-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-e179456.xml
254 lines (254 loc) · 17.6 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-e179456.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 3</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 3</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="218-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-e179456"><!-- l3d23q3 -->
<head xml:id="jsnvu6-e179456-Hd1e101">Quaestio 3</head>
<head xml:id="jsnvu6-e179456-Hd1e103" type="question-title">Utrum habitus aliquid faciat ad
determinationem actus</head>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e106">
<lb ed="#L" n="51"/>QVAESTIO TERTIA.
<lb ed="#L" n="52"/>Vtrum habitus aliquid faciat ad
determi<lb ed="#L" n="53" break="no"/>nationem actus,
<lb ed="#L" n="54"/>Caiet. Sbi supra.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e117">
<lb ed="#L" n="55"/>DEINDE quaeritur vtrum habitus aliquid fa
<lb ed="#L" n="56"/>ciat ad determinationem actus. Et arguitur?
<lb ed="#L" n="57"/>sic, quia vt diciturz. Ethic. Potentia est qua po
<lb ed="#L" n="58"/>sumus, habitus vero quo bene vel male
possu<lb ed="#L" n="59" break="no"/>mus, sed bonum & malum sunt determinatione
<lb ed="#L" n="60"/>actus moralis, ergo habitus facit determinationem actus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e133">
<lb ed="#L" n="61"/>
<!--2--> Item quum actus possit esse bonus vel malus,
determina<lb ed="#L" n="62" break="no"/>tio eius ad alterum eorum est ex potentia, vel ex habitu. Noi
<lb ed="#L" n="63"/>ex potentia, cum illa quantum est de se, se habeat indifferenter
<lb ed="#L" n="64"/>ad vtrumque, ergo oportet quod sit ex habitu
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e147">
<lb ed="#L" n="65"/>
<!--3--> IN CONTRARIVM est, quia actus praecedens
<lb ed="#L" n="66"/>habitum est determinate bonus, vel determinate malus,
ergi<lb ed="#L" n="67" break="no"/>determinatio talis non est per se ab habitu, antecedens pate
<lb ed="#L" n="68"/>de se, quia habitus bonus non causatur nisi ab actibus bonis
<lb ed="#L" n="69"/>nec majus nisi ex actibus malis. Consequentia probatur,
qui<lb ed="#L" n="70" break="no"/>effectus non potest esse sine sua causa per se.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e165">
<lb ed="#L" n="71"/>
<!--4--> RESPONSIO. Praemittendum est quod alia est
deter<lb ed="#L" n="72" break="no"/>minatio, vel indeterminatio potentiae. Alia est determinatio, vel
<lb ed="#L" n="73"/>indeterminatio actus. Indeterminatio enim potentiae est
indif<lb ed="#L" n="74" break="no"/>ferentia eius, tanquam subiecti ad diuersos habitus, vel actus di
<lb ed="#L" n="75"/>uersos, quorum alterum recipiendo determinatur per ipsum fo
<lb ed="#L" n="76"/>maliter: ita quod determinans & determinabile differunt realiter
<lb ed="#L" n="77"/>sicut forma & subiectum. Indeterminatio vero actus, &
eiu<lb ed="#L" n="78" break="no"/>determinatio est solum secundum rationem vniuersalis & singu
<lb ed="#L" n="79"/>laris, non enim in rerum natura inuenitur aliquis actus qui nor
<!--00510.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="80"/>sit determinatus ad esse naturae secundum singularitatem, & ad
<lb ed="#L" n="81"/>esse moris secundum bonitatem, vel malitiam si fit deliberatus
<lb ed="#L" n="82"/>Sed secundum conceptum nostrum possumus intelligere actum
<lb ed="#L" n="83"/>in vniuersali, qui vt sic indifferenter se habet ad isti actum, vel
<lb ed="#L" n="84"/>illum, & ad bonum vel malum. Et sicut vniuersale non differt
rea<lb ed="#L" n="85" break="no"/>liter a singulari in quo est, sic actus indeterminatus & determi
<lb ed="#L" n="86"/>natus non differunt realiter, sed solum secundum conceptum, quia
<lb ed="#L" n="87"/>quod indeterminate concipitur, determinate existit: ita quod sua
<lb ed="#L" n="88"/>realis existentia in rerum natura est sua realis determinatio ex
<lb ed="#L" n="89"/>se ipsa formaliter, & non per aliquid ipsi adueniens, & hoc quan
<lb ed="#L" n="90"/>tum ad esse naturae, sed determinatio actus ad bonum quantum
<lb ed="#L" n="91"/>ad esse morale non est ex sola singularitate suae realis existentiae
<lb ed="#L" n="92"/>(quia actus malus singulariter existit sicut & bonus). Sed est
<lb ed="#L" n="93"/>formaliter ex conformitate ad rectam rationem, & malitia ex
<lb ed="#L" n="94"/>difformitate ad rectam rationem, sicut ostensum fuit in
secun<lb ed="#L" n="95" break="no"/>do libro. Hoc praemisso patet primo quod potentia
determina<lb ed="#L" n="96" break="no"/>tur in seipsa per habitum formaliter. Et secundo inquiretur an
<lb ed="#L" n="97"/>ipsa determinatur per habitum ad determinatum actum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e233">
<lb ed="#L" n="98"/>
<!--5--> Primum est de se clarum; quia omne subiectum quod est
<lb ed="#L" n="99"/>in potentia ad suscipiendum plura sibi inuicem
incompossibi<lb ed="#L" n="100" break="no"/>lia recipiendo vnum eorum determinatur per ipsum, sic quod
<lb ed="#L" n="101"/>illo inexistente non potest recipere alterum: sed potentiae
ra<lb ed="#L" n="102" break="no"/>tionales sunt in potentia ad recipiendum habitus bonos 8
<lb ed="#L" n="103"/>malos, qui ad inuicem sunt incompossibiles, ergo potentia qua
<lb ed="#L" n="104"/>recipit vnum eorundeterminatur per ipsum, sic quod illo inex
<lb ed="#L" n="105"/>stente non est indifferens ad recipiendum alterum. Sed quia
<lb ed="#L" n="106"/>habitus ordinem habet ad actum, ideo videndum est an deter
<lb ed="#L" n="107"/>minet potentiam ad producendum determinatum actum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e259">
<lb ed="#L" n="108"/>
<!--6--> Et dicendum est quod ad determinationem actus in esse
na<lb ed="#L" n="109" break="no"/>turae nihil facit habitus bonus vel malus. Cuius ratio est,
qui<lb ed="#L" n="110" break="no"/>effectus communis requirit causam communem, sed
determi<lb ed="#L" n="111" break="no"/>natio actus in esse naturae, quum fit sua singularitas realis, est
ef<lb ed="#L" n="112" break="no"/>fectus communis omni actui existenti in rerum natura, siue sit
<lb ed="#L" n="113"/>ante habitum, siue post, siue sit bonus, siue malus, ergo causa
ta<lb ed="#L" n="114" break="no"/>lis determinationis est communis omnibus actibus sine
quacun<lb ed="#L" n="115" break="no"/>que exceptione: habitus autem non est sic communis etiam
ge<lb ed="#L" n="116" break="no"/>neraliter acceptus, quum ante habitum sint actus praedicto modo
<lb ed="#L" n="117"/>determinati, & multominus acceptus in speciali, quare &c. Et
<lb ed="#L" n="118"/>haec ratio non solum probat quod habitus non sit causa per se
ta<lb ed="#L" n="119" break="no"/>lis determinationis actus. Sed etiam quod nullo modo
determi<lb ed="#L" n="120" break="no"/>net vel inclinet potentiam ad actum sic determinatum, quia nihil
<lb ed="#L" n="121"/>determinatur, nec determinari potest ad id quod est omnibus
<lb ed="#L" n="122"/>commune: determinatio enim fit ad aliquid speciale, sed
singu<lb ed="#L" n="123" break="no"/>laritas est communis omnibus actibus in rerum natura
existen<lb ed="#L" n="124" break="no"/>tibus: ergo nulla potentia determinatur ad producendum actum
<lb ed="#L" n="125"/>singularem. Item ad illud ad quod potentia est sic determinata
<lb ed="#L" n="126"/>de sua natura, quod non potest in oppositum non indiget aliquo
<lb ed="#L" n="127"/>determinante. Sed quaelibet potentia ex sua natura est sic
deter<lb ed="#L" n="128" break="no"/>minata ad producendum, vel recipiendum actum singularem
<lb ed="#L" n="129"/>quod nullo modo potest in oppositum. Actus enim vniuersalis nec
<lb ed="#L" n="130"/>produci potest, nec recipi, ergo nulla potentia potest
determina<lb ed="#L" n="131" break="no"/>ri ad producendum vel recipiendum actum determinatum
de<lb ed="#L" n="132" break="no"/>terminatione singularitatis, quae est secundum esse naturae.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e318">
<lb ed="#L" n="133"/>
<!--7--> De determinatione autem actus ad bonum vel ad malum
<lb ed="#L" n="134"/>secundum esse morale aliter est dicendum. Ad hanc enim
deter<lb ed="#L" n="135" break="no"/>minationem quamuis nihil faciat habitus per se, facit tamen per
<lb ed="#L" n="136"/>accidens. Quod enim habitus non faciat per se ad talem
deter<lb ed="#L" n="137" break="no"/>minationem patet, quia bonitas & malitia actus moralis
consi<lb ed="#L" n="138" break="no"/>stunt in conformitate, vel difformitate eius ad rectam rationem,
<lb ed="#L" n="139"/>vt ostensum fuit in secundo libro. Conformitas autem &
diffor<lb ed="#L" n="140" break="no"/>mitas sunt respectus seu relationes ad quas non est per se &
im<lb ed="#L" n="141" break="no"/>mediate aliqua actio, sed solum mediante fundamento, vt patet
<lb ed="#L" n="142"/>ex quinto Physicorum. Et ideo nihil potest esse per se causa talis
<lb ed="#L" n="143"/>conformitatis, vel difformitatis, seu bonitatis vel malitiae, nisi
il<lb ed="#L" n="144" break="no"/>lud quod est per se causa entitatis actus secundum esse naturae
<lb ed="#L" n="145"/>quae est fundamentum talium. Constat autem quod habitus non
<lb ed="#L" n="146"/>est causa per se entitatis actus secundum esse naturae, quia nullus
<lb ed="#L" n="147"/>effectus potest esse fine sua causa per se, sed actus qui sunt ante
<lb ed="#L" n="148"/>habitum sunt determinatae entitatis, in qua fundatur
conformi<lb ed="#L" n="149" break="no"/>tas ad rectam rationem, vel difformitas ad eandem, actus enim
<lb ed="#L" n="150"/>quibus generatur habitus bonus sunt decerminate boni. Et illi
<lb ed="#L" n="151"/>quibus generatur habitus malus, sunt determinate mali, ergo
<lb ed="#L" n="152"/>habitus non est per se causa talis determinationis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e366">
<lb ed="#L" n="153"/>
<!--8.--> Quod autem faciat saltem per accidens ad talem
determi<lb ed="#L" n="154" break="no"/>nationem potentiae respectu actus patet, quia talis determinatio
<lb ed="#L" n="155"/>est per se ab obiecto, vel non sine obiecto. Conformitas enim vel
<lb ed="#L" n="156"/>difformitas actus moralis ad rectam rationem attenditur
secur<lb ed="#L" n="157" break="no"/>dum obiectum, vt probatum fuit in secundo libro. Illud ergo
<lb ed="#L" n="158"/>quod facit ad hoc quod determinatum obiectum proponatur
po<lb ed="#L" n="159" break="no"/>tentiae, facit ad determinationem actus, sed habitus est
huiusmo<lb ed="#L" n="160" break="no"/>di, ergo &c. Minor declaratur. Et primo de habitibus cognitius
<lb ed="#L" n="161"/>vt postea melius appareat in habitibus moralibus, habitus enim
<!--00511.xml-->
<pb ed="#L" n="219-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>cognitiui distinguuntur per obiecta & media, sicut scientia 8
<lb ed="#L" n="2"/>opinio, quia scire est per medium demonstratiuum, opinari
aut<lb ed="#L" n="3" break="no"/>per medium probabile. Quum igitur ex frequentatione
deter<lb ed="#L" n="4" break="no"/>minatorum actuum firmentur in nobis habitus, qui non sunt aliud
<lb ed="#L" n="5"/>quam dispositio qua disponimur ad rememorandum talia cum
<lb ed="#L" n="6"/>assensu, ideo post habitum generatum sumus dispositi, vt nobis ex
<lb ed="#L" n="7"/>modica occasione occurrant determinata obiecta, &
determi<lb ed="#L" n="8" break="no"/>nata media, quibus per priores actus assensimus, & sic fiunt in
<lb ed="#L" n="9"/>nobis determinati actus. Ad cuius ampliorem determinationem
<lb ed="#L" n="10"/>aduertendum est quod cum primo proponitur nobis aliquod
ob<lb ed="#L" n="11" break="no"/>jectum complexum non statim assentimus, sed indifferenter
no<lb ed="#L" n="12" break="no"/>habemus ad vtranque partem, quousque per aliquod medium
<lb ed="#L" n="13"/>determinemur ad alteram, facta autem determinatione per
ali<lb ed="#L" n="14" break="no"/>quod medium, per quod determinate assentimus alicui conclu
<lb ed="#L" n="15"/>lioni ex frequentatione talis actus causatur, & firmatur in nobis
<lb ed="#L" n="16"/>habitus, qui est in memoria, per quam quum volumus
praesenta<lb ed="#L" n="17" break="no"/>tur nobis tale determinatum obiectum cum determinato
me<lb ed="#L" n="18" break="no"/>dio, quo praesentato iam amplius non dubitamus, nec
inquiri<lb ed="#L" n="19" break="no"/>mus, sed determinate assentimus illi parti, cui prius frequente
<lb ed="#L" n="20"/>assensimus non ignorantes, sed memorantes priores assensus. Ei
<lb ed="#L" n="21"/>hic modus determinationis respicit habitus intellectuales.
Ve<lb ed="#L" n="22" break="no"/>runtamen talis determinatio non est per se ab habitu, quia
ha<lb ed="#L" n="23" break="no"/>bitus non est obiectum, nec repraesentatiuum obiecti, sed est
con<lb ed="#L" n="24" break="no"/>suetudo firmata, qua vnum post aliud praesentatur potentiae
in<lb ed="#L" n="25" break="no"/>tellectiuae eo ordine quo fuerunt praesentata in actibus, ex qui
<lb ed="#L" n="26"/>bus generatus est habitus: habitus autem morales non
determi<lb ed="#L" n="27" break="no"/>nant potentias ad actus hoc modo. Quia obiectum non
propo<lb ed="#L" n="28" break="no"/>nitur appetitui intellectiuo vel sensitiuo, nisi mediate
potenti<lb ed="#L" n="29" break="no"/>cognitiua, ad cuius determinationem sequitur determinatio
<lb ed="#L" n="30"/>appetitus. Quum enim simul acquiratur prudentia cum virtu
<lb ed="#L" n="31"/>te morali, & econuerso, vt infra patebit, sicut habitus
prudenti<lb ed="#L" n="32" break="no"/>facit ad determinationem actus intellectus practici modo quo
<lb ed="#L" n="33"/>dictum est, sic facit ad determinationem actus appetitus, hoc
<lb ed="#L" n="34"/>tamen addit habitus moralis, quod obiectum apparet magi
<lb ed="#L" n="35"/>conueniens, vel minus disconueniens causato habitu quan
<lb ed="#L" n="36"/>prius, vt supra dictum est. Et ideo ad tale obiectum facilius
de<lb ed="#L" n="37" break="no"/>terminatur appetitus, quamuis sine hoc determinaretur, sed
<lb ed="#L" n="38"/>de facilitate non quaeritur nunc, quia statim de ea quaeretur
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e480">
<lb ed="#L" n="39"/>AD PRIMVM argumentum dicendum quod per
ha<lb ed="#L" n="40" break="no"/>bitum possumus bene vel male modis quibus dictum est, scili
<lb ed="#L" n="41"/>cet ostensione determinati obiecti, quantum ad habitus cogni
<lb ed="#L" n="42"/>tiuos & appareuria eius sub ratione ronuenientioris boni
<lb ed="#L" n="43"/>quantum ad habitus morales.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179456-d1e493">
<lb ed="#L" n="44"/>
<!--10.--> Ad secundum dicendum quod determinatio actus est non
<lb ed="#L" n="45"/>a potentia, nec ab habitu per se, sed ab obiecto & medio,
<lb ed="#L" n="46"/>quamuis per accidens sit ab habitu modo quo dictum fut.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>