-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e1915.xml
371 lines (371 loc) · 28.1 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e1915.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 2</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 2</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="91-r"/>
<cb ed="#L" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-d1e1915"><!-- l1d39q2 -->
<head xml:id="jsnvu6-d1e1915-Hd1e101">Quaestio 2</head>
<head xml:id="jsnvu6-d1e1915-Hd1e103" type="question-title">Utrum Deus cognoscat infinita</head>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e106">
<lb ed="#L" n="107"/>QVAESTIO SECVNDA.
<lb ed="#L" n="108"/>Vtrum deus cognoscat infinita.
<lb ed="#L" n="109"/>Thom. 1. 4. 14. artic. 12.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e115">
<lb ed="#L" n="110"/>SECVNDO quaeritur vtrum Deus cognoscat
in<lb ed="#L" n="111" break="no"/>finita. Et videtur quod non, quia sicut scientia nostra
<lb ed="#L" n="112"/>mensuratur a rebus, ita scientia dei est mensura
re<lb ed="#L" n="113" break="no"/>rum: sed contra rationem infiniti est esse mensuratum,
<lb ed="#L" n="114"/>ergo contra rationem infiniti est esse scitum a deo.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e128">
<lb ed="#L" n="115"/>
<!--2--> Item quicquid scitur scientia comprehenditur, vt dicitur 12
<lb ed="#L" n="116"/>de ciuit. dei, sed infinitum non potest comprehendi, quia eius
<lb ed="#L" n="117"/>semper est aliquid extra, vt dicitur 3. Physic. quare &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e140">
<lb ed="#L" n="118"/>
<!--3--> SED CONTRA. plus se extendit diuina scientia quam
<lb ed="#L" n="119"/>potentia (scit enim mala quae tamen non potest) sed potentia
<lb ed="#L" n="120"/>dei se extendit ad infinita, ergo fortiori ratione scientia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e151">
<lb ed="#L" n="121"/>
<!--4--> RESPONSIO. Circa quaestionem istam duo sunt
<lb ed="#L" n="122"/>facienda per ordinem. Quia primo distinguetur de infinito
<lb ed="#L" n="123"/>Secundo soluetur quaestio ponendo duas opiniones &
elicien<lb ed="#L" n="124" break="no"/>do probabiliorem.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e164">
<lb ed="#L" n="125"/>
<!--5--> Quantum ad primum sciendum est quod infinitum dicitur per
<lb ed="#L" n="126"/>priuationem finis. Finis autem dicitur dupliciter. Vno modo
di<lb ed="#L" n="127" break="no"/>citur finis vltimum secundum quantitatem intra quod est tota
<lb ed="#L" n="128"/>rei quantitas & extra nihil. Alio modo dicitur finis generalius:
<lb ed="#L" n="129"/>illud, scilicet quod includit totam rei essentiam, ita quod nihil e
<lb ed="#L" n="130"/>est extra: & sic diffinitio dicitur terminus seu finis a
Philoso<lb ed="#L" n="131" break="no"/>pho 2. Metaphys. & secundum hoc infinitum dicitur duplicite
<lb ed="#L" n="132"/>secundum substantiam & secundum quantitatem. De primo
infi<lb ed="#L" n="133" break="no"/>nito soluta est quaestio supra distin. 35. vbi ostensum est quod deus,
<lb ed="#L" n="134"/>perfecte & comprehensiue cognoscit essentiam suam quae est
infi<lb ed="#L" n="135" break="no"/>nita: & ideo de hoc nihil plus ad praesens. Infinitum autem secun
<lb ed="#L" n="136"/>dum quantitatem est duplex, videlicet secundum magnitudinem
<lb ed="#L" n="137"/>& secundum multitudinem, sicut est duplex quantitas continua
<lb ed="#L" n="138"/>& discreta. Et vtrunque horum potest sumi, vel secundum actum
<lb ed="#L" n="139"/>simpliciter, vel secundum actum permixtum potentiae: ad hos
<lb ed="#L" n="140"/>autem modos reducuntur omnes modi infiniti proprie accepti,
<lb ed="#L" n="141"/>Infinitum autem diuisione vel appositione, prout de ipsis
loqui<lb ed="#L" n="142" break="no"/>tur Philosoph. 3. Phys. reducitur ad infinitum secundum
multi<lb ed="#L" n="143" break="no"/>tudinem, nam continuum quod diuiditur in infinitum est
quod<lb ed="#L" n="144" break="no"/>dam quantum actu finitum, sed pro tanto dicitur infinitum
diui<lb ed="#L" n="145" break="no"/>sione, quia susceptibile est infinitarum diuisionum secundum
nu<lb ed="#L" n="146" break="no"/>merum vel multitudinem, secundum quod continet infinitas partes
<lb ed="#L" n="147"/>numero vel multitudine: partes dico non eiusdem quantitaris,
<lb ed="#L" n="148"/>sed eiusdem proportionis, similiter & continuum cui tales partes
<lb ed="#L" n="149"/>apponuntur finitum est secundum magnitudinem, nec per talem
<lb ed="#L" n="150"/>appositionem exceditur quaelibet determinata magnitudo, vi
<lb ed="#L" n="151"/>ostenditur 3. Phys. sed ex hoc solo dicitur infinitum, quia ei appe
<lb ed="#L" n="152"/>nuntur infinitae partes secundum multitudinem. Infinitum
au<lb ed="#L" n="153" break="no"/>tem in tempore & in motu reducuntur ad infinitum secundum
ma<lb ed="#L" n="154" break="no"/>gnitudinem inquantum tempus, & motus accedunt ad rationem
<lb ed="#L" n="155"/>quantitatis continue non permanentis, sed successiue, licet
pro<lb ed="#L" n="156" break="no"/>prie loquendo non sint quantitates, cum non sint secundum se
na<lb ed="#L" n="157" break="no"/>turae absolutae, sed potius modi rerum. De hoc tamen nihil ad
<lb ed="#L" n="158"/>praesens. Cum ergo omnes modi infiniti reducantur ad
infini<lb ed="#L" n="159" break="no"/>tum secundum multitudinem, vel secundum magnitudinem,
suf<lb ed="#L" n="160" break="no"/>ficit in his deducere quaestionem: & sic patet primum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e247">
<lb ed="#L" n="161"/>
<!--6--> Quantum ad secundum sciendum est quod non est intentio
<lb ed="#L" n="162"/>quaestionis quaerere, vtrum deus cognoscat infinitum modo que
<!--00248.xml-->
<pb ed="#L" n="91-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>cognoscuntur negationes, & non entia vel figmenta, vt
chime<lb ed="#L" n="2" break="no"/>ra, sed vtrum intelligatur positiue sub aliqua ratione entis de quo
<lb ed="#L" n="3"/>modo dicit Auicenna, quod qui non intelligit ens nihil intelligit
<lb ed="#L" n="4"/>& sic non cognoscitur nisi quod habet vel habere potest
natu<lb ed="#L" n="5" break="no"/>ram entis. Sic ergo accipiendo quaestionem aut quaeritur de
in<lb ed="#L" n="6" break="no"/>finito secundum magnitudinem, aut de infinito secundum
mul<lb ed="#L" n="7" break="no"/>titudinem, si de infinito secundum magnitudinem, sic adhuc
distin<lb ed="#L" n="8" break="no"/>guendum est de scientia dei, quia quaedam est quae dicitur
scien<lb ed="#L" n="9" break="no"/>tia visionis, quae est solum illorum quae fuerunt, sunt vel erunt &
<lb ed="#L" n="10"/>dicitur scientia visionis pro tanto, quia sicut illa quae videntu
<lb ed="#L" n="11"/>corporaliter habent esse extra videntem, sic illa dicuntur pertinere
<lb ed="#L" n="12"/>ad scientiam visionis, quae quandoque habent esse in actu in
na<lb ed="#L" n="13" break="no"/>tura propria, & non solum in potentia diuina. Alia est scientia
<lb ed="#L" n="14"/>quae dicitur simplicis notitiae qua cognoscuntur quidditates
re<lb ed="#L" n="15" break="no"/>rum & habitudines earum possibiles dato quod nunquam
de<lb ed="#L" n="16" break="no"/>beant esse. Si loquamur de scientia visionis, sic clarum est quod
<lb ed="#L" n="17"/>deus non nouit infinitum secundum magnitudinem. quia nunquam
<lb ed="#L" n="18"/>fuit, nec est, nec creditur quod futurum sit aliquod vnum quantum
<lb ed="#L" n="19"/>infinitum, neque secundum actum simpliciter in continuis
per<lb ed="#L" n="20" break="no"/>manentibus, nec secundum actum permixtum potentiae, vt in suc
<lb ed="#L" n="21"/>cessiuis, puta motu & tempore, non enim ponimus quod tempus 8
<lb ed="#L" n="22"/>motus fuerint ab aeterno, aut debeant durare in infinitum. Si
<lb ed="#L" n="23"/>autem loquamur de scientia simplicis notitiae quae est omnium
<lb ed="#L" n="24"/>possibilium, sic deus cognoscit infinitum secundum magnitudinem
<lb ed="#L" n="25"/>tam in continuis permanentibus quam in successiuis, & de
suc<lb ed="#L" n="26" break="no"/>cessiuis clarum est quoad illos qui ponunt quod motus potuit esi
<lb ed="#L" n="27"/>ab aeterno. Constat enim quod non potuit esse nisi infinitus a part
<lb ed="#L" n="28"/>ante, deus autem cognoscit actu quicquid est possibile. Si vere
<lb ed="#L" n="29"/>motus non potuit esse ab aeterno vt alij aestimant, poterit tamen
<lb ed="#L" n="30"/>inaeternum esse in postea secundum opinionem omnium: Et di
<lb ed="#L" n="31"/>infinito secundum magnitudinem adhuc idem sequitur, vt videtur
<lb ed="#L" n="32"/>quibusdam, cuius ratio est, quia deus cognoscit actu illa quae sunt
<lb ed="#L" n="33"/>in potentia, & simul illa quae sunt successiue. sed infinitum
secun<lb ed="#L" n="34" break="no"/>dum magnitudinem est in potentia vt sit secundum actum saltem
suc<lb ed="#L" n="35" break="no"/>cessiuu, ergo deus cognoscit actu & simul infinitum secundum
<lb ed="#L" n="36"/>magnitudinem, assumptum probatur, quia constat quod motus &
tem<lb ed="#L" n="37" break="no"/>pus, posset durare in infinitum a parte post in succedendo tempus
<lb ed="#L" n="38"/>post tempus & motum post motum: similiter quocunque quanto
prodi<lb ed="#L" n="39" break="no"/>cto & permanente deus posset illud augmentare, vel saltem majus
<lb ed="#L" n="40"/>facere, posset enim majus facere coelo, quia licet quantitas in qui
<lb ed="#L" n="41"/>potest natura sit determinata, tamen potentia diuina potest ir
<lb ed="#L" n="42"/>maiorem quacunque data. Et ita patet quod infinitum secundum
magni<lb ed="#L" n="43" break="no"/>tudinem est in potentia vt sit actu salte secundum actum
succes<lb ed="#L" n="44" break="no"/>siuum, & haec fuit minor, sequitur ergo conclusio, scilicet, quod deum
<lb ed="#L" n="45"/>intelligit actu & simul infinitum secundum magnitudinem, quod si
<lb ed="#L" n="46"/>intelligunt qui hoc ponunt, scilicet, quod deus non solum cognoscit
infi<lb ed="#L" n="47" break="no"/>nitum in magnitudine motu & tempore, cognoscendo, quod dato
quan<lb ed="#L" n="48" break="no"/>tocumque finito possibile est dare majus, & sic semper quod est
co<lb ed="#L" n="49" break="no"/>gnoscere infinitum per partes suas inquantum cognoscitur, quod
qua<lb ed="#L" n="50" break="no"/>cumque parte data possibile est dare vlteriorem. Iuxta illud quod d
<lb ed="#L" n="51"/>citur 3. Phy. quod infinitum est cuius quantitatem accipientibus (quanti
<lb ed="#L" n="52"/>ad partem quae iam existit) semper est aliquid sumere extra,
quar<lb ed="#L" n="53" break="no"/>tum ad partem quae restat accipienda: sic enim non cognoscitur
infi<lb ed="#L" n="54" break="no"/>nitum nisi valde imperfecte, sed potius est ignotum, vt dicitur 3
<lb ed="#L" n="55"/>phy. quia quod cognoscitur de ipso vt acceptum, determinati
<lb ed="#L" n="56"/>est & determinate cognoscitur, & secundum istud est finitum, quod
<lb ed="#L" n="57"/>autem cognoscitur vt accipiendum indeterminatum est, quia
quo<lb ed="#L" n="58" break="no"/>cunque dato adhuc possibile est aliud & ideo indeterminate
co<lb ed="#L" n="59" break="no"/>gnoscitur: quia solum in generali (scilicet, quod possibile est plus
<lb ed="#L" n="60"/>accipi) sed in speciali ignoratur: & secundum hoc attenditur
in<lb ed="#L" n="61" break="no"/>finitas: & ideo infinitum secundum quod infinitum dicit ignotum
<lb ed="#L" n="62"/>nobis, qui solum habemus talem modum cognoscendi ipsum
<lb ed="#L" n="63"/>Deus autem aliter cognoscit infinitum secundum istos:
cogno<lb ed="#L" n="64" break="no"/>scit enim totam possibilem successionem motus & temporis, vi
<lb ed="#L" n="65"/>carentem omni termino extra cum nihil est possibile accipere
<lb ed="#L" n="66"/>sed in ea vel infra eam continetur quicquid est possibile motus
<lb ed="#L" n="67"/>aut temporis, & ideo perfecte cognoscit infinitum, secundum
<lb ed="#L" n="68"/>quod infinitum. Quod autem ita sit, patet consideranti virtutem
<lb ed="#L" n="69"/>rationis prius factae: deus enim cognoscit simul quae sunt
succes<lb ed="#L" n="70" break="no"/>siue, & actu quae sunt potentia, cognoscit ergo actu & simul
to<lb ed="#L" n="71" break="no"/>tam successionem motus & temporis possibilem in posterum.
<lb ed="#L" n="72"/>haec ergo cum sit cognita, scilicet vt tota, aut caret omni
termi<lb ed="#L" n="73" break="no"/>no, aut habet aliquem terminum, si caret omni termino habetui
<lb ed="#L" n="74"/>propositum, si vero habet aliquem terminum, finita est: omne autem
<lb ed="#L" n="75"/>finitum in motu vel tempore transietur tandem per decursum
<lb ed="#L" n="76"/>motus & temporis, si semper duraret: ergo illud quod esset
co<lb ed="#L" n="77" break="no"/>gnitum a deo de motu aut de tempore quandoque transiretur,
<lb ed="#L" n="78"/>quod est impossibile, quia tunc deus non noscet totum decursum
<lb ed="#L" n="79"/>motus aut temporis, sed solum partem. assumptum est autem
<lb ed="#L" n="80"/>quod nouit totam successionem, in qua impossibile est ponere
<lb ed="#L" n="81"/>terminum, licet in qualibet parte signata ponatur, quare &c.
<lb ed="#L" n="82"/>De infinito autem secundum multitudinem dicunt quo¬
<!--00248.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>deus sic nouit infinita non solum scientia simplicis notitiae
fe<lb ed="#L" n="84" break="no"/>cundum quam nouit ea quae subiacent diuinae potentiae
dato<lb ed="#L" n="85" break="no"/>nunquam fiant quae non est dubium esse infinita, sed etiam
scien<lb ed="#L" n="86" break="no"/>tia visionis, quia secundum hanc deus nouit cogitationes
crea<lb ed="#L" n="87" break="no"/>turae rationalis & quae, & quot erunt, sed istae succedent sibi in
in<lb ed="#L" n="88" break="no"/>finitum cum creatura rationalis sit corruptibilis, ergo &c. Et
si<lb ed="#L" n="89" break="no"/>cut dictum est de infinito secundum magnitudinem quod
intelli<lb ed="#L" n="90" break="no"/>gitur a deo non solum quia deus nouit quod dato quantumcunque
<lb ed="#L" n="91"/>finito possibile est dare majus, sed quia nouit totam successioni
<lb ed="#L" n="92"/>possibilem motus & temporis, vt carentem termino extra quam
<lb ed="#L" n="93"/>nihil est possibile accipere de motu aut de tempore, sed intra eam
<lb ed="#L" n="94"/>continetur quicquid est possibile motus aut temporis, sic nunc
<lb ed="#L" n="95"/>dicitur de infinito secundum multitudinem quod intelligitur a
<lb ed="#L" n="96"/>deo, non solum quia nouit quod dato quacunque multitudine
fi<lb ed="#L" n="97" break="no"/>nita in cogitationibus quae erunt possibile est dare plures, sed
<lb ed="#L" n="98"/>quia nouit totam multitudinem cogitationum quae erunt, vt
caren<lb ed="#L" n="99" break="no"/>tem omni finito numero extra quam non est possibile acciper
<lb ed="#L" n="100"/>aliquid de cogitationibus huius creaturae rationalis, sed intra
il<lb ed="#L" n="101" break="no"/>lam multitudinem continetur quicquid est possibile in
cogita<lb ed="#L" n="102" break="no"/>tionibus huius creaturae. Ad hoc autem probandum oportesr
<lb ed="#L" n="103"/>solum repetere rationem factam prius & mutare terminos.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e490">
<lb ed="#L" n="104"/>
<!--9--> Istud autem non videtur aliis possibile, quia si deus nouit
<lb ed="#L" n="105"/>hoc modo infinitam multitudinem cogitationum, pari ratione
<lb ed="#L" n="106"/>nouit simili modo infinitam multitudinem diuisionum
possibi<lb ed="#L" n="107" break="no"/>lium in continuo, sed istud non est verum vt probabitur, erge
<lb ed="#L" n="108"/>nec illud. Probatio assumptae, quia si deus nouit totam
multi<lb ed="#L" n="109" break="no"/>tudinem diuisionum continui extra quam non est possibile
ac<lb ed="#L" n="110" break="no"/>cipere aliquam diuisionem possibilem in continuo & in qua
<lb ed="#L" n="111"/>continetur omnis diuisio possibilis, sequitur quod per diuisiones
<lb ed="#L" n="112"/>quas deus intelligit, continuum intelligatur diuisum in
indiui<lb ed="#L" n="113" break="no"/>sibilia. Consequens est falsum, ergo & antecedens. Probatio
com<lb ed="#L" n="114" break="no"/>sequentiae, quia sit per illas non intelligitur diuisum in
indiuisibi<lb ed="#L" n="115" break="no"/>lia, sed in diuisibilia, sequitur quod intelligatur vel possit
intel<lb ed="#L" n="116" break="no"/>ligi amplius diuisibile, ergo extra diuisiones continui quas deus
<lb ed="#L" n="117"/>intelligit possibile est dare aliam vel alias, quod est oppositum
<lb ed="#L" n="118"/>antecedentis, ergo consequentia est bona. Falsitas autem
conse<lb ed="#L" n="119" break="no"/>quentis patet, quia si continuum intelligeretur diuisum in
indi<lb ed="#L" n="120" break="no"/>uisibilia sequeretur quod esset compositum ex indiuisibilibus
<lb ed="#L" n="121"/>cuius oppositum demonstratur 6. physicorum, ergo deus non
<lb ed="#L" n="122"/>intelligit infinitam multitudinem sic sicut illi ponunt, sed solum
<lb ed="#L" n="123"/>primo modo, quod credo verius.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e538">
<lb ed="#L" n="124"/>
<!--10.--> Ad cuius intellectum sciendum est quod sicut praeceptum est
<lb ed="#L" n="125"/>nihil intelligitur positiue nisi secundum quod aliquo modo
parti<lb ed="#L" n="126" break="no"/>cipat rationem entis, infinitum autem secundum magnitudinem
<lb ed="#L" n="127"/>in successiuis vt in motu & tempore, vel in permanentibus
suc<lb ed="#L" n="128" break="no"/>cessiuo modo acceptis, vt sit quantum semper augeretur & in
in<lb ed="#L" n="129" break="no"/>finitum secundum multitudinem accipiendo vnum post aliud non
<lb ed="#L" n="130"/>habet rationem entis vel possibilis vt quoddam totum extra
<lb ed="#L" n="131"/>quod nihil sit & intra quod continetur quicquid de re est
possi<lb ed="#L" n="132" break="no"/>bile, sed solum habet rationem entis & possibilis per hoc quod
ali<lb ed="#L" n="133" break="no"/>quid eius est acceptum & aliquid restat semper accipiendum, ergo
<lb ed="#L" n="134"/>infinitum solum est intelligibile isto modo & non illo modo quo
<lb ed="#L" n="135"/>alij ponunt. Maior de se patet, minor similiter clara est, quia
infi<lb ed="#L" n="136" break="no"/>nitum sic sumptum nec est, nec esse potest vt quoddam totum continens
<lb ed="#L" n="137"/>quicquid de re est possibile, imo contra rationem eius est, cum
ra<lb ed="#L" n="138" break="no"/>tio eius sit in semper accipiendo & non aliter, quare &c. Vtrum
<lb ed="#L" n="139"/>autem possit esse aliquid infinitum secundum magnitudinem vel
<lb ed="#L" n="140"/>multitudinem simul totum a deo producibile inquiretur
infe<lb ed="#L" n="141" break="no"/>rius, quia si est possibile est a deo intelligibile, & si non, non.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e583">
<lb ed="#L" n="142"/>
<!--11--> Nec ratio alterius opinionis cogit, cum enim dicitur quod
<lb ed="#L" n="143"/>deus nouit simul & actu totam successionem motus & temporis
<lb ed="#L" n="144"/>possibilem. Dicendum quod verum est eo modo quo cognosci
po<lb ed="#L" n="145" break="no"/>test, non potest autem cognosci vt quoddam totum comprehendent
<lb ed="#L" n="146"/>in se omnes partes possibiles, quia nec sic est nec esse potest, imo
<lb ed="#L" n="147"/>sic omnis successio intellecta intelligitur vt finita, quia vt
pate<lb ed="#L" n="148" break="no"/>bit in secundo lib. in habentibus ordinem, impossibile est omnia
<lb ed="#L" n="149"/>claudi in vno toto continuo vel discreto quin claudantur per ali
<lb ed="#L" n="150"/>quam vnam partem illius totius vltimo acceptam, talia autem
<lb ed="#L" n="151"/>non sunt infinita sed finita, quia habent, vltimu tale ergo totuii
<lb ed="#L" n="152"/>solum est intelligibile per intellectum suarum partium inquantum
<lb ed="#L" n="153"/>intelligitur quod quacunque parte accepta semper remanet po
<lb ed="#L" n="154"/>tentia ad vlteriorem accipiendam, vnde non potest habere ratione
<lb ed="#L" n="155"/>totius simpliciter & perfecti sed potius habet rationem parti
<lb ed="#L" n="156"/>& imperfecti, vt dicitur 3. physicorum: illud ergo quod deus
inte<lb ed="#L" n="157" break="no"/>ligit de infinito caret termino non vt alij intelligunt, scilicet
<lb ed="#L" n="158"/>quod sit quoddam totum infinitum intra se claudens quicquie
<lb ed="#L" n="159"/>est possibile illius rei, sed quia intelligitur vt aliquid quod
po<lb ed="#L" n="160" break="no"/>test procedere vlterius, ideo ratio non concludit.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e629">
<lb ed="#L" n="161"/>
<!--12--> Et si dicatur, nonne deus scit quot erunt cogitationes ho
<lb ed="#L" n="162"/>minum? si non, videtur inconueniens, si sic, ergo nouit totan
<lb ed="#L" n="163"/>successionem vt quoddam totum comprehendens omnes parte
<lb ed="#L" n="164"/>possibiles, & sic idem quod prius. Et dicendum quod deus nor
<!--00249.xml-->
<pb ed="#L" n="92-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>nouit quot praecisae erunt cogitationes hominum, quia
nun<lb ed="#L" n="2" break="no"/>quam erunt praecisae tot quin aliae addantur, nouit tamen pro
<lb ed="#L" n="3"/>qualibet determinata parte temporis quot praecisae erunt, sed
<lb ed="#L" n="4"/>non pro tota successione, nec hoc est inconueniens, imo
ne<lb ed="#L" n="5" break="no"/>cessarium, quia natura rei oppositum non patitur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e660">
<lb ed="#L" n="6"/>
<!--13--> Adhuc potest instari sicut prius, des nouit simul omnes co
<lb ed="#L" n="7"/>gitationes futuras, aut ergo nouit finitas aut infinitas. Si
infini<lb ed="#L" n="8" break="no"/>tas habetur propositum. Si finitas tranfibitur per progressum
re<lb ed="#L" n="9" break="no"/>rum illud quod est a deo cognitum, quod est impossibile. Et d
<lb ed="#L" n="10"/>cendum quod futurae cogitationes semper erunt finitae in re, & sunt
<lb ed="#L" n="11"/>finitae in diuina cogitatione, nec per progressum rerum
transibi<lb ed="#L" n="12" break="no"/>tur quod est a deo cognitum, quodlibet enim finitum significatum
<lb ed="#L" n="13"/>transiri potest, puta mille millesies, & quodlibet aliud significa
<lb ed="#L" n="14"/>tum quantumcunque majus secundum se & diuisim sumptum
<lb ed="#L" n="15"/>sed finitum absolute sumptum pro qualibet sui parte coniunctim
<lb ed="#L" n="16"/>tranfiri non potest, quia si vna pars transitur, transitur per alii
<lb ed="#L" n="17"/>finitam, & sic semper, propter quod semper finitum manet.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e691">
<lb ed="#L" n="18"/>
<!--14--> Ad primum argumentum dicendum quod scientia dei est
<lb ed="#L" n="19"/>mensura rerum, non semper quantitatiua, quia multa sunt qua
<lb ed="#L" n="20"/>quantitate carent, hac etiam mensura carent infinita si essent, sec
<lb ed="#L" n="21"/>est mensura rerum quoad esse & veritatem naturae: & sic men
<lb ed="#L" n="22"/>surata essent infinita si essent, nam si esset multitudo infinita,
<lb ed="#L" n="23"/>quaelibet eius pars esset limitata ad genus, & ad speciem, lice
<lb ed="#L" n="24"/>insimul non haberent mensurationem quantitatis discretae, sed
<lb ed="#L" n="25"/>si etiam esset quantum infinitum (vt aer infinitus) mensuram
<lb ed="#L" n="26"/>& limitationem haberet ad genus & ad speciem.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e1915-d1e715">
<lb ed="#L" n="27"/>
<!--15--> Ad secundum dicendum quod infinitum actu si esset, posset con
<lb ed="#L" n="28"/>prehendi a scientia dei, nec tamen finiretur, quia scientia est
in<lb ed="#L" n="29" break="no"/>finita. Quod autem comprehenditur ab infinito non oportet essi
<lb ed="#L" n="30"/>omni modo finitum. Nam & deus comprehendit seipsum (vt
su<lb ed="#L" n="31" break="no"/>pra dictum fuit) & tamen est infinitus: infinitum autem, vt
po<lb ed="#L" n="32" break="no"/>nitur a Philosopho comprehenditur etiam a nobis. Quod patet,
<lb ed="#L" n="33"/>quia diffinitur a nobis, nouimus enim causam eius per se &
suffi<lb ed="#L" n="34" break="no"/>oentem, vt naturam continui, quae est sufficiens causa
diuisibi<lb ed="#L" n="35" break="no"/>litatis in infinitum. Et quod dicitur quod non potest comprehendi
<lb ed="#L" n="36"/>quia eius est semper aliquid extra. Intelligendum est extra illud
<lb ed="#L" n="37"/>quod de seipso est actu in re, non autem extra illud quod est in
<lb ed="#L" n="38"/>mente. Concipimus enim non solum de infinito illud quod es
<lb ed="#L" n="39"/>actu de ipso, sed etiam quod extra illud acceptum, restat aliud
<lb ed="#L" n="40"/>accipiendum, illud ergo extra non respicit concipientem, sed
exi<lb ed="#L" n="41" break="no"/>stentiam rei actualem. Vtrum autem potentia dei se extendat
<lb ed="#L" n="42"/>le ad infinita, vt tangitur in alio argumento, inquiretur inferius.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>