-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e3558.xml
379 lines (379 loc) · 26.9 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e3558.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 2</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 2</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="152-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-d1e3558"><!-- l2d27q2 -->
<head xml:id="jsnvu6-d1e3558-Hd1e101">Quaestio 2</head>
<head xml:id="jsnvu6-d1e3558-Hd1e103" type="question-title">Utrum habens gratiam possit mereri gloriam de condigno</head>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e106">
<lb ed="#L" n="17"/>gYAISTIO AbeTDA.
<lb ed="#L" n="18"/>vrum habens gratiam possit mereri
glo<lb ed="#L" n="19" break="no"/>riam de condigno.
<lb ed="#L" n="20"/>Ttum. i. . 3 109. a.. G. 111. ar. 3..
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e117">
<lb ed="#L" n="21"/>DEINDE quaeritur, vtrum habens gratiam
pos<lb ed="#L" n="22" break="no"/>sit mereri gloriam de condigno. Et videtur quod sic
<lb ed="#L" n="23"/>quia sicut se habet peccatum ad gehennam, sic
<lb ed="#L" n="24"/>sopus meritorium ad gloriam: sed per peccatum
me<lb ed="#L" n="25" break="no"/>aj remur ex condigno poenam gehennae, ergo per
<lb ed="#L" n="26"/>bonum opus cum gratia meremur ex condigno gloriam.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e133">
<lb ed="#L" n="27"/>
<!--2--> Item quod redditur secundum rectum iudicium, videtur esse
<lb ed="#L" n="28"/>merces condigna, vel ex condigno debita, sed vita aeterna
reddi<lb ed="#L" n="29" break="no"/>tur secundum rectum iudicium, secundum illud 2. ad Timoth. 4
<lb ed="#L" n="30"/>In reliquo reposita est mihi corona iustitiae, quam reddet mihi
<lb ed="#L" n="31"/>Dominus in illa die iustus iudex: ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e150">
<lb ed="#L" n="32"/>
<!--3--> IN CONTRARIVM est, quia inter opera
meri<lb ed="#L" n="33" break="no"/>toria maxime videntur esse meritoriae sanctorum passiones, &
<lb ed="#L" n="34"/>tamen illae non sunt meritoriae de condigno. Dicit enim
Apo<lb ed="#L" n="35" break="no"/>stolus ad Rom. 8. Non sunt condignae passiones huius temporis
<lb ed="#L" n="36"/>ad futuram gloriam, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e166">
<lb ed="#L" n="37"/>
<!--4--> RESPONSIO. Dicunt quidam quod habens
gra<lb ed="#L" n="38" break="no"/>tiam potest ex condigno mereri gloriam, quod probant sic, vbi
<lb ed="#L" n="39"/>est aequalitas proportionis inter meritum & praemium, ibi
po<lb ed="#L" n="40" break="no"/>test esse meritum de condigno, sed inter opus informatum
gra<lb ed="#L" n="41" break="no"/>tia; & inter gloriam est aequalitas proportionis; licet ibi non
<lb ed="#L" n="42"/>fit aequalitas quantitatis: ergo &c. major patet, est enim
du<lb ed="#L" n="43" break="no"/>plex aequalitas, scilicet, quantitatis & proportionis
quantita<lb ed="#L" n="44" break="no"/>tis quae est secundum aestimationem rei ad rem absolute, vt est
<lb ed="#L" n="45"/>in emptionibus & venditionibus. Et haec aequalitas spectat ad
<lb ed="#L" n="46"/>iustitiam commutatiuam. Aequalitas proportionis est quando
<lb ed="#L" n="47"/>sic se habet res ad rem, sicut persona ad personam secundum
<lb ed="#L" n="48"/>excessum vel defectum. Et haec pertinet ad iustitiam
distributi<lb ed="#L" n="49" break="no"/>uam. In redditione autem praemij pro merito magis seruatur
<lb ed="#L" n="50"/>forma distributionis, quam commutationis, quum Deus
red<lb ed="#L" n="51" break="no"/>det vnicuique secundum opera sua, nihil a nobis accipiens:
er<lb ed="#L" n="52" break="no"/>go inter praemium & meritum sufficit aequalitas proportionis,
<lb ed="#L" n="53"/>& haec fuit maior. Probatur minor, licet enim opus gratia
<lb ed="#L" n="54"/>informatum non sit tantum bonum in quantitate, sicut est glo
<lb ed="#L" n="55"/>ria, tamen est ibi aequalitas proportionis: tantum enim vel
plu<lb ed="#L" n="56" break="no"/>excedit Deus hominem, quantum excedit gloria gratiam, nec
<lb ed="#L" n="57"/>majus est Deo nobis gloriam tribuere, quam nobis actum
vir<lb ed="#L" n="58" break="no"/>tutis exhibere: ideo est ibi aequalitas proportionis, quae sufficit
<lb ed="#L" n="59"/>ad meritum de condigno, vt dictum est, ideo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e221">
<lb ed="#L" n="60"/>
<!--5--> Sed hic est duplex defectus. Primus in hoc quod redditio
prae<lb ed="#L" n="61" break="no"/>mij pro merito pertinet ad iustitiam distributiuam. Si enim ali
<lb ed="#L" n="62"/>cui qui seruit communitati retribuatur merces pro seruitio
im<lb ed="#L" n="63" break="no"/>penso, non esset hoc distributiuae iustitiae, sed commutatiuae,
<lb ed="#L" n="64"/>quia considerare habitudinem rei ad rem, vel actionis ad
passio<lb ed="#L" n="65" break="no"/>nem, non habito principali respectu ad habitudinem personae ad
<lb ed="#L" n="66"/>personam, pertinet ad iustitiam commutatiuam, & non ad distri
<lb ed="#L" n="67"/>butiuam, distributiua enim iustitia per quam bona communia
<lb ed="#L" n="68"/>dantur personis priuatis, inquantum sunt partes ciuitatis primo
<lb ed="#L" n="69"/>respicit ad proportionem personarum, ex qua concludit propor
<lb ed="#L" n="70"/>tionem rerum distribuendarum, vt quanto persona maiorem
<lb ed="#L" n="71"/>principalitatem habet in communitate, tanto plura de bonis
<lb ed="#L" n="72"/>communibus recipiat. Sed commutatiua iustitia econtrario
pri<lb ed="#L" n="73" break="no"/>mo respicit ad habitudinem rei ad rein, sicut in
commutationi<lb ed="#L" n="74" break="no"/>bus, puta in emptione & venditione, vel ad habitudinem
actio<lb ed="#L" n="75" break="no"/>nis ad passionem, vt in iniuriis vindicandis vel puniendis. Ad
<lb ed="#L" n="76"/>conditionem autem personae nunquam, nisi ex consequenti,
in<lb ed="#L" n="77" break="no"/>quantum conditio personae facit ad quantitatem rei, vel iniuriae,
<lb ed="#L" n="78"/>sicut maior est iniuria, si percutiatur princeps. quam si
percu<lb ed="#L" n="79" break="no"/>tiatur priuata persona. Sic igitur considerare habitudinem rei ad
<!--00372.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="80"/>rem, vel actionis ad passionem, siue in bonis siue in malis, non
<lb ed="#L" n="81"/>habito principali respectu ad habitudinem personae ad
perso<lb ed="#L" n="82" break="no"/>nam, pertinet ad commutatiuam iustitiam & non ad distribu
<lb ed="#L" n="83"/>tiuam. Sed in redditione praemiorum & poenarum pro meritis
<lb ed="#L" n="84"/>& culpis attenditur principaliter habitudo actionum, vt cuiu
<lb ed="#L" n="85"/>actio fuit melior plus praemietur, cuius deterior plus puniatur
<lb ed="#L" n="86"/>nec habetur respectus ad conditionem personarum, nisi
qua<lb ed="#L" n="87" break="no"/>tenus faceret differentiam actionum, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e291">
<lb ed="#L" n="88"/>
<!--6.--> Secundus defectus est in hoc quod male accipitur hic
aequa<lb ed="#L" n="89" break="no"/>litas proportionis, quae pertinet ad iustitiam distributiuam. I1
<lb ed="#L" n="90"/>iustitia enim distributiua non attenditur proportio rerum se
<lb ed="#L" n="91"/>cundum proportionem dantis & accipientis, sed secundum
pro<lb ed="#L" n="92" break="no"/>portionem personarum accipientium, vt quanto quis maiorem
<lb ed="#L" n="93"/>principalitatem habet in communitate, tanto plus de bonis con
<lb ed="#L" n="94"/>munibus accipiat, vt dictum est. In proposito autem non
ser<lb ed="#L" n="95" break="no"/>uatur iste modus proportionis, sed sumitur proportio merit
<lb ed="#L" n="96"/>ad praemium, secundum proportionem merentis, &
praemian<lb ed="#L" n="97" break="no"/>tis, seu dantis, & accipientis, quod non conuenit iustitiae
distri<lb ed="#L" n="98" break="no"/>butiuae. Alioquin si princeps distribueret bona communia
ali<lb ed="#L" n="99" break="no"/>cuius ciuitatis ciuibus, plus acciperet vnusquisque, quam si
e<lb ed="#L" n="100" break="no"/>distribueret proconsul. Et si proportio meriti de condigno, ad
<lb ed="#L" n="101"/>praemium sic attenderetur: illi qui locant operas suas plus
me<lb ed="#L" n="102" break="no"/>rereutur ex condigno colendo agros diuitis quam pauperis, &
<lb ed="#L" n="103"/>operando in opere regis, quam ciuis, quod est falsum, patet ergo
<lb ed="#L" n="104"/>quod reddere praemium pro merito, non pertinet ad iustitiam
<lb ed="#L" n="105"/>distributiuam, sed ad commutatiuam quae respicit aequalitaten
<lb ed="#L" n="106"/>quantitatis, quae nullo modo est inter opus nostrum, quantum
<lb ed="#L" n="107"/>cunque gratia informatum, & gloriam; propter quod nondum
<lb ed="#L" n="108"/>apparet qualiter possumus gloriam mereri de condigno.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e341">
<lb ed="#L" n="109"/>
<!--7.--> Ideo dicitur, aliter tamen tenendo eandem conclusionem.
<lb ed="#L" n="110"/>scilicet quod conuenit mereri de condigno vitam aeternam quia
<lb ed="#L" n="111"/>inter opus gratia informatum & gloriam est aequalitas non
so<lb ed="#L" n="112" break="no"/>lum proportionis, sed quantitatis. Cuius aequalitatis duplex
as<lb ed="#L" n="113" break="no"/>signatur modus. Primus quia opus nostrum consideratum
se<lb ed="#L" n="114" break="no"/>cundum substantiam operis, & vt procedit a libero arbitrio, non
<lb ed="#L" n="115"/>sit condignum gloriae propter maximam inaequalitatem, tamen
<lb ed="#L" n="116"/>secundum quod procedit ex gratia spiritus sanct. sic valor eius
<lb ed="#L" n="117"/>attenditur secundum virtutem spiritus sancti mouentis nos in
<lb ed="#L" n="118"/>vitam aeternam: & est ibi quaedam aequalitas inter meritum &
<lb ed="#L" n="119"/>praemium, ita vt iam non solum sit meritum de congruo, sec
<lb ed="#L" n="120"/>etiam de condigno.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e372">
<lb ed="#L" n="121"/>
<!--8--> Secundus modus est, quia gratia spiritus sancti quam
habe<lb ed="#L" n="122" break="no"/>mus, etsi non sit aequalis gloriae in actu, est tamen aequalis in
vir<lb ed="#L" n="123" break="no"/>tute, quia est quoddam seminarium gloriae. Semen autem
ani<lb ed="#L" n="124" break="no"/>malis, vel arboris in virtute est totum animal, & tota arbor.
Con<lb ed="#L" n="125" break="no"/>firmant autem quidam hanc opinionem dupliciter. Primo quia
<lb ed="#L" n="126"/>plus meretur homo cum gratia, quam sine gratia. Sed ante
gra<lb ed="#L" n="127" break="no"/>tiam meremur de congruo, ergo post gratiam meremur de
con<lb ed="#L" n="128" break="no"/>digno. Secundo quia sicut peccatum veniale est peccatum
secun<lb ed="#L" n="129" break="no"/>dum quid, & mortale est peccatum simpliciter. Sic meritum de
<lb ed="#L" n="130"/>congruo est meritum secundum quid, & meritum de condigne
<lb ed="#L" n="131"/>est meritum simpliciter: si ergo non contingeret mereri gloriam
<lb ed="#L" n="132"/>de condigno simpliciter, esset dicendum quod nullus mereretur,
<lb ed="#L" n="133"/>gloriam, quod videtur esse inconueniens
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e406">
<lb ed="#L" n="134"/>
<!--9--> Sed nec ista valent, quod enim primo dicitur de motione
<lb ed="#L" n="135"/>spiritus sancti non valet, quia valor actus nunquam est a
moto<lb ed="#L" n="136" break="no"/>re, nisi ratione alicuius formaliter existentis in actu vel in
poten<lb ed="#L" n="137" break="no"/>tia elicitiua actus, agens enim non perficit passum secundum
se<lb ed="#L" n="138" break="no"/>ipsum, sed secundum aliquid immissum. Spiritus etiam sanctu
<lb ed="#L" n="139"/>mouet ad actus qui non sunt meritorij (vt prophetare) vt
ap<lb ed="#L" n="140" break="no"/>paret de Balaam. num. 23. & 24.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e426">
<lb ed="#L" n="141"/>
<!--10.--> Quod autem dicitur de gratia quod aequatur gloriae in
<lb ed="#L" n="142"/>virtute, quia est eius seminarium, patet quod metaphorice
di<lb ed="#L" n="143" break="no"/>citur: non enim est semen, nisi respectu eorum quae educuntur
<lb ed="#L" n="144"/>de naturali potentia creaturae, quod non conuenit gloriae, sicui
<lb ed="#L" n="145"/>nec gratiae
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e442">
<lb ed="#L" n="146"/>
<!--11--> Rationes etiam non valent: quod enim primo dicitur quod
<lb ed="#L" n="147"/>plus meremur cum gratia quam sine gratia, dicendum quod
plu<lb ed="#L" n="148" break="no"/>meremur cum gratia, quam sine gratia, quantum ad
quantita<lb ed="#L" n="149" break="no"/>tem meriti, sed non quantum ad tale genus merendi, quia est in
<lb ed="#L" n="150"/>nobis simpliciter impossibile vt statim videbitur. Quod
poste<lb ed="#L" n="151" break="no"/>dicitur, quod sicut peccatum veniale est peccatum secundun
<lb ed="#L" n="152"/>quid, sic meritum de congruo est meritum secundum quid.
Di<lb ed="#L" n="153" break="no"/>cendum est quod peccatum veniale factum ex deliberatione est
<lb ed="#L" n="154"/>peccatum simpliciter, & qui diceret quod mentiens iocose
e<lb ed="#L" n="155" break="no"/>deliberatione non peccaret, falsum diceret. Et eodem modo qui
<lb ed="#L" n="156"/>diceret quod meritum de congruo non sit meritum, falsum
di<lb ed="#L" n="157" break="no"/>ceret, vt postea patebit.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e473">
<lb ed="#L" n="158"/>
<!--12--> Dicendum est ergo quod prout dictum fuit libro primo,
di<lb ed="#L" n="159" break="no"/>stinctione vigesimaseptima. Meritum de condigno
subdistin<lb ed="#L" n="160" break="no"/>guitur; quia quoddam est meritum de condigno large sumpte
<lb ed="#L" n="161"/>pro quadam dignitate quam deus ex ordinatione requirit in
<!--00373.xml-->
<pb ed="#L" n="153-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>o. operibus nostris, ad hoc vt remunerentur vita aeterna. Et haec
<lb ed="#L" n="2"/>dignitas est in nobis per gratiam & charitatem habitualem, vi
<lb ed="#L" n="3"/>declaratum fuit ibidem. Aliud est meritum de condigno
stri<lb ed="#L" n="4" break="no"/>cte, & proprie accepto, & tale meritum est actio voluntaria
<lb ed="#L" n="5"/>propter quam alicui debetur merces ex iustitia, sic quod si non
<lb ed="#L" n="6"/>reddatur ille ad quem pertinet reddere iniuste facit, & est
sim<lb ed="#L" n="7" break="no"/>pliciter & proprie iniustus, & tale meritum de condigno
inue<lb ed="#L" n="8" break="no"/>nitur inter homines, sed non est hominis ad Deum. Quod
pa<lb ed="#L" n="9" break="no"/>tet, quia quod redditur potius ex liberalitate dantis quam ex
<lb ed="#L" n="10"/>debito operis non cadit sub merito de condigno stricte &
pro<lb ed="#L" n="11" break="no"/>prie accepto, vt expositum est. Sed quicquid a Deo accipimus
<lb ed="#L" n="12"/>siue sit gratia, siue sit gloria, siue bonum temporale, vel
spiri<lb ed="#L" n="13" break="no"/>tuale (praecedente in nobis propter hoc quocunque bono
ope<lb ed="#L" n="14" break="no"/>re) potius & principalius accipimus ex liberalitate Dei, quam
<lb ed="#L" n="15"/>reddatur ex debito operis, ergo nihil penitus cadit sub merito
<lb ed="#L" n="16"/>de condigno sic accepto. Maior patet ex ratione meriti de
con<lb ed="#L" n="17" break="no"/>digno prius posita. Minor probatur, quia facilius & minus est
<lb ed="#L" n="18"/>reddere aequiualens eius quod quis accepit ab alio, quam eum
<lb ed="#L" n="19"/>conftituere debitorem, (quia ad constituendum eum
debito<lb ed="#L" n="20" break="no"/>rem, requiritur quod plus reddat quam acceperit, vt sic
ra<lb ed="#L" n="21" break="no"/>tione plurium alius efficiatur debitor) sed nullus potest
red<lb ed="#L" n="22" break="no"/>dere Deo aequiualens dicente Philosopho 8. Ethicorum, quod
<lb ed="#L" n="23"/>in his quae sunt ad deos & ad parentes impossibile est
aequiua<lb ed="#L" n="24" break="no"/>lens reddere: ergo multo minus est possibile, quod ex
quo<lb ed="#L" n="25" break="no"/>cunque nostro opere Deus fiat nobis debitor, ita vt si non red
<lb ed="#L" n="26"/>deret debitum esset iniustus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e549">
<lb ed="#L" n="27"/>
<!--13--> Causa autem huius est, quia & illud quod sumus, & quod
<lb ed="#L" n="28"/>habemus, siue sunt boni actus, siue boni habitus seu vsus,
to<lb ed="#L" n="29" break="no"/>tum est in nobis ex liberalitate diuina gratis dante &
conser<lb ed="#L" n="30" break="no"/>uante. Et quia ex dono gratuito nullus obligatur ad dandum
<lb ed="#L" n="31"/>amplius, sed potius recipiens magis obligatur danti, ideo ex
<lb ed="#L" n="32"/>bonis habitibus, & ex bonis actibus, siue vsibus nobis a Deo
<lb ed="#L" n="33"/>datis Deus non obligatur nobis ex aliquo debito iustitiae ac
<lb ed="#L" n="34"/>aliquid amplius dandum, ita quod si non dederit sit iniustus, sed
<lb ed="#L" n="35"/>potius nos sumus Deo obligati.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e573">
<lb ed="#L" n="36"/>
<!--14--> Et sentire, seu dicere oppositum est temerarium seu blasphe
<lb ed="#L" n="37"/>mium propter quod si decedenti in gratia Deus non daret
glo<lb ed="#L" n="38" break="no"/>riam nihil iniustum faceret. Et si habenti gloriam auferret eam
<lb ed="#L" n="39"/>non esset iniustus. Quinimo si quis conqueretur de hoc posse e
<lb ed="#L" n="40"/>dicere Deus illud euangelicum, an non licet mihi quod volo fa
<lb ed="#L" n="41"/>cerem, an oculus tuus nequam est, quia ego bonus sum. Et ille qui
<lb ed="#L" n="42"/>hoc pateretur deberet dicere illud Iob. I. Dominus dedit,
Do<lb ed="#L" n="43" break="no"/>minus abstulit, sicut Domino placuit, ita factum est, sit nomen
<lb ed="#L" n="44"/>Domini benedictum, quia quum omne bonum sit ex gratuito
<lb ed="#L" n="45"/>Dei dono, ex hoc quod Deus dat quaedam non obligatus ad
dan<lb ed="#L" n="46" break="no"/>dum alia, ita vt non dando sit iniustus, & si quid pro bonis
op<lb ed="#L" n="47" break="no"/>ribus nostris nobis datur vel redditur potius & principalius est
<lb ed="#L" n="48"/>ex liberalitate Dei dantis, quam ex debito nostri operis. Et sic
<lb ed="#L" n="49"/>patet propositio minor & per consequens ratio.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e609">
<lb ed="#L" n="50"/>
<!--15--> Quod si quis dicat, quod quamuis Deus non constituatur
<lb ed="#L" n="51"/>nobis debitor ex aliquo nostro opere, constituitur tamen
de<lb ed="#L" n="52" break="no"/>bitor ex sua promissione quam exprimit scriptura Iacobi I.
<lb ed="#L" n="53"/>Beatus vir, &c. Et sequitur, accipiet coronam vitae, quam
re<lb ed="#L" n="54" break="no"/>promisit Deus diligentibus se. Non valet, propter duo. Primum
<lb ed="#L" n="55"/>est, quia promissio diuina in scripturis sanctis non sonat in
ali<lb ed="#L" n="56" break="no"/>quam obligationem, sed insinuat meram dispositionem libera
<lb ed="#L" n="57"/>litatis diuinae. Secundum est, quia quod redditur, non ex
debi<lb ed="#L" n="58" break="no"/>to praecedentis operis, sed ex promissione praecedente, non
<lb ed="#L" n="59"/>quidem redditur ex merito operis de condigno, sed solum vel
<lb ed="#L" n="60"/>principaliter ex promisso. Et ita non est ibi illud debitum de
<lb ed="#L" n="61"/>quo loquimur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e640">
<lb ed="#L" n="62"/>
<!--16.--> Et sic patet quod meritum de condigno stricte & proprie
<lb ed="#L" n="63"/>sumptum, videlicet pro actione voluntaria propter quam
op<lb ed="#L" n="64" break="no"/>ranti debetur merces ex iustitia, sic quod si non reddatur ille ad
<lb ed="#L" n="65"/>quem pertinet reddere iniuste facit, & est simpliciter &
pro<lb ed="#L" n="66" break="no"/>prie iniustus, non est hominis ad Deum. Et ideo propter tale
me<lb ed="#L" n="67" break="no"/>ritum, cum sit homini simpliciter impossibile, non est necesse in
<lb ed="#L" n="68"/>nobis ponere gratiam vel charitatem habitualem. Et si
pone<lb ed="#L" n="69" break="no"/>retur, frustra poneretur. Sed solum per gratiam est in nobis istud
<lb ed="#L" n="70"/>meritum de condigno, quod Deus ex sua ordinatione
gratuit<lb ed="#L" n="71" break="no"/>requirit in operibus nostris ad hoc vt remunerentur vita
aeter<lb ed="#L" n="72" break="no"/>na. Et hoc meritum est medium inter meritum quod est
sim<lb ed="#L" n="73" break="no"/>pliciter de congruo & ante gratiam, & meritum quod est
sim<lb ed="#L" n="74" break="no"/>pliciter de condigno, & ideo comparatum ad vtrumque potest
<lb ed="#L" n="75"/>dici vtrumque, quia comparatum ad meritum ante gratiam
<lb ed="#L" n="76"/>potest dici de condigno. Et comparatum ad meritum de
con<lb ed="#L" n="77" break="no"/>digno simpliciter potest dici de congruo.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e679">
<lb ed="#L" n="78"/>
<!--17.--> Huic autem sententiae concordat communis doctrina, quae
<lb ed="#L" n="79"/>ponit quod sicut reddere iustum precium pro re accepta ab ali
<lb ed="#L" n="80"/>quo est actus iustitiae, ita recompensare mercedem, vel praemium
<lb ed="#L" n="81"/>laboris nostri operis est actus iustitiae. Et ideo in illis in quibus
<lb ed="#L" n="82"/>est simpliciter iustum etiam simpliciter ratio meriti & praemij
<!--00373.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>seu mercedis, in quibus autem non est simpliciter iustum, sed
se<lb ed="#L" n="84" break="no"/>cundum quid, in his non est simpliciter ratio meriti, sed secundum
<lb ed="#L" n="85"/>quid: inter Deum autem & hominem, non potest esse iustum
sim<lb ed="#L" n="86" break="no"/>pliciter, sicut nec aequale, sed solum iustum secundum quid,
sci<lb ed="#L" n="87" break="no"/>licet dominatiuum, quia totum bonum quod est hominis est Dei
<lb ed="#L" n="88"/>& a Deo, & multo amplius, quam actiones serui sint sui Domini
<lb ed="#L" n="89"/>in humanis: propter quod meritum hominis apud Deum non
po<lb ed="#L" n="90" break="no"/>test esse meritum simpliciter de condigno, sed solum secundum
<lb ed="#L" n="91"/>praesuppositionem diuinae ordinationis, ita scilicet vt homo id
<lb ed="#L" n="92"/>consequatur a Deo per suam operationem quasi praemium vel
<lb ed="#L" n="93"/>mercedem, ad quod Deus ei virtutem operandi deputauit quae
<lb ed="#L" n="94"/>virtus operandi ad merendum beatitudinem est non solum po
<lb ed="#L" n="95"/>tentia voluntatis, sed habitus gratiae, vel charitatis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e727">
<lb ed="#L" n="96"/>
<!--18--> Ad primum argumentum dicendum quod non est simile
<lb ed="#L" n="97"/>de merito, & de demerito, quia qui in toto alteri obligatur
<lb ed="#L" n="98"/>tanto ex sua ingratitudine plus demeretur quanto plus
rece<lb ed="#L" n="99" break="no"/>pit: sed qui totum habet ab alio totum ei debet, nec potest
<lb ed="#L" n="100"/>eum constituere debitorem quod requiritur ad meritum de
<lb ed="#L" n="101"/>condigno, vt dictum est.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e3558-d1e745">
<lb ed="#L" n="102"/>
<!--19--> Ad aliud dicendum quod Apostolus non dicit quod corona
glo<lb ed="#L" n="103" break="no"/>riae non reddatur secundum iustum iudicium, sed quod
redde<lb ed="#L" n="104" break="no"/>tur a iusto iudice, quia a Domino, qui iustus est & miserieors,
<lb ed="#L" n="105"/>sed misericordiam ostendit coronando bonos qui ex condigno
<lb ed="#L" n="106"/>non possunt mereri, iustitiam vero puniendo malos qui ex con
<lb ed="#L" n="107"/>digno possunt demereri, nec tamen etiam eis reddit secundum
<lb ed="#L" n="108"/>rigorem iustitiae, quos iustae posset adnihilare.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>