-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e88.xml
1173 lines (1173 loc) · 93.2 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-d1e88.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 1</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 1</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="2-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-d1e88"><!-- l1prolq1 -->
<head xml:id="jsnvu6-d1e88-Hd1e101">Quaestio 1</head>
<head xml:id="jsnvu6-d1e88-Hd1e103" type="question-title">Utrum theologia prout communiter traditur et habetur sit scientia proprie dicta</head>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e106">
<lb ed="#L" n="44"/>PRIMA QVAESTIO PROLOGI.
<lb ed="#L" n="45"/>Vtrum Theologia sit scientia.
<lb ed="#L" n="46"/>De hac S. Tbo. i. qu. l. ari. 2. Scutum in Prolog. q.. &.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e115">
<lb ed="#L" n="47"/>PRIMO quaeritur de causis Theologia
<lb ed="#L" n="48"/>secundum se: & deinde de comparatione eius ad alias
<lb ed="#L" n="49"/>scientias. Quantum ad primmu, quaeritur, de tribus
<lb ed="#L" n="50"/>partibus ad tres causas Theologiae: scilicet
for<lb ed="#L" n="51" break="no"/>a malem, materialem, & finalem. De efficiente enim
<lb ed="#L" n="52"/>non est magna dubitatio. Circa causam formalem quaeruntur
<lb ed="#L" n="53"/>duo: Primum est, Vtrum Theologia sit scientia. Secundum,
<lb ed="#L" n="54"/>Vtrum sit vna. Adhuc circa primum tria quaeruntur: Primum
<lb ed="#L" n="55"/>est, Vtruin Theologia, prout communiter traditur, &
habe<lb ed="#L" n="56" break="no"/>tur, fit proprie scientia. Secundum est, Vtrum sit scientia,
sup<lb ed="#L" n="57" break="no"/>posito quodam lumine, quod quidam ponunt esse in
perfectio<lb ed="#L" n="58" break="no"/>ribus Doctoribus. Tertium est, Vtrum virtute diuina possit con
<lb ed="#L" n="59"/>municari viatori cognitio scientifica de articulis fidei. Ad
pri<lb ed="#L" n="60" break="no"/>mum sic proceditur: & arguitur, quod Theologia, prout
communi<lb ed="#L" n="61" break="no"/>ter traditur, & habetur, sit proprie scientia, quia omnis sapien
<lb ed="#L" n="62"/>tia est proprie scientia (quia sapientia includit scientiam vt ha
<lb ed="#L" n="63"/>betur 6. Ethic.) sed Theologia est sapientia, cum sit cognitio
<lb ed="#L" n="64"/>diuinorum, quae dicitur sapientia secundum Augustinum 12. de
<lb ed="#L" n="65"/>Trinit. cap. 14. ergo ipsa est scientia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e159">
<lb ed="#L" n="66"/>
<!--2.--> Item Philosophus 6. Ethic. distinguit habitus intellectuales
<lb ed="#L" n="67"/>in septem, scilicet sapientiam, scientia, intellectum, prudentiam,
<lb ed="#L" n="68"/>artem, opinionem, & suspicionem. Sed Theologia est habitus
in<lb ed="#L" n="69" break="no"/>tellectualis, & non est opinio, nec suspicio, quibus contingit
fal<lb ed="#L" n="70" break="no"/>sum dicore, non autem per Theologiam: nec est ars, quae est de
<lb ed="#L" n="71"/>factibilibus a nobis: nec prudentia, quae est de agibilibus, cum
<lb ed="#L" n="72"/>Theologia fit de Deo, vt communiter ponitur: nec est intellectus
<lb ed="#L" n="73"/>qui est habitus principiorum, quia illa sunt per se nota, non aute
<lb ed="#L" n="74"/>illa, de quibus est Theologia. Relinquitur ergo, per locum a
suf<lb ed="#L" n="75" break="no"/>ficienti diuisione, quod sit scientia, vel sapientia: sed si est scientia,
<lb ed="#L" n="76"/>habetur propositum: si vero est sapientia, idem habetur, cum
<lb ed="#L" n="77"/>sapientia includat scientiam vt dictum est. Quare, &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e191">
<lb ed="#L" n="78"/>
<!--3--> Item Hiere. 9. dicitur, quod in hoc glorietur, qui gloriatur
sci<lb ed="#L" n="79" break="no"/>re & noscere me. Et videtur loqui de notitia, quae habetur de
<lb ed="#L" n="80"/>Deo per sacram scriptura seu Theologiam: ergo ipsa est scientia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e202">
<lb ed="#L" n="81"/>
<!--4.--> In contrarium argnntur. Primo, quia scientia est virtus in¬
<!--00067.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="82"/>tellectualis, vt patet ex 6. Ethic. sed Theologia non est virtus in
<lb ed="#L" n="83"/>tellectualis: ergo non est scientia. Minor probatur: Quia viris es
<lb ed="#L" n="84"/>dispositio perfecti ad optimum, vt habetur 7. Physic. sed Theolc
<lb ed="#L" n="85"/>gia non disponit, nec perficit intellectum ad id, quod optimum est
<lb ed="#L" n="86"/>intellectui quia non facit euidentiam de his, quae tradit, sicut nec
<lb ed="#L" n="87"/>fides, ex cuius articulis procedit. Clara autem euidentia
verita<lb ed="#L" n="88" break="no"/>tis est illud, quod est optimum intellectui. Quare, &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e228">
<lb ed="#L" n="89"/>
<!--5--> Item, Perfectior est habitus principiorum, quam habitus
<lb ed="#L" n="90"/>conclusionum: quia habitus conclusionum dependet ex habi
<lb ed="#L" n="91"/>tu principiorum, & non econuerso, sed fides, quae est habitus
<lb ed="#L" n="92"/>principiorum, ex quibus Theologia procedit, non est virtus
in<lb ed="#L" n="93" break="no"/>tellectualis: nec inter illas nominatur 6. Ethic. Ergo nec
Theo<lb ed="#L" n="94" break="no"/>logia est virtus intellectualis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e246">
<lb ed="#L" n="95"/>
<!--6.--> RESPONSIO. Creca quaesionem isti procedetur sic
<lb ed="#L" n="96"/>quia primo ponet quaedam distinctio Theologiae: & secundo, iuxta
<lb ed="#L" n="97"/>membra illius did nctionis, respondebitur ad quaestionem.
Quan<lb ed="#L" n="98" break="no"/>tum ad primum, notandum est, quod Theologia videtur posse accipi
<lb ed="#L" n="99"/>tripliciter: Vno modo, pro habitu, quo solum vel principaliter
<lb ed="#L" n="100"/>assentimus his, qua in sacra scriptura tradutur, & prout in ea tra ¬
<lb ed="#L" n="101"/>duntur. Et hoc rationabiliter. Si enim scire ea, quam continentur in
li<lb ed="#L" n="102" break="no"/>bris Naturalibus Aristotelis, & quoruncunque aliorum
Philosopho<lb ed="#L" n="103" break="no"/>rum, vocatur communiter Naturalis Philosophia: multo magis,
<lb ed="#L" n="104"/>scire ea, quae in sacra scriptura continentur, debet vocari Theologia:.
<lb ed="#L" n="105"/>quia Naturalis Philosophia non est scire, quid Aristoteles, vel alij ,
<lb ed="#L" n="106"/>Philosophi senserunt: sed quod habeat veritas rerum: Vnde vbi deuiat
<lb ed="#L" n="107"/>mes Aristotelis a veritate rerum, non est scientia, scire qud Aristote
<lb ed="#L" n="108"/>les senserit, sed potius error. Sed vere Theologia dicit scire eo
<lb ed="#L" n="109"/>rum mentem, qui sacrum canonem Spiritu sancto inspirante tradiderunt:
<lb ed="#L" n="110"/>quia intellectus eorum nunquam deuiauit a veritate rerum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e285">
<lb ed="#L" n="111"/>
<!--7--> Secundo accipitur Theologia, pro habitu, quo fides, & ea
<lb ed="#L" n="112"/>in sacra scriptura traduntur, defenduntur, & declarantur, ex
qui<lb ed="#L" n="113" break="no"/>busdam principiis nobis notioribus. Et sic accipit eam Aug. lib. 14.
<lb ed="#L" n="114"/>de Trinit. c. 1. Dicit enim, quod huic scientiae tantummodo tribuitur
<lb ed="#L" n="115"/>illud, quo fides saluberrima gignitur, nutritur, defenditur, & ro
<lb ed="#L" n="116"/>boratur. Et subdit immediate, Qua scientia non pollent fideles
<lb ed="#L" n="117"/>plurimi, quamuis polleant fide plurimum. Aliud est enim, scire tan
<lb ed="#L" n="118"/>tummodo quid homo credere debeat: aliud autem, scire
quomo<lb ed="#L" n="119" break="no"/>do hoc ipsum & piis opituletur, & contra impios defendatur:
<lb ed="#L" n="120"/>quam proprio vocabulo Apost. ad Cor. scientiam appellare
vide<lb ed="#L" n="121" break="no"/>tur. Verba sunt Aug. Ex quo satis apparet, quod ipse vocat
scien<lb ed="#L" n="122" break="no"/>tiam Theologiae habitum, quo fides & scriptura defenduntur, &
<lb ed="#L" n="123"/>declarantur. Sic etiam accipit, & intendit eam tradere Magister
<lb ed="#L" n="124"/>Sentent. in Prologo dicens, Sic fidem nostra aduersus errorem
<lb ed="#L" n="125"/>carnalium hominum turris Dauidicae clypeis munire, vel potius
<lb ed="#L" n="126"/>munitam ostendere: ac catholicarum inquisitionum abdita
aperi<lb ed="#L" n="127" break="no"/>re: necnon sacramentorum ecclesiasticorum, pro modulo nostra
<lb ed="#L" n="128"/>intelligentiae, notitiam tradere studuimus. Dicit autem,
muni<lb ed="#L" n="129" break="no"/>tam ostendere, quia vtitur autoritatibus Augustini, & aliorum
<lb ed="#L" n="130"/>qui suis dictis fidem defenderant, & clarificauerant.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e333">
<lb ed="#L" n="131"/>
<!--8--> Tertio accipitur Theologia communius (nescio si *verius)
<lb ed="#L" n="132"/>pro habitu eorum, quae deducuntur ex articulis fidei, & ex
di<lb ed="#L" n="133" break="no"/>ctis sacrae scripturae, sicut conclusiones ex principiis & hic
mo<lb ed="#L" n="134" break="no"/>dus nunc vertitur communiter in ore loquentium, &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e347">
<lb ed="#L" n="135"/>
<!--9--> Hac distinctione praemisia, dicendum, quod si Theologia
capia<lb ed="#L" n="136" break="no"/>tur primo modo, scilicet pro habitu, quo cognoscuntur ea, quae
<lb ed="#L" n="137"/>in sacra scriptura traduntur, & modo, quo in ea traduntur, Theo
<lb ed="#L" n="138"/>logia non differt a fide. Cuius ratio est, quia quae in sacra
scri<lb ed="#L" n="139" break="no"/>ptura traduntur, sic solum diuina autoritate tenentur. Sic
au<lb ed="#L" n="140" break="no"/>tem essentire eis, scilicet vt diuina autoritate sunt tradita,
so<lb ed="#L" n="141" break="no"/>lius fidei est. Et ideo Theologia sic accepta, non differt a fide.
<lb ed="#L" n="142"/>Propter quod, quaerere vtrum Theologia sic accepta, sit
scien<lb ed="#L" n="143" break="no"/>tia, idem est, ac si quaereretur, vtrum fides esset scientia, & non
so<lb ed="#L" n="144" break="no"/>lum, vtrum cum fide stet scientia de eodem. Et quia nullus
vn<lb ed="#L" n="145" break="no"/>quam dubitauit, an fides formaliter sit scientia, nisi loquendo
<lb ed="#L" n="146"/>largissime de scientia, sicut loquitur Augu. de videndo Deum,
<lb ed="#L" n="147"/>dicens, quod illud dicimur scire, quod credimus aliorum
testimo<lb ed="#L" n="148" break="no"/>nio: ideo hic sensus conclusionis ad praesens dimittitur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e382">
<lb ed="#L" n="149"/>
<!--10--> Si autem Theologia accipiatur secundo modo, scilicet pro
<lb ed="#L" n="150"/>habitu, quo fides, & ea quae in sacra scriptura traduntur,
defendum<lb ed="#L" n="151" break="no"/>tur, & declaratur, sic fides & Theologia sunt de eodem: nisi quod
<lb ed="#L" n="152"/>illud, quod tradit fides sola autoritate, tradit Theologia
ratio<lb ed="#L" n="153" break="no"/>ne. Et ideo quaerere, vtrum Theologia sic accepta sit scientia, est,
<lb ed="#L" n="154"/>quaerere, vtrum de eodem possit simul haberi fides & scientia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e400">
<lb ed="#L" n="155"/>
<!--11--> Accipiendo autem Theologiam tertio modo: sicut communiter
<lb ed="#L" n="156"/>accipitur, pro habitu eorum, quae deducuntur ex articulis idai: &
<lb ed="#L" n="157"/>ex dictis sacrae scripturae, sicut conclusiones ex principus: sic
<lb ed="#L" n="158"/>quaerere, vtrum Theologia sit scientia, est qaorere vtrum ex articulis
<lb ed="#L" n="159"/>fidei possit aliquid demonstratiue concludi, quod sit vere scitum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e416">
<lb ed="#L" n="160"/>
<!--12.--> Et his duobus modis vltimis tractabitur quaestio: Primo,
<lb ed="#L" n="161"/>vtrum de eodem possit esse fides, & scientia. Secundo, vtrum
<lb ed="#L" n="162"/>ex articulis fidei possit deduci conclusio vere scita. Sed
ante<lb ed="#L" n="163" break="no"/>quam haec tractentur, excludendae sunt quaedam obiectiones, quae
<!--00068.xml-->
<pb ed="#L" n="2-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>fiunt contra praedictam distinctionem. Quidam enim arguunt
con<lb ed="#L" n="2" break="no"/>tra duo membra distinctionis. Contra primum membrum
dupli<lb ed="#L" n="3" break="no"/>citer: Primo sic: Per fid est proprie accepta, solum assentitur
ali<lb ed="#L" n="4" break="no"/>cui, vt est a Deo reuelatum, & non, vt est ex aliquo deductum. Sed
<lb ed="#L" n="5"/>sacra scriptura tradit quaedam, vt ex aliis deducta & conclusa.
Er<lb ed="#L" n="6" break="no"/>go talia non tenentur sola fide: cuius oppositum dictum est in
pri<lb ed="#L" n="7" break="no"/>mo membro distinctionis. Maior patet: sed minor probatur:
qui<lb ed="#L" n="8" break="no"/>in sacra scriptura vnus articulus deducitur, & concluditur ex
<lb ed="#L" n="9"/>alio: sicut Apo. I. Cor. 15. concludit resurrectionem nostram ex
re<lb ed="#L" n="10" break="no"/>surrectione Christi. Item deducendo ad inconueniens contra
fi<lb ed="#L" n="11" break="no"/>dem, probat illud idem, dicens, Si mortui non resurgunt, vana est
<lb ed="#L" n="12"/>fides nostra, inanis est probatio nostra. Et quaedam similia frequi
<lb ed="#L" n="13"/>ter inueniuntur in epistolis & libris sapientialibus. Quare, &c
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e464">
<lb ed="#L" n="14"/>
<!--13--> Secundo sic: Fides est habitus infusus: sed Theologia primo
<lb ed="#L" n="15"/>modo, est habitus acquisitus: quia habitus, quo cognoscimus
<lb ed="#L" n="16"/>ea, quae continentur in sacra scripturas, est acquisitus per
stu<lb ed="#L" n="17" break="no"/>dium & doctrinam: ergo talis Theologia non est idem, quod fides
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e477">
<lb ed="#L" n="18"/>
<!--14--> Contra secundum membrum arguitur sic: Habitus, quo
sa<lb ed="#L" n="19" break="no"/>cra scriptura, & contenta in ea, defenduntur, & declarantur, se
<lb ed="#L" n="20"/>habet ad sacram scripturam, sicut se habet habitus opinatiuus
<lb ed="#L" n="21"/>circa vnumquodque cognoscibilium, ad scientiam de illis
scibi<lb ed="#L" n="22" break="no"/>libus. Multa enim probabilia dicuntur de Naturalibus &
Geo<lb ed="#L" n="23" break="no"/>metricis, quorum habitus se habet ad scientiam naturalem, vel
<lb ed="#L" n="24"/>geometriam, si cut supra dictus habitus ad Theologiam, vel
sa<lb ed="#L" n="25" break="no"/>cram scripturam. Sed propter habitum opinatiuum, annexum
<lb ed="#L" n="26"/>Naturali scientiae, vel Geometriae, non dicitur, quod sunt dua
<lb ed="#L" n="27"/>Geometriae: Ergo nec propter supra dictum habitum annexum
<lb ed="#L" n="28"/>sacrae scripturae, debet dici, quod sint duae Theologiae. Dicuni
<lb ed="#L" n="29"/>ergo ilti, quod ille habitus persuasiuus, non est alius habitus a
<lb ed="#L" n="30"/>Theologia proprie dicta, vel non est alia Theologia proprie
di<lb ed="#L" n="31" break="no"/>cta, sed est annexus Theologiae proprie dictae, sicut habitus
opi<lb ed="#L" n="32" break="no"/>natiuus est annexus scientiae, quando sunt de eisdem obiectis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e515">
<lb ed="#L" n="33"/>
<!--15--> Ad primum istorum, quod est contra primum membrum
<lb ed="#L" n="34"/>distinctionis, dicendum est ad maiorem, quod per fidem solum
as<lb ed="#L" n="35" break="no"/>sentitur alicui, vt reuelatum est a Deo, & non, vt est ab alio
de<lb ed="#L" n="36" break="no"/>ductum, deductione pure fundata super naturas rerum, seu
de<lb ed="#L" n="37" break="no"/>ductione humana: sed si deductio tenetur, vt a Deo inspirata
<lb ed="#L" n="38"/>vel ipsa deducta traduntur alibi in sacra scriptura, vt absolute
<lb ed="#L" n="39"/>a Deo sunt reuelata, tunc talis deductio, & ipsa deducta, tenentur
<lb ed="#L" n="40"/>ex fide proprie dicta. Deinde dicendum ad minorem, quod quamui:
<lb ed="#L" n="41"/>in sacra scriptura quaedam tradantur, vt deducta ab aliis tamen illa
<lb ed="#L" n="42"/>deductio, vt ad scriptura pertinet, habeturvt a Deo inspirata,
<lb ed="#L" n="43"/>& non vt humana ratione inuenta: alioquin licoret eam
nega<lb ed="#L" n="44" break="no"/>re, & sic falsificaretur scriptura pro illa consequentia deducta
<lb ed="#L" n="45"/>quod est erroneum. Quaedam etiam talium quae hic traduntur, vt
<lb ed="#L" n="46"/>& aliis deducta, traduntur alibi in scriptura, vt absolute
reue<lb ed="#L" n="47" break="no"/>lata, sicut resurrectio nostra, quae concluditur ab Apostolo ex
<lb ed="#L" n="48"/>resurrectione Christi, traditur, vt absolute reuelata, Iob. 19. &
<lb ed="#L" n="49"/>Dani. 12. & per Christum in Euangelio, in pluribus locis: & omnia
<lb ed="#L" n="50"/>talia tenentur solum, vel principaliter, per fidem proprie dictam.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e559">
<lb ed="#L" n="51"/>
<!--16--> Ad secundum dicendum, quod nullus habitus potest exire ir
<lb ed="#L" n="52"/>A actum nisi praesente vel proposito obiecto: propter quod necesse
<lb ed="#L" n="53"/>s est, ad hoc quod per fidem credamus explicite & in particulari
o<lb ed="#L" n="54" break="no"/>mnia credibilia, quod ipsa proponantur nobis, & explicentur. Ei
<lb ed="#L" n="55"/>quia ipsa continentur in sacra scriptura, quae non est nobis na
<lb ed="#L" n="56"/>turaliter nota: ideo oportet habere notitiam eis, per
acquisitio<lb ed="#L" n="57" break="no"/>nem studij vel doctrinae: ex quibus si in nobis generatur aliquis
<lb ed="#L" n="58"/>habitus, bene quidem: sed ille habitus do se non facit assensum
<lb ed="#L" n="59"/>imo potest esse communis assentientibus, & non assentientibus: quia
<lb ed="#L" n="60"/>tam illi, quam isti, possunt cognoscere, quid continetur in sacra
<lb ed="#L" n="61"/>scriptura: sed non assentiunt, nisi illi qui credunt sacra scriptura
<lb ed="#L" n="62"/>esse a Deo inspiratam: quod pertinet ad fide: & ita fides aut solum, aut
<lb ed="#L" n="63"/>principaliter, facit assentire dictis scripturae. Primus autem
habi<lb ed="#L" n="64" break="no"/>tus, qui est per studium acquisitus, requiritur propter solam propo
<lb ed="#L" n="65"/>sitionem seu praesentationem obiecti: propter quod non debet dic
<lb ed="#L" n="66"/>Theologia ob defectum assensus, sicut non debent dici Geometrici
<lb ed="#L" n="67"/>habitus, quibus cognoscitur, quicquid continetur in libris
Geo<lb ed="#L" n="68" break="no"/>metricalibus, si eis non assentiretur. Minor igitur propositio
<lb ed="#L" n="69"/>illius obiectionis, implicat falsum, vocando Theologiam illum
<lb ed="#L" n="70"/>nat habitum acquisitum, qui de se non facit assensum: & sic patet,
<lb ed="#L" n="71"/>quod Theologia, prout dicit habitum, quo solum, vel principaliter,
<lb ed="#L" n="72"/>assentimus his, quae in sacra scriptura traduntur, & vt in ea
tra<lb ed="#L" n="73" break="no"/>duntur, non differt a fide: quod fuit primum membrum distinctionis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e614">
<lb ed="#L" n="74"/>
<!--17--> Ad illud, quod obiicitur contra secundum membrum
distin<lb ed="#L" n="75" break="no"/>ctiovis, dicendum est, quod si argumentantes intendant dicere,c
<lb ed="#L" n="76"/>ille habitus defensiuus sacrae scripturae, quem vocant
Theolo<lb ed="#L" n="77" break="no"/>giam, non sit alius habitus a tali Theologia, sed sit ei adiunctus,
<lb ed="#L" n="78"/>contradictio est in dictis, quia nihil adiungitur sibi ipsi. Et idec
<lb ed="#L" n="79"/>si est adiunctus, est alius. Si vero intendat dicere, quod sit alius
ha<lb ed="#L" n="80" break="no"/>bitus, sed non debet dici Theologia, quia non est principalis, sed
<lb ed="#L" n="81"/>adiunctus, sicut habitus opinatiuus circa Geometricalia, non
di<lb ed="#L" n="82" break="no"/>citur Geometria, sed sola scientia Geometriae, tanquam principa
<!--00068.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>lior adhuc isti contradicunt sibi ipns. Dicunt anim alibi, quo
<lb ed="#L" n="84"/>opimo non stat cum scientia: hic autem dicunt, habitu opinatiui
<lb ed="#L" n="85"/>circa vnunquodque genis scibilium; annexum esse scientiae, quae
<lb ed="#L" n="86"/>est de eisdem scibilibus. Non autem possibile est, imo videtur
<lb ed="#L" n="87"/>esse contradictio, quod incompassibilia sint sibi inuicem annexa
<lb ed="#L" n="88"/>qn potius vnum annexorum est amminiculatiuum alterius.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e656">
<lb ed="#L" n="89"/>
<!--18--> Sed quicquid sit de hoc, dicendum est ad rationem istorum,
<lb ed="#L" n="90"/>quod non est simile, quod inducitur pro simili: quia habitus
opi<lb ed="#L" n="91" break="no"/>natiuus, adiunctus scientiae Geometricae, quamuis sit habitus
<lb ed="#L" n="92"/>Geometricus, tamen non dicitur Geometria: quia scientia
geo<lb ed="#L" n="93" break="no"/>metriae, tanquam certior & perfectior, illud nomen sibi
appro<lb ed="#L" n="94" break="no"/>priat. Et illo modo, si quis esset habitus Theologicus, qui esset
<lb ed="#L" n="95"/>proprie scientia; ille solus diceretur proprie Theologicus,
pro<lb ed="#L" n="96" break="no"/>pter suam excellentiam, respectu aliorum: sed non est ita, vt
in<lb ed="#L" n="97" break="no"/>ferius patebit: quinimo omnes habitus Theologici deficiunt?
<lb ed="#L" n="98"/>ratione scientiae proprie dictae. Et ideo nulli appropriatur
no<lb ed="#L" n="99" break="no"/>men Thcologiae, sed conuenit omnibus habitibus Theologicis
<lb ed="#L" n="100"/>cognitinis facientibus assensum, & maxime illi habitui, de quo
<lb ed="#L" n="101"/>nunc loquimur: vt testatur autoritas Beati Augustini prius
al<lb ed="#L" n="102" break="no"/>legata. Et sic paret, quod obiectiones factae cotra istam
distin<lb ed="#L" n="103" break="no"/>ctionem prius positam, non concludunt.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e693">
<lb ed="#L" n="104"/>
<!--19--> Nunc procedendum est ad pertractandum articulos
pro<lb ed="#L" n="105" break="no"/>positos: & primo primum, videlicet vtrum fides & scientia
pos<lb ed="#L" n="106" break="no"/>sint simul esse in eodem homine de eadem conclusione. Et vt
la<lb ed="#L" n="107" break="no"/>tius tractetur quaestio, notandum est, quod fides potest capi
du<lb ed="#L" n="108" break="no"/>pliciter: vno modo pro fide, quae innititur autoritati humanae
<lb ed="#L" n="109"/>alio modo, pro fide quae innititur autoritati diuinae. Prima fide
<lb ed="#L" n="110"/>non differt ob opinione: quia locus ab autoritate humana, esse
<lb ed="#L" n="111"/>topicus, & argumentum inde sumptum, est debilissimum. Et ideo
fi<lb ed="#L" n="112" break="no"/>des, quae tali autoritati innititur; est opinio debilissima.
Pro<lb ed="#L" n="113" break="no"/>pter quod idem est quaerere, vtrum talis fides & scientia proprie
di<lb ed="#L" n="114" break="no"/>cta, possint simul esse in eodem, & de eodem, sicut de opinione &
<lb ed="#L" n="115"/>scientia. Et in hoc sensu primo tractabitur quaestio: & postea de
<lb ed="#L" n="116"/>fi de, quae innititur autoritati diuinae, & de scientia dicetur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e726">
<lb ed="#L" n="117"/>
<!--20.--> Quantum ad primum, notandum est, quod distinctio
scien<lb ed="#L" n="118" break="no"/>tiae & opinionis potest accipi dupliciter. Vno modo, ex parte
<lb ed="#L" n="119"/>conclusionis scitae & opinatae, ita videlicet, vt scientia dicatur
<lb ed="#L" n="120"/>habitus conclusionis necessariae, quam impossibile est aliter si
<lb ed="#L" n="121"/>habere: & quod de hoc constet scienti, sicut ponitur in
diffini<lb ed="#L" n="122" break="no"/>tione eius, quod est scire, vt habetur primo Posteriorum, quod scire
<lb ed="#L" n="123"/>est cognoscere de conclusione, quod impossibile est eam aliter
<lb ed="#L" n="124"/>se habere. Opinio vero proportionaliter sic habitus
conclusio<lb ed="#L" n="125" break="no"/>nis contingentis realiter, vel quae aestimatur ab opinante esse
con<lb ed="#L" n="126" break="no"/>tingens, & possibilis aliter se habere. quod pro tanto additur,
<lb ed="#L" n="127"/>quia per scientiam non dicitur, nisi verum. Et ideo qualis est conclu
<lb ed="#L" n="128"/>sio scita, talis videtur esse scienti: sed opinione contingit dicere
<lb ed="#L" n="129"/>verum & falsum: vt habetur sexto Ethicorum: propter quod
con<lb ed="#L" n="130" break="no"/>clusio, de qua est opinio, & quae ab opinante aestimatur contin
<lb ed="#L" n="131"/>gens, secundum hanc distinctionem opinionis a scientia, potes
<lb ed="#L" n="132"/>esse contingens, vel secundum rem, & secundum aestimationem
<lb ed="#L" n="133"/>opinantis simul: & tunc est opinio vera, quo ad hoc vel solum
<lb ed="#L" n="134"/>secundum aestimationem opinantis: & tunc est opinio falsa.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e771">
<lb ed="#L" n="135"/>
<!--21.--> Sic autem distinguendo opinionem a scientia, impossibile
<lb ed="#L" n="136"/>est, eundem hominem habere simul opinionem & scientiam de
<lb ed="#L" n="137"/>eadem conclusione, nec secundum actum, nec secundum
habi<lb ed="#L" n="138" break="no"/>tum. De actibus patet faciliter sic: Impossibile est
contradicto<lb ed="#L" n="139" break="no"/>ria simul esse vera. Aestimare enim contradictoria simul esse
ve<lb ed="#L" n="140" break="no"/>ra, non potest esse in mente hominis, etiansi voce proferatur: vi
<lb ed="#L" n="141"/>habetur quarto Metaphysicae. Sed eandem conclusionem
ne<lb ed="#L" n="142" break="no"/>cessariam esse, & contingentem includit contradictionem, scilicet
<lb ed="#L" n="143"/>posse aliter se habere, & non posse aliter se habaere. Aestimare
<lb ed="#L" n="144"/>autem conclusionem non posse aliter se habere, quod fit per
sci<lb ed="#L" n="145" break="no"/>re: & aestimare eandem conclusionem posse aliter se habere quod
<lb ed="#L" n="146"/>fit per opinari, secundum distinctionem praeacceptam, est
existi<lb ed="#L" n="147" break="no"/>mare contradictoria simul esse vera, vt de se patet. Ergo scire,
<lb ed="#L" n="148"/>& opinari, sic accepta, non possunt simul esse in eodem
homi<lb ed="#L" n="149" break="no"/>ne, & de eadem conclusione. Et in hoc sensu dicit Aristoteles
<lb ed="#L" n="150"/>in fine primi Posteriorum, quod non contingit eundem
homi<lb ed="#L" n="151" break="no"/>nem simul scire, & opinari eandem conclusionem. 6.lu
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e813">
<lb ed="#L" n="152"/>
<!--22--> Idem patet de habitibus, quia habitus, qui causantur ex
<lb ed="#L" n="153"/>actibus formaliter incompossibilibus, vt patet ex secundo
Ethi<lb ed="#L" n="154" break="no"/>corum, quia quilibet actus faciens ad generationem vnius
ha<lb ed="#L" n="155" break="no"/>bitus, facit ad corruptionem alterius, & completa generatione
<lb ed="#L" n="156"/>vnius, completa est corruptio alterius. Sed scientia, & opinio,
prae<lb ed="#L" n="157" break="no"/>dictis modis acceptae, causantur ex actibus formaliter
incompos<lb ed="#L" n="158" break="no"/>sibilibus, scilicet ex scire & opinari, qui praedicto modo accepti
<lb ed="#L" n="159"/>sunt actus incompossibiles formaliter; vt statim probatum est.
<lb ed="#L" n="160"/>ergo scientia & opinio sic acceptae, sunt habitus
incompossibi<lb ed="#L" n="161" break="no"/>les: & per consequens, scientia, & fides, quae innititur autorita
<lb ed="#L" n="162"/>ti humanae, cum sit quaedam debilis opinio, vt dictum fuit prius.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e842">
<lb ed="#L" n="163"/>
<!--23--> Alio modo potest accipi distinctio scientiae, & opinionis, ex
<lb ed="#L" n="164"/>parte mediorum, ex quibus procedunt. Nam scientia procedit per medisi
<!--00069.xml-->
<pb ed="#L" n="3-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>necessarium. Opinio vero, per medium probabile, & contingens, vel
<lb ed="#L" n="2"/>quod aestimatur tale. Et ista distinctio videtur magis propria,
<lb ed="#L" n="3"/>quam prima: quia licet distinctio consimilium habituum: puta
scien<lb ed="#L" n="4" break="no"/>tiae a scientia, debeat accipi ex parte obiecti magis, quam ex par
<lb ed="#L" n="5"/>te medij, quod est in omnibus scientiis consimile formaliter, quia
<lb ed="#L" n="6"/>est necessarium, quauis vnum dicat propter quid, & aliud quia, de
<lb ed="#L" n="7"/>quo nihil est ad propositum: tamen distinctio dissimilium habituum,
<lb ed="#L" n="8"/>qui possunt esse eiusdem obiecti, tam incomplexi, quam complexi,
<lb ed="#L" n="9"/>quemadmodum sunt opinio & scientia, oportet quod sumatur ex parte
<lb ed="#L" n="10"/>mediorum, ex quibus procedunt. Hoc etiam necesse habent fateri
<lb ed="#L" n="11"/>illi, qui contradicunt, quod circa vnumquodque scibilium est
da<lb ed="#L" n="12" break="no"/>re habitum opinatiuum: quod non esset, nisi conclusio eadem posset
<lb ed="#L" n="13"/>esse scita & opinata. Non ergo necessario differunt scientia &
opi<lb ed="#L" n="14" break="no"/>nio ex parte conclusionum: sed differunt semper necessario ex
<lb ed="#L" n="15"/>parte mediorum, ex quibus procedunt: ita vt scientia sit
habi<lb ed="#L" n="16" break="no"/>tus conclusionis conclusae per medium nocessarium, de cuius
neces<lb ed="#L" n="17" break="no"/>sitate euidenter constet scienti: opinio vero sit habitus
conclusio<lb ed="#L" n="18" break="no"/>nis conclusae, per medium, quod est contingens, vel aestimatur esse
<lb ed="#L" n="19"/>contingens. Accipiendo autem sic scientiam & opinionem, possunt
<lb ed="#L" n="20"/>vere scientia & opinio simul esse in eodem homine de eadem
<lb ed="#L" n="21"/>conclusione, secundum actum, vel saltem secundum habitum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e903">
<lb ed="#L" n="22"/>
<!--24--> Circa hoc videndum est primo de actibus, qui sunt nobis
no<lb ed="#L" n="23" break="no"/>tiores, & postea de habitibus. De actibus autem dicendum est, quod si
po<lb ed="#L" n="24" break="no"/>nantur esse diuersi secundum rem, simul esse non possunt: quia plures
<lb ed="#L" n="25"/>actus intelligendi non possunt simul esse in eodem intellectu
<lb ed="#L" n="26"/>secundum cursum naturae, vt alibi probatum fuit. Scire autem est
<lb ed="#L" n="27"/>quidam actus intelligendi: & opinari similiter: ergo quando scire
<lb ed="#L" n="28"/>& opinari, sunt plures & distincti actus, tunc non possunt esse
<lb ed="#L" n="29"/>simul in eodem intellectu: neque de eadem conclusione, neque de
<lb ed="#L" n="30"/>diuersis: & hoc modo non contingit vnum & eundem
homi<lb ed="#L" n="31" break="no"/>nem simul scire, & opinari, neque idem, neque diuersa.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e929">
<lb ed="#L" n="32"/>
<!--25.--> Si autem plures actus intelligendi possent esse simul, nihil
<lb ed="#L" n="33"/>prohiberet eundem hominem quandoque simul scire & opinari
ean<lb ed="#L" n="34" break="no"/>dem conclusionem: & quandoque non esset possibile. Quod
quan<lb ed="#L" n="35" break="no"/>doque esset possibile, patet, quia assentire conclusioni necessariae
<lb ed="#L" n="36"/>per medium contingens, quod aestimatur esse necessarium, est
opi<lb ed="#L" n="37" break="no"/>nari: sed tale assentire potest esse cum scire, cum nullam habeat
<lb ed="#L" n="38"/>cum eo repugnantiam: ergo tale opinari, & scire, possunt esse
si<lb ed="#L" n="39" break="no"/>mul in eodem. Maior patet, quia tale assentire, non est scire: cum
<lb ed="#L" n="40"/>sit per medium, quod est realiter contingens: nec est actus
cuius<lb ed="#L" n="41" break="no"/>cunque alterius habitus, quam opinionis, quia quaeram, quis est
<lb ed="#L" n="42"/>ille habitus, & non poterit dari, nisi fingatur nouus habitus, pr
<lb ed="#L" n="43"/>ter illos, de quibus loquutus est Philosophus. quare, &c. Nec
ob<lb ed="#L" n="44" break="no"/>stat, quia talis decipitur, aestimando medium, quod est contingens, esse
<lb ed="#L" n="45"/>necessarium: quia non est contra rationem opinionis, decipi tam circa
<lb ed="#L" n="46"/>conclusionem opinatam, quam circa medium, per quod concluditur.
<lb ed="#L" n="47"/>Opinione enim contingit verum & falsum dicere, vt habetur
<lb ed="#L" n="48"/>6. Ethic. Et sic patet maior. Minor probatur: quia illi actus, qui
<lb ed="#L" n="49"/>se habent conformiter ad conclusionem, nullam habent repugnautiam
<lb ed="#L" n="50"/>formalem, quin possint simul esse in eodem homine de illa
con<lb ed="#L" n="51" break="no"/>clusione: sed scire aliquam conclusionem, & opinari eandem per
<lb ed="#L" n="52"/>medium contingens, quod aestimatur necessarium, se habent
com<lb ed="#L" n="53" break="no"/>formiter circa conclusionem: quia per vtrunque aestimatur
conclu<lb ed="#L" n="54" break="no"/>sio esse necessaria, & impossibilis aliter se habere: ergo
opina<lb ed="#L" n="55" break="no"/>ri, & scire, sic accepta, nullam habent formalem repugnantiam,
<lb ed="#L" n="56"/>quin possint esse simul in eodem homine de eadem conclusione
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e988">
<lb ed="#L" n="57"/>
<!--26,--> Et si dicatur, quod decipi, opponitur ei quod est scire: sed sic
<lb ed="#L" n="58"/>opinari est decipi: ergo opponitur ei quod est scire: & illa non
po<lb ed="#L" n="59" break="no"/>terunt simul esse. Dicedum est ad hoc, quod scire, & decipi circa
diuer<lb ed="#L" n="60" break="no"/>sa, non opponuntur, nec sunt incompossibilia in eodem: alioquin
<lb ed="#L" n="61"/>qui sciret vnam propositionem, non posset decipi circa quacunque
<lb ed="#L" n="62"/>aliam, quod est falsum, & contra illud quod passim experimur.
<lb ed="#L" n="63"/>Modo in proposito nostro, scire, & decipi, non sunt circa idem,
<lb ed="#L" n="64"/>quia opinans non decipitur circa conclusionem, quae est eadem
respe<lb ed="#L" n="65" break="no"/>ctu vtriusque actus, sciendi scilicet, & opinandi: quia opinans aestimat
<lb ed="#L" n="66"/>eam esse necessariam, sicut vere est: sed decipitur solum circa
<lb ed="#L" n="67"/>medium, quod aestimat esse necessarium, cum sit contingens. Non
<lb ed="#L" n="68"/>est autem idem medium sciendi, & opinandi, sed aliud: Propter
<lb ed="#L" n="69"/>quod tale decipi, non opponitur ei quod est scire
conclusio<lb ed="#L" n="70" break="no"/>nem eandem per aliud medium. Et sic patet, quod si plures actus
<lb ed="#L" n="71"/>intelligendi possent esse simul, nihil prohiberet eundem
homi<lb ed="#L" n="72" break="no"/>nem scire & opinari simul eandem conclusionem, quando scilicet
<lb ed="#L" n="73"/>opinans aestimat medium, quod est contingens, esse necessarium.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1031">
<lb ed="#L" n="74"/>
<!--27.--> Si autem opinans aestimet medium suum esse contingens, tunc
ta<lb ed="#L" n="75" break="no"/>le opinari non potest simul esse cum scire. Cuius ratio est, quia
im<lb ed="#L" n="76" break="no"/>possibile est hominem eundem cognoscere certitudinaliter
ali<lb ed="#L" n="77" break="no"/>quam conclusionem, & simul formidare de eadem. Haec enim sibi
in<lb ed="#L" n="78" break="no"/>uicem opponuntur. Sed per scire cognoscitur conclusio
certitudi<lb ed="#L" n="79" break="no"/>naliter, sicut conceditur: per opinari autem, si sit vnus actus per se,
<lb ed="#L" n="80"/>& sit per solum medium, quod aestimatur contingens, formidatur de
<lb ed="#L" n="81"/>conclusione, vt probatur. Ergo non est possibile, eundem hominem
<lb ed="#L" n="82"/>sic opinari, & scire simul eandem conclusionem. Assumpta mi¬
<!--00069.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>nor probatur, quia illa cognitio conclusionis, quae est per solum
<lb ed="#L" n="84"/>medium, quod ae stimatur posse deficere a concludendo, talis
con<lb ed="#L" n="85" break="no"/>clusio est cum formidine. Sed opinari, quando est per se quidam
<lb ed="#L" n="86"/>actus procedens per solum medium, quod aestimatur contingens cum
<lb ed="#L" n="87"/>formidine est talis cognitio: quia de medio, quod aestimatur
contin<lb ed="#L" n="88" break="no"/>gens respectu conclusionis, aestimatur quod possit deficere a
con<lb ed="#L" n="89" break="no"/>cludendo conclusionem illam: & sic formidatur de ea, cum illa
<lb ed="#L" n="90"/>cognitio sit solum per medium illud. Ergo sic opinari est
cogno<lb ed="#L" n="91" break="no"/>scere cum formidine. Vtraque praemissarum patet ex rationibus
ter<lb ed="#L" n="92" break="no"/>minorum, & per consequens patet tota latio. Sic igitur patet, quod
<lb ed="#L" n="93"/>etsi plures actus intelligendi possent simul esse, nunquam
ta<lb ed="#L" n="94" break="no"/>men scire, & opinari per medium, quod aestimatur contingens,
<lb ed="#L" n="95"/>simul esse possent: & quicquid dictum est de actu opinandi,
consi<lb ed="#L" n="96" break="no"/>militer potest dici de actu credendi, qui innititur autoritati
hu<lb ed="#L" n="97" break="no"/>manae, & per easdem rationes: quia tale credere, est opinari,
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1092">
<lb ed="#L" n="98"/>
<!--28--> De habitibus autem correspondentibus praedictis actibus
<lb ed="#L" n="99"/>tenendum est quod illi sunt compossibiles, qui causantur ex actibus
<lb ed="#L" n="100"/>formaliter compossibilibus: sed illi, qui causantur ex actibus
for<lb ed="#L" n="101" break="no"/>maliter incompossibilibus, sunt incompossibiles, propter rationem,
<lb ed="#L" n="102"/>prius dictam. Dico autem actus formaliter incompossibiles,
quan<lb ed="#L" n="103" break="no"/>do respectu eiusdem obiecti includunt oppositas habitudines.
<lb ed="#L" n="104"/>Tunc enim, quantum vnus eorum facit ad generationem proprij
<lb ed="#L" n="105"/>habitus, tantum facit ad corruptionem alterius, vt prius dictum
<lb ed="#L" n="106"/>fuit. Alij autem actus, qui non includunt praedictam
oppositio<lb ed="#L" n="107" break="no"/>nem, non vocantur hic formaliter incompossibiles: & habitus
<lb ed="#L" n="108"/>causati ex talibus, possunt simul esse, quamuis secundum
verita<lb ed="#L" n="109" break="no"/>tem plures actus nunquam sint simul, non quidem propter
op<lb ed="#L" n="110" break="no"/>positionem praedictam, quia illam non habent: sed quia (vt
di<lb ed="#L" n="111" break="no"/>ctum fuit prius) non puto, quod plures actus intelligendi possint
<lb ed="#L" n="112"/>esse simul in eodem intellectu secundum cursum naturae, neque
<lb ed="#L" n="113"/>de eodem obiecto, neque de diuersis, quamuis ex suppositione.
<lb ed="#L" n="114"/>opposita, sint deductae duae conclusiones immediate
praeceden<lb ed="#L" n="115" break="no"/>tes, propter causam, quae inferius apparebit.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1136">
<lb ed="#L" n="116"/>
<!--29--> Nunc ergo supponendo, quod scire, & opinari, vt sunt distincti.
<lb ed="#L" n="117"/>actus intelligendi, non possunt esse simul in eodem intellectu, nec
<lb ed="#L" n="118"/>de eadem conclusione: nec de diuersis: inquirendum est, vtrum medium
<lb ed="#L" n="119"/>contingens, quod de se natum est facere opinari: & medium necessa
<lb ed="#L" n="120"/>rium, quod de se natum est facere, quod homo vere sciat, possint simul
<lb ed="#L" n="121"/>concurrere ad causandum vnum & eundem assensum de eadem
conclusio<lb ed="#L" n="122" break="no"/>ne, & sic scientia & opinio dicantur posse stare simul, si medium
<lb ed="#L" n="123"/>necessarium, quod est scientificum, & medium contingens, quod est
<lb ed="#L" n="124"/>natum facere opinionem, possunt concurrere ad causandum vnum
<lb ed="#L" n="125"/>assensum de eadem conclusione, an non. Solum enim in hoc
sen<lb ed="#L" n="126" break="no"/>su potest procedere quaestio, stante suppositione praedicta.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1165">
<lb ed="#L" n="127"/>
<!--30.--> Sic ergo intelligendo quaestionem, dicendum, quod
me<lb ed="#L" n="128" break="no"/>dium contingens, vel aestimatur esse necessarium, vel contingens. Si
<lb ed="#L" n="129"/>aestimetur esse necessarium, sic potest concurrere cum alio
me<lb ed="#L" n="130" break="no"/>dio vere necessario ad causandum eundem assensum de eadem
con<lb ed="#L" n="131" break="no"/>clusione. Cuius ratio est, quia pro omni assensu idem est iudicium
<lb ed="#L" n="132"/>de duobus mediis necessariis, & de duobus, quorum vnum est
ne<lb ed="#L" n="133" break="no"/>cessarium, & aliud contingens, si aestimetur necessarium: sed duo
me<lb ed="#L" n="134" break="no"/>dia necessaria possunt concurrere ad causandum vnum assensum: ergo
<lb ed="#L" n="135"/>& medium necessarium, & contingens, si aestimetur necessarium,
<lb ed="#L" n="136"/>possunt similiter ad idem concurrere, Maior patet, quia
assen<lb ed="#L" n="137" break="no"/>sus conclusionis, vt deducta est ex mediis vel principiis,
totali<lb ed="#L" n="138" break="no"/>ter dependet ex assensu & aestimatione principiorum, seu
medio<lb ed="#L" n="139" break="no"/>rum, & non ex natura mediorum secundum se, nisi quatenus
ca<lb ed="#L" n="140" break="no"/>dunt sub aestimationem deducentis. Et ideo media, quae
aestiman<lb ed="#L" n="141" break="no"/>tur similia, possunt similiter concurrere ad eundem assensum,
da<lb ed="#L" n="142" break="no"/>to quod non sint similia in re. Minor patet de seequia si quis habe
<lb ed="#L" n="143"/>ret plura media necessaria ad eandem conclusionem, posset ea
<lb ed="#L" n="144"/>copulare in eadem demonstratione loco vnius medij, & sic ex
<lb ed="#L" n="145"/>eis haberet vnum assensum de eadem conclusione loco vnius
<lb ed="#L" n="146"/>medij. Et sic patet minor. Sequitur ergo praedicta conclusio.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1213">
<lb ed="#L" n="147"/>
<!--31--> Si vero medium contingens aestimetur esse contingens,
ad<lb ed="#L" n="148" break="no"/>huc tale madium siue sumptum ex apparentibus de re. siue ex
hu<lb ed="#L" n="149" break="no"/>mana autoritate, potest concurrete cum medio necessario ad cau
<lb ed="#L" n="150"/>sandum eundem assensum: quamuis habens medium necessarium
<lb ed="#L" n="151"/>euidens, non indigeat autoritate, nec medio contingente, ita
<lb ed="#L" n="152"/>quod medium necessarium excludit necessitatem habendi
autori<lb ed="#L" n="153" break="no"/>tatem, & medium contingens, sed non excludit compossibilitatem
<lb ed="#L" n="154"/>Quod excludat necessitatem, patet de facili: quia qui habet ali
<lb ed="#L" n="155"/>quid certius & euidentius autoritate, aut quocunque medio
con<lb ed="#L" n="156" break="no"/>tingente, non indiget eis: sed habens medium necessarium, de
<lb ed="#L" n="157"/>cuius veritate & necessitate constat ei, per resolutionem Per
<lb ed="#L" n="158"/>se nota, habet quid certius & euidentius, quam sit autoritas, &
<lb ed="#L" n="159"/>quodcunque medium contingens, quantumcunque probabile:
<lb ed="#L" n="160"/>ergo talis non indiget autoritate, nec medio contingente.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1248">
<lb ed="#L" n="161"/>Quod autem medium necessarium non excludat
com<lb ed="#L" n="162" break="no"/>possibilitatem autoritatis, vel medij contingentis, probatur
<lb ed="#L" n="163"/>sic si autoritas, vel medium contingens, non possent
concur<lb ed="#L" n="164" break="no"/>rere cum medio necessario ad causandum eundem assensum,
<!--00070.xml-->
<pb ed="#L" n="3-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>hoc esset propter oppositionem euidentis & ineuidentis, certi
<lb ed="#L" n="2"/>& dubij. Sed istud non impedit, vt probatur. Ergo possunt simul
<lb ed="#L" n="3"/>concurrere. Maior patet: quia nulla causa impossibilitatis prae
<lb ed="#L" n="4"/>dictorum mediorum apparet, nec per aliquem est adhuc
assi<lb ed="#L" n="5" break="no"/>gnata, nisi hoc solum, quod assensus per medium necessarium
<lb ed="#L" n="6"/>est certus & euidens, assensus autem per autoritatem, & per
<lb ed="#L" n="7"/>quodcunque medium contingens, est dubius & ineuidens: qua
<lb ed="#L" n="8"/>cum sint opposita non possunt simul eidem conuenire. Minoi
<lb ed="#L" n="9"/>probatur, scilicet quod hoc non obstet.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1286">
<lb ed="#L" n="10"/>
<!--33--> Circa quod aduertendum est, quod aliqua, quae secundum
<lb ed="#L" n="11"/>se sola habent effectus conditionum incompossibilium, possunt
<lb ed="#L" n="12"/>concurrere ad vnum effectum, qui est communis amborum.
Ver<lb ed="#L" n="13" break="no"/>bi gratia, lumen quod a Sole causatur, & lumen quod causatur
<lb ed="#L" n="14"/>a sola stella, habent conditiones incompossibiles, scilicet
cla<lb ed="#L" n="15" break="no"/>rum & obscurum, & tamen Sol, et stella, quando sunt ex eadem
<lb ed="#L" n="16"/>parte hemisphaerij, concurrunt ad causandum vnum lumen in
<lb ed="#L" n="17"/>medio. Non enim solus Sol tunc illuminat, & stella nihil facit,
<lb ed="#L" n="18"/>cum omne lucens praesens diaphano de necessitate causet
lu<lb ed="#L" n="19" break="no"/>men: sed fit vnum lumen ab vtroque, non seorsum & distincte
<lb ed="#L" n="20"/>agentibus, sed simul, vt vnum agens: & cum isto lumine non fit
<lb ed="#L" n="21"/>aliud lumen & alia claritas eius, sed vnum & idem lumen. Et ideo
<lb ed="#L" n="22"/>loquendo de re vtraque, tam stella, quam Col, est causa luminis
<lb ed="#L" n="23"/>& claritatis, non quidem totalis, sed partialis, quamuis non ex
<lb ed="#L" n="24"/>aequo, quia perfectior ratio causandi est in Sole, & quasi totalis:
<lb ed="#L" n="25"/>in stella autem imperfecta, & minima, & a sensu
impercepti<lb ed="#L" n="26" break="no"/>bilis: ratio tamen conuincit, quod sit aliqua. Et propter hunc
<lb ed="#L" n="27"/>excessum virtutis illuminatiuae in Sole respectu stellae, qui
pa<lb ed="#L" n="28" break="no"/>tet, quando seorsum agunt, quia tunc Sol causat lumen clarum
<lb ed="#L" n="29"/>& stella obscurum, idcii co quando simul causant vnum lumen
<lb ed="#L" n="30"/>clarum, per appropriationem rationis claritas attribuitur
cau<lb ed="#L" n="31" break="no"/>salitati Solis, & non stellae, quamuis secundum rem totum sit
<lb ed="#L" n="32"/>ab ambobus, vt a partialibus causis simul concurrentibus &
te<lb ed="#L" n="33" break="no"/>nentibus locum vnius causae totalis. Et sic patet, quod aliqua,
<lb ed="#L" n="34"/>quae secundum se sola habent effectus conditionum
incompos<lb ed="#L" n="35" break="no"/>sibilium, quandoque possunt concurrere ad eundem effectum
<lb ed="#L" n="36"/>qui est communis amborum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1349">
<lb ed="#L" n="37"/>
<!--34--> Ratio autem, quare talis concursus est possibilis, est ista
<lb ed="#L" n="38"/>quia clarum, & obscurum, non accipiuntur hic pro habitu & pri
<lb ed="#L" n="39"/>uatione circa conimune subiectum, ab vtroque realiter
diffe<lb ed="#L" n="40" break="no"/>rens, vt sunt lumen & tenebrae in aere, quia causae istorum,
sci<lb ed="#L" n="41" break="no"/>licet luminis & tenebrarum (accipiendo tenebras pro pura
pri<lb ed="#L" n="42" break="no"/>uatione) nunquam possunt concurrere ad causandum eundem
<lb ed="#L" n="43"/>effectu, cum effectus vnius, sit formaliter priuatio alterius. Sed
<lb ed="#L" n="44"/>accipiuntur hic clarum, & obscurum, pro gradu perfectionis, &
<lb ed="#L" n="45"/>imperfectionis, in essentia luminis: nec differt talis gradus rea
<lb ed="#L" n="46"/>litet a lumine. Et talis perfectio, & imperfectio, est in effectu,
<lb ed="#L" n="47"/>ex perfectione, vel imperfectione suae causae, & non ex alia
for<lb ed="#L" n="48" break="no"/>mali oppositione in causalitate. Propter quod, sicut causa
im<lb ed="#L" n="49" break="no"/>perfecta, seorsum agens, causat imperfectu lumen, scilicet
ob<lb ed="#L" n="50" break="no"/>scurum, propter defectum perfectionis virtutis, sic ipsa
coniun<lb ed="#L" n="51" break="no"/>cta cum perfectiore virtute, & tenens cum ea locum vnius
to<lb ed="#L" n="52" break="no"/>talis causae perfectae, causat perfectum lumen, scilicet clarum,
<lb ed="#L" n="53"/>quia iam non deficit perfectio, quae prius deficiebat.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1391">
<lb ed="#L" n="54"/>
<!--35--> Ex hoc, ad propositum, omnis cognitio veritatis, lumen
<lb ed="#L" n="55"/>quoddam est, & lumon vocatur ab ipso Apo. Ephe. 3. vbi dicit
<lb ed="#L" n="56"/>sic: Mihi omnium Sanctorum minimo, data est gratia haec, in
<lb ed="#L" n="57"/>gentibus euangelizare inuestigabiles diuitias Christi,
illumi<lb ed="#L" n="58" break="no"/>nare, &c. Id est, dare cognitionem, quae est quoddam spirituale
<lb ed="#L" n="59"/>lumen. Quaedam autem cognitio est clara, & quaedam
obscura<lb ed="#L" n="60" break="no"/>nec talis claritas & obscuritas sunt habitus, & priuatio, circa
<lb ed="#L" n="61"/>cognitionem, tanquam circa subiectum, quia tunc causa
obscu<lb ed="#L" n="62" break="no"/>ritatis non posset concurrere cum causa claritatis ad causandum
<lb ed="#L" n="63"/>vnam cognitionem claram: quemadmodum dictum fuit prius
<lb ed="#L" n="64"/>de causa luminis, & tenebrarum: sed sunt gradus perfectionis
<lb ed="#L" n="65"/>maioris, vel ininoris, indifferentes realiter ab essentia
cogni<lb ed="#L" n="66" break="no"/>tionis. Et sunt isti gradus in cognitionem, secundum gradum
<lb ed="#L" n="67"/>perfectionis, & imperfectionis, in medio causante illam
cogni<lb ed="#L" n="68" break="no"/>tionem, & non ex alia formali oppositione in causalitate.
Me<lb ed="#L" n="69" break="no"/>dium ergo sumptum ex autoritate humana, & medium
neces<lb ed="#L" n="70" break="no"/>sarium, si quodlibet eorum causet seorsum aliam, & aliam
co<lb ed="#L" n="71" break="no"/>gnitionem conclusionis eiusdem, istae cognitiones erunt
con<lb ed="#L" n="72" break="no"/>ditionum incompossibilium, quia vna erit clara & euidens, illa
<lb ed="#L" n="73"/>scilicet, quae erit per medium necessarium, propter eius
perfe<lb ed="#L" n="74" break="no"/>ctionem in veritate & connexione ad conclusionem: alia vero
<lb ed="#L" n="75"/>obscura, & ineuidens, quae erit per solam autoritatem, propter
<lb ed="#L" n="76"/>defestn praedictae perfectionis, quae est in medio necessario.
<lb ed="#L" n="77"/>Sed si autoritati adiungatur medium necessarium, iam non
de<lb ed="#L" n="78" break="no"/>ficit in medio perfectio, quae prius deficiebat, nec per consequens
<lb ed="#L" n="79"/>in cognitione deficiet claritas & euidentia, quae prius
deficie<lb ed="#L" n="80" break="no"/>bat: imo erit vna cognitio clara & euidens, causata ab illis
duo<lb ed="#L" n="81" break="no"/>bus mediis, tanquam a causis partialibus simul concurrentibus
<lb ed="#L" n="82"/>& tenentibus vicem vnius causae totalis. Claritas tamen illa &
<!--00070.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>euidentia magis debet attribui medio secundum rem
necessa<lb ed="#L" n="84" break="no"/>rio, quam autoritati, quia perfectius est & secundum se natum
<lb ed="#L" n="85"/>facere cognitionem claram & euidentem, quam secundum se
<lb ed="#L" n="86"/>non faceret autoritas.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1472">
<lb ed="#L" n="87"/>
<!--36--> Quicquid autem dictum est de oppositione clari &
obscu<lb ed="#L" n="88" break="no"/>ri, euidentis & ineuidentis, & de possibili concursu mediorum
<lb ed="#L" n="89"/>ad causandum vnam cognitionem claram & euidentem,
intel<lb ed="#L" n="90" break="no"/>ligendum est circa oppositionem certi & dubij, & circa
concur<lb ed="#L" n="91" break="no"/>sum mediorum ad causandum vnam cognitione certam: quia
<lb ed="#L" n="92"/>medium contingens, & autoritas humana per se sola faciunt assen
<lb ed="#L" n="93"/>sum dubium: medium autem necessarium facit assensum certum.
<lb ed="#L" n="94"/>Et hi duo assensus non possunt simul esse in eodem homine &
<lb ed="#L" n="95"/>de eadem conclusione. Hoc tamen non obstante, praedicta
me<lb ed="#L" n="96" break="no"/>dia in ratione mediorum, possunt concurrere ad causandum vnum
<lb ed="#L" n="97"/>assensum, qui non erit simul, nec successiue, certus & dubius, sed
<lb ed="#L" n="98"/>certus tantum: & sic in assensu nulla erit oppositio, aut
repu<lb ed="#L" n="99" break="no"/>gnantia secundum certum & dubium, clarum & obscurum,
eui<lb ed="#L" n="100" break="no"/>dens & ineuidens, vt declaratum est. Et sic patet minor, &
prin<lb ed="#L" n="101" break="no"/>cipale intentum, quantum ad istum articulum, videlicet quod
<lb ed="#L" n="102"/>medium necessarium, quamuis excludat necessitatem
autori<lb ed="#L" n="103" break="no"/>tatis humanae, & cuiuslibet medij contingentis: tamen non
ex<lb ed="#L" n="104" break="no"/>cludit compossibilitatem eorum in ratione mediorum
causan<lb ed="#L" n="105" break="no"/>tium vnum assensum. Et hoc modo scientia, & opinio, nec non
<lb ed="#L" n="106"/>& fides, quae innititur autoritati humanae, possunt simul esse in
<lb ed="#L" n="107"/>eodem, & de eodem, non quidem vt distincti habitus,
haben<lb ed="#L" n="108" break="no"/>tes distinctos actus: sed quia media, quae secundum se nata essent
<lb ed="#L" n="109"/>causare distinctos actus, ex quibus in nobis fierent praedicti
ha<lb ed="#L" n="110" break="no"/>bitus, vt distincti, possunt cocurrere ad causandum vnum assensum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1529">
<lb ed="#L" n="111"/>
<!--37--> Et huic concordat communis doctrina, quae dicit, quod vnus
<lb ed="#L" n="112"/>homo potest simul cognoscere eandem conclusionem per
me<lb ed="#L" n="113" break="no"/>dium probabile & demonstratiuum. Thomas prima secundae,
<lb ed="#L" n="114"/>quaestio. 67. artic. tertio, in corollario solutionis. Et alibi dicit,
<lb ed="#L" n="115"/>quod opinio potest stare cum scientia demonstratiua, quod non
<lb ed="#L" n="116"/>potest esse secundum pluralitatem actuum, sed solum eo
mo<lb ed="#L" n="117" break="no"/>do, quo dictum est: & hoc vltima parte, quaestio. 9. artic.
ter<lb ed="#L" n="118" break="no"/>tio, in solutione secundi argumenti.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1551">
<lb ed="#L" n="119"/>
<!--38--> Nunc restat inquirere, vtrum scientia, & fides, quae
in<lb ed="#L" n="120" break="no"/>nititur autoritati diuinae, possint simul esse in eodem homine
<lb ed="#L" n="121"/>de eadem conclusione. Ad quod dicendum est, quod aut
quae<lb ed="#L" n="122" break="no"/>ritur de simultate habituum, aut de simultate actuum. Si de 1
<lb ed="#L" n="123"/>simultate habituum, sic dicendum est, quod fides, quae est habitus S
<lb ed="#L" n="124"/>infusus a Deo, potest stare simul cum scientia. Cuius ratio est, 3
<lb ed="#L" n="125"/>quia habitus fidei infusae, se extendit ad omnia, quae sunt nobis
<lb ed="#L" n="126"/>tradita per reuelationem diuinam, & maxime ad illa quae non
<lb ed="#L" n="127"/>sunt ex aliis deducta. Sed de quibusdam talibus habent aliqui
<lb ed="#L" n="128"/>fideles veram scientiam: ergo in illis sunt simul fides, &
scien<lb ed="#L" n="129" break="no"/>tia de eodem. Maior patet de se. Minor consimiliter nota est:
<lb ed="#L" n="130"/>quia Deum esse verum, traditum est in sacra scriptura sicut a
<lb ed="#L" n="131"/>Deo reuelatum, & non vt ex alio deductum. Deuteronomij
sex<lb ed="#L" n="132" break="no"/>to: Audi Istael, Dominus Deus tuus, Deus vnus est. De hoc au
<lb ed="#L" n="133"/>tem multi fideles habent veram scientiam per
demonstratio<lb ed="#L" n="134" break="no"/>nem acquisitam. Ergo habitus fidei infusae, & verae scientiae,
<lb ed="#L" n="135"/>possunt simul stare.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1594">
<lb ed="#L" n="136"/>
<!--39--> Si vero quaeratur, de simultate actuum, dicendum est, quod
<lb ed="#L" n="137"/>respectu talium, de quibus potest haberi a viatoribus vera
scien<lb ed="#L" n="138" break="no"/>tia, sicut est, Deum esse vnum, possunt stare simul actus fidei &
<lb ed="#L" n="139"/>scientiae: non quidem sic, quod sint diuersi actus, sed quia
auto<lb ed="#L" n="140" break="no"/>ritas diuina, & ratio demonstratiua, possunt simul concurrere
<lb ed="#L" n="141"/>ad causandum vnum assensum, de hoc quod Deus sit vnus. Quod
<lb ed="#L" n="142"/>patet per eandem rationem, quae prius facta fuit, videlicet quod
<lb ed="#L" n="143"/>concursum praedictorum non potest impedire, nisi oppositio
<lb ed="#L" n="144"/>clari & obscuri, euidentis & ineuidentis: sed illa non impedit,
<lb ed="#L" n="145"/>vt prius probatum fuit: ergo possunt simul stare. Et satis durum
<lb ed="#L" n="146"/>videtur dicere, quod fidelis acquirens scientiam, quod Deus sit?
<lb ed="#L" n="147"/>vnus, non credat ipsum esse vnum, quia ipsemet Deus hoc in
scri<lb ed="#L" n="148" break="no"/>ptura sacra reuelauit. Alia autem sic subsunt fidei, quod
secun<lb ed="#L" n="149" break="no"/>dum communem cursum humanae cognitionis non sunt
demon<lb ed="#L" n="150" break="no"/>strabilia, vt Deum vnum in essentia, esse trinum in personis: &
<lb ed="#L" n="151"/>illud suppositum, esse Deum & hominem. Et do his puri
via<lb ed="#L" n="152" break="no"/>tores sic habent fidem & actum fidei, quod non possunt de eis
<lb ed="#L" n="153"/>habere actum scientiae, nec per consequens habitum
acquire<lb ed="#L" n="154" break="no"/>re, non propter oppositionem euidentis & ineuidentis, quia illa
<lb ed="#L" n="155"/>sublata est ex praecedentibus, sed propter conditionem
mate<lb ed="#L" n="156" break="no"/>riae, quae non est demonstrabilis, aut simpliciter, aut huic,
scili<lb ed="#L" n="157" break="no"/>cet viatori, secundum conimunem cursum. Et circa hoc
osten<lb ed="#L" n="158" break="no"/>dentur tria.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1649">
<lb ed="#L" n="159"/>
<!--40--> Primum est, quod non potest demonstrari, quod ita sit,
si<lb ed="#L" n="160" break="no"/>cut ponit articulus. Secundum est, quod non potest
demonstra<lb ed="#L" n="161" break="no"/>ri, quod articulus nihil impossibile includat. Tertium est, quod
<lb ed="#L" n="162"/>non omnes rationes, quae possunt adduci contra articulum,
pos<lb ed="#L" n="163" break="no"/>sunt sic solui, quod scientifice constet de earum solutione.
Pri<lb ed="#L" n="164" break="no"/>mum patet, quia si articulus posset demonstrari, vel hoc esset a
<!--00071.xml-->
<pb ed="#L" n="4-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>priori & per causam, vel a posteriori & per effectum. Non
pri<lb ed="#L" n="2" break="no"/>mo modo, quia licet aliqui articuli habeant causam, puta
arti<lb ed="#L" n="3" break="no"/>culus incarnationis, & quidam alij illa tamen causa, quoad
ar<lb ed="#L" n="4" break="no"/>ticuli existentiam actualem, est voluntas diuina, quae secundum
<lb ed="#L" n="5"/>se est nobis ignota Etiam articulus trinitatis causam non habet.
<lb ed="#L" n="6"/>Quare articuli non possunt demonstrari a priori. Item nec a
<lb ed="#L" n="7"/>posteriori, siue per effectum, quia effectus ducit in
cognitio<lb ed="#L" n="8" break="no"/>nem causae secundum quod ab ea procedit, sed nullus effectus
<lb ed="#L" n="9"/>apparens nobis, procedit a Deo: nisi secundum illud, quod est
<lb ed="#L" n="10"/>vnum & commune cuilibet personae intrinsecae, scilicet
secun<lb ed="#L" n="11" break="no"/>dum rationem scientiae, potentiae, & voluntatis, vt infra
pa<lb ed="#L" n="12" break="no"/>tebit: ergo nullus effectus potest nos ducere in cognitionem
<lb ed="#L" n="13"/>Dei, quantum ad distinctionem personarum, sed solum
quan<lb ed="#L" n="14" break="no"/>tum ad vnitatem essentiae, & attributorum essentialium.
Om<lb ed="#L" n="15" break="no"/>nes enim articuli includunt articulum Trinitatis aliquo modo
<lb ed="#L" n="16"/>sicut articuli pertinentes ad humanitatem Christi, includunt
<lb ed="#L" n="17"/>distinctionem personae filij ab aliis personis, sicut esse
incar<lb ed="#L" n="18" break="no"/>natum, passum, & resurrexisse & huiusmodi, Quare, &c. Item
<lb ed="#L" n="19"/>demonstrationi assentit homo necessario velit nolit: sed articu
<lb ed="#L" n="20"/>lis non assentit homo, nisi libere volens (vt dicit Augustinus
<lb ed="#L" n="21"/>alioquin gentiles Philosophi potuissent, & adhuc possent,
ne<lb ed="#L" n="22" break="no"/>cessitari rationibus nostris, ad essentiendum fidei articulis, quod
<lb ed="#L" n="23"/>non est verum: ergo articuli fidei non possunt demonstrari:
<lb ed="#L" n="24"/>nec aliquis adhuc visus est, qui demonstratiue probauerit,
<lb ed="#L" n="25"/>quod ita sit, sicut ponit articulus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1727">
<lb ed="#L" n="26"/>
<!--41--> Secundum scilicet quod articulus nihil impossibile
inclu<lb ed="#L" n="27" break="no"/>dat, patet, quia talis demonstratio, cum non posset esse a priori
<lb ed="#L" n="28"/>& per causam, (propter illa quae dicta sunt prius sumetur ex
<lb ed="#L" n="29"/>his quae apparent ex creaturis: sed apparentia ex creaturis,
<lb ed="#L" n="30"/>magis videntur concludere impossibilitatem articuli, quam
<lb ed="#L" n="31"/>possibilitatem: ergo, &c. Minor probatur: quia in creaturis
ap<lb ed="#L" n="32" break="no"/>paret, quod impossibile est, supposita distingui per relationes
<lb ed="#L" n="33"/>sed distinguuntur necessario per absoluta. Cuius oppositum
<lb ed="#L" n="34"/>ponitur in articulo Trinitatis. Item, in creaturis natura
comple<lb ed="#L" n="35" break="no"/>ta in genere substantiae constituit proprium suppositum, nec
<lb ed="#L" n="36"/>potest subsistere in supposito alieno: cuius oppositum includit
<lb ed="#L" n="37"/>articulus incarnationis: & similiter in aliis: ergo ex his quae
<lb ed="#L" n="38"/>apparent, magis posset concludi impossibilitas articulorum
<lb ed="#L" n="39"/>qum possibilitas. Item, quicquid est in Deo intrinsece, vel
<lb ed="#L" n="40"/>necesse est ibidem esse, vel impossibile est ibi non esse. Et
quic<lb ed="#L" n="41" break="no"/>quid non est in Deo, impossibile est ibi esse: (neque enim potest
<lb ed="#L" n="42"/>aliquid euenire Deo contingenter, aut ab ipso recedere, quo
<lb ed="#L" n="43"/>ad illa, quae sunt intrinseca) sed esse trinum in personis, est
<lb ed="#L" n="44"/>Deo intrinsecum: ergo necessarium est Deum esse trinum, vel
<lb ed="#L" n="45"/>impossibile est non esse trinum. Sed non potest demonstrari,
<lb ed="#L" n="46"/>quod Deus sit trinus, vt probatum est: ergo nec demonstrari
po<lb ed="#L" n="47" break="no"/>test, quod sit possibile Deum esse trinum. ad vnum enim sequitur
<lb ed="#L" n="48"/>aliud, vt dictum est. Item meritum fidei consistit in difficultat.
<lb ed="#L" n="49"/>actus eius: sed si posset demonstrari, quod articulus fidei est
possi<lb ed="#L" n="50" break="no"/>bilis, actus fidei circa articulum nihil, vel modicum,
difficulta<lb ed="#L" n="51" break="no"/>tis haberet: non enim est multum difficile, credere illud esse
fa<lb ed="#L" n="52" break="no"/>ctum, quod demonstratur possibile fieri: ergo haec positio
tol<lb ed="#L" n="53" break="no"/>lit, vel quasi tollit, meritum fidei.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1792">
<lb ed="#L" n="54"/>
<!--42--> Tertium patet, scilicet quod non omnes rationes, adducta
<lb ed="#L" n="55"/>contra articulum, possunt solui, sic quod clare & scientifice
con<lb ed="#L" n="56" break="no"/>stet de eorum solutione. Ad quod videndum, notandum est, qi
<lb ed="#L" n="57"/>ratio, quae adducitur contra articulum, aut peccat in forma
ar<lb ed="#L" n="58" break="no"/>guendi, & tunc potest eam soluere scientifice, quicunque scit
ar<lb ed="#L" n="59" break="no"/>tem libri Elenchorum, aut peccat in materia, eo quod assumit
fal<lb ed="#L" n="60" break="no"/>sam propositionem: vtpote si sic argueretur, Semper in
distin<lb ed="#L" n="61" break="no"/>ctis suppositis est distincta natura: sed in diuinis natura non po
<lb ed="#L" n="62"/>test distingui: ergo nec suppositum. Ratio ista non peccat in
for<lb ed="#L" n="63" break="no"/>ma, sed materia: quia maior propositio non est vera
vniuersa<lb ed="#L" n="64" break="no"/>liter, sicut assumitur, sed tantum creaturis. Cum ergo talis
ra<lb ed="#L" n="65" break="no"/>tio sic soluitur per interemptionem propositionis, quae solum
<lb ed="#L" n="66"/>habet instantiam in proposito in quo datur, vel de quo, scilicet
<lb ed="#L" n="67"/>in diuinis, nunquid potest clare & scientifice constare de tali
<lb ed="#L" n="68"/>solutione? certe non, vt videtur: quia per idem, & eodem
mo<lb ed="#L" n="69" break="no"/>do constat de falsitate propositionis affirmatiuae, & de
verita<lb ed="#L" n="70" break="no"/>te negatiuae sibi oppositae, quia eadem est, causa vtriusque: sed
<lb ed="#L" n="71"/>de veritate huius negatiuae scilicet, quod in diuinis non
distin<lb ed="#L" n="72" break="no"/>guitur natura, distinctione suppositorum, nec econuerso, non
<lb ed="#L" n="73"/>potest clare constare & scientifice, sed solum per fidem, quae
<lb ed="#L" n="74"/>hoc ponit: ergo de falsitate affirmatiuae sibi oppositae, scilicet
<lb ed="#L" n="75"/>quod semper distinguatur natura, vbicunque distinguntur
sup<lb ed="#L" n="76" break="no"/>posita, non potest constare clare & scientifice, sed solum per
<lb ed="#L" n="77"/>fidem, quae hoc ponit.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1849">
<lb ed="#L" n="78"/>Sic ergo patet, quod considerando fidem secundum
specia<lb ed="#L" n="79" break="no"/>lem materiam de qua est, quae non est demonstrabilis, aut sim
<lb ed="#L" n="80"/>pliciter, scilicet viatori, (qualis est fides articulorum) fides &
<lb ed="#L" n="81"/>scientia non stant simul in eodem, & de eodem: quia viatori non
<lb ed="#L" n="82"/>potest demonstrari, quod ita sit, sicut ponit articulus, nec quod
<!--00071.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>articulus sit possibilis: nec rationes contra articulum possunt
<lb ed="#L" n="84"/>solui clare, & scientifice, secundum communem cursum, quo a
<lb ed="#L" n="85"/>nobis habetur Theologia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1873">
<lb ed="#L" n="86"/>
<!--44--> Dico autem, secundum communem cursum, propter duo.
<lb ed="#L" n="87"/>Primum est, quia aliqui bene ponunt, quod vera scientia (quam di
<lb ed="#L" n="88"/>cunt abstractiuam) potest haberi a puro viatore, quod Deus sit vnus
<lb ed="#L" n="89"/>& trinus, sed non secundum communem cursum, sed virtute
di<lb ed="#L" n="90" break="no"/>uina, & miraculose. De hoc tamen suo loco inquiretur.
Secun<lb ed="#L" n="91" break="no"/>dum est, quia videtur quibusdam, quod Apostoli, & illi qui
vide<lb ed="#L" n="92" break="no"/>runt Christum miracula facientem, & suscitatem mortuos, in 41
<lb ed="#L" n="93"/>testimonium suae diuinitatis, & suae doctrinae, habuerunt
ve<lb ed="#L" n="94" break="no"/>ram scientiam de diuinitate Christi, & de veritate suae doctrinae,
<lb ed="#L" n="95"/>quia necessarium & per se notum est, tam infideli, quam fideli,
<lb ed="#L" n="96"/>Deum non posse mentiri. Cui eroo notum esset, Deum aliquid
<lb ed="#L" n="97"/>dicere, vel facere in testimonium alicuius rei, ille haberet ex per
<lb ed="#L" n="98"/>se notis scientiam de re dicta vel testificata.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1907">
<lb ed="#L" n="99"/>
<!--45--> Qualiter autem posset esse alicui per se notum, Deum
ali<lb ed="#L" n="100" break="no"/>quid dicere, vel facere in testimonium alicuius rei? Dicunt, quai
<lb ed="#L" n="101"/>dupliciter: vno modo, si Beatus videns Deum per essentiam,
<lb ed="#L" n="102"/>videret ipsum mouere intellectum alicuius ad assentiendum
ali<lb ed="#L" n="103" break="no"/>cui veritati: & iste modus non competit viatori. Alio modo, si
<lb ed="#L" n="104"/>aliquis videret aliquem effectum excedentem totam virtutem
<lb ed="#L" n="105"/>creaturae, fieri in testimonium alicuius rei. Ex hoc enim
scire<lb ed="#L" n="106" break="no"/>tur, quod Deus faciens talem effectum, testificaretur illud, propter
<lb ed="#L" n="107"/>quod fieret. Et hoc modo Apostoli, & illi qui viderunt
resusci<lb ed="#L" n="108" break="no"/>tationem Lazari quatriduani in testimonium diuinitatis
Chri<lb ed="#L" n="109" break="no"/>sti, sciuerunt Deum testificari, quod Christus esset Deus, & per
<lb ed="#L" n="110"/>hoc habuerunt scientiam, quasi per talem demonstrationem
<lb ed="#L" n="111"/>procedentem ex per se notis eis, Quicquid testificatur est
ve<lb ed="#L" n="112" break="no"/>rum: sed Deus per tale factum testificatus est Christum esse
<lb ed="#L" n="113"/>Deum: ergo Christus est verus Deus. Et per consequens
ha<lb ed="#L" n="114" break="no"/>buerunt scientiam, quod doctrina tota, quam audierunt a
<lb ed="#L" n="115"/>Christo, quem sciebant esse verum Deum, fuit vera.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e1949">
<lb ed="#L" n="116"/>
<!--46--> Quicquid sit de modo, quo Beati possunt videre Deum
<lb ed="#L" n="117"/>aliquid dicentem, modus tamen assignatus pro viatoribus, non
<lb ed="#L" n="118"/>videtur verus, propter tria. Primum est, quia demonstratio
ne<lb ed="#L" n="119" break="no"/>cessitat intellectum ad assentiendum: sed aliqui, qui viderunt Chri
<lb ed="#L" n="120"/>stum resuscitantem Lazarum, & alia miracula facientem, non
<lb ed="#L" n="121"/>assenserunt, quod ipse esset Deus, vt patet Io. II. quod etiam
Chri<lb ed="#L" n="122" break="no"/>stus exprobrando dicit, Io. 15. Si opera non fecissem, quae nemo
<lb ed="#L" n="123"/>alius fecit, peccatum non haberent. Ergo illa non fuerunt
suf<lb ed="#L" n="124" break="no"/>ficientia ad probandum demonstratiue Christum esse Deum.
<lb ed="#L" n="125"/>Secundum est, quia si Apostoli habuerunt per talia scientiam
<lb ed="#L" n="126"/>de Christo, quod ipse esset Deus, & per consequens quod doctrina
<lb ed="#L" n="127"/>eius esset vera: sequeretur quod ex tunc nihil meruerint in
cre<lb ed="#L" n="128" break="no"/>dendo praedicta: quia socundum Greg. in Homilia in Octaue
<lb ed="#L" n="129"/>Paschae, Fides non habet meritum, vbi humana ratio praebet
<lb ed="#L" n="130"/>experimentum. Hoc autem forte videretur esse inconueniens,
<lb ed="#L" n="131"/>quare & illud, ex quod sequitur, videlicet quod Apostoli
habue<lb ed="#L" n="132" break="no"/>runt de talibus scientiam. Tertium est quod dato quod esset per se
<lb ed="#L" n="133"/>notum, aliquid posse fieri a solo Deo, sicut fuit resuscitatio La
<lb ed="#L" n="134"/>zari: tamen non esset per se notum, que hoc fieret ad
testifican<lb ed="#L" n="135" break="no"/>dum hoc, quod diceret iste, vel ille, qui praediceret miraculum:
<lb ed="#L" n="136"/>quia de nullo homine est per se notum, quod non possit dicero
<lb ed="#L" n="137"/>falsum ex ignorantia, vel malitia: nec de Christo fuit hoc per
<lb ed="#L" n="138"/>se notum, sed solum creditum ab illis, qui crediderunt ipsum
<lb ed="#L" n="139"/>esse Deum: & quantumcunque etiam aliquis videatur verum
di<lb ed="#L" n="140" break="no"/>xisse in vno, non est propter hoc per se notum, quod dicat
ve<lb ed="#L" n="141" break="no"/>rum in alio. Posito ergo, quod Christus dixisset, quod Deus
resusci<lb ed="#L" n="142" break="no"/>taret Lazarum, ad testificandum, quod ipse Christus esset verus
<lb ed="#L" n="143"/>Deus, & constaret euidenter de resuscitatione Lazari facta a
<lb ed="#L" n="144"/>Deo, & ex hoc de veritate Christi praedicentis talem
resusci<lb ed="#L" n="145" break="no"/>tationem: non tamen propterea esset per se notum quod Christus
<lb ed="#L" n="146"/>verum dixisset pro illo addito, scilicet quod resuscitatio fieret in
<lb ed="#L" n="147"/>testimonium, quod ipse Deus esset.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-d1e88-d1e2023">
<lb ed="#L" n="148"/>
<!--47--> Sed diceret aliquis, quod imo: quia Deus non perhibet
<lb ed="#L" n="149"/>testimonium falsitati: sed si Christus non fuisset Deus, & tale
<lb ed="#L" n="150"/>miraculum factum fuisset a Deo, Christo inuocante Deum, vt
<lb ed="#L" n="151"/>per tale miraculum testificaretur ipsum esse Deum,
sequere<lb ed="#L" n="152" break="no"/>tur, quod Deus faciendo tale miraculum ad talem Christi
in<lb ed="#L" n="153" break="no"/>uocationem, perhibuisset testimonium falsitati, Quare, &c. Est
<lb ed="#L" n="154"/>ad hoc dicendum, quod si Deus per talem inuocationem
Chri<lb ed="#L" n="155" break="no"/>sti faceret miraculum, tunc esset in testimonium inuocationis:
<lb ed="#L" n="156"/>sed quantumcunque concurrant talis inuocatio, & miraculum,
<lb ed="#L" n="157"/>non est tamen propter hoc per se notum, quod miraculum fiat
<lb ed="#L" n="158"/>ob talem inuocationem: quia aliquis potest per reuelationem
<lb ed="#L" n="159"/>scire quod facturus sit Deus, & ignorare, propter quid debea
<lb ed="#L" n="160"/>fieri, & propria praesumptione, vel malitia, coniecturare, vel
<lb ed="#L" n="161"/>fingere ac dicere, quod Deus facturus sit illud propter aliud
<lb ed="#L" n="162"/>quam fiat a Deo. Donum enim Prophetiae commune est bonis
<lb ed="#L" n="163"/>& malis: & talis sic dicens, falsum dicit: sed Deus faciens
mi<lb ed="#L" n="164" break="no"/>raculum, quod praedicitur, non testificatur falsum: quia non
<!--00072.xml-->
<pb ed="#L" n="4-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>facit miraculum propter illud, quod alius dicit, quamuis simul
<lb ed="#L" n="2"/>concurrant: & sic non est per se notum, quod miraculum fiat
<lb ed="#L" n="3"/>ad testificandum dictum cuiuscunque hominis, etiam Christi,