>
<p xml:id="bb-l2d27dubia-d1e269">Ad ultimum dicendum quod sine nobis non privat ex parte liberi arbitrii dispositionem susceptivam ipsius virtutis, sed potestatem effectivam.</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>