-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-e179853.xml
228 lines (228 loc) · 14.9 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-e179853.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 4</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 4</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="219-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-e179853"><!-- l3d23q4 -->
<head xml:id="jsnvu6-e179853-Hd1e101">Quaestio 4</head>
<head xml:id="jsnvu6-e179853-Hd1e103" type="question-title">Utrum habitus faciat aliquid ad
facilitatem actus</head>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e106">
<lb ed="#L" n="47"/>vasirio tAI
<lb ed="#L" n="48"/>Vtrum habitus faciat aliquid ad
fa<lb ed="#L" n="49" break="no"/>cilitatem actus.
<lb ed="#L" n="50"/>Caies sui hapia.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e117">
<lb ed="#L" n="51"/>OSTEAN quaeritur, vtrum habitus faciat
aliqui<lb ed="#L" n="52" break="no"/>ad facilitatem actus. Et videtur quod sic,
qui<lb ed="#L" n="53" break="no"/>quod fit delectabilius, fit facilius. Sed actus post g.
<lb ed="#L" n="54"/>neratum habitum elicitur delectabilius, vt patet
<lb ed="#L" n="55"/>duodecimo Ethicorum: ergo elicitur facilius.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e130">
<lb ed="#L" n="56"/>
<!--2--> Item omnis difficultas causatur ex aliqua resistenti, sed
ob<lb ed="#L" n="57" break="no"/>iectum minus disconueniens appetenti minus resistit
appeti<lb ed="#L" n="58" break="no"/>tui, ergo facilius appetitur: habitus autem bonus facit quod
<lb ed="#L" n="59"/>bonitas rationis apparet homini minus disconueniens, vt
pa<lb ed="#L" n="60" break="no"/>ter ex praecedentibus, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e147">
<lb ed="#L" n="61"/>
<!--3--> IN CONTRARIVM est quod habitus virtuosus
cuir<lb ed="#L" n="62" break="no"/>ca bonum & difficile. Sed si per habitum tolleretur bonitas actus
<lb ed="#L" n="63"/>iam habitus virtuosus non prodesset, sed obesset: ergo si per
ha<lb ed="#L" n="64" break="no"/>bitum tollatur difficultas, habitus bonus plus obest, quam prodest.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e160">
<lb ed="#L" n="65"/>
<!--4--> RESPONSIO. Circa quaestionem istam videnda sunt
<lb ed="#L" n="66"/>duo. Primum est, an facilitas de qua procedit quaestio, sit conditio
<lb ed="#L" n="67"/>actus, an habentis actum. Secundum est, an tais facilitas fiat pe
<lb ed="#L" n="68"/>habitum: & ex his tertio concludetur quoddam correlarium.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e173">
<lb ed="#L" n="69"/>QUANTVM ad primum sciendum est quod cum
facili<lb ed="#L" n="70" break="no"/>tas sit conditio respectiua agentis ad actum, vel econuerso, ista
<lb ed="#L" n="71"/>facilitas potest consurgere quandoque ex parte actus & obiecti
<lb ed="#L" n="72"/>solum, sicut eidem homini aequaliter disposito facile est
por<lb ed="#L" n="73" break="no"/>tare quinquaginta, & difficile est portare centum, quae
varie<lb ed="#L" n="74" break="no"/>tas nullo modo est ex parte portantis? qui secundum se vnisor
<lb ed="#L" n="75"/>miter dispositus est, sed solum ex varietate actuum quam
ha<lb ed="#L" n="76" break="no"/>bent ex varietate obiectorum. Similiter eidem virtuoso facilius
<lb ed="#L" n="77"/>est & delectabilius abstinere quam tristia sustinere vt dicitur
<lb ed="#L" n="78"/>3. Ethicorum. Quandoque vero facilitas, vel difficultas
tot<lb ed="#L" n="79" break="no"/>lidebus
<!--00511.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="80"/>consurgit ex parte agentis sicut facilius est forti portare decem,
<lb ed="#L" n="81"/>quam debili. Quae varietas nullo modo est ex parte actus, vel
<lb ed="#L" n="82"/>obiecti quod est penitus vnum & idem. Sed ex parte
portan<lb ed="#L" n="83" break="no"/>tis qui est aliter & aliter dispositus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e212">
<lb ed="#L" n="84"/>
<!--6.--> Quaestio autem nostra quaerit de maiore facilitate quam
<lb ed="#L" n="85"/>habet homo post habitum quam ante respectu eiusdem actus
<lb ed="#L" n="86"/>secundum speciem. De qua dicendum est quod ista facilitas tota
<lb ed="#L" n="87"/>consurgit ex dispositione agentis, nec est in aliquo ex parte actus,
<lb ed="#L" n="88"/>propter quod debet dici conditio vel modus agentis & non actus.
<lb ed="#L" n="89"/>Et quod ita sit probatur dupliciter. Primo sic, quando duo actus
<lb ed="#L" n="90"/>sunt omnino & penitus consimiles quantum ad omnia quae sunt
<lb ed="#L" n="91"/>in ipsis. Si vnus eorum sit facilis & alter difficilis, vel vnus facilior
<lb ed="#L" n="92"/>altero, necesse est quod hoc sit totaliter ex parte agentis & non
<lb ed="#L" n="93"/>ex parte actus ex qua ponitur penitus viformis, sed actus
<lb ed="#L" n="94"/>praecedens habitum & actus sequens ipsum sunt quandoque
<lb ed="#L" n="95"/>penitus consimiles quantum ad omnia quae sunt in ipsis, erge
<lb ed="#L" n="96"/>cum actus sequens dicatur facilior actu praecedente, necesse
<lb ed="#L" n="97"/>est quod hoc sit totaliter ex parte agentis. Maior satis patet.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e247">
<lb ed="#L" n="98"/>Sed contra minorem posset aliquis dicere quod sit falsa, quia
<lb ed="#L" n="99"/>sequens habitum semper est intensior quam praecedens. Sec
<lb ed="#L" n="100"/>istud non valet, quia non est verum vniuersaliter quod actus
se<lb ed="#L" n="101" break="no"/>quens habitum sit intensior quam praecedens. Et dato quod sic
<lb ed="#L" n="102"/>esset, adhuc magis haberetur propositum. Quia in eadem
spe<lb ed="#L" n="103" break="no"/>cie actus intensior est de se difficilior. Si ergo actus sequens sit
<lb ed="#L" n="104"/>necessario & semper intensior vel qualitercunque quam actus
<lb ed="#L" n="105"/>praecedens, sequitur quod quantum est de se, erit difficilior. S
<lb ed="#L" n="106"/>ergo sit operanti facilior necesse est quod tota facilitas sit ex
<lb ed="#L" n="107"/>parte operantis. Secundo patet idem sic, facilitas ex parte
ope<lb ed="#L" n="108" break="no"/>ris minuit meritum. Si ergo per habitum facilitas esset condi
<lb ed="#L" n="109"/>tio operis, sequeretur quod habitus diminueret de merit
<lb ed="#L" n="110"/>actus quod est falsum, ergo &c.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e278">
<lb ed="#L" n="111"/>
<!--8--> QVANTVM ad secundum scilicet qualiter talis facili.
<lb ed="#L" n="112"/>tas sit per habitum aduertendum est quod tota difficultas quae
<lb ed="#L" n="113"/>est in nobis respectu actuum potentiae cognitiuae & appetitius
<lb ed="#L" n="114"/>est ex hoc quod obiectum non proponitur sub vnica ratione veri
<lb ed="#L" n="115"/>vel falsi, boni vel mali, & primo patet hoc in actibus
appetitu<lb ed="#L" n="116" break="no"/>in quibus est clarius, si enim aliquid proponatur appetitui solum
<lb ed="#L" n="117"/>sub ratione boni absque apparentia cuiuscunque mali
appeti<lb ed="#L" n="118" break="no"/>tus sine omni difficultate tendit in illud. Si vero aliquid
propo<lb ed="#L" n="119" break="no"/>natur sub ratione mali absque vlla apparentia boni, appetitus
<lb ed="#L" n="120"/>absque vlla difficultate refugit illud, sed quando cum ratione boni
<lb ed="#L" n="121"/>iungitur ratio mali & econuerso, & vtrumque ostenditur, tunc
<lb ed="#L" n="122"/>tam in prosecutione quam in fuga est difficultas sicut patet in
<lb ed="#L" n="123"/>voluntario mixto. Quia proiicere merces in mare est
abso<lb ed="#L" n="124" break="no"/>lute malum, tamen tempore tempestatis potest esse bonum ac
<lb ed="#L" n="125"/>alleuiandum nauem pro euasione periculi, ideo cum vtrumque
<lb ed="#L" n="126"/>istorum ostenditur voluntati quicquid eligat cum tristitia & diffi
<lb ed="#L" n="127"/>cultate eligit. Illud ergo quod minuit rationem boni tollit. a
fu<lb ed="#L" n="128" break="no"/>ga difficultatem in aliquo. Et quod minuit rationem mali
mi<lb ed="#L" n="129" break="no"/>nuit ab electione difficultatem, & sic ponit aliquam facilitatem;
<lb ed="#L" n="130"/>sed habitus est huiusmodi, ergo &c. Minor probatur, quia (vt
<lb ed="#L" n="131"/>dictum fuit prius) actus, quibus generantur habitus morales, 7.
<lb ed="#L" n="132"/>vere alterant corpus ab vna dispositione in aliam. Alterato
au<lb ed="#L" n="133" break="no"/>tem corpore apparent & vere sunt delectabilia aliqua, vel
to<lb ed="#L" n="134" break="no"/>taliter vel secundum magis & minus sicut corpore calefacto
<lb ed="#L" n="135"/>abundante superfluo nutrimenti apparent venerea
delectabilio<lb ed="#L" n="136" break="no"/>ra quam in corpore infrigidato & exsiccato. Et ideo illa delectabilia
<lb ed="#L" n="137"/>quae ante habitum temperantiae fugiebantur difficilius, erant
<lb ed="#L" n="138"/>appetenti conuenientiora post habitum caufatum fugiuntur
<lb ed="#L" n="139"/>facilius, quia apparent minus conuenientia propter aliam
di<lb ed="#L" n="140" break="no"/>spositionem causatam ex actibus causantibus habitum
directe<lb ed="#L" n="141" break="no"/>vel concomitatiue. Et similiter est in aliis habitibus moralibus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e351">
<lb ed="#L" n="142"/>Eodem modo est circa habitus cognitiuos. Quia si a
prin<lb ed="#L" n="143" break="no"/>cipio aliquod complexum proponeretur intellectui clare ex ta
<lb ed="#L" n="144"/>li habitudine terminorum cui non posset misceri falsum statim
<lb ed="#L" n="145"/>sine difficultate intellectus assenuret vt patet in principiis
sim<lb ed="#L" n="146" break="no"/>pliciter primis, sed quando aliquid proponitur sub talibus
ter<lb ed="#L" n="147" break="no"/>minis quorum complexio potest esse dubia vel admixta
falsi<lb ed="#L" n="148" break="no"/>tati tunc intellectus non faciliter assentit, sed laboramus
inue<lb ed="#L" n="149" break="no"/>nire per diuersa media quid verius, quo inuento & habitu
cau<lb ed="#L" n="150" break="no"/>sato ex frequentatione talium actuum ex tunc quotiescunque
<lb ed="#L" n="151"/>proponitur faciliter assentimus amplius non haesitantes de
fal<lb ed="#L" n="152" break="no"/>itatis admixtione propter discussionem praecedentem &
as<lb ed="#L" n="153" break="no"/>sensum pluribus actibus replicatum quorum recolimus per
<lb ed="#L" n="154"/>habitum; & sic patet secundum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e382">
<lb ed="#L" n="155"/>
<!--10.--> Ex his cum duabus praecedentibus quae tionibus patet so
<lb ed="#L" n="156"/>lutio illius quaestionis qua quaeritur, vtrum habitus faciat
ali<lb ed="#L" n="157" break="no"/>quid ad substantiam actus, vel solum ad modum. Patet enim qui
<lb ed="#L" n="158"/>modus in actu non est nisi duplex scilicet intentio, & eius
determina<lb ed="#L" n="159" break="no"/>tio, facilitas enim non est modus actus, sed agentis, intensio
au<lb ed="#L" n="160" break="no"/>tem actus & determinatio eius non sunt aliquid realiter differens
<lb ed="#L" n="161"/>ab essentia actus, propter quod eo modo quo aliquid facit ad
<!--00512.xml-->
<pb ed="#L" n="219-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>vnum facit ad aliud, sed habitus ad neutrum eorum facit per se vt
<lb ed="#L" n="2"/>probatum fuit supra. De facilitate autem, quae non est modus
<lb ed="#L" n="3"/>actus, sed habentis actum, non oportet quod sicut habitus facit
<lb ed="#L" n="4"/>ad talem facilitatem, quod faciat ad essentiam actus.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e417">
<lb ed="#L" n="5"/>
<!--11--> AD ARGVMENTA responsio patet, quia duo
<lb ed="#L" n="6"/>prima bene probant quod habitus facit quod facilius eliciatur
<lb ed="#L" n="7"/>actus. Sed tota facilitas est ex dispositione, quam habitus ponit
<lb ed="#L" n="8"/>in habente, & non in actu.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e179853-d1e430">
<lb ed="#L" n="9"/>
<!--12--> ARGVMENTVM autem in oppositum
con<lb ed="#L" n="10" break="no"/>cludit quod si propter habitum facilitas esset conditio actus,
<lb ed="#L" n="11"/>habitus plus obesset quam prodesset, quia diminueret
meri<lb ed="#L" n="12" break="no"/>tum, quod concedimus.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>