-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 1
/
bb-l2d8p2a1q3.xml
312 lines (282 loc) · 14.8 KB
/
bb-l2d8p2a1q3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>II, Distinctio 8, Pars 2, A. 1, Q. 3</title>
<author ref="#Bonaventure">Bonaventure</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>II, Distinctio 8, Pars 2, A. 1, Q. 3</title>
<date when="2018-03-24">March 24, 2018</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="Quaracchi1885">Quaracchi 1885, Volume 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2018-03-24" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on"/>
</front>
<body>
<div xml:id="bb-l2d8p2a1q3">
<head xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Hd1e99">II, Distinctio 8, Pars 2, A. 1, Q. 3</head>
<head xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Hd1e102" type="question-title">Utrum daemones possint illudere sensus.</head>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e105">Tertio loco quaeritur, utrum daemon possit
sensus illudere. Et quod sic, videtur.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e108">1 . Super illud Exodi septimo: <quote xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Qd1e110" source="http://scta.info/resource/ex7_11">Fecerunt magi
per incantationcs et arcana quaedam similiter</quote> ,
dicit Glossa Rabani : <quote xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Qd1e113">Diabolicis figmentis spectan-
tium oculos illudebant, ut res in sua specie rema-
nentes aliae viderentur</quote>.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e117">2. Item, in Itinerario Clementis" dixit Niceta
ad Petrum , narraris praestigia Siraonis: <quote xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Qd1e119">Vidimus
canes cantare et iniagines ambulare </quote> ; constat, quod
hoc non fiebat nisi virtute daemonum. Si igitur
daemones liaec et his similia plura faciunt, quae
nullo modo nisi miraculose fieri possunt: ergo ocu-
los spectanlium illudunt, maxiaie cum illa facere
yidentur, ad quae per auxilium naturae iuvari non
possunt.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e124">3. Item, in vitis Patrum ' legitur, quod quidam
adduxerunt quandam puellam ad sanctum patrera,
quae videbatur eis esse equa; sed sanctus pater
deprehendit, quod esset puella: ergo si hoc fiebat
arte diaboHca, apparet etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e127">4. Item, plus est decipere intellectum quam
sensum; sed daemones multos decipiunt et sedu-
cunt quantum ad intellectum: ergo multo fortius
seducere vel illudere possunt quantum ad sensum.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e130">CONTRA: 1. <quote xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Qd1e132">Sensus particularis non errat, ut
dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name>", circa proprium obiectum </quote> , ergo
non percipit nisi quod veruai est; sed delusio sen-
suum non potest esse sine errore et jdeceptione :
ergo etc.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e139">2. Item, cum diabolus facit, aliquem videre asi-
num, vel aliquod aliud animal, ubi non est secun-
dum veritatem, necesse est, quod faciat similitudi-
nem illius animalis in oculo; sed illa similitudo non
potest generari nisi ab illo animali , cum non possit
educi de nihilo: ergo vel oportet, quod afferat asi-
num, vel nunquam faciat eum videri. Sed si asinum
affert', non est ludificatio; si non affert, non im-
mutat: ergo nunquam potest deludendo immutare
vel iramutando illudere.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e142">3. Item, cum hominem facit videri capram, aut
similitudo hominis pervenit usque ad oculum , aut
non. Si sic: ergo cum iudicet secundum similitudi-
nera receptam, iudicabit, illura ' esse hominem: ergo
non decipietur. Si non pervenit; quaero, quid im-
pedit? et videtur, quod nihil possit. Existente enim
medio illuminato, necesse est, obiectura raultiplicari
per medium , si uon adsit corporeura obstaculum :
ergo videtur, quod nullo modo possit ibi esse lu-
dificatio sensus.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e145">4. Itera, cura facit videri quod non est, aut
hoe facit imrautando virtutem, aut imuiutando ocu-
lum, aut obiectum. Si inr.mutando ohiectum , ergo
est verura rairaculum, non ergo praestigium. Si
irarautando organum vel virtutem, cum haec sint
digniora, tunc erit maius miraculum: ergo falsa
miracula erunt maiora veris; quod si hoc est falsum,
redit idera quod prius.</p>
<div xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Dd1e149">
<head xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Hd1e151">CONCLUSIO</head>
<head xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Hd1e154" type="question-title">Daemon sensus nostros illudere potest, sive ostendendo
praesens esse quod non est, sive aliter
ostendendo quam est, sive abscondendo quod
praesens est.</head>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e157">Respondeo : Ad praediclorum intelligentiam at-
tendendum est, quod absque dubio daemones sensus conciasio i., j
possunt deludere, sicut multiplex experientia docet.
Modum autem assignare est valde difficile, el ad '
hoc plures doctores conati sunt diversiraode.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e160">Quidam namque voluerunt inodura huius delu- opiaio i.
sionis assignare dicentes, hoc supra naturam esse;
tripliciter autem hoc fleri posse. Potest enim hoc '
facere daemon a superiori influendo, ab intrinseco
phanlasmata movendo, ab extrinseco species obii-
ciendo. A superiori influendo, dicunt hoc modo fleri
posse: quia daeraon per naturam superior est sensu
corporeo; et quia superiora nata sunt influere in
inferiora, daemon potest species, quas habet in se,
sensui imprimere, tam interiori quara exteriori;
quae tanien rainus sunt spirituales in suscipiente
quam in dante , quia <quote xml:id="bb-l2d8p2a1q3-Qd1e162"> quod recipitur in aliquo est
per modura recipientis, non per modum recepti ' </quote> . —
Similiter ab interiori phantasmata movendo , dicunt
sic posse accidere: sicul accidit in soranis, ex raotu
phantasmalum et defluxu ab organo excitari vir-
tutem sensitivam interius et fieri somnium , in quo
videtur homini, quod videat vel audiat veritatem,
cum phantasraa rei pervenit ad organum visus vel
auditus: sic et in proposito daemon potest phanta-
smala existentia in organo interiori facere defluere
ad organa sensuum ; et sic videtur homini , quod
videat vel sentiat ipsara rem; dum ex rei phanta-
smate forraatur organum , et intentio sensus super
illud convertitur, iudicat de similitudine, ac si esset
veritas. — Ab exteriori vero species obiiciendo, potest
hoc modo sensum ludificare. Unaquaeque enira res
nata est speciem suam susceptibili dare. Et si esset
aliquid, quod non tantum susciperet speciem, sed
etiam tenere posset ; posset circumferri et alicui pro
veritate offerri; sicut ostenditur luna in puteo. Quia
ergo non latet daemonem natura specularis, non
solura susceptiva specierum, sed etiam retentiva;
mediante illa potest, quamcumque vult et cuiuscum-
que rei vnlt. speciem pro veritate sensibus nostris
offerre; quara cum pro veritate accipiunt, ludifi-
cantur. — Hunc igitur triplicem moduin dicunt dae-
moni esse possibilem ; et eum modo uti hoc ", modo
illo, et modo tertio. -- Sed quilibet horum modorum
interius consideranti Iiabet aliquid improbabi-
litatis. Non enim videtur possibile, quod substantia
spiritualis, quae habet in se species omnino imma-
teriales, possit eas sensibus imprimere, cum omnino
sit virtus improportionabiiis '. Nec etiam videtur,
quod species ab organo interiori regrediatur , cum
iste sit ordo retrogradus. Praeterea mirum valde
esl, si daemon invenit ita niagnum speculum, in
quo in sua magnitudine et latitudine possit osten-
dere unum castruni, sicut pluribus aliquando est
ostensum. Mirum etiam est, si videt quis ita rem,
quod non potest videre speculum. Mirabilis est
etiam natura talis rei corporaJis, quae speciem po-
test suscipere et tenere, cum videamus, speciem ab
obiecto ^ sensibiliter separari non posse.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e166">Ideo alius est raodus dicendi, qui magis est
consonus naturae et inteliigentiae, quod daemon po-
lest ludificare sensus, sive ostendendo praesens esse
quod non est, sive aliter ostendendo quam est,
sive abscondendo quod praesens est. Primum qui-
dem facit species offerendo, secundum facit sensuni
vel obiectura divariando, tertium vero facit impe-
'rimns mo- dimentum praestando. — Primum intelligi potest sic.
Quando pliantasmata existentia interius offeruntur
forti oblatione ipsi virtuti interiori, vel virtus inte-
rior fortiter illis intendit^; similitudo rei videtur
esse veritas. Hoc manifestum est per naturam. Nam
phrenetico propter ascensum fumositatum ad cere-
brum ex modica occasione exteriori videtur ei ,
quod videat multa, quae non sunt sibi praesentia,
vel qnod audiat. Similiter per fortem conversionem
intenlionis pliantasma videtur veritas, sicut Augu-
stinus exemplificat in libro de Trinitate ', quod qui-
dam tanta conversione recogitabat cuiusdam mulie-
ris imaginem, quod ei carnahter commisceri vide-
batur, etiam vigilando.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e170">Per hunc modum daemon potest sive intentio-
nem ad iraaginem convertere, sive fumos aliquos
immittendo spiritum animalem immutare et phan-
tasmata diversimode variare el intentioni olferre, et
sic diversa homini facere apparere; et hoc modo
utitur freqnentissime. Et huius signum est, quia
nunquam facit hominem aliquid sentire ^ , cuius
iraaginem non habeat in interiori organo virtutis
imaginariae. Nunquam enira caecos naturaliter facit
soraniare de coloribus, nec surdos de sonis, nec
eis lalia repraesentat in vigilia vel in soninis. —
Secundum inodura iMSSuraus intelligere sic. Quod secundus
niodus.
res alio niodo vel sub alia dispositione appareat
sensui. quara sit naturaliter, potest contingere pro-
pter variationera aliquara ex parte orcjani; sicut
quando humor sanguineus vel vapor igneus descen-
dit ad oculos, videtur homini, quod ea quae exte-
rius sunt, sint rubea; vel propter variationem ali-
quam ex parte obiecti, sicut contingit aliquando,
quod ex posilione candelae ° et dispositione palearum
videntur paleae serpentes esse operatione naturali.
Simile est in aliquibus virtutibus quarundam rerum
mineralium. — Et quia iste raodus non latet daeraones, .^ppiicatur.
et sunt ministri veloces, potentes quae necessaria
sunt ad haec statim afferre; ideo sensus uostros
frequenter deludunt, ostendentes rem aliter, quam
sit, dum eam faciunt aliter, quara se habeat, ap-
parere. Quod quidem fit variationem modicam in-
ducendo circa organum vel obiectum ; quae quidem
variatio non mutat forraam , sed solum est ex qua-
dam accidentali adhaerentia, et est ut passio, non
ut passibilis qualitas '. — Tertium modum sic pos- Ter^ mo-
sumus intelligere. Res siquidem, quae praesto est,
sensum nostrura ^sine visibih obstaculo dupliciter
potest latere: aut quia impeditur virtus seiisus, ne
perveniat ad sensibile; aut quia impeditur species
sensibilis, ne perveniat ad sensum ; et ulroque modo
impeditur sensus, ne percipiat quod sibi est prae-
sto. — Utrumque autem horuni satis credendum est Appiicamr.
esse possibile virtuti daemonis. Et ideo dicilur posse
facere per hanc viam, ut hominem reddat invisibi-
lera, quod taraen certura non est; si tamen est, Noiandum.
hac via posse fieri " , non est multum incredibile.
</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e173">His visis patet responsio ad quaestionem propo-
sitam, quoniam terminanda est in partem aflirma-
tivam; patet etiam in parte responsio ad obiecta.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e176">1. Ad illud enim quod obiicitur, quod sensus ^"'^''.'('"^•'iP'
non errat circa proprium obiectum; dicendum. quod
hoc inlelligitur, quantura est de sui natura, salva
scilicet media dispositione organi, medii et obiecti. '"'""""lum.
Intelligitur etiam de sensu particulari per se. In
hac aulem deceptione sensus comnmnis sive phan-
tasia , quae dicitur collativa , admiscetur sensui
particulari et iudicat, esse alterius quod est suura °.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e179">2. Ad illud quod obiicitur, quod nulla res po-
test videri nisi per suain speciem; dicendum, quod
speciem nec de novo dal nec de novo aflert; sed
illara quae erat in piiantasia, tam' vivaciler vir-
tuti illi interiori obiicit, ut credat, se rem exterio-
rem sensiljileni intueri.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e182">3. Ad illiid quod obiicitur, qiiud facit hominem
videri capram, utrum illa species hominis deferatur ad
visum; dicendum, quod fortassis impedit, ne perveniat
ad visum, vel visus ad eam , vel sallem impedit , ne
perveniat ad iudicium, dum loco illius offert speciem
caprae, quam habet in phantasia; et sic, dum aspi-
cit ad corpus humanum, aestimal se videre capram.</p>
<p xml:id="bb-l2d8p2a1q3-d1e185">4. Ad illud quod quaeritur, ubi faciat immuta-
tionem , vel circa organum , vel obiectum , vel vir-
tutem; dicendum, quod potest facere et facit circa
omnia haec pro loco et tempore, sicut sibi vide-
tur expedire. Nec tamen sequitur, quod sit verum
miraculuin , quia non est ibi vera formarum trans-
mutatio aut inductio, sed solum quaedam transito-
ria et quasi momentanea imnuUatio, quae, cum
ostendat , circa rem veram transmulationem esse,
non est verum miraculum, sed vanum et falsum
praesligium. '</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>