-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-e232907.xml
272 lines (272 loc) · 19.1 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-e232907.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 1</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 1</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="282-v"/>
<cb ed="#L" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-e232907"><!-- l4d14q1 -->
<head xml:id="jsnvu6-e232907-Hd1e101">Quaestio 1</head>
<head xml:id="jsnvu6-e232907-Hd1e103" type="question-title">Utrum poenitentia sit virtus</head>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e106">
<lb ed="#L" n="149"/>QVAESTIOIPRIMA.
<lb ed="#L" n="150"/>Vtrum poenitentia sit virtus.
<lb ed="#L" n="151"/>140 Thom. 3. 9. 85. an. 1.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e115">
<lb ed="#L" n="152"/>IIACA distinctionem istam quaeritur primo a
<lb ed="#L" n="153"/>poenitentia, vt est virtus vel actus virtutis, &
secun<lb ed="#L" n="154" break="no"/>do de poenitentia non prout est virtus, vel actus
<lb ed="#L" n="155"/>virturis, sed prout est sacrametum. Circa primum
<lb ed="#L" n="156"/>quaeruntur duo. Primum est vtrum poenitentia sit
<lb ed="#L" n="157"/>virtus. Secundum est vtrum sit virtus specialis, an generalis. Ac
<lb ed="#L" n="158"/>primum sic proceditur. Et arguitur quod poenitentia non si
<lb ed="#L" n="159"/>virtus, quia virtus est dispositio perfecti ad optimum, vt dicitur
<!--00639.xml-->
<pb ed="#L" n="283-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>septimo Ethic. sed paenitentia non est di sposicio perfecti ad optimum
<lb ed="#L" n="2"/>sed imperfecti sicut & verecundia, ergo poenitentia non est virtus
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e146">
<lb ed="#L" n="3"/>Item nullus eorum qui agit secundum virtutem dicitur stul
<lb ed="#L" n="4"/>tus, vt habetur 4. Ethic. sed poenitere de praeterito videtur esse
<lb ed="#L" n="5"/>stultum, quare praeteritum non potest esse non factum, ergo pae
<lb ed="#L" n="6"/>nitere non est actus virtutis, quare nec poenitentia est virtus
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e158">
<lb ed="#L" n="7"/>
<!--3:--> Item virtus est de bono, poenitere est de malo, ergo
poeni<lb ed="#L" n="8" break="no"/>tentia non est virtus. aii equ2mO: TILIT:!
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e167">
<lb ed="#L" n="9"/>TIN CONTRARLVM, arguitur, quia praecepta
le<lb ed="#L" n="10" break="no"/>gis sunt de actibus vircutum, vnde & legissator intendit
duce<lb ed="#L" n="11" break="no"/>re hominem ad virtutem (vt habetur 2. Ethicorum) sed praece
<lb ed="#L" n="12"/>ptum legis est de actibus poenitentiae (Matth. 3. poenitentiam
<lb ed="#L" n="13"/>agite, &c.) ergo poenitentia est virtus. 2
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e180">
<lb ed="#L" n="14"/>RESPONSIO. Poenitentia accipitur dupliciter. Vno
<lb ed="#L" n="15"/>modo proactu exteriori, qui est inter poeniretem &
absoluen<lb ed="#L" n="16" break="no"/>tem. Et haec poenicentia est sacramentum, & debet potius dici sa
<lb ed="#L" n="17"/>cramentum confessionis quam poenitentiae, vt postea patebit
<lb ed="#L" n="18"/>Alio modo pro actu vel habitu interiore quo peccatum
com<lb ed="#L" n="19" break="no"/>missum displicet, quia est contra rationem & iniuriam Dei, quia
<lb ed="#L" n="20"/>est contra praeceptum diuinum, & de hac poenitentia quaeris
<lb ed="#L" n="21"/>quaestio. Circa quod notandum, quod cum virtus sit habitus: v
<lb ed="#L" n="22"/>habetur 2. Ethic. & habitus cognoscatur per actum, quod
poe<lb ed="#L" n="23" break="no"/>nitentia sit virtus oportet inquirere ex actu eius, qui est
poeni<lb ed="#L" n="24" break="no"/>tere an sit actus virtuosus. Et circa hoc dicenda sunt duo.
Pri<lb ed="#L" n="25" break="no"/>mum est, quod poenitere est actus virtuosus: Secundum est,
<lb ed="#L" n="26"/>quod virtus illa non est pure moralis, nec pure theologica.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e211">
<lb ed="#L" n="27"/>
<!--6--> QVANTVM ad primum sciendum est, quod actus
virtuo<lb ed="#L" n="28" break="no"/>sus quandoque sumitur stricte scilicet pro solo actu elicito a poeniter
<lb ed="#L" n="29"/>tia perfecta per habitum virtuosum, & sic non oportet quod
<lb ed="#L" n="30"/>poenitere sit semper actus virtuosus. Quandoque vero sumitur
<lb ed="#L" n="31"/>large pro omni actu regulato recta ratione qui vel est elicitu
<lb ed="#L" n="32"/>a virtute, vel quantum est dem se generatiuus virtutis est. Et iste
<lb ed="#L" n="33"/>modo poenitere semper est actus virtutis? Primum patet,
qui<lb ed="#L" n="34" break="no"/>habitus nunquam requiritur ad eliciendum actum quantum a¬c
<lb ed="#L" n="35"/>essentiam actus, sed solum ad ponendum modum. Quod paret
<lb ed="#L" n="36"/>ex diffinitione poenitentiae & habitus, quia potentia est qua
pos<lb ed="#L" n="37" break="no"/>lumus, habitus quo bene, vel male possumus, vt dicitur 2. Ethi
<lb ed="#L" n="38"/>& 5. Metaphysicae dicitur quod habitus est, quo quis bene vel
<lb ed="#L" n="39"/>male disponitur. Patet etiam per exemplum. ad concupiscere
<lb ed="#L" n="40"/>enim non requiritur habitus, sed ad sic concupiscere, scilicet
<lb ed="#L" n="41"/>temperate requiritur habitus temperantiae. Sed poenitere de
<lb ed="#L" n="42"/>peccato dicit actum, solum. quo ad substantiam actus & non
<lb ed="#L" n="43"/>quo ad modum per quem nos habemus sic vel aliter in
dolen<lb ed="#L" n="44" break="no"/>qo, ergo non requirit aliquem habitum a quo eliciatur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e255">
<lb ed="#L" n="45"/>
<!--7--> Secundo patet, quia omnis actus ab electione procedens ca
<lb ed="#L" n="46"/>dens super debitam materiam cum debitis circunstantiis potest esse
<lb ed="#L" n="47"/>virtuosus, sed poenitere de peccato commisso potest esse ex
el<lb ed="#L" n="48" break="no"/>ctione procedens & cadit etiam super debitam materiam:
qui<lb ed="#L" n="49" break="no"/>sicut bonum debite placet ita malum debite displicet, potest etiam
<lb ed="#L" n="50"/>informari debitis circunstantiis, & prout loquimur de ipso
de<lb ed="#L" n="51" break="no"/>bite informatur, quia detestatur peccatum, vt commissum in
ir<lb ed="#L" n="52" break="no"/>reuerentiam Dei, cum propositio satisfaciendi & sub spe veniae,
<lb ed="#L" n="53"/>ergo talis actus potest esse actus virtutis, Veruntamen non po
<lb ed="#L" n="54"/>test esse primus & principalis actus alicuius virtutis: quia pri
<lb ed="#L" n="55"/>mus & principalis actus alicuius virtutis, nunquam praexigi
<lb ed="#L" n="56"/>actum vitij in operante virtuose. Actus enim principalis temperar
<lb ed="#L" n="57"/>tiae non requiris, quam homo prius intemperate egerit, nec actus
<lb ed="#L" n="58"/>princi palis liberalitaus requirit, quod aliquis prius auarus fuerit, &
<lb ed="#L" n="59"/>sie est de singulis, Alioquin null? posset fieri virtuosus, nisi pru
<lb ed="#L" n="60"/>fuisset vitiosus quod non est necessarium, sed poenitere necel
<lb ed="#L" n="61"/>sario praesupponit actum vitiosum praecessisse m, poenitentem, Es
<lb ed="#L" n="62"/>enim de malo commisso, erge poenitere non potest esse primus
<lb ed="#L" n="63"/>& principalis actus alicuius virtutis. Et tonfirinatur, quia actu
<lb ed="#L" n="64"/>primus & principalis cuuislibet virtutis est secundum electionem
<lb ed="#L" n="65"/>boni vt fiat. Secundus veron differens a primd re, vel racione est
<lb ed="#L" n="66"/>soga mali ne malum fiat. Tertius autem est si contingat malum
<lb ed="#L" n="67"/>fieri quod ud displiceat, vt patet in onmpihs,. rn tutibus. Et sic po
<lb ed="#L" n="68"/>nitere de malo quod iam contingit non est primus & princi pa
<lb ed="#L" n="69"/>lis actus virtutis, sed fecudarius vel tertius & de obiecto contum
<lb ed="#L" n="70"/>gente per accidems ipsi vu tuoso, contingit enim vu tuosum
pec<lb ed="#L" n="71" break="no"/>care, sed non inquantum est virtuosus, per habitum tamen virtu
<lb ed="#L" n="72"/>tis derestari malum si contingit. Et sic patet primum principale
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e320">
<lb ed="#L" n="73"/>QVANTVM ad secundum patet, qua poenitere non es
<lb ed="#L" n="74"/>actus lolius virtutis theologicae, quia virtus theologica habe
<lb ed="#L" n="75"/>Deum pro obiecto non actum humanum bonum vel malum,
sae<lb ed="#L" n="76" break="no"/>Vaenintere habet pro obiecto actum humanum; scilicet
pecca<lb ed="#L" n="77" break="no"/>tum per hominem commissum, ergo poenitere non est actus so
<lb ed="#L" n="78"/>ius vrtutis theologitae, Item non potest esse actus solius virtu
<lb ed="#L" n="79"/>tis moralis, quia virtus moralis non habet pro fine proximo
<lb ed="#L" n="80"/>net pro circunstantia intormante aliquid quod excedit, dictamer
<lb ed="#L" n="81"/>rationis naturalis, sed poenatere prout de ipsom loquimur habe
<lb ed="#L" n="82"/>& pro crcunstantia nsormante,
<!--00639.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>dictamen rationis nacuralis, ergo poemitere non estactus solius
<lb ed="#L" n="84"/>virtutis moralis. Minor declaratur, quia finis proximus actus
<lb ed="#L" n="85"/>poe nitendi est, vt homo reconclietur Deo quem offendit per
<lb ed="#L" n="86"/>peccatum satisfaciendo per poe iitentiam. Istud autem non
ca<lb ed="#L" n="87" break="no"/>dit sub dictamine rationis naturalis; quare &c. Oportet ergo
<lb ed="#L" n="88"/>quod actus poenitendi sit non solum a virtute morali; sed a
<lb ed="#L" n="89"/>theologica vna vel pluribus qualitercunque hoc site!v
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e365">
<lb ed="#L" n="90"/>
<!--9--> Ad cuius euidentiam sciendum est, quod sicut in actu malo
<lb ed="#L" n="91"/>est inuenire plures deformitates quarum vna non est per se
de<lb ed="#L" n="92" break="no"/>terminatiua alterius: sic in vno & eodem actu bono est
inueni<lb ed="#L" n="93" break="no"/>re plures bonas circunstantias seu plures bonitates quarum vna
<lb ed="#L" n="94"/>non est per se determinatiua alterius. Verbi gratia, tam in
ma<lb ed="#L" n="95" break="no"/>lis actibus quam in bonus? in malis quidem, quia in adulterio
<lb ed="#L" n="96"/>commisso intra ecclesiam sunt duae deformitates, scilicet
adul<lb ed="#L" n="97" break="no"/>terij & sacrilegij in violatione lacri loci, & vna istarum non est 2
<lb ed="#L" n="98"/>per se determinatiua alterius, quia violatio sacri loci potest esse
<lb ed="#L" n="99"/>sine adulterio, & adulterium potest committi sine violatione
<lb ed="#L" n="100"/>sacri loci si fiat extra locum sacrum. Vnde propter istas duas
<lb ed="#L" n="101"/>deformitates sunt duo peccata in adulterio commisso intra
ec<lb ed="#L" n="102" break="no"/>clesiam; & non solum vnum majus peccatum. Similiter in
bo<lb ed="#L" n="103" break="no"/>nis cum aliquis ieiunat ex voto, & placet ei ieiunium propter
<lb ed="#L" n="104"/>bonum temperantiae: & nihilominus placet ei ieiunare, quia
vo<lb ed="#L" n="105" break="no"/>uit, in tali jeiunio sunt duae bonitates. Vna pertinens ad
virtu<lb ed="#L" n="106" break="no"/>tem remperantiae, & alia pertinens ad virtutem latriae, & vna
<lb ed="#L" n="107"/>non est per se determinatiua alterius, quia aliquis potest
ieiu<lb ed="#L" n="108" break="no"/>nare ex voto, & non propter bonum temperantiae, & alius ex
<lb ed="#L" n="109"/>bono temperantiae, & non ex voto.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e413">
<lb ed="#L" n="110"/>
<!--10--> Et similiter est in actu poenitendi, cum enim displicet alicui
<lb ed="#L" n="111"/>adulterium ab ipso commissum, quia est turpe & contra
tempe<lb ed="#L" n="112" break="no"/>rantiam. Et quia est contra praeceptum diuinum cui obedire
<lb ed="#L" n="113"/>debemus. Et quia poenitendo speramus reconciliari Deo
satisfa<lb ed="#L" n="114" break="no"/>ciendo de culpa in offensam eius commissa, in hoc actu sunt
mul<lb ed="#L" n="115" break="no"/>tae bonitates, quarum prima pertinet ad virtutem temperantiae
<lb ed="#L" n="116"/>cuius est detestari actum inordinatum circa concupiscibilia
car<lb ed="#L" n="117" break="no"/>nis. Secunda autem bonitas pertinet ad virtutem iustitiae cuius
<lb ed="#L" n="118"/>est detestari illud quod fic in alterius iniuriam: que tamen
adul<lb ed="#L" n="119" break="no"/>terium sit 2 Deo prohibitum & in iniuriam Dei commissum
nul<lb ed="#L" n="120" break="no"/>la virtus moralis habet ex se, nec ex dictamine prudentiae
mo<lb ed="#L" n="121" break="no"/>ralis, sed ex fide. Tertia autem bonitas .s.spes reconciliationis
per<lb ed="#L" n="122" break="no"/>tinet clare ad spem quae est virtus theologica. Et istarum bonitatum
<lb ed="#L" n="123"/>vna non est determinatiua alterius, imo vna potest esse sine
alte<lb ed="#L" n="124" break="no"/>ra. Prima quidem sine aliis sequentibus. Gentilis quidem
virtuo<lb ed="#L" n="125" break="no"/>sus virtute morali detestatur adulterium, quia est turpe & contra
<lb ed="#L" n="126"/>temperantiam, & non quia est contra praeceptum Dei de quo
ni<lb ed="#L" n="127" break="no"/>hil nouis, nec per consequems intendit reconciliari Deo. Similiter
<lb ed="#L" n="128"/>aliquis poenitet de adulterio, quia est contra praeceptum Dei & in
<lb ed="#L" n="129"/>eius offensam, cui tamen non displicet, quia est contra remperan
<lb ed="#L" n="130"/>tiam, sicut fidelis, qui non habet virtutem temperantiae, nec
poeni<lb ed="#L" n="131" break="no"/>ter quandoque sub spe veniae, quia desperat ex tiiore ponae, sicut
<lb ed="#L" n="132"/>Cain & Iudas panituerunt & spem veniae abiecerunt. Ec sic patet
<lb ed="#L" n="133"/>quod in actu poenitendi sunt multae bonitates, quarum via non est
<lb ed="#L" n="134"/>per se determinatiua alterius. Et pertinet ad diuersas virtutes
<lb ed="#L" n="135"/>per modum imperantis, seu inclinacis, seu per modum elicientis.
<lb ed="#L" n="136"/>Vtrum autem propter pluralitatem talium bonitatum poenicentia
de<lb ed="#L" n="137" break="no"/>beat dici vna virtus an plures, pertmet ad sequente quaedionem.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e478">
<lb ed="#L" n="138"/>II AD PRIMVM argumentum dicendum, quod liget
poenite<lb ed="#L" n="139" break="no"/>re posset esse ab agente non perfecto quantum est ex gmere actus,
<lb ed="#L" n="140"/>potest tamen esse actus perfecti, quia nihil prohibet post pecca
<lb ed="#L" n="141"/>tum praeteritum succesusse perfectionem, & etiam praecessisse, &
<lb ed="#L" n="142"/>etiam remasisse. Quia virtus moralhs vno actu non corrumpitur.
<lb ed="#L" n="143"/>Nec est simile de verecundia quae est timor de turpi, timor autem
<lb ed="#L" n="144"/>futuri est quod non timetur, nisi quia habet propinquam
disposi<lb ed="#L" n="145" break="no"/>tionem in causa suac Et ideo verecundia ponit imporfectionem in
<lb ed="#L" n="146"/>eo qui verecundatur scilicet pronitacem ad commirtendi maliquid
cul<lb ed="#L" n="147" break="no"/>pae, vel turpe prout de verecundia loquisur Philo sophus: non sic
<lb ed="#L" n="148"/>autem poegutentia, licet supponat imperfectionem praecessisse.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e504">
<lb ed="#L" n="149"/>
<!--12--> Ad secundum dicendum est, quod dolare de eo quod prius
<lb ed="#L" n="150"/>factum est per intentionem conandi ad hoc quods prius factum
<lb ed="#L" n="151"/>non fuerit esset stultum: hoc autem non uitendit poenitens, sed
<lb ed="#L" n="152"/>solum dolere de praeterito, cum intentione non committendi
<lb ed="#L" n="153"/>simile, & expiandi reatum poenae quam ex peccato commisso
<lb ed="#L" n="154"/>incurrit, & hoc non est stultum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e232907-d1e522">
<lb ed="#L" n="155"/>
<!--13--> Ad tertium dicendum, quod virtus dicitur esse de bono
<lb ed="#L" n="156"/>quo ad actus, quia actus vircutis semper est bonus, & quia non
<lb ed="#L" n="157"/>est solum bonum, appetere bonum, sed etiam detestan malum:
<lb ed="#L" n="158"/>ideo objectum virtutis non solum est bonum, sed & malum,
<lb ed="#L" n="159"/>sicut patet de fortitudine quae habet pro obiecto malum
poe<lb ed="#L" n="160" break="no"/>nae, sicut poeuitentia malum culpae.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>