-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e55.xml
371 lines (371 loc) · 28.7 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e55.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Praefatio</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Praefatio</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="1-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-d1e55"><!-- l1praefatio -->
<head xml:id="jsnvu6-d1e55-Hd1e101">Praefatio</head>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e103"><!--00065.xml-->
<pb ed="#L" n="1-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>DIVINARVM
VERI<lb ed="#L" n="2" break="no"/>TATVM EXIMII AC
PROFVN<lb ed="#L" n="3" break="no"/>di perscrutatoris, & difficultatum tam
Philosophi<lb ed="#L" n="4" break="no"/>carum, quam Theologicarum, solidi resolutoris,
Ma<lb ed="#L" n="5" break="no"/>gistri nostri, M. Durandi de Sancto Porciano, ordinis
<lb ed="#L" n="6"/>PRaedicatorum, & Meldensis Episcopi, in quatuor
li<lb ed="#L" n="7" break="no"/>brorum Magistri sententiarum elucidationum
edi<lb ed="#L" n="8" break="no"/>tionis nouissimae incipit Praefatio.
<lb ed="#L" n="9"/>ST DEVS in coelo reuelans mysteria.
<lb ed="#L" n="10"/>Danie. 2. Luc. cap. 12. dicitur, quod nihil
<lb ed="#L" n="11"/>opertum est, quod non reueletur. neque
ab<lb ed="#L" n="12" break="no"/>sconditum, quod non sciatur. Cuius
ra<lb ed="#L" n="13" break="no"/>tio est, quia Deus, cuius perfecta sunt
o<lb ed="#L" n="14" break="no"/>pera, qui homini inseruit naturale
scien<lb ed="#L" n="15" break="no"/>di desiderium, non relinquint ipsum (
quan<lb ed="#L" n="16" break="no"/>tum in ipso est) imperfectum: quin potius
<lb ed="#L" n="17"/>animam rationalem, quam creauit ad imaginem &
similitudi<lb ed="#L" n="18" break="no"/>nem suam: & ob hoc sui capacem (vt dicitur in 14 dist. de Trinit.)
<lb ed="#L" n="19"/>deducit de imperfecto ad perfectum. per modum
congruentis<lb ed="#L" n="20" break="no"/>simum reuelando alia, & se ipsum: vt scilicet nihil sit opertum
<lb ed="#L" n="21"/>quod non reueletur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e156">
<lb ed="#L" n="22"/>
<!--2--> Est siquidem triplex modus, quo Deus reuelat seipsum, &
<lb ed="#L" n="23"/>alia, secundum quod sapientia sua scripta est in triplici libro,
<lb ed="#L" n="24"/>scilicet creaturae, scripturae, & vitae. Prouerb. 22. Ecce descripsi
<lb ed="#L" n="25"/>eam tripliciter, id est, in triplici libro.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e169">
<lb ed="#L" n="26"/>
<!--3--> Primus & infimus modus est, quo Deus nobis reuelat
se<lb ed="#L" n="27" break="no"/>ipsum, in libro creaturae, inquantum naturali lumine intellectus
<lb ed="#L" n="28"/>ab inferioribus & sensibisibus potest homo, licet debiliter, ad
<lb ed="#L" n="29"/>aliquam diuinorum notitiam peruenire: secundum illud Rom. I.
<lb ed="#L" n="30"/>Inuisibilia ipsius a creatura mundi, id est, ab homine, per ea quae
<lb ed="#L" n="31"/>facta sunt, intellectum conspiciuntur. Et haec est reuelatio, de qua
<lb ed="#L" n="32"/>ibidem praemittitur. Quod notum est Dei, manifestum est illis:
<lb ed="#L" n="33"/>Deus enim illis manifestauit. Vbi dicit glo. Ambr. Vt Deus qui
<lb ed="#L" n="34"/>natura innuisibilis est, etiam a visibilibus posset sciri, opus fecit, quod
<lb ed="#L" n="35"/>visibilitate sui opificem manifestauit.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e195">
<lb ed="#L" n="36"/>
<!--4--> Supremus vero & perfectissimus modus est, quod Deus
reue<lb ed="#L" n="37" break="no"/>lat nobis seipsum, & alia, in libro vitae, id est, in seipso per
manife<lb ed="#L" n="38" break="no"/>stam visionem. De quo dicitur Esa. 40. Reuelabitur gloria Domini, &
<lb ed="#L" n="39"/>videbit omnis caro pariter, quod os Domini locutum est. Et hic est finis, &
<lb ed="#L" n="40"/>expectatio creaturae humanae: secundum illud Ro. 8. Expectatio
<lb ed="#L" n="41"/>creaturae reuelationem filiorum Dei expectat. Tunc enim
comple<lb ed="#L" n="42" break="no"/>bitur desiderium humanum, quando omnia erunt nuda & aperta
<lb ed="#L" n="43"/>oculis cordis, creator scilicet, & creatura. Sed quia hanc visioncem
<lb ed="#L" n="44"/>non patitur status mortalitatis praesentis, secunclum illud Io. 16.
<lb ed="#L" n="45"/>Multa habeo vobis dicere, sed non potestis portare modo: ideo
<lb ed="#L" n="46"/>ex primo modo infimo, & imperfectissimo, non deducimur ad
<lb ed="#L" n="47"/>supremum & perfectissimum, nisi per medium modum, quo Deum
no<lb ed="#L" n="48" break="no"/>bis reuelat seipsum, in libro sacrae scripturae: in quo reuelauit
no<lb ed="#L" n="49" break="no"/>bis quaedam de seipso, quae naturalem cognitionem excedunt. In quo
<lb ed="#L" n="50"/>praeeminet primo modo. Sed quia non manifeste videntur, sed
<lb ed="#L" n="51"/>quasi audita creduntur, deficit a supremo: vt rationabiliter sic
<lb ed="#L" n="52"/>inter vtrumque quasi medius. De hoc dicit Apost. I. ad Cor. 2. Quod
<lb ed="#L" n="53"/>oculus non vidit, nec auris audiuit, nec in cor hominis ascendit,
<lb ed="#L" n="54"/>quae praeparauit Deus his, qui diligunt illum. Nobis autem Deus
re<lb ed="#L" n="55" break="no"/>uelauit per Spiritum suum. Et quia haec a solo Deo primo &
ori<lb ed="#L" n="56" break="no"/>ginaliter sunt tradita, & nullo mod per rationem naturalem
inuesti<lb ed="#L" n="57" break="no"/>gata, ideo dicuntur reuelata. Quia vero non manifeste videntur,
<lb ed="#L" n="58"/>sed quasi velantur, dicuntur mysteria, secundum illud I. ad Cor. 2.
Lo<lb ed="#L" n="59" break="no"/>quimur sapientiam Dei in mysterio, quae abscondita est. Et Dan. 2.
<lb ed="#L" n="60"/>dicitur: quod Danieli mysterium per visionem nocte reuelatum
<lb ed="#L" n="61"/>est. De hoc ergo modo, quo Deus nobis reuelat in libro
scriptu<lb ed="#L" n="62" break="no"/>rae seipsum, & alia, ad salutem not promouentina. intelliguntur
<lb ed="#L" n="63"/>verba proposita, Est Deus in coelo reuelans mysteria.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e261">
<lb ed="#L" n="64"/>
<!--5--> In quibus verbis ad commendationem sacrae scripturae
tan<lb ed="#L" n="65" break="no"/>guntur quatuor, in quibus scientias caeteras antecellit. Excellit
<lb ed="#L" n="66"/>enim caeteras scientias in celsitudine dignitatis, in plenitudine
<lb ed="#L" n="67"/>bonitatis, in certitudine veritatis, & in voragino profunditatis.
<lb ed="#L" n="68"/>Primum habet sacra scriptura ex principio originali, ibi, Deus:
<lb ed="#L" n="69"/>secundum habet ex intento finali. In caelo: tertium ex
ornamen<lb ed="#L" n="70" break="no"/>to formali, Reuelans: quartum ex contento materiali. Mysteria.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e281">
<lb ed="#L" n="71"/>
<!--6--> Dico primo, quod sacra scriptura excellit omnem alias scientias
cel<lb ed="#L" n="72" break="no"/>situdine dignitatis & autoritatis: quam habet a principio
origi<lb ed="#L" n="73" break="no"/>nali: quia est immediatem inspirata a Deo. Sicut enim est in
corpora<lb ed="#L" n="74" break="no"/>libus, sic suo modo in spiritualibus. In corporalibus autem illa quae
im<lb ed="#L" n="75" break="no"/>mediatem fuerunt a Deo facta, quandam praerogatiuam habuerunt, sicut
<lb ed="#L" n="76"/>dicit Chrysostomus de vino, in quod Csristus conuertit aquam in
<lb ed="#L" n="77"/>nuptiis. Ergo inter scientias & scripturas, quae ad spiritualem
per<lb ed="#L" n="78" break="no"/>fectionem animae pertinent, sacra scriptura, quae immediate a Deo
<lb ed="#L" n="79"/>est inspirata, quandam praerogatiuam dignitatis obtinet: quia
<lb ed="#L" n="80"/>est emanatio quaedam claritatis Dei omnipotentis syncera. Sa. 7.
<!--00065.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e312">
<lb ed="#L" n="81"/>
<!--7--> Haec praerogatiua dignitatis figurata suit Dan. 2. in statua
Na<lb ed="#L" n="82" break="no"/>buchodonosor, cuius caput erat de auro optimo: pectus autem &
<lb ed="#L" n="83"/>brachia de argento: porro venter & femora ex aere: tibiae autem
fet<lb ed="#L" n="84" break="no"/>reae: pedum autem quaedam pars feri ea, quaedam autem fictilis. Haec
sta<lb ed="#L" n="85" break="no"/>tua figuram humanam habens, ex metallis diuersis composita:
signifi<lb ed="#L" n="86" break="no"/>cat hominem omni genere scientiarum artiumque perfectum. Pars
<lb ed="#L" n="87"/>enim inferior hominis, est quasi ex ferro & luto, quo ad artes
<lb ed="#L" n="88"/>mechanicas. Media pars, quasi ex aere & argento, quo ad scientias
<lb ed="#L" n="89"/>morales & speculatiuas naturasiter acquisitas: sed suprema pars
<lb ed="#L" n="90"/>est ex auro purissimo, propter sacram scripturam, & veritates
salu<lb ed="#L" n="91" break="no"/>berrimas, in ea reuelatas. Et ideo sapientia ostensa est Boethio
<lb ed="#L" n="92"/>lib. I. de Consol. Philos. Prosa prima, in specie mulieris, quae
pul<lb ed="#L" n="93" break="no"/>sare coelum summo verticis cacumine vindebatur, quae cum altius
<lb ed="#L" n="94"/>caput extulisset, etiam ipsum coelum penetrabat. Quod innuit
<lb ed="#L" n="95"/>Aug. II. de Civi. Dei, ca. 1. in princ. Ciuitatem Dei dicimus, cuius
<lb ed="#L" n="96"/>ea scriptura testis est. quae non fortuitis motibus animorum, sed
<lb ed="#L" n="97"/>plane summae providentiae dispositione super omnes omnium gentium
<lb ed="#L" n="98"/>literas, omnia sibi genera ingeniorum humanorum, diuina
excel<lb ed="#L" n="99" break="no"/>lens autoritate, subiecit. Et hoc habet ex eo, quod immediate a
<lb ed="#L" n="100"/>Deo inspirata est. De hoc Eccl. I Sapientiam Dei, praecedentem omnia,
<lb ed="#L" n="101"/>quia inuestigabit? In hoc tangitur materia I. lib. Sentent. in quo
<lb ed="#L" n="102"/>agitur de Deo quantum ad vnitatem essentiae & trinitatem
perso<lb ed="#L" n="103" break="no"/>narum de propriis & appropriatis, vt patebit in proceslum. Haec
<lb ed="#L" n="104"/>sunt secreta diuina, quae optabat Iob nobis aperiri Iob II. Vtinam
<lb ed="#L" n="105"/>loqueretur tecum, & aperiret labia sua tibi, vt ostenderet tibi
<lb ed="#L" n="106"/>secreta sapientiae suae.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e373">
<lb ed="#L" n="107"/>
<!--8--> Secundo excellit scriptura sacra alias in plenitudine
bonita<lb ed="#L" n="108" break="no"/>tis, quam habet ex finali intento. Et istud secundum sequitur ex
pri<lb ed="#L" n="109" break="no"/>mo. Quae enim ex altiori principio deriuantur, ad altiorem finem
ordi<lb ed="#L" n="110" break="no"/>nantur: aqua enim tantum in altum ascendit, quantum de alto descendit.
Cae<lb ed="#L" n="111" break="no"/>terae enim scientiae humanitus inuentae, sicut habent creatum et quasi
<lb ed="#L" n="112"/>terrenum principium, sic & ad finem creatum. & quasi terrenum perducunt.
<lb ed="#L" n="113"/>De terrasunt, & in terram pariter reuertentur. Ec. 3. sed sacrae scripturae
<lb ed="#L" n="114"/>sicut a summo coelo egressio eius, sic occursus eius vsque ad summum eius
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e395">
<lb ed="#L" n="115"/>
<!--9--> Ex nomine sacrae scripturae comparantis sict aliis scientiis, potest
<lb ed="#L" n="116"/>dici illud Esa. 55. Sicut exaltantur coeli a terra, sic exaltatae sunt
<lb ed="#L" n="117"/>viae meae a viis vestris Sicut ergo terra est insensibilis
quantita<lb ed="#L" n="118" break="no"/>tis respectu coeli, sic bonitas & veritas ex aliis scientiis acquisita
<lb ed="#L" n="119"/>est, quasi nullius momenti respectu bonitatis, ad quam sacra
scri<lb ed="#L" n="120" break="no"/>ptura dirigit & conducit. Non simus igitur, sicut filii Agar, ex
qui<lb ed="#L" n="121" break="no"/>rentes sapientiam, quae de terra est, vt habetur Baruch 3. Sed, vt dicit
<lb ed="#L" n="122"/>Hieron, ad Paulinum, Discamus in terris, quorum scientia
perse<lb ed="#L" n="123" break="no"/>ueret nobiscum in coelis. Hoc autem solum est in sacra scriptura, ex
<lb ed="#L" n="124"/>cuius nomine dicintur Eccl. 24. Gyrum coeli circuiui sola. Propter
<lb ed="#L" n="125"/>quod inquirentibus eam dicitur Matt. 5. Gaudete & exultate: ecce
<lb ed="#L" n="126"/>enim merces vestra copiosa est in coelis. Sic igitur habemus
pleni<lb ed="#L" n="127" break="no"/>tudinem bonitatis in intento finali in nomine coeli, in quo tangitur
<lb ed="#L" n="128"/>materia 2. li. Sent. Agitur enim in 2. li. Sententiarum de creaturarum
pro<lb ed="#L" n="129" break="no"/>ductione, & de creaturae intellectualis, tam angelicae, quam
huma<lb ed="#L" n="130" break="no"/>nae deuiatione per culpam. Primum, scilicet creaturarum productio,
conuenien<lb ed="#L" n="131" break="no"/>ter intelligitur nomine coeli: intelligendo pro parte totum. Coelum enim
<lb ed="#L" n="132"/>inter creaturas corporales, quae sunt nobis notiores, est pars
no<lb ed="#L" n="133" break="no"/>bilior: & ideo per coelum intelligitur vniuersitas creaturae
secund<lb ed="#L" n="134" break="no"/>dum illud Psal. Verbo domini coeli firmati sunt. Potest etiam nomine
coe<lb ed="#L" n="135" break="no"/>li spiritualis creatura intelligi, secundum Aug. super Gen. ad
lite<lb ed="#L" n="136" break="no"/>ram. De cuius creatione, & deuiatione agitur in 2. lib. Sent. Et de
<lb ed="#L" n="137"/>hoc potest intelligi illud, quod dicitur Esa. 50. Induam coelum
<lb ed="#L" n="138"/>tenebris. Et ob hoc Iob 15. Coeli non sunt mundi in conspectu eius.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e452">
<lb ed="#L" n="139"/>
<!--10--> Tertio sacra scriptura excellit omnes alias in certitudine
<lb ed="#L" n="140"/>veritatis, quam habet ex formali ornamento, quod notatur ibi,
re<lb ed="#L" n="141" break="no"/>uelans. Quaecunque in sacra scriptura traduntur, aut solum, aut
<lb ed="#L" n="142"/>principaliter diuina ruelatione tenentur: talia autem certissima
<lb ed="#L" n="143"/>sunt. Ratio huius est, quia supremum inferioris deficit ab
infi<lb ed="#L" n="144" break="no"/>mo superioris. In omni enim genere visa sunt certiora auditis
<lb ed="#L" n="145"/>sed audita a Deo quamuis sint infima in gradu certitudinis in illo
<lb ed="#L" n="146"/>genere cognitionis, tamen certiora sunt & veriora his, quae sciuntur &
<lb ed="#L" n="147"/>videntur a nobis, in lumine creaturae rationalis. Vnde clarae &
cer<lb ed="#L" n="148" break="no"/>tae autoritati diuinae cedit ratio, vt dicit Hiero. ad Marcellam, Si
<lb ed="#L" n="149"/>contra scripturarum autoritatem reditur ratio, quantumcumque acuta
<lb ed="#L" n="150"/>sit. vera esse non potest. ldeo petebat Sapiens. Eccl. 1. Radix
sapien<lb ed="#L" n="151" break="no"/>tiae: cui reuelata est? certe Prophetis & Apostolis, qui poterant
di<lb ed="#L" n="152" break="no"/>cere cum Apost. 2. ad Cor. 3. Nos reuelata facie gloriam dei
specu<lb ed="#L" n="153" break="no"/>lantes in eandem imaginem transformamur, a claritate in claritatem,
<lb ed="#L" n="154"/>tamquam a Domini spiritu. De hoc, simul & de praecedenti membro
Hu<lb ed="#L" n="155" break="no"/>go dicit li. 3. de anima, In sacra doctrina quicquid docetur,
ve<lb ed="#L" n="156" break="no"/>ritas: quicquid praecipitur, bonitas: quicquid promittitur
elici<lb ed="#L" n="157" break="no"/>tas est. Nam Deus veritas est sine fallacia, bonitas sine malitia,
<lb ed="#L" n="158"/>felicitas sine miseria. Et ideo prae caeteris scientiis, in quibus est
<lb ed="#L" n="159"/>plurimuum falsitatis & modicum vtilitatis, transeundum est ad
<lb ed="#L" n="160"/>istam, vt dicamus cum Apost. 2. ad cor. 12 Veniam ad visiones
<lb ed="#L" n="161"/>& reuelationum Domini. In hoc etiam tangitur materia tertii
<lb ed="#L" n="162"/>libri Sententiarum. Quamuis enim tota Trinitas principaliter
<!--00066.xml-->
<pb ed="#L" n="1-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>reuelauerit ea, quae in sacra scriptura continentur: tamen Dei
<lb ed="#L" n="2"/>filius incarnatus Iesus Christus ore proprio maiora &
excel<lb ed="#L" n="3" break="no"/>lentiora diuinitatis sacramenta reuelauit & docuit. Ipsum enim
<lb ed="#L" n="4"/>misit pater, tanquam lumen ad reuelationem gentium: vt
di<lb ed="#L" n="5" break="no"/>citur Luc. 2. Vnde Apo. Gala. I. Notum vobis facio Euangelium,
<lb ed="#L" n="6"/>quod Euangelizatum est a me: quod non est secundum
homi<lb ed="#L" n="7" break="no"/>nem: neque enim ab homine accepi illud nec didici: sed per
re<lb ed="#L" n="8" break="no"/>uelationem Iesu Christi. De Iesu Christo autem, hoc est de Dei
<lb ed="#L" n="9"/>filio incarnato: & de Dei gratia, & de scientia, ac caeteris
virtu<lb ed="#L" n="10" break="no"/>tibus ipsum perficientibus, agitur in tertio libro.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e538">
<lb ed="#L" n="11"/>
<!--11--> Quarto sacra scriptura excellit omnes alias in voragine
pro<lb ed="#L" n="12" break="no"/>funditatis, quam habet ex contento materiali. Quod innuitur, cum
<lb ed="#L" n="13"/>dicitur, mysteria. Mysterium enim est sacrum secretum: & quod
occul<lb ed="#L" n="14" break="no"/>tam habet intelligentiam, vt dicit Hugo. Talia autem sunt de
qui<lb ed="#L" n="15" break="no"/>bus agitur in sacra scriptura. Excedunt enim limites naturalis
<lb ed="#L" n="16"/>rationis. Nam sicut dicitur libro de spiritu & anima, Scibilium
<lb ed="#L" n="17"/>tria sunt genera: quaedam infra rationem, quaedam iuxta, quaedam supra
<lb ed="#L" n="18"/>Infra rationem sunt, quae sensu percipimus: iuxta rationem, quae
<lb ed="#L" n="19"/>per viam rationis: supra rationem autem quae nec sensus docet, nec
<lb ed="#L" n="20"/>ratio persuadet, sed aut diuina reuelatione comprehenduntur, aut
<lb ed="#L" n="21"/>scripturarum autoritate creduntur. Et haec sunt profundissima
<lb ed="#L" n="22"/>mysteria, de quibus agitur in scriptura sacra. Vnde Augustinus
<lb ed="#L" n="23"/>super Gene. ad literam. 30. cap. sic loquitur: Sacra scriptura, vt
<lb ed="#L" n="24"/>altitudine superbos irrideat, profunditate attentos terreat,
ve<lb ed="#L" n="25" break="no"/>ritate magnos pascat, affabilitate paruos nutriat. Quia sicut
di<lb ed="#L" n="26" break="no"/>cit Grego. in Prologo Moralium, In vno & eodem sermone, dum
<lb ed="#L" n="27"/>narrat gestum, prodit mysterium. Ideo dictum fuit discipulis Mat. 12.
<lb ed="#L" n="28"/>Vobis datum est nosse mysterium regni coelorum. Quia sicut
dici<lb ed="#L" n="29" break="no"/>tur 1. ad Corinth. 14. Spiritu loquitur mysteria. Iste autem est,
<lb ed="#L" n="30"/>qui sacram scripturam & doctrinam reuelauit. In hoc tangitur
<lb ed="#L" n="31"/>materia quarti libri Sententiarum, in quo agitur de sacramentis,
<lb ed="#L" n="32"/>& de gloria resurrectionis. Sacramentum autem merito dicitur
<lb ed="#L" n="33"/>mysterium, quasi sacrum secretum. De quo dicitur I. Corint. 4.
<lb ed="#L" n="34"/>Sic nos existimet homo, vt ministros Christi, & dispensatores
<lb ed="#L" n="35"/>mysteriorum Dei. Item gloria resurrectionis futurae dicitur
my<lb ed="#L" n="36" break="no"/>sterium, propter suam occultationem. De quo I. ad Corint. 15.
<lb ed="#L" n="37"/>Ecce mysterium vobis dico, omnes quidem resurgemus. His
igi<lb ed="#L" n="38" break="no"/>tur, & aliis consideratis, patet quod sacra scriptura plena est
coele<lb ed="#L" n="39" break="no"/>stibus mysteriis, quae Deus suis fidelibus reuelauit, vt vere
pos<lb ed="#L" n="40" break="no"/>fit dici illud nobis: quod fuit dictum Daniel. 2. Vere Deus vester
<lb ed="#L" n="41"/>Deus Deorum est, dominusque regum, reuelans mysteria.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e55-d1e610">
<lb ed="#L" n="42"/>
<!--12--> Concludo igitur cum Apo. Colos. 4. Orantes simul, vt
Domi<lb ed="#L" n="43" break="no"/>nus aperiat ostium sermonis, ad loquendum mysterium Christi, vt
<lb ed="#L" n="44"/>manifestetur illud, ita vt me loqui oportet. Oportet autem
lo<lb ed="#L" n="45" break="no"/>qui de mysterio Christi, & vniuersaliter de his, quae mere
tan<lb ed="#L" n="46" break="no"/>gunt fidem, conformiter ad ea, quae tradidit sacra scriptura. Vnde
<lb ed="#L" n="47"/>Io. 5. Christus: Scrutamini scripturas: illae sunt quae testimonium
<lb ed="#L" n="48"/>perhibent de me. Si quis autem hoc non seruat, non loquitur
<lb ed="#L" n="49"/>de mysterio Christi, ac de caeteris directe fidem tangentibus.
<lb ed="#L" n="50"/>sicut oportet: sed incidit in illud, quod dicit Apostolus I. Cor. 8. Si
<lb ed="#L" n="51"/>quis autem existimat se aliquid scire, nondum cognouit quicquam
<lb ed="#L" n="52"/>quomodo oporteat eum scire. Modus enim est non excedere
men<lb ed="#L" n="53" break="no"/>suram fidei: de qua dicit Apostolus Ro. 12. Non plus sapere, quam
<lb ed="#L" n="54"/>oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem, & vnicuique, sicut Deus
<lb ed="#L" n="55"/>diuisit mensuram fidei. Quae quidem mensura in duobus consistit,
<lb ed="#L" n="56"/>videlicet vt non subtrahatur fidei, quod sub fide est: nec
attri<lb ed="#L" n="57" break="no"/>buatur fidei illud, quod sub fide non est. Vtroque enim modo
men<lb ed="#L" n="58" break="no"/>sura fidei exceditur, & a continentia sacrae scripturae, quae fidei
<lb ed="#L" n="59"/>mensuram exprimit, deuiatur & hunc modum, Deo adiuuante,
tene<lb ed="#L" n="60" break="no"/>re volumus, vt nihil scribamus, vel doceamus, sacrae scriptura
<lb ed="#L" n="61"/>dissonum. Quod si per ignorantiam, vel inaduertentiam aliquid
dis<lb ed="#L" n="62" break="no"/>sonum scriberemus, ipso facto pro non scripto habeatur. Et quia
<lb ed="#L" n="63"/>interpretatio dubiorum sacrae scripturae ad sanctam Ecclesiam
Ro<lb ed="#L" n="64" break="no"/>mana & catholicam pertinet, omnia opera nostra huius libri, ac
<lb ed="#L" n="65"/>sequentium, eius correctioni totaliter supponimus: vtpote qui a
<lb ed="#L" n="66"/>pueritia in fide & obedientia Romanae ecclesiae nutriti sumus.
<lb ed="#L" n="67"/>& in Romana curia in scholis sacri palatij veritatem sacrae
scri<lb ed="#L" n="68" break="no"/>pturae docuimus, & per sedem Apostolicam ad Episcopalem
digni<lb ed="#L" n="69" break="no"/>tatem, quamuis immeriti, promoti sumus. Modus autem loquendi,
<lb ed="#L" n="70"/>ac scribendi, in caeteris, quae fidem non tangunt, est, vt magis
in<lb ed="#L" n="71" break="no"/>nitamur rationi, quam autoritati cuiuscuque doctoris,
quantum<lb ed="#L" n="72" break="no"/>cunque celebris, vel solennis: & paruipendatur omnis humana
<lb ed="#L" n="73"/>autoritas, quando per rationem elucescit contraria veritas.
Quam<lb ed="#L" n="74" break="no"/>uis enim captiuandus sit intellectus noster in obsequium
Chri<lb ed="#L" n="75" break="no"/>sti, & in his, quae fidem tangunt, plus acquiescere debeamus
au<lb ed="#L" n="76" break="no"/>toritam sacrae scripturae, quam cuicunque rationi humanae, quia
<lb ed="#L" n="77"/>diuina notitia, quam exprimit sacra scriptura, plus excedit
hu<lb ed="#L" n="78" break="no"/>manam notitia, quam humana notitia bestiales: tamen omnis
<lb ed="#L" n="79"/>homo dimittens rationem propter autoritatem humanam,
in<lb ed="#L" n="80" break="no"/>cidit in insipientiam bestialem, vt comparatus sit iumentis
in<lb ed="#L" n="81" break="no"/>sipientibus & similis factus sit illis. Quis enim, nisi temerarius
<lb ed="#L" n="82"/>existens, audeat dicere, quod magis sit acquiescendum autori¬
<!--00066.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>tati cuiuscunque Doctoris, quam autoritati sanctorum
Docto<lb ed="#L" n="84" break="no"/>rum sacrae scripturae, Augustini, Gregorij. Ambrosij &
Hiero<lb ed="#L" n="85" break="no"/>nymi, quos celebritate condigna sancta Romana ecclesia
sub<lb ed="#L" n="86" break="no"/>limauit? Et tamen Augustinus inter Doctores celeberrimus,
<lb ed="#L" n="87"/>dicit de seipso, 3. de Trini. circa principium: Noli meis literis,
<lb ed="#L" n="88"/>quasi scripturis canonicis, inseruire: sed in illis & quod no
cre<lb ed="#L" n="89" break="no"/>debas, cum inueneris, incunctanter crede: in istis autem, quod
<lb ed="#L" n="90"/>certum non habebas, nisi certum intellexeris, noli firmum
re<lb ed="#L" n="91" break="no"/>tinere. Et ad Vincentium Victorem libro secundo: Negare non
<lb ed="#L" n="92"/>possum, nec debeo, sicut in ipsis maioribus, ita multa esse in
<lb ed="#L" n="93"/>opusculis meis, quae possunt iusto iudicio, & nulla temeritate
<lb ed="#L" n="94"/>culpari. Et recitantur istae autoritates, cum pluribus aliis ad idem
<lb ed="#L" n="95"/>pertinentibus, di. 9. in Decretis. Ex quibus patet quod compellere
<lb ed="#L" n="96"/>seu inducere aliquem, ne doceat vel scribat dissona ab iis, quae
de<lb ed="#L" n="97" break="no"/>terminatus Doctor scripsit, est talem Doctorem praeferre sacris
<lb ed="#L" n="98"/>Doctoribus, praecludere viam inquisitioni veritatis, & praestare
<lb ed="#L" n="99"/>impedimentum sciendi, & lumen rationis, non solum occultare sub
mo<lb ed="#L" n="100" break="no"/>dio, sed comprimere violenter. Nos igitur plus rationi, quam cuicumque
<lb ed="#L" n="101"/>autoritati humanae consentientes, nullius puri hominis
autorita<lb ed="#L" n="102" break="no"/>tem rationi praeferimus, attendentes, quod omnibus existentibus
ami<lb ed="#L" n="103" break="no"/>cis sanctum est praehonorare veritatem, quam omnis terra inuocat,
<lb ed="#L" n="104"/>coelum etiam ipsum benedicit, benedictus Deus veritatis. Amen.
<lb ed="#L" n="105"/>FINIS PRAEFATIO.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>