-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e2526.xml
449 lines (449 loc) · 32.4 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e2526.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 6</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 6</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="118-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-d1e2526"><!-- l2d3q6 -->
<head xml:id="jsnvu6-d1e2526-Hd1e101">Quaestio 6</head>
<head xml:id="jsnvu6-d1e2526-Hd1e103" type="question-title">Utrum angeli cognoscant per species an per suam essentiam</head>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e106">
<lb ed="#L" n="57"/>Y.Io. 21114.
<lb ed="#L" n="58"/>Utrum angeli cognoscant res per suam
essen<lb ed="#L" n="59" break="no"/>tiam, vel per species.
<lb ed="#L" n="60"/>Tho. l. q. 55. art. 1. & 2.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e117">
<lb ed="#L" n="61"/>DEECVMDVM sic proceditur. Et arguitur
<lb ed="#L" n="62"/>quod angeli intelligant per species, & non pe
<lb ed="#L" n="63"/>luam essentiam, quia cognitio angeli se
ex<lb ed="#L" n="64" break="no"/>tendit ad omnia quae sunt, sed essentia angel
<lb ed="#L" n="65"/>quum sit limitata ad certum genus & ad cert.
<lb ed="#L" n="66"/>speciem non potest omnes res repraesentare, ergo angelus nor
<lb ed="#L" n="67"/>intelligit per essentiam suam.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e135">
<lb ed="#L" n="68"/>
<!--2--> Item i angelus intelligeret per suam essentiam, sequeretu
<lb ed="#L" n="69"/>quod semper & actu cognosceret omnia, videlicet se, & alia
<lb ed="#L" n="70"/>consequens est falsum, ergo & antecedens. Probatio
conseque<lb ed="#L" n="71" break="no"/>tiae, quia si essentia angeli esset ei ratio repraesentans alia, quum
<lb ed="#L" n="72"/>angelus semper, & actu cognosceret omnia alia quae per suan
<lb ed="#L" n="73"/>essentiam repraesentarentur ei, & sic patet consequentia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e154">
<lb ed="#L" n="74"/>
<!--3--> Item decima propositione de causis dicitur, quod omnis
in<lb ed="#L" n="75" break="no"/>telligentia plena est formis, sed illas formas vocamus species,
er<lb ed="#L" n="76" break="no"/>go angeli intelligunt per species, non ergo per suam essentiam.
<!--00304.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e170">
<lb ed="#L" n="77"/>
<!--4.--> Item Dionysius dicit quod angeli illuminantur rationibus
<lb ed="#L" n="78"/>rerum, ergo cognoscunt res per rationes earum, & non
pe<lb ed="#L" n="79" break="no"/>suam essentiam
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e181">
<lb ed="#L" n="80"/>
<!--5--> IN CONTRARIVM arguitur, quia non minornis
<lb ed="#L" n="81"/>perfectionis est intelligere, quam intelligibilia repraesentare, sed
<lb ed="#L" n="82"/>essentia angeli quamuis sit finita, potest omnia intelligibilia
<lb ed="#L" n="83"/>intelligere, ergo potest ea repraesentare, non obstante quod
ip<lb ed="#L" n="84" break="no"/>sa sit finita, sed propter aliud non negatur quod angelus non
<lb ed="#L" n="85"/>intelligat alia per suam essentiam, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e199">
<lb ed="#L" n="86"/>
<!--6--> RESPONSIO. Haec praepositio (per) potest denotar.
<lb ed="#L" n="87"/>vel principium intellectiuum, sicut dicimus quod homo
intelli<lb ed="#L" n="88" break="no"/>git per intellectum, vel illud quod est subiecti repraesentatiuum,
<lb ed="#L" n="89"/>sicut dicimus quod homo intelligit causam per effectum.
pri<lb ed="#L" n="90" break="no"/>mum tenet se ex parte intelligentis, & secundum ex parte
in<lb ed="#L" n="91" break="no"/>telligibilis. Primo modo quaestio soluta est in praecedente arti
<lb ed="#L" n="92"/>culo, vbi ostensum est quod intellectus angeli est sua substantia, &
<lb ed="#L" n="93"/>sic angelus intelligit quicquid intelligit per suam substantiam
<lb ed="#L" n="94"/>tanquam per principium intellectiuum, & ideo quaestio solum
<lb ed="#L" n="95"/>est dubia secundo modo, videlicet vtrum angelus intelligat
<lb ed="#L" n="96"/>omnia per suam essentiam, tanquam per repraesentatiuum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e228">
<lb ed="#L" n="97"/>
<!--7--> Circa quod est aduertendum quod angelus cognoscit se &
<lb ed="#L" n="98"/>alia a se. Sed cognoscendo se, seu suam essentiam non indiget
<lb ed="#L" n="99"/>alio repraesentatiuo, sed immediate cognoscit se per se, seu per
<lb ed="#L" n="100"/>suam essentiam. Cuius ratio est, quia per hoc fit intelligere in
<lb ed="#L" n="101"/>nobis, & in quibuscunque aliis, quod intelligibile est praesens
<lb ed="#L" n="102"/>intellectui, nihil autem est adeo praesens intellectui angelico, si
<lb ed="#L" n="103"/>cut sua essentia, ergo angelus intelligit se per suam essentiam.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e248">
<lb ed="#L" n="104"/>
<!--8--> Et si dicatur quod eodem modo concludit ratio de
intelle<lb ed="#L" n="105" break="no"/>ctu nostro quod intelligat se per suam essentiam. quia est sibiipsi
<lb ed="#L" n="106"/>praesens. Dicendum quod non, quia obiectum primo
proportio<lb ed="#L" n="107" break="no"/>natum nostro intellectui est aliquid prius sensatum, quia
intel<lb ed="#L" n="108" break="no"/>lectus noster est cum sensu, propter quod intellectus noster (
li<lb ed="#L" n="109" break="no"/>cet sit sibi praesens) non tamen in ratione primi intelligibilis ab
<lb ed="#L" n="110"/>eo, quia non est aliquid quod cadere possit sub sensu. Sed
intel<lb ed="#L" n="111" break="no"/>lectus angelicus, qui a sensu non dependet, statim apprehendit
<lb ed="#L" n="112"/>omne intelligibile sibi praesens. Essentia autem angeli secundum
<lb ed="#L" n="113"/>se est intelligibilis, ideo &c. Et in hoc consentiunt tam
theolo<lb ed="#L" n="114" break="no"/>gi, quam philosophi.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e278">
<lb ed="#L" n="115"/>
<!--9--> De aliis autem ab angelo qualiter intelligantur per ipsum.
<lb ed="#L" n="116"/>Est aduertendum quod si opinio Auicennae esset vera videlicet
<lb ed="#L" n="117"/>quod prima causa creauit intelligentiam sibi proximam &
im<lb ed="#L" n="118" break="no"/>mediatam, & haec aliam, & sic vsque ad infimam quae creauit
coe<lb ed="#L" n="119" break="no"/>lum, & mediante coelo omnia inferiora, sic posset dici quod
qui<lb ed="#L" n="120" break="no"/>libet angelus cognoscit omnia per suam essentiam, sicut & causa
<lb ed="#L" n="121"/>prima, quia sicut causa prima ratione suae causalitatis repraesen
<lb ed="#L" n="122"/>tat sufficienter omnia (vt dictum fuit libro primo) Sic quaelibet
<lb ed="#L" n="123"/>infelligentia repraesentat sufficienter omnia quae sub ipsa essent,
<lb ed="#L" n="124"/>quia esset causa eorum, & omnia quia essent supra ipsam quae
<lb ed="#L" n="125"/>esset causata ab eis, & hanc viam tenet author de causis, qui
<lb ed="#L" n="126"/>dicit octaua propositione quod omnis intelligentia scit id
<lb ed="#L" n="127"/>quod est sub se, & illud quod est supra se, veruntamen scit illud
<lb ed="#L" n="128"/>quod est sub se, quoniam est causa eius. Et scit quod est supra se,
<lb ed="#L" n="129"/>quia acquirit bonitates ab eo.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e315">
<lb ed="#L" n="130"/>
<!--9--> Sed quia haec opinio non est consona veritati, nec fidei:
id<lb ed="#L" n="131" break="no"/>circo quaestio maiorem habet dubitationem. De qua quidam
<lb ed="#L" n="132"/>alij dicunt quod angelus intelligit alia a se per species, non qui
<lb ed="#L" n="133"/>dem a rebus acceptas, sed concreatas, seu a deo influxas, quae
re<lb ed="#L" n="134" break="no"/>praesentant intellectui angelico alias res tam spirituales quam
<lb ed="#L" n="135"/>corporales, & rationes istorum tactae sunt in arguendo ad
<lb ed="#L" n="136"/>quaestionem. Istae autem species originaliter introductae
vi<lb ed="#L" n="137" break="no"/>dentur esse propter sensum visus, & sensibilia illius sensus.
Co<lb ed="#L" n="138" break="no"/>lor enim videtur facere speciem suam in medio, & in organo
si<lb ed="#L" n="139" break="no"/>cut sensibiliter apparet in refractione, quae est in speculo. nisi
<lb ed="#L" n="140"/>enim istud fuisset forsitan nunquam fuisset facta mentio de spe
<lb ed="#L" n="141"/>ciebus requisitis ad cognitionem. Sed quia quidam credunt
<lb ed="#L" n="142"/>quod species coloris in oculo repraesentat visui colorem, cuius
<lb ed="#L" n="143"/>est species, ideo ponunt tam in intellectu nostro, quam
angeli<lb ed="#L" n="144" break="no"/>co quasdam species ad repraesentandum res, vt cognoscantur
<lb ed="#L" n="145"/>tam a nobis quam ab angelis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e354">
<lb ed="#L" n="146"/>
<!--10.--> Hoc autem non reputo verum esse, nec in sensu, nec in
in<lb ed="#L" n="147" break="no"/>tellectu nostro, nec in angelico. Et quod non sit ponere speciem in
<lb ed="#L" n="148"/>sensu, puta in visu ad repraesentandum visui colorem vt
videa<lb ed="#L" n="149" break="no"/>tur, patet sic, omne illud per quod tanquam per repraesentatiui
<lb ed="#L" n="150"/>potentia cognitiua fertur in alterum est primo cognitum. Sed
spe<lb ed="#L" n="151" break="no"/>cies coloris in oculo non est primo cognita, seu visa ab ipso, ime
<lb ed="#L" n="152"/>nullo modo est visa ab eo, ergo per ipsam tanquam per reprae
<lb ed="#L" n="153"/>sentatiuum, visus, non fertur in aliquid aliud. Probatio maioris
<lb ed="#L" n="154"/>quia quicquid se habet obiectiue ad potentiam cognitiuam
<lb ed="#L" n="155"/>vt est cognitiua, est ab ea cognoscibile seu cognitum. Sed omne
<lb ed="#L" n="156"/>quod repraesentat aliquid potentiae cognitiuae se habet ad eam
<lb ed="#L" n="157"/>obiectiue (supplet enim vicem rei quam repraesentat, quae si
<lb ed="#L" n="158"/>secundum se praesens esset, haberet se obiectiue ad potentiam
<!--00305.xml-->
<pb ed="#L" n="119-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>cognitiuam (ergo omne tale est cognoscibile vel cognitum. Et
<lb ed="#L" n="2"/>cum ducat in cognitionem alterius est prius eo cognitum tem
<lb ed="#L" n="3"/>pore, vel natura. Et haec fuit maior, minor de se manifesta est
<lb ed="#L" n="4"/>Species enim coloris existens in oculo nullo modo videtur,
ne<lb ed="#L" n="5" break="no"/>videri potest ab ipso sicut quilibet experitur, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e404">
<lb ed="#L" n="6"/>
<!--11--> Item talis species si duceret in cognitionem alterius hoc
face<lb ed="#L" n="7" break="no"/>ret ratione similitudinis. Vnde communiter vocatur similitudo
<lb ed="#L" n="8"/>rei, & sic haberet rationem imaginis, imago autem ducens in co
<lb ed="#L" n="9"/>gnitionem illius cuius est imago est primo cognita quod non po
<lb ed="#L" n="10"/>test dici de tali specie, ergo &c. Et sine dubio de se videtur
ab<lb ed="#L" n="11" break="no"/>surdum que potentia cognitiua ducatur in cognitionem alicuius
<lb ed="#L" n="12"/>per tale repraesentatiuum, quod est sibi totaliter incognitum. Con
<lb ed="#L" n="13"/>trarium enim verissimum est, videlicet quod per notum ducitur in
<lb ed="#L" n="14"/>cognitionem ignoti. Et sic patet quod nulla species est in oculo ad
<lb ed="#L" n="15"/>repraesentandum visui colorem vt videatur, quamuis enim
co<lb ed="#L" n="16" break="no"/>lor imprimat in medio, & in oculo suam speciim propter
simi<lb ed="#L" n="17" break="no"/>lem dispositionem diaphaneitatis quae est in eis, illa tamen nihi
<lb ed="#L" n="18"/>facit ad visionem, neque visui repraesentat colorem vt videatur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e437">
<lb ed="#L" n="19"/>
<!--12--> Quod autem in intellectu nostro non sit ponere speciem talem
<lb ed="#L" n="20"/>patet per eandem rationem, quia oporteret quod esset ab intellectu
<lb ed="#L" n="21"/>primo cognita cuius opposi tum experimur. Item si in intellectu es
<lb ed="#L" n="22"/>set talis species, aut esset respectu primi cogniti solum: aut respe
<lb ed="#L" n="23"/>ctu omnium, non respectu omnium, quia species in intellectu nostre
<lb ed="#L" n="24"/>si qua sit, potest abstrahi a fantasmatibus. Sed fantasmata non
<lb ed="#L" n="25"/>sunt omnium, sed solum rerum sensibilium, & quantum ad accidentia
se<lb ed="#L" n="26" break="no"/>cundum quae solum sunt sensibilia, ergo respectu aliorum nulla ess
<lb ed="#L" n="27"/>intellectu nostro species. Item cognitio rei per speciem secundum
<lb ed="#L" n="28"/>ponentes speciem non est discursiua, sed multa cognoscuntura
<lb ed="#L" n="29"/>nobis per discursum, talia ergo non cognoscuntur per speciem.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e466">
<lb ed="#L" n="30"/>
<!--13--> Si autem dicatur quod species requiratur in intellectu respectu
<lb ed="#L" n="31"/>primi cogniti. Contra, quia in potentiis ordinatis obiectum praesen
<lb ed="#L" n="32"/>tatur posteriori potentiae per actum prioris (sicut appetitui
re<lb ed="#L" n="33" break="no"/>praesentatur suum obiectum, videlicet bonum per cognitionem
prae<lb ed="#L" n="34" break="no"/>uiam. Per hoc enim solum praesentatur appetitui bonum quia est
<lb ed="#L" n="35"/>cognitum. Sed sensus & intellectus in nobis sunt potentiae
ordi<lb ed="#L" n="36" break="no"/>natae, ergo per solum actum prioris potentiae (videlicet sensus)
prae<lb ed="#L" n="37" break="no"/>sentatur sufficienter intellectui suum obiectum, neque oportet
pone<lb ed="#L" n="38" break="no"/>re aliquam speciem. Item intellectus cum sit virtus refluxiua cognoscii
<lb ed="#L" n="39"/>se & ea quae sunt in eo per certitudinem, & quasi
experimentali<lb ed="#L" n="40" break="no"/>ter. Vnde experimur nos intelligere & habere in nobis princi.
<lb ed="#L" n="41"/>pium quo intelliginius. Si ergo in intellectu nostro esset aliqua ta
<lb ed="#L" n="42"/>lis species, videtur quod possimus per certitudinem cognoscere eam
<lb ed="#L" n="43"/>esse in nobis. Sicut cognoscimus per certitudinem alia quae sunt in
<lb ed="#L" n="44"/>intellectu nostro tam actus quam habitus, quod non est verum. Non v
<lb ed="#L" n="45"/>detur ergo quod in intellectu nostro sit aliqua species ad repraesen
<lb ed="#L" n="46"/>tandum sibi suum obiectum, nec in sensu vt prius probatum est, ergo &c
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e509">
<lb ed="#L" n="47"/>
<!--14--> Est tamen aduertendum quod licet in nulla potentia
sensiti<lb ed="#L" n="48" break="no"/>ua, vel intellectiua sit species ad repraesentandum ei suum
ob<lb ed="#L" n="49" break="no"/>iectum. Tamen in spiritibus corporeis non sentientibus
rema<lb ed="#L" n="50" break="no"/>nent quandoque species, seu impressiones sensibiles
abeunti<lb ed="#L" n="51" break="no"/>bus sensibilibus quae dum nobis dormientibus, vel vigilantibus
<lb ed="#L" n="52"/>obiiciuntur organis interiorum sensuum apprehenduntur, &
<lb ed="#L" n="53"/>si in eis sistat cognitio, decipimur existimantes rerum
imagi<lb ed="#L" n="54" break="no"/>nes esse veras res exteriores. Si vero cognitio non sistat in eis,
<lb ed="#L" n="55"/>Sed apprehendantur vt imagines aliarum rerum non
decipi<lb ed="#L" n="56" break="no"/>mur, sed sunt nobis principium memorandi.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e535">
<lb ed="#L" n="57"/>
<!--15--> In ipsis autem organis sensuum interiorum si fiant
spe<lb ed="#L" n="58" break="no"/>cies vel huiusnodi impressiones nullo modo percipiuntur ab
<lb ed="#L" n="59"/>eis, nec aliae res per ipsas, quia non se habent ad potentias
co<lb ed="#L" n="60" break="no"/>gnitiuas obiectiue, sicut impressio quam aliquis videt in
ocul<lb ed="#L" n="61" break="no"/>alieno non percipitur ab oculo in quo est, nec mediante ipsa
<lb ed="#L" n="62"/>percipit ille oculus rem cuius est species.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e553">
<lb ed="#L" n="63"/>
<!--17--> De intellectu autem angelico de quo principaliter
quaeri<lb ed="#L" n="64" break="no"/>tur idem dicendum est, videlicet quod in ipso non sunt aliquae
spe<lb ed="#L" n="65" break="no"/>cies per quas repraesentantur ei res quas cognoscit. Quod
pa<lb ed="#L" n="66" break="no"/>tet sic, species repraesentans rem aliquam & res cuius est species
<lb ed="#L" n="67"/>sunt eiusdem rationis specificae licet differant in modo essendi.
<lb ed="#L" n="68"/>Sed nulla species existens in intellectu angeli cum sit accidens
<lb ed="#L" n="69"/>potest esse eiusdem rationis specificae cum substantiis rerum tam
<lb ed="#L" n="70"/>spiritualium quam corporalium quas angelus intelligit,
erg<lb ed="#L" n="71" break="no"/>saltem angelus non intelligit per species substantias spirituales
<lb ed="#L" n="72"/>vel corporales. Minor de se patet, quia substantia & accidens non
<lb ed="#L" n="73"/>possunt esse eiusdem rationis specificae cum differant genere.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e582">
<lb ed="#L" n="74"/>
<!--18--> Sed maior probatur in sensibilibus quae sunt nobis notio.
<lb ed="#L" n="75"/>ra & ex quibus introductae sunt species vt dictum est. Et primo sic,
<lb ed="#L" n="76"/>sicut se habet lux in corpore luminoso ad lumen causatum in
me<lb ed="#L" n="77" break="no"/>dio, sic videtur se habere color in corpore terminato ad speciem
<lb ed="#L" n="78"/>causatam in medio, quia sicut proprium subiectum lucis
secun<lb ed="#L" n="79" break="no"/>dum suum perfectu esse, est corpus densum (vnde & stella lucem
<lb ed="#L" n="80"/>dicitur esse densior pars suae spherae secundo caeli). Sic proprium
<lb ed="#L" n="81"/>subiectum coloris, qui in se continet aliquid de natura lucis
se<lb ed="#L" n="82" break="no"/>cundum suum perfectum esse, ess perspicuum terminatum pe
<!--00305.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>opacum, subiectum autem vtriusque secundum esse imperfectum
<lb ed="#L" n="84"/>est perspicuum non densum nec determinatum, propter quod
si<lb ed="#L" n="85" break="no"/>cut se habet lux ad lumen, sic color ad speciem. Sed lux in corpore
<lb ed="#L" n="86"/>denso & lumen in medio sunt eiusdem rationis specificae, lice
<lb ed="#L" n="87"/>differant in modo essendi, secundum rationem perfecti, &
im<lb ed="#L" n="88" break="no"/>perfecti, propter diuersitatem subiecti recipientis, ergo
simili<lb ed="#L" n="89" break="no"/>ter color in corpore terminato & species eius in medio sunt
<lb ed="#L" n="90"/>eiusdem rationis specificae, licet differant secundum perfectum &
<lb ed="#L" n="91"/>imperfectum propter diuersitatem subiectorum recipientium
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e630">
<lb ed="#L" n="92"/>
<!--19--> Secundo probatur eadem maior sic, Actio omnium aliorum
<lb ed="#L" n="93"/>sensibilium in medio & organo est vniuoca, calor enim distans
<lb ed="#L" n="94"/>ad hoc vt sentiatur, oportet quod calefaciat medium vsque ad o1
<lb ed="#L" n="95"/>ganum, & ipsummet organum vt experimur, & idem est de
sa<lb ed="#L" n="96" break="no"/>pore, & de quocunque alio sensibili, ergo a simili videtur quod
<lb ed="#L" n="97"/>actio coloris in medium & organum sit vniuoca, quod non esset
<lb ed="#L" n="98"/>nisi color, & sua species essent vnius rationis. Tertio quia
spe<lb ed="#L" n="99" break="no"/>cies non ducit in cognitionem alterius (vt videtur) nisi ratione
<lb ed="#L" n="100"/>similitudinis, vnde & similitudo dicitur per quandam
expres<lb ed="#L" n="101" break="no"/>sionem. Similitudo autem non est differentium, secundum
spe<lb ed="#L" n="102" break="no"/>ciem: ergo species quae est medium quo res cognoscitur, &
di<lb ed="#L" n="103" break="no"/>citur similitudo rei non differt secundum speciem a re quam
<lb ed="#L" n="104"/>immediate repraesentat. Et sic probata est sufficienter maior.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e663">
<lb ed="#L" n="105"/>
<!--20--> Sequitur ergo conclusio principalis, scilicet, quod angelus
<lb ed="#L" n="106"/>non intelligit substantias rerum spiritualium vel corporalium
<lb ed="#L" n="107"/>per aliquam speciem, & per eandem rationem non intelligit
ac<lb ed="#L" n="108" break="no"/>cidentia rerum corporalium per speciem, quia in angelo, qui
<lb ed="#L" n="109"/>est substantia mere spiritualis, non potest esse aliquod accidens
<lb ed="#L" n="110"/>eiusdem rationis cum accidentibus corporalibus. Contra
ra<lb ed="#L" n="111" break="no"/>tiones autem prius positas sunt aliquae instantiae quae
ponen<lb ed="#L" n="112" break="no"/>tur in quarto libro, & ibidem soluentur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e686">
<lb ed="#L" n="113"/>
<!--21.--> Per quid ergo intelligit angelus alia a se? Dicendum quod non per d
<lb ed="#L" n="114"/>aliud repraesentatiuum, quam per ipsammet praesentiam rerum in
<lb ed="#L" n="115"/>se vel in suis causis vel vtroque modo. Ad cuius euidentia
scien<lb ed="#L" n="116" break="no"/>dum est quod quamuis in nobis fit duplex cognitio (scilicet sensitiua
<lb ed="#L" n="117"/>& intellectiua) tamen in angelo est sola intellectiua, per quam
<lb ed="#L" n="118"/>perfectius & efficacius cognoscit quicquid cognoscimus nos per
<lb ed="#L" n="119"/>sensum & intellectum quam cognoscamus nos. Sicut ergo
sensi<lb ed="#L" n="120" break="no"/>bilia secundum se praesentia sensui cognoscuntur per sensum,
pu<lb ed="#L" n="121" break="no"/>ta omnia colorata, & omnia lucentia, quae secundum se
praesentia<lb ed="#L" n="122" break="no"/>liter obiiciuntur visui statim videntur, quia vnum est visiuum, &
<lb ed="#L" n="123"/>aliud visibile, propter quod eis approximatis statim sequitur vi
<lb ed="#L" n="124"/>sio a quocunque sit effectiue. Et similiter est de aliis sensibus. Sic
<lb ed="#L" n="125"/>tam res spirituales vt alij angeli quam corporales vt coelum &
<lb ed="#L" n="126"/>astra, & huiusmodi, quae secundum se sunt praesentes intellectui
<lb ed="#L" n="127"/>alicuius angeli propter ordinem & gradum, quem angelus habet
<lb ed="#L" n="128"/>inter partes vniuersi statim intuitiue cognoscuntur ab angelo
<lb ed="#L" n="129"/>absque alio repraesentatiuo. Et in hoc cognitio angelica contine
<lb ed="#L" n="130"/>modum & perfectionem nostrae cognitionis sensitiuae, & plus, quia
<lb ed="#L" n="131"/>non se extendit solum ad accidentia (vt sensus) sed etiam ad
quid<lb ed="#L" n="132" break="no"/>ditates substantiarum. Sicut etiam praesentato intellectui nostro
<lb ed="#L" n="133"/>aliquo obiecto per actum sensitiuae partis fit intellectio a
quo<lb ed="#L" n="134" break="no"/>cunque illa sit effectiue, & ex illo cognitio intellectus noster alia
<lb ed="#L" n="135"/>intelligit propter habitudinem causae ad effectum, vel
econtra<lb ed="#L" n="136" break="no"/>rio, & sic de aliis habitudinibus, sic angelus ex his quae intuitiu?
<lb ed="#L" n="137"/>cognoscit per ipsarum rerum actualem praesentiam, cognoscit
<lb ed="#L" n="138"/>alia propter habitudinem quam habent ad prima cognita, siue
il<lb ed="#L" n="139" break="no"/>la habitudo sit causae ad effectum siue alia, & in hoc assimilatur
<lb ed="#L" n="140"/>nostrae cognitioni intellectiuae. Sed eam excedit in hoc quod
intel<lb ed="#L" n="141" break="no"/>lectus noster cognoscit vnum per aliud discurrendo de noto ad
<lb ed="#L" n="142"/>ignotum. Intellectus vero angelicus, licet cognoscat vnum per
<lb ed="#L" n="143"/>aliud, non tamen discurrendo de noto ad ignotum. Sed statim
<lb ed="#L" n="144"/>& simul tempore vtrunque cognoscit, licet vnum per aliud.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e760">
<lb ed="#L" n="145"/>
<!--22--> Ad primum argumentum dicendum quod essentia angeli
<lb ed="#L" n="146"/>non repraesentat ei omnes alias res ab angelo cognoscibues,
<lb ed="#L" n="147"/>sed hoc non est propter limitationem angeli ad certum genus,
<lb ed="#L" n="148"/>& ad certam speciem, sicut bene probat argumentum factum
<lb ed="#L" n="149"/>in oppositum. Sed hoc est quod ipsa non est causa aliorum sub
<lb ed="#L" n="150"/>se, quemadmodum essentia diuina est causa omnium, sicut
<lb ed="#L" n="151"/>prius declaratum fuit libro primo, dist. 35.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e780">
<lb ed="#L" n="152"/>
<!--23--> Ad secundum dicendum que concludit aequaliter que angelus
<lb ed="#L" n="153"/>non cognoscit alia a se per species, sicut concludit quod non cogno
<lb ed="#L" n="154"/>scat per essentiam suam, & vtrunque concessum est. Quod autem ita
<lb ed="#L" n="155"/>sit patet, quia si sint species in angelo, per quas repraesententur
<lb ed="#L" n="156"/>ei res intelligibiles, quum illae species sint semper ei praesentes
<lb ed="#L" n="157"/>videtur quod semper intelligat omnes res, quarum habet species,
si<lb ed="#L" n="158" break="no"/>cut si repraesentarentur ei per suam essentiam. Nec valet si dicatur
<lb ed="#L" n="159"/>quod angelus potest vti vna specie, & non altera, & quandoque
nul<lb ed="#L" n="160" break="no"/>la quum sit substantia volens & libera, quia idem posset dici
de<lb ed="#L" n="161" break="no"/>essentia sua, quod non vteretur ea ad repraesentandum res, nisi quando
<lb ed="#L" n="162"/>vellet, quorum neutrum est verum, quia licet in potestate hominis
<lb ed="#L" n="163"/>vel angeli sit quandoque applicare, vel non applicare ea, quibus
<lb ed="#L" n="164"/>applicatis necessario sequitur actio (verbi gratia). In potestate
<!--00306.xml-->
<pb ed="#L" n="119-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>hominis vel angeli, est applicare ignem stupae, tamen non est in
<lb ed="#L" n="2"/>potestate eorum, quin facta applicatione sequatur actio.
Si<lb ed="#L" n="3" break="no"/>quum ad praesentiam illius quod sufficienter repraesentat
ob<lb ed="#L" n="4" break="no"/>iectum potentiae cognitiuae sequatur necessario cognitio, nor
<lb ed="#L" n="5"/>est in potestate angeli quod non cognoscat illud quod ei
reprae<lb ed="#L" n="6" break="no"/>sentatur, sicut non est in potestate hominis, quod
repraesenta<lb ed="#L" n="7" break="no"/>to obiecto in fantasmate intellectus non intelligat. Et ideo siue
<lb ed="#L" n="8"/>res intelligibiles repraesententur angelo per substantiam suam,
<lb ed="#L" n="9"/>vel per species idem sequitur: nos tamen dicimus quod pe
<lb ed="#L" n="10"/>neutrum eorum eis repraesentantur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e841">
<lb ed="#L" n="11"/>
<!--24--> Ad tertium dicendum qued nunquam fuit intentio authori
<lb ed="#L" n="12"/>de causis, quod in angelo vel in intelligentia sint species, de quibus
<lb ed="#L" n="13"/>alij loquuntur, sed quum ipse fuerit platonicus posuit tales for
<lb ed="#L" n="14"/>mas esse in intelligentiis quales ideas posuit Plato, quas etiam
<lb ed="#L" n="15"/>quandoque vocauit formas. Plato autem secundum veritatem vo
<lb ed="#L" n="16"/>cauit ideas cognitiones rerum, vel res vt cognitas, & non aliqua
<lb ed="#L" n="17"/>formas intellectui inhaerentes, vel per se subsistentes, sicut
fa<lb ed="#L" n="18" break="no"/>bulose imposuit ei Aristoteles, & tales formas, hoc est rerum
co<lb ed="#L" n="19" break="no"/>gnitiones dicit author de causis esse in intelligentiis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e865">
<lb ed="#L" n="20"/>
<!--25--> Per idem patet ad quartum, quia secundum Dionysium
<lb ed="#L" n="21"/>angeli illuminantur rationibus rerum & cognitionibus earum,
<lb ed="#L" n="22"/>quia ipsa cognitio est earum illuminatio.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e2526-d1e876">
<lb ed="#L" n="23"/>
<!--26--> Argumentum in oppositum bene probat quod essentia angel
<lb ed="#L" n="24"/>per hoc quod est limitata ad genus, & ad speciem non
impedi<lb ed="#L" n="25" break="no"/>tur quin possit alias res repraesentare, quia quum inter res
di<lb ed="#L" n="26" break="no"/>uersorum generum sit certa habitudo, vna potest per aliam
re<lb ed="#L" n="27" break="no"/>praesentari. Vnde & accidentia magnam partem conferunt ad
<lb ed="#L" n="28"/>cognoscendum quod quid est (vt dicitur primo de anima)
ve<lb ed="#L" n="29" break="no"/>runtamen quod angelus cognoscit perfecte & distincte omne
<lb ed="#L" n="30"/>res naturales, spirituales & corporales ad talem distinctam &
pe<lb ed="#L" n="31" break="no"/>fectam repraesentationem non sufficit essentia angeli, quia non
<lb ed="#L" n="32"/>continet alias res distincte nec formaliter, nec virtualiter quum
<lb ed="#L" n="33"/>non fit eorum causa, sicut essentia diuina est causa omnium.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>