-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-e178597.xml
261 lines (261 loc) · 17.8 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-e178597.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 1</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 1</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="217-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-e178597"><!-- l3d23q1 -->
<head xml:id="jsnvu6-e178597-Hd1e101">Quaestio 1</head>
<head xml:id="jsnvu6-e178597-Hd1e103" type="question-title">Utrum indigeamus habitibus</head>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e106">
<lb ed="#L" n="36"/>QVAESTIO PRIMA.
<lb ed="#L" n="37"/>Vtrum indigeamus habitibus.
<lb ed="#L" n="38"/>Thom. 12. q. 49. ar. 4.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e115">
<lb ed="#L" n="39"/>CIRCA distinctionem istam quaeritur de
habi<lb ed="#L" n="40" break="no"/>tibus in generali. Secundo de fide in
speciali<lb ed="#L" n="41" break="no"/>Tertio de formatione & informitate fiden
Cir<lb ed="#L" n="42" break="no"/>ca primum quaeruntur duo. Primum est, vtrum
<lb ed="#L" n="43"/>indigeamus habitibus. Et videtur quod non, quia
<lb ed="#L" n="44"/>homo secundum naturam medius est inter angelos & animalia
<lb ed="#L" n="45"/>bruta, sed nec in brutis ponuntur habitus, ergo nec in nobis
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e133">
<lb ed="#L" n="46"/>
<!--2--> Item actus praecedentes habitum sunt in omnibus similes
<lb ed="#L" n="47"/>actibus sequentibus ipsum, nisi quoad facilitatem. Sed
propte<lb ed="#L" n="48" break="no"/>hanc non indigemus habitibus, ergo nullo modo. Maior patet
<lb ed="#L" n="49"/>ex 2. Ethic. vbi expresse dicitur quod actus praecedentes
habi<lb ed="#L" n="50" break="no"/>tum & generantes ipsum, sunt similes actibus qui post habitum,
<lb ed="#L" n="51"/>generatum eliciuntur, nisi quod signum generati habitus est
fa<lb ed="#L" n="52" break="no"/>cere in opere delectationem, quae fit propter facilitatem & con
<lb ed="#L" n="53"/>naturalitatem actus. Minor declaratur, quia difficultas actus fa
<lb ed="#L" n="54"/>cit ad meritum, facilitas autem minuit, ergo si habitus solum
<lb ed="#L" n="55"/>facit facilitatem in actu plus nocet quam prosit. Si autem
dica<lb ed="#L" n="56" break="no"/>tur sicut & consuetum est dici, quod difficultas ex parte
ope<lb ed="#L" n="57" break="no"/>ris auget meritum, & hanc non tollit habitus, difficultas vero
<lb ed="#L" n="58"/>ex parte operantis non auget, sed minuit, & hanc habitus tollit
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e167">
<lb ed="#L" n="59"/>Contra, secundum sententiam domini Marci 12. & Luc. 21.
Vi<lb ed="#L" n="60" break="no"/>dua quae posuit duo minuta in gazophilacio plus meruit quam
<lb ed="#L" n="61"/>diuites qui magis dederunt, quia ipsi fuit difficilius illud
modi<lb ed="#L" n="62" break="no"/>cum ponere, quam diuitibus multum. Constat autem quod
diffi<lb ed="#L" n="63" break="no"/>cultas haec non fuit ex genere operis, sed ex conditione
ope<lb ed="#L" n="64" break="no"/>rantis, quia pauper erat, ergo talis difficultas auget meritum.
<lb ed="#L" n="65"/>Item potentiae rationales sunt perfectiores naturalibus. Et
<lb ed="#L" n="66"/>potentiae naturales non indigent habitibus, neque propter actum
<lb ed="#L" n="67"/>neque propter facilitatem seu modum, ergo nec rationales.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e189">
<lb ed="#L" n="68"/>
<!--4--> IN CONTRARIVM est Philosophus in secunde
<lb ed="#L" n="69"/>Ethicorum, vbi dicit quod in anima sunt tria, potentia,
habi<lb ed="#L" n="70" break="no"/>tus, & actus, sed nos indigemus extremis, scilicet potentiis, &
<lb ed="#L" n="71"/>actibus, igitur & mediis, scilicet habitibus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e202">
<lb ed="#L" n="72"/>
<!--5--> Item habitus est quo quis bene vel male disponitur ad se,
<lb ed="#L" n="73"/>vel ad alterum, vt dicitur 5. Metaphy. Sed eo quo bene
dispo<lb ed="#L" n="74" break="no"/>nimur indigemus, ergo saltem bonis habitibus indigemus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e213">
<lb ed="#L" n="75"/>
<!--5--> RESPONSIO. Circa quaestionem istam sunt duo
<lb ed="#L" n="76"/>videnda. Primum est, quot modis dicitur habitus, & ex hoc aj
<lb ed="#L" n="77"/>parebit responsio, an indigeamus habitibus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e224">
<lb ed="#L" n="78"/>I. QUANTVM ad primum sciendum est quod habitus
<lb ed="#L" n="79"/>capitur tripliciter. Vno modo est post praedicamentum. Alio mo
<!--00508.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="80"/>do praedicamentum. Tertio modo est determinata species
qua<lb ed="#L" n="81" break="no"/>litatis. Quod patet sic, habitus enim ab habendo dicitur, ab eo
<lb ed="#L" n="82"/>autem quod est habere, nomen habitus dupliciter deriuatur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e242">
<lb ed="#L" n="83"/>Vno modo secundum quod homo, vel quaecunque alia creatura
di<lb ed="#L" n="84" break="no"/>citur rem aliam habere. Alio modo, secundum quod aliqua res
ali<lb ed="#L" n="85" break="no"/>qualiter se habet, puta bene vel male secundum seipsam, vel in
<lb ed="#L" n="86"/>respectu ad aliam. Habitus ergo primo modo dictus est post prae
<lb ed="#L" n="87"/>dicamentum, quia se extendit ad res diuersorum praedicamen
<lb ed="#L" n="88"/>torum, dicitur enim homo habere manum, quod pertinet ad
<lb ed="#L" n="89"/>praedicamentum substantiae, quantitatem, vel albedinem, quod
<lb ed="#L" n="90"/>pertinet ad alia duo praedicamenta, & dominus dicitur habere
<lb ed="#L" n="91"/>seruum, quod pertinet ad praedicamentum relationis, & homo
<lb ed="#L" n="92"/>vestem, vel anulum, quod pertinet ad habitum, qui est speciale
<lb ed="#L" n="93"/>praedicamentum, vt statim infra dicetur. Omnes autem modi
<lb ed="#L" n="94"/>quibus vna res dicitur habere aliam, reducuntur ad tres. Quia
<lb ed="#L" n="95"/>quod habetur, vel habetur per modum accidentis inhaerentis
<lb ed="#L" n="96"/>& illud se extendit ad res plurium praedicamentorum, & est
<lb ed="#L" n="97"/>post praedicamentum, vel per modum correlatiui. Et istud
po<lb ed="#L" n="98" break="no"/>test reduci ad praedicamentum relationis, vel per modum
or<lb ed="#L" n="99" break="no"/>natus. Et istum quum non reducatur ad aliud praedicamentum,
<lb ed="#L" n="100"/>facit vnum speciale praedicamentum per se, & vocatur
habi<lb ed="#L" n="101" break="no"/>tus, vt quum dicitur vestitus, armatus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e287">
<lb ed="#L" n="102"/>
<!--8--> Et huiusmodi habitus secundo modo acceptus, scilice
<lb ed="#L" n="103"/>prout aliqua res dicitur habere se bene vel male ad se, vel ad
<lb ed="#L" n="104"/>alterum est species qualitatis, quae dicitur habitus, vel
disposi<lb ed="#L" n="105" break="no"/>tio, differt autem habitus sic dictus ab aliis primis modis: quia
<lb ed="#L" n="106"/>habitus in aliis modis non dicitur ipsa res quae habetur, sed
so<lb ed="#L" n="107" break="no"/>lum habitudo habentis ad id quod habetur, sed in isto modo
<lb ed="#L" n="108"/>habitus primo & principaliter dicitur illa res quae habetur
se<lb ed="#L" n="109" break="no"/>cundum quam habens dicitur aliqualiter se habere, puta bene
<lb ed="#L" n="110"/>vel male. Et sic diffinit Philosophus habitum 5. Metaphy. quod
<lb ed="#L" n="111"/>habitus est dispositio secundum quam disponitur aliquid bene
<lb ed="#L" n="112"/>vel male secundum se, vel secundum aliud. Et secundo
Ethico<lb ed="#L" n="113" break="no"/>rum dicitur quod potentia est qua possumus, habitus quo bene
<lb ed="#L" n="114"/>vel male possumus. Et in hoc sensu loquimur nunc de habitu,
<lb ed="#L" n="115"/>quaerendo vtrum indigeamus habitibus. Et diffinitur, seu de
<lb ed="#L" n="116"/>scribitur. Vno modo a Philosopho 5. Metaphy. vbi dicit quod
<lb ed="#L" n="117"/>habitus est dispositio secundum quam disponitur ad bene vel
<lb ed="#L" n="118"/>male ad se vel ad alterum, & in idem redit quod dicitur
secun<lb ed="#L" n="119" break="no"/>do Ethic. quod potentia est qua possumus. Alio modo diffinitur,
<lb ed="#L" n="120"/>seu describitur a commentatore, tertio de anima, quod habitus
<lb ed="#L" n="121"/>est, quo quis potest vti quum voluerit. Et idem vult beatus
Au<lb ed="#L" n="122" break="no"/>gustinus libro de bono coniugali, dicens quod habitus est quo
<lb ed="#L" n="123"/>aliquid agitur cum opus est.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e339">
<lb ed="#L" n="124"/>
<!--9--> His suppositis dicendum est ad quaestionem, quod in nobis
<lb ed="#L" n="125"/>sunt aliqui habitus, & indigemus aliquibus eorum, scilicet bonis,
<lb ed="#L" n="126"/>& oppositi sunt possibiles. Quod patet dupliciter secundum duas
<lb ed="#L" n="127"/>descriptiones datas de habitibus. Ex prima sic, potentia quae est
<lb ed="#L" n="128"/>indifferens ad actum bonum & malum, indiget aliquo determinante
<lb ed="#L" n="129"/>ipsam ad actum bonum, sed in nobis sunt plures potentiae quae
<lb ed="#L" n="130"/>de se sunt indifferentes ad actum bonum vel malum, sicut
intel<lb ed="#L" n="131" break="no"/>lectus de se est indifferens ad intelligere verum vel falsum,
quo<lb ed="#L" n="132" break="no"/>rum vnum est bonum intellectus, scilicet verum, aliud malum,
<lb ed="#L" n="133"/>scilicet falsum, voluntas etiam necnon appetitus sensitiuus
in<lb ed="#L" n="134" break="no"/>differenter se habent ad appetere bonum vel malum, ergo tales
<lb ed="#L" n="135"/>potentiae indigent aliquo determinante ipsas ad actum bonum
<lb ed="#L" n="136"/>Hoc autem facit habitus bonus, ergo bonis habitibus
indige<lb ed="#L" n="137" break="no"/>mus. Et per consequens probatur quod habitus mali sunt
possi<lb ed="#L" n="138" break="no"/>biles, quia opposita nata sunt fieri circa idem, nisi alterum insit
<lb ed="#L" n="139"/>a natura, sed habitus boni non insunt nobis a natura, ergo mali
<lb ed="#L" n="140"/>possunt inesse. Et secunda patet idem sic, omnis potentia quae in
<lb ed="#L" n="141"/>actu suo potest pati difficultatem indiget aliquo facilitante ipsam
<lb ed="#L" n="142"/>ad actum, sed plures potentiae sunt in nobis, quae in actibus suis
<lb ed="#L" n="143"/>possunt pati difficultatem, vt dicit Philosophus septimo
Ethi<lb ed="#L" n="144" break="no"/>corum de continente, qui cum difficultate prosequitur bonum
<lb ed="#L" n="145"/>rationis imminente passione, ergo tales potentiae indigent
ali<lb ed="#L" n="146" break="no"/>quo facilitante ipsas ad actum, hoc autem facit habitus, vt patet
<lb ed="#L" n="147"/>ex secunda eius descriptione, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e396">
<lb ed="#L" n="148"/>
<!--10--> Ad primum argumentum dicendum qued medium conuenit
<lb ed="#L" n="149"/>cum vtroque extremorum, sed non in omnibus. Alioquin nor
<lb ed="#L" n="150"/>esset medium, sed esset vtrumque extremorum: homo igitur
con<lb ed="#L" n="151" break="no"/>uenit cum brutis quantum ad animam sensitiuam. Cum angelis
ve<lb ed="#L" n="152" break="no"/>ro quantum ad animam intellectiuam, & quantum ad actus earum
<lb ed="#L" n="153"/>sed non oportet quod conueniat in propriis proprium autem est
<lb ed="#L" n="154"/>naturae intellectualis non habere nec requirere habitum, nisi sit
<lb ed="#L" n="155"/>cum natura sensitiua, vt infra patebit, & ideo in angelis non est
<lb ed="#L" n="156"/>habitus acquisitus, in brutis autem oportet, quod sit aliquis
habi<lb ed="#L" n="157" break="no"/>tus acquisitus, quamuis non subiaceat alicui libertati, quum in
<lb ed="#L" n="158"/>perfectis animalibus sit memoria, dicit enim Philosophus libro
<lb ed="#L" n="159"/>de memoria, quod in memorando vnum post aliud operatu
<lb ed="#L" n="160"/>consuetudo, quae est quasi quaedam natura, nihil autem est aliuc
<lb ed="#L" n="161"/>habitus consuetudinalis, quam habitudo acquisita per consuetu¬
<!--00509.xml-->
<pb ed="#L" n="218-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>dinem, quae est in modum naturae. Et Aug. in lib. 83. quaestionum,
<lb ed="#L" n="2"/>dicit o videmus immanissimas bestias a maximis voluptatibus
<lb ed="#L" n="3"/>deterreri doloris metu, quod quum in earum consuetudinem
ver<lb ed="#L" n="4" break="no"/>titur domitae & mansuetae vocantur; deficit tamen in eis ratio
<lb ed="#L" n="5"/>habitus, quantum ad vsum voluntatis, quia non habent dominium
<lb ed="#L" n="6"/>vtendi, vel non vtendi, quod videtur ad rationem habitus
perti<lb ed="#L" n="7" break="no"/>nere secundum secundam eius descriptionem. Et quia hoc in
<lb ed="#L" n="8"/>homine non deficit, ideo in eo potest esse plena ratio habitus
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e455">
<lb ed="#L" n="9"/>
<!--11.--> Ad secundum dicendum quod propter facilitatem & determi
<lb ed="#L" n="10"/>nationem potentiae ad certum modum indigemus habitibus
<lb ed="#L" n="11"/>Et quum dicitur quod facilitas minuit meritum, dicendum quod nor
<lb ed="#L" n="12"/>est verum de facilitate, quae est ex parte operantis, & quam pro
<lb ed="#L" n="13"/>nit habitus, imo auget supposita aequalitate operis, quia
auge<lb ed="#L" n="14" break="no"/>voluntarium. Sed facilitas operis minuit, & difficultas auget ca
<lb ed="#L" n="15"/>teris paribus. Et quod opponitur de vidua quae plus meruis
<lb ed="#L" n="16"/>dando duo minuta, quam diuites, qui magna dederant,
dicen<lb ed="#L" n="17" break="no"/>dum que verum est, quia ipsi fuit difficilius dare illud modicum
<lb ed="#L" n="18"/>quam diuitibus multum. Nec ista difficultas fuit ex conditione
<lb ed="#L" n="19"/>operantis, sicut arguebatur, sed potius ex conditione operis
<lb ed="#L" n="20"/>Paupertas enim non dicit conditionem personae, sed dicit
te<lb ed="#L" n="21" break="no"/>nuitatem fortunae: comparando ergo illud quod vidua dedit ad
<lb ed="#L" n="22"/>id quod ipsi remansit, plus dedit quam diuites, quibus propor
<lb ed="#L" n="23"/>tionabiliter plus remansit, non accipiendo solum
proportio<lb ed="#L" n="24" break="no"/>nem personae ad personam, sed rei datae ad rem manentem
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e178597-d1e494">
<lb ed="#L" n="25"/>
<!--12.--> Ad tertium dicendum quod potentiae naturales non indi
<lb ed="#L" n="26"/>gent habitibus, nec quoad substantiam actus, nec quoad
mo<lb ed="#L" n="27" break="no"/>dum. Quia ex natura sua feruntur in actus suos solum
secun<lb ed="#L" n="28" break="no"/>dum vnum modum, sed potentiae rationales cum sint indeter.
<lb ed="#L" n="29"/>minatae ad diuersos modos indigent habitibus
determinanti<lb ed="#L" n="30" break="no"/>bus ipsas, nec propter hoc sunt minus perfectae quam
natura<lb ed="#L" n="31" break="no"/>les, imo perfectiores. Quia haec indifferentia est radicaliter es
<lb ed="#L" n="32"/>earum libertate & vniuersalitate.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>