-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e4024.xml
256 lines (256 loc) · 17.3 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e4024.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 1</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 1</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="166-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-d1e4024"><!-- l2d38q1 -->
<head xml:id="jsnvu6-d1e4024-Hd1e101">Quaestio 1</head>
<head xml:id="jsnvu6-d1e4024-Hd1e103" type="question-title">Utrum bonitas actus voluntatis sit ex fine</head>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e106">
<lb ed="#L" n="71"/>QVAISTIO PRIMA.
<lb ed="#L" n="72"/>Vtrum bonitas actus voluntatis sit
<lb ed="#L" n="73"/>ex fine.
<lb ed="#L" n="74"/>Thum. 1 a. 4. 1.ar. 3. & q. 3. aric. ..& 4.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e117">
<!--00400.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="75"/>CIRCA distinctionem istam primo quaeritur,
<lb ed="#L" n="76"/>vtrum bonitas actus voluntatis sit ex fine. Et
<lb ed="#L" n="77"/>videtur quod sic, quia motus recipit speciem a
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e130">
<lb ed="#L" n="78"/>
<!--1--> termino, sed terminus actus voluntatis est finis,
<lb ed="#L" n="79"/>Iergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e140">
<lb ed="#L" n="80"/>Item Boetius in Topicis suis dicit quod cuius finis bonus
<lb ed="#L" n="81"/>est, ipsum quoque bonum est: ergo bonitas finis causat
boni<lb ed="#L" n="82" break="no"/>tatem operis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e149">
<lb ed="#L" n="83"/>
<!--3--> IN CONTRARIVM atguitur, quia euangelizare
<lb ed="#L" n="84"/>bonum est, manducare bonum est, tamen euangelizare
pro<lb ed="#L" n="85" break="no"/>pter manducare non bonum est, ergo bonitas operis non est
<lb ed="#L" n="86"/>ex bonitate finis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e162">
<lb ed="#L" n="87"/>
<!--4--> RESPONSIO. Quum quaestio sit de bonitate morali
<lb ed="#L" n="88"/>actus voluntatis videnda sunt duo. Primum est, quis actus
dica<lb ed="#L" n="89" break="no"/>tur moralis, & quare. Secundum est, in quo consistat bonitas actus
<lb ed="#L" n="90"/>moralis ipsius voluntatis. & ex his apparebit illud quod quaeritur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e175">
<lb ed="#L" n="91"/>QUANTVM Ad primum sciendum est quod actus
mo<lb ed="#L" n="92" break="no"/>ralis dicitur actus qui est in potestate voluntatis, siue sit ab ea
<lb ed="#L" n="93"/>elicitus siue imperatus. Et dicitur moralis a more seu
consuetu<lb ed="#L" n="94" break="no"/>dine, quia per morem seu consuetudinem possumus nos habere
<lb ed="#L" n="95"/>diuersimode circa tales actus, inquantum assuescimus sic vel
ali<lb ed="#L" n="96" break="no"/>ter operari, & omnes tales actus sunt liberi. Circa actus enim
<lb ed="#L" n="97"/>pure naturales consuetudo vel mos non habet locum. Si
qui<lb ed="#L" n="98" break="no"/>enim proiiciat lapidem sursum centies millesies, nunquam assue.
<lb ed="#L" n="99"/>scet ascendere, quia motus eius sursum vel deorsum non est liber,
<lb ed="#L" n="100"/>sed vnus est violentus, & alter naturalis. Et propter hoc quod actui
<lb ed="#L" n="101"/>morales liberi sunt, & in potestate nostra: idcirco secundum
<lb ed="#L" n="102"/>eos laudamur, vel vituperamur, inquantum sunt boni vel mali¬
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e204">
<lb ed="#L" n="103"/>
<!--6--> ET EST adnertendum quod praedicti actus morales sunt
<lb ed="#L" n="104"/>quaedam res in esse naturae, sed dicuntur morales, propter
ratio<lb ed="#L" n="105" break="no"/>nem iam dictam, & quamuis esse morale nihil reale addat super
<lb ed="#L" n="106"/>naturalem talium actuum entitatem: tamen aliud iudicium est
<lb ed="#L" n="107"/>de eis secundum esse suae naturae, & secundum mores, seu
se<lb ed="#L" n="108" break="no"/>cundum genus moris. Actus enim temperatus & intemperatus
<lb ed="#L" n="109"/>sunt eiusdem speciei in esse naturae, sed in esse morali dicuntur
<lb ed="#L" n="110"/>contrarij. Quod in esse naturae sint eiusdem speciei patet, quia
<lb ed="#L" n="111"/>illi actus sunt eiusdem speciei in esse naturae, quorum sunt
ea<lb ed="#L" n="112" break="no"/>dem principia secundum speciem, sed actuum praecedentium
<lb ed="#L" n="113"/>huiusmodi habitus sunt eadem principia secundum speciem in
<lb ed="#L" n="114"/>esse naturae, & ex parte appetitus & appetentis, & ex parte
ob<lb ed="#L" n="115" break="no"/>iecti. Si enim duo concupiscunt iacere cum eadem muliere, quae
<lb ed="#L" n="116"/>est vxor vnius, & non alterius, quicquid pertinet ad esse
natu<lb ed="#L" n="117" break="no"/>rae, totum est vnius speciei ex vtraque, & tamen vnus actus est
<lb ed="#L" n="118"/>intemperatus, & alius temperatus, quare &c. Patet secundo,
<lb ed="#L" n="119"/>quia de actibus appetitus sensitiui in nobis & in brutis, quantum
<lb ed="#L" n="120"/>ad esse naturae est idem iudicium (quod enim appetitus
sensiti<lb ed="#L" n="121" break="no"/>uus in nobis obediat rationi: non autem in brutis potest
qui<lb ed="#L" n="122" break="no"/>dem facere differentiam in moribus, sed non in esse naturae) sed
<lb ed="#L" n="123"/>in brutis appetitus sensitiui sunt eiusdem speciei quantum ad esse
<lb ed="#L" n="124"/>naturae, respectu omnium obiectorum quae non differunt
spe<lb ed="#L" n="125" break="no"/>cie in esse naturae, ergo & in nobis. In esse tamen morali non
di<lb ed="#L" n="126" break="no"/>cuntur esse vnius speciei, imo sunt oppositi, & vnus est bonus, &
<lb ed="#L" n="127"/>alius est malus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e263">
<lb ed="#L" n="128"/>
<!--7--> QUANTVM ad secundum, scilicet quid sit bonitas
mo<lb ed="#L" n="129" break="no"/>ralis, & in quo consistit. Sciendum est quod quum ratio boni fit
<lb ed="#L" n="130"/>ratio conuenientis, sicut bonum naturae consistit in esse
conue<lb ed="#L" n="131" break="no"/>niens naturae, sic bonitas moralis actus voluntatis consistit in
<lb ed="#L" n="132"/>conuenientia eius ad rationem rectam. Quod patet dupliciter.
<lb ed="#L" n="133"/>Primo ex ratione boni sic, bonitas moralis, actus voluntatis est
<lb ed="#L" n="134"/>conuenientia eius ad hominem secundum esse morale, sed
ho<lb ed="#L" n="135" break="no"/>mo habet primo esse morale per rationem practicam, per quam
<lb ed="#L" n="136"/>habet primo liberum iudicium de eligibilibus, haec autem non
<lb ed="#L" n="137"/>est conueniens nisi sit recta: ergo bonitas moralis actus
volun<lb ed="#L" n="138" break="no"/>tatis, & cuiuscunque alterius est conuenientia eius ad rectam
<lb ed="#L" n="139"/>rationem. Secundo patet idem ex comparatione actus rationis
<lb ed="#L" n="140"/>ad actum voluntatis sic, Sicut se habet veritas rationis ad
enti<lb ed="#L" n="141" break="no"/>tatem rerum, sic bonitas voluntatis ad veritatem rationis, causa
<lb ed="#L" n="142"/>huius est, quia sicut obiectum intellectus sunt res exteriores, sic
<lb ed="#L" n="143"/>bonuin a ratione propositum est obiectum voluntatis, sed
veri<lb ed="#L" n="144" break="no"/>tas rationis est conformitas eius ad entitatem rerum: vnde
diffi<lb ed="#L" n="145" break="no"/>nitur veritas, quod est adaequatio intellectus ad rem: ergo
simi<lb ed="#L" n="146" break="no"/>liter bonitas actus voluntatis est conformitas eius ad
rectitu<lb ed="#L" n="147" break="no"/>dinem rationis. Huic etiam concordat dictum commune, scilicet
<lb ed="#L" n="148"/>quod bonitas cuiuslibet rei consistit in conformitate ad suam
re<lb ed="#L" n="149" break="no"/>gulam: ratio autem est regula voluntatis: semper enim non
co<lb ed="#L" n="150" break="no"/>gnoscentia nata sunt regularia cognoscentibus, ideo &c. Haec
<lb ed="#L" n="151"/>autem conuenientia vel conformitas actus voluntatis cum ipsa
<lb ed="#L" n="152"/>ratione non attenditur secundum esse naturae vt talis sit actu:
<lb ed="#L" n="153"/>voluntatis quo ad esse naturae, qualis est actus rationis, sed seci
<lb ed="#L" n="154"/>dum tendentiam in obiectum, vt in illud tendat actus
volunta<lb ed="#L" n="155" break="no"/>tis eligendo quod recta ratio prius dictauit eligendum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e329">
<lb ed="#L" n="156"/>
<!--8--> Ex his patet tertium videlicet a quo actus voluntatis ha¬
<!--00401.xml-->
<pb ed="#L" n="167-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>bet bonitatem moralem, quia tota bonitas moralis actus
vo<lb ed="#L" n="2" break="no"/>luntatis est ex suo obiecto accepto secundum totalem ambitum
<lb ed="#L" n="3"/>obiecti, quod patet, secundum hoc enim attenditur conformita
<lb ed="#L" n="4"/>inter voluntatem & rationem, quia voluntas vult quod ratio
di<lb ed="#L" n="5" break="no"/>ctat sed omne quod est a ratione dictatum vel a voluntate voli
<lb ed="#L" n="6"/>tum est obiectum, vel cadit sub ratione obiecti rationis & volur
<lb ed="#L" n="7"/>tatis, ergo &c. Minor patet, quia sicut omne quod est visum ca
<lb ed="#L" n="8"/>dit sub ratione obiecti visus, & omne quod est auditum cadit sul
<lb ed="#L" n="9"/>ratione obiecti auditus. Sic omne cognitum dictatum vel
ratio<lb ed="#L" n="10" break="no"/>ne est obiectum rationis vel cadit sub ratione obiecti, & omne
<lb ed="#L" n="11"/>volitum sub obiecto voluntatis, omne enim in quo fertur quae
<lb ed="#L" n="12"/>cunque potentia est obiectum eius, vnde licet plurium volitorum
<lb ed="#L" n="13"/>vnum possit esse circunstantia vel sinis alterius, omnia tamet
<lb ed="#L" n="14"/>respectu voluntatis habent rationem obiecti, patet ergo
quo<lb ed="#L" n="15" break="no"/>bonitas & conformitas voluntatis ad rationem est totalite
<lb ed="#L" n="16"/>ex obiecto sicut ex fundamento, nec oportet aliam causam quae
<lb ed="#L" n="17"/>rere nisi forte velles inquirere a quo mouetur voluntas in ob
<lb ed="#L" n="18"/>iectum sibi a ratione propositum, de quo alibi dictum est: nec istud
<lb ed="#L" n="19"/>discrepat a communi dicto quod bonitas actus voluntatis est ex ob
<lb ed="#L" n="20"/>jecto, & ex fine & ex circunstantiis, nec alterum istorum
suffi<lb ed="#L" n="21" break="no"/>cit, sed oportet omnia concurrere, quia bonum est ex tota
cau<lb ed="#L" n="22" break="no"/>sa secundum Dionysium, quia haec omnia comparata ad volun
<lb ed="#L" n="23"/>tatem cadunt sub iatione obiecti, vt probatum est, sed
compa<lb ed="#L" n="24" break="no"/>rata inter se vnum est finis vel circunstantia alterius, verbi
grati<lb ed="#L" n="25" break="no"/>in volente dare eleemosinam indigenti propter Deum,
dari<lb ed="#L" n="26" break="no"/>eleemosinam est principale obiectum, sed quod hoc fiat propte
<lb ed="#L" n="27"/>Deum habet rationem finis, & indigentia eius cui datur
ratio<lb ed="#L" n="28" break="no"/>nem circunstantiae, ex quibus omnibus actus voluntatis sorti
<lb ed="#L" n="29"/>tur bonitatem moralem, & tamen haec omnia cadunt sub ratio
<lb ed="#L" n="30"/>ne obiecti voluntatis sumpti secundum suum totum ambitum
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e407">
<lb ed="#L" n="31"/>
<!--9--> Sed praemissis obuiare videtur, quia contingit actum volun
<lb ed="#L" n="32"/>tatis esse bonum qui tamen non conformatur rationi recte sec
<lb ed="#L" n="33"/>erroneae, vt cum aliquis vult reddere debitum mulieri, petenti
<lb ed="#L" n="34"/>quae non est sua quam tamen credit esse suam sicut fuit de
Ia<lb ed="#L" n="35" break="no"/>cob, & Ly2. Et dicendum ad hoc quod etiam in tali casu actus
<lb ed="#L" n="36"/>voluntatis conformatur rationi rectae seu verae quia actus
ra<lb ed="#L" n="37" break="no"/>tionis cui debet conformari actus voluntatis est conclusio syl
<lb ed="#L" n="38"/>logismi practici quae est vera dato quod aliqua praemissarum si
<lb ed="#L" n="39"/>falsa, & si arguatur sic, debitum est ieddendum vxori. Sed es
<lb ed="#L" n="40"/>vxor, ergo est ei reddendum debirum. In hoc syllogismo lice
<lb ed="#L" n="41"/>minor sit falsa quia ista non est vxor. Conclusio tamen est
ver<lb ed="#L" n="42" break="no"/>quia ei quae non est ixor: creditur tamen esse vxor adhibit:
<lb ed="#L" n="43"/>debita diligentia quae in talibus adhiberi consueuit licitum est
<lb ed="#L" n="44"/>reddere debitum, quia talis ignorantia excusat, & huic
conclu<lb ed="#L" n="45" break="no"/>sioni verae conformatur actus voluntatis sequentis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e444">
<lb ed="#L" n="46"/>
<!--10--> AD PRIMVM argumentum dicendum quod termini
<lb ed="#L" n="47"/>actus voluntatis est suum obiectum, in ipsum enim tendit volunta
<lb ed="#L" n="48"/>nec in finem tendit nisi vt cadit sub ratione obiecti vt dictum est
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e455">
<lb ed="#L" n="49"/>
<!--11--> Ad secundum dicendum quod plurium volitorum vnum pr
<lb ed="#L" n="50"/>test esse finis alterius. Et si illud quod est finis sit bonum & il
<lb ed="#L" n="51"/>lud quod ordinatur ad ipsum erit bonum dummodo sit
ord<lb ed="#L" n="52" break="no"/>rerum per se, sicut ordinatur domus ad habitationem. Si
au<lb ed="#L" n="53" break="no"/>tem talis ordo fit ex sola intentione ordinantis & non ex
na<lb ed="#L" n="54" break="no"/>tura rerum, non etiam oportet, potest enim quis ordinare
fur<lb ed="#L" n="55" break="no"/>tum ad subueniendum pauperi, nec tamen pi opter hoc furtum
<lb ed="#L" n="56"/>est bonum, respectu tamen voluntatis nullum volitum inquar
<lb ed="#L" n="57"/>tum huiusmodi habet rationem finis, sed solum obiecta, sec
<lb ed="#L" n="58"/>finis voluntatis est finis actus sicut in caeteris rebus, qui si sit
<lb ed="#L" n="59"/>bonus voluntas dicitur bona, si malus mala¬
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e4024-d1e484">
<lb ed="#L" n="60"/>
<!--12--> AD ARGVMENTVM alterius partis dicendum
<lb ed="#L" n="61"/>quod voluntas quae vult euangelizare propter manducare ma
<lb ed="#L" n="62"/>la est, quia sequitur rationem errantem, finis enim non solum
<lb ed="#L" n="63"/>debet esse bonus, sed debet esse melior his quae sunt ad finem
<lb ed="#L" n="64"/>& ideo licet manducare sit bonum, tamen non est bonus fini
<lb ed="#L" n="65"/>euangelizandi, propter hoc ratio quae hoc dictat, erronea est,
<lb ed="#L" n="66"/>& voluntas quae hoc vult, est mala
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>