-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 0
/
cod-du87us_jsnvu6-e297720.xml
445 lines (445 loc) · 32.3 KB
/
cod-du87us_jsnvu6-e297720.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Quaestio 8</title>
<author ref="#Durandus">Durandus</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Quaestio 8</title>
<date when="2023-08-20">August 20, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="L" n="cod-du87us">Lyon 1563</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-08-20" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#L" n="361-v"/>
<cb ed="#L" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="jsnvu6-e297720"><!-- l4d49q8 -->
<head xml:id="jsnvu6-e297720-Hd1e101">Quaestio 8</head>
<head xml:id="jsnvu6-e297720-Hd1e103" type="question-title">Utrum omnes homines appetant
summe et de necessitate
beatitudinem</head>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e106">
<lb ed="#L" n="160"/>VAISTIO VIII.
<lb ed="#L" n="161"/>Vtrum omnes homines appetant
sum<lb ed="#L" n="162" break="no"/>me & de necessitate
beati<lb ed="#L" n="163" break="no"/>tudinem.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e117">
<!--00797.xml-->
<pb ed="#L" n="362-r"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>sc TAVO quaeritur, vtrum omnes homines
<lb ed="#L" n="2"/>iappetant summe & de necessitate
beatitudi<lb ed="#L" n="3" break="no"/>nem. Et arguitur quod non, quia nullus
ap<lb ed="#L" n="4" break="no"/>petit illud quod reputat sibi impossibile,
<lb ed="#L" n="5"/>sed reprobi sciunt beatitudinem sibi
impos<lb ed="#L" n="6" break="no"/>sibilem, ergo eam non appetunt.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e139">
<lb ed="#L" n="7"/>Item nullus appetit quod ignorat, quia
<lb ed="#L" n="8"/>appetitus sequitur cognitionem, sed multi
<lb ed="#L" n="9"/>Ignorant quid sit beatitudo, & in quo consistit: vnde & circa hoc
<lb ed="#L" n="10"/>plures errauerunt, vt dicitur primo Ethicorum, ergo non
om<lb ed="#L" n="11" break="no"/>nes appetunt beatitudinem.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e153">
<lb ed="#L" n="12"/>
<!--5--> Item meritum non consistit in actu necessario, sed aliqui merentur
<lb ed="#L" n="13"/>appetendo beatitudinem, ergo eam non appetunt saltem necessario
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e162">
<lb ed="#L" n="14"/>
<!--4--> IN CONTRARIVM arguitur per illud quod dici
<lb ed="#L" n="15"/>Augustinus decimotertio de trinitate, capitulo octauo, quod
om<lb ed="#L" n="16" break="no"/>nes beatitudinem appetunt vt veritas clamat, & idem dicit
An<lb ed="#L" n="17" break="no"/>selmus de casu diaboli, capitulo 4. sed illud quod omnes
appe<lb ed="#L" n="18" break="no"/>tunt videtur necessario appeti, nam contingentia insunt vni &
<lb ed="#L" n="19"/>non alteri, ergo beatitudo necessario appetitur.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e180">
<lb ed="#L" n="20"/>
<!--5--> Item Augustinus in enchi dicit quod miseri esse non solum
<lb ed="#L" n="21"/>nolumus, sed nunquam velle possumus, ergo ex opposito sic
volu<lb ed="#L" n="22" break="no"/>mus esse beati, quod necessario hoc volumus. Et probatur
conse<lb ed="#L" n="23" break="no"/>quentia, quia sicut se habet nolle ad miseriam, sic velle ad
beatitu<lb ed="#L" n="24" break="no"/>dinem. Et iterum: omne nolle causatur ex aliquo velle, nec aliquod
<lb ed="#L" n="25"/>velle est ex quo causatur nolle esse miserum, nisi velle esse beatu
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e198">
<lb ed="#L" n="26"/>
<!--6--> RESPONSIO. Circa quaestionem istam primo
pone<lb ed="#L" n="27" break="no"/>tur quaedam distinctio appetitus. Et secundo iuxta eam
respon<lb ed="#L" n="28" break="no"/>debitur ad quaestionem
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e209">
<lb ed="#L" n="29"/>QUANTVM AD PRIMVM sciendum est quod
<lb ed="#L" n="30"/>quantum ad propositum pertinet, duplex est appetitus, scilicet
<lb ed="#L" n="31"/>naturalis & electiuus: accipiendo appetitum electiuum non soli
<lb ed="#L" n="32"/>pro appetitu consequente cognitionem eorum quae sunt ad
fi<lb ed="#L" n="33" break="no"/>nem, sed pro omni appetitu consequente cognitionem
intellecti<lb ed="#L" n="34" break="no"/>nam quae sola fertur in beatitudinem. Et differunt isti duo
appe<lb ed="#L" n="35" break="no"/>titus quantum ad actus suos, quia actus appetitus naturalis nor
<lb ed="#L" n="36"/>est aliquis actus elicitus, sed eit sola naturalis inclinatio ad illud
<lb ed="#L" n="37"/>quod appetitur: actus vero appetitus electiui (vt nunc loquimur
<lb ed="#L" n="38"/>non est sola naturalis inclinatio, sed est quidam actus elicitus qui
<lb ed="#L" n="39"/>dicitur velle. Quod autem actus appetitus naturalis non sit aliquis
<lb ed="#L" n="40"/>actus elicitus probatur sic: quia actus appetitus naturalis sem
<lb ed="#L" n="41"/>est stante natura cuius est appetitus, sed nos non experimur quod
<lb ed="#L" n="42"/>aliquis actus elicitus sit semper in nobis, maxime in intellectu
<lb ed="#L" n="43"/>& voluntate de quorum appetitu respectu beatitudinis agitur, ei
<lb ed="#L" n="44"/>go talis actus non est elicitus. Et confirmatur per illud quod dicit
<lb ed="#L" n="45"/>Philosophus secundo posteriorum contra Platonem, quod
inconue<lb ed="#L" n="46" break="no"/>niens est in nobis esse nobilissimos habitus & quod lateant nos
<lb ed="#L" n="47"/>& fortiori ratione est incoueniens nos habere nobiles actus que
<lb ed="#L" n="48"/>lateant nos. Et iterum: appetitus naturalis communis est omnibus
<lb ed="#L" n="49"/>cognoscentibus & non cognoscentibus, et non solum actui, sed
potenti<lb ed="#L" n="50" break="no"/>puta materiae, sed constat quod actus appetitus naturalis in
ni<lb ed="#L" n="51" break="no"/>cognoscentibus non est aliquis actus elicitus sed est sola naturalis
<lb ed="#L" n="52"/>inclinatio rei, sicut appetitus materiae est eius inclinatio ad
fo<lb ed="#L" n="53" break="no"/>mam secundum quod Philosophus dicit primo physicorum, quod
<lb ed="#L" n="54"/>se- materia appetit formam & actus appetitus grauis est inclinat
<lb ed="#L" n="55"/>deorsum: noueri enim deorsum est actus generatis & non
ipsius<lb ed="#L" n="56" break="no"/>dem grauis vt determinat Philosophus octauo physicorum, ergo
si<lb ed="#L" n="57" break="no"/>militer actus appetitus naturalis in quacunque re non est aliquid
<lb ed="#L" n="58"/>elicitum, sed est pura inclinatio rei naturalis ad sua perfectionem
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e277">
<lb ed="#L" n="59"/>
<!--8--> HOC SVPPOSITO dicendum est ad quaestionem
<lb ed="#L" n="60"/>quod si loquamur de appetitu naturali, sic omnes homines die
<lb ed="#L" n="61"/>necessitate & summe appetuut beatitudinem. Quod de
necessi<lb ed="#L" n="62" break="no"/>tate appetant, probatur sic: quaelibet res imperfecta nata perficit
<lb ed="#L" n="63"/>per aliam naturali appetitu ex necessitate appetit illam per quam
<lb ed="#L" n="64"/>formaliter perficitur: & hoc statim patet, quia naturali
appeti<lb ed="#L" n="65" break="no"/>tu quodlibet imperfectum appetit suam perfectionem, cum tali
<lb ed="#L" n="66"/>appetitus non sit aliud quam naturalis inclinatio imperfecti ad
<lb ed="#L" n="67"/>suam perfectionem: est etiam haec inclinatio necessaria cum nor
<lb ed="#L" n="68"/>sequitur cognitionem sine qua non est libertas, sed natura huma
<lb ed="#L" n="69"/>na quantum est de se est imperfecta, summa autem perfectio ei
<lb ed="#L" n="70"/>possibilis est beatitudo, ergo omnes homines de necessitate
ap<lb ed="#L" n="71" break="no"/>petunt beatitudinem. Quod autem summe appetant eam tali
a<lb ed="#L" n="72" break="no"/>petitu, scilicet naturali probatur sic: illud in cuius potestate noi
<lb ed="#L" n="73"/>est agere, in eius potestate non est remisse agere, sed sicut
necess<lb ed="#L" n="74" break="no"/>rio agit, ita agit necessario toto conatu, sed natura humana &
<lb ed="#L" n="75"/>quaecunque alia quantum ad appetitum naturalem non habet in
<lb ed="#L" n="76"/>potestate sua appetere vel non appetere, sed necessario appetis
<lb ed="#L" n="77"/>quicquid appetit, ergo non est in potestate eius remisse appete
<lb ed="#L" n="78"/>re, sed necessario appetit toto conatu, hoc autem est summe
ap<lb ed="#L" n="79" break="no"/>petere, quare &c. Iite autem appetitus non est appetitus
volun<lb ed="#L" n="80" break="no"/>tatis, sed intellectus, quia sicut probatum fuit beatitudo est actus
<lb ed="#L" n="81"/>& perfectio intellectus, appetitu autem naturali vnumquodque
<lb ed="#L" n="82"/>appetit suam perfectionem & non aliud, & ideo appetitu natura
<!--00797.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>li intellectus appetit beatitudinem & non voluntas nisi
habitu<lb ed="#L" n="84" break="no"/>dinem accidentalem quae potest esse perfectio eius
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e343">
<lb ed="#L" n="85"/>
<!--9.--> Vtrum autem omnes homines appetant ex necessitate
beati<lb ed="#L" n="86" break="no"/>tudinem actu elicito qui est velle sequens cognitionem. Duplex
<lb ed="#L" n="87"/>est modus dicendi. Vnus est quod voluntas non vult de necessitate
<lb ed="#L" n="88"/>beatitudinem sibi propositam siue in vniuersali siue in
particu<lb ed="#L" n="89" break="no"/>lari sed libere. Et illud probatur tripliciter. Primo sic: nulla
ne<lb ed="#L" n="90" break="no"/>cessitas potest esse in actione potentiae superioris a necessitate
<lb ed="#L" n="91"/>actionis potentiae inferioris, quia hoc includit contradictionem
<lb ed="#L" n="92"/>quod enim necessitatur ab alio est inferius eo vt sic) & ideo si
su<lb ed="#L" n="93" break="no"/>perior potentia potest necessitari ab inferiori iam non esset
su<lb ed="#L" n="94" break="no"/>perior sed inferior, sed voluntas inter omnes potentias est
su<lb ed="#L" n="95" break="no"/>perior, ergo non potest necessitari in actione sua ex actione
cu<lb ed="#L" n="96" break="no"/>iuscunque alterius potentiae, si ergo in ea sit necessitas, oportet
<lb ed="#L" n="97"/>quod illam habeat ex se. Tunc arguitur sic: potentia superior qui
<lb ed="#L" n="98"/>habet necessitatem respectu suae actionis eadem necessitate
mo<lb ed="#L" n="99" break="no"/>uet potentias sibi subiectas, sed voluntas potest mouere
omne<lb ed="#L" n="100" break="no"/>alias potentias, ergo si ipsa necessitatur ad aliquid volendum, opo
<lb ed="#L" n="101"/>tet quod necessario moueat alias potentias ad ostendendum sibi
<lb ed="#L" n="102"/>suum volitum, hoc autem est falsum, quia si potentiae inferiore
<lb ed="#L" n="103"/>necessitarentur ad ostendendum volutati suum obiectum
respe<lb ed="#L" n="104" break="no"/>ctu cuius necessitatur ipsa ad volendum, sequeretur quod illud ob
<lb ed="#L" n="105"/>iectum semper esset ostensum & semper volitum, quod est
ma<lb ed="#L" n="106" break="no"/>nifelte falsum. Secundo, quia nullus habitus acquisitus quantum
<lb ed="#L" n="107"/>cunque sit intensus potest tantum inclinare voluntatem quantum
<lb ed="#L" n="108"/>appetitus naturalis, sed si voluntas necessitaretur ad aliquid
vo<lb ed="#L" n="109" break="no"/>lendum, tunc tantum inclinaretur in obiectum suum per aliquem
<lb ed="#L" n="110"/>habitum acquisitum quantum inclinatur per appetitum natura
<lb ed="#L" n="111"/>lem, quia vtroque modo inclinaretur ex necessitate, ergo
volun<lb ed="#L" n="112" break="no"/>tas nullo actu elicito etiam concurrente quocunque habitu ac
<lb ed="#L" n="113"/>quisito quantumcunque intenso necessitatur ad aliquid
volen<lb ed="#L" n="114" break="no"/>dum, sed libere vult quicquid vult etiam beatitudinem tam in
<lb ed="#L" n="115"/>vniuersali quam in particulari. Tertio confirmatur hoc per au
<lb ed="#L" n="116"/>ctoritatem beati Augustini in enchiridio, octauo capite, vbi
di<lb ed="#L" n="117" break="no"/>cit sic: Neque enim aut voluntas non est, aut libera dicenda non
<lb ed="#L" n="118"/>est qua beati esse sic volumus vt esse miseri non solum nolumus.
<lb ed="#L" n="119"/>sed nequaquam prorsus velle possumus. Ecce quod liberam
di<lb ed="#L" n="120" break="no"/>cit voluntatem in volendo beatitudinem. Isti autem dicunt quod
<lb ed="#L" n="121"/>si voluntas habeat aliquem actum respectu beatitudinis ille actus
<lb ed="#L" n="122"/>erit velle, & respectu miseriae erit nolle: sed non est necessarium
<lb ed="#L" n="123"/>secundum eos quod respectu beatitudinis vel miseriae propositae
<lb ed="#L" n="124"/>voluntas habeat aliquem actum positiuum, quia proposito sibi
<lb ed="#L" n="125"/>quocunque objecto bono vel malo potest suspendere omnem
<lb ed="#L" n="126"/>actum voluntatis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e439">
<lb ed="#L" n="127"/>
<!--10--> ET PER HOC RESPONDENT ad ratione,
<lb ed="#L" n="128"/>in oppositum dicentes, quod auctoritates beati Augustini
deci<lb ed="#L" n="129" break="no"/>motertio de trinitate, & Anselmi de casu diaboli intelliguntur
<lb ed="#L" n="130"/>de appetitu naturali quo quaelibet creatura rationalis
necessa<lb ed="#L" n="131" break="no"/>rio appetit beatitudinem, non autem de actu elicito.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e455">
<lb ed="#L" n="132"/>
<!--11--> Ad illud quod postea subiungitur de Augustino in
enchiri<lb ed="#L" n="133" break="no"/>dio capite praeallegato, dicunt quod verum est quod nos non
<lb ed="#L" n="134"/>possumus velle miseriam, sed non sequitur ergo de necessitate
<lb ed="#L" n="135"/>nolumus miseriam, quia possumus circa vtranque suspendere
<lb ed="#L" n="136"/>omnem actionem tam nolendi quam volendi, & ideo neuter est
<lb ed="#L" n="137"/>necessarius simpliciter & absolute sed sub conditione, scilicet si
<lb ed="#L" n="138"/>habeamus aliquem actum positiuum circa aliquod eorum, quia
<lb ed="#L" n="139"/>respectu beatitudinis non possumus habere positiuum actu nisi
<lb ed="#L" n="140"/>illum qui est velle, & respectu miseriae nisi nolle.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e479">
<lb ed="#L" n="141"/>
<!--12--> Quicquid de conclusione sit rationes tamen non valent.
<lb ed="#L" n="142"/>quod patet discurrendo per singulas. Cum enim primo dicitur
<lb ed="#L" n="143"/>quod potentia superior non necessitatur ab inferiori, potest
di<lb ed="#L" n="144" break="no"/>ci quod imo & si non causaliter tamen consecutiue: sicut
intel<lb ed="#L" n="145" break="no"/>lectus necessario apprehendit primo quod primo sibi offertu
<lb ed="#L" n="146"/>a sensitiuis viribus, & tamen intellectus eit superior potentia
<lb ed="#L" n="147"/>quam sit sensus. Item falsum est quod postea assumitur,
salli<lb ed="#L" n="148" break="no"/>cet quod voluntas est superior intellectu, hoc enim non est,
xe<lb ed="#L" n="149" break="no"/>rum imo potius contrarium: nam oportet quod voluntas re
<lb ed="#L" n="150"/>ratur in quodcunque fertur secundum naturam & dictamen in
<lb ed="#L" n="151"/>tellectus, cum ipsa non possit ferri nisi in cognitum. Ex que
<lb ed="#L" n="152"/>sequitur quod propositio assumpta non est, vera (haec
scili<lb ed="#L" n="153" break="no"/>cet) quod voluntas ea necessitate mouet potentias, qua
neces<lb ed="#L" n="154" break="no"/>sitate mouetur in suum obiectum. Hoc enim non oportet
<lb ed="#L" n="155"/>sed mouet eas solum eo modo quo intellectus iudicat eas es
<lb ed="#L" n="156"/>se mouendas, & ideo quantumcunque voluntas feratur
ne<lb ed="#L" n="157" break="no"/>cessario in suum obiectum, tamen non oportet quot
volun<lb ed="#L" n="158" break="no"/>tas moueat alias potentias necessario ad semper sibi
osten<lb ed="#L" n="159" break="no"/>dendum suum obiectum nisi intellectus iudicaret quod
ra<lb ed="#L" n="160" break="no"/>le obiectum esset sibi necessario ostendendum, quod non
o<lb ed="#L" n="161" break="no"/>portet.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e529">
<lb ed="#L" n="162"/>
<!--13--> Ad secundum cum dicitur quod nullus habitus acquisitus potest
<lb ed="#L" n="163"/>tantum inclinare voluntatem ad volendum aliquid quantum
appe<lb ed="#L" n="164" break="no"/>titus naturalis. Dicendum quod non est ad propositum, quia
<!--00798.xml-->
<pb ed="#L" n="362-v"/>
<cb ed="#L" n="a"/>
<lb ed="#L" n="1"/>nos non loquimur de inclinatione voluntatis in suum oblectum per
<lb ed="#L" n="2"/>aliquem habitum acquisitum, sed per ipsammet naturam poter
<lb ed="#L" n="3"/>tiae quae habet necessariam habitudinem ad aliquod obiectum, vit
<lb ed="#L" n="4"/>in ipsum feratur actu elicito, & illa inclinatio potest esse ita
effi<lb ed="#L" n="5" break="no"/>cax, supposita praesentia talis obiecti, sicut inclinatio talis
appe<lb ed="#L" n="6" break="no"/>titus naturalis: & iterum, si intellectus qui dicitur habitus
prin<lb ed="#L" n="7" break="no"/>cipiorum est aliquid acquisitum, constat quod inclinat aeque
ef<lb ed="#L" n="8" break="no"/>ficaciter potentiam intellectiuam ad assentiendum necessario
pri<lb ed="#L" n="9" break="no"/>mis principiis sibi propositis, sicut appetitus naturalis ipsius in
<lb ed="#L" n="10"/>tellectus inclinat ipsum ad intelligere. Et eodem modo potest
es<lb ed="#L" n="11" break="no"/>se in voluntate, si habeat aliquem talem habitum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e571">
<lb ed="#L" n="12"/>
<!--14--> Ad tertium de auctoritate Aug. potest dici quod loquitur
<lb ed="#L" n="13"/>de libertate a coactione, quae coactio nunquam est in voluntate
<lb ed="#L" n="14"/>non autem de libertate a necessitate immutabilitatis quae est in
<lb ed="#L" n="15"/>voluntate respectu multorum vel saltem aliquorum, vt infra patebit
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e585">
<lb ed="#L" n="16"/>
<!--15.--> Responsiones etiam aliquae ad argumenta non valent: cum
<lb ed="#L" n="17"/>enim dicunt primo quod auctoritates beati Aug. & Ansel.
intelli<lb ed="#L" n="18" break="no"/>guntur de appetitu naturali non autem de actu elicito, patet
ex<lb ed="#L" n="19" break="no"/>presse quod non est verum: dicit enim Aug. 13. de trinitate, cap. 3
<lb ed="#L" n="20"/>in fine, quod ille mimus qui promisit se dicturum quid omnes
<lb ed="#L" n="21"/>vellent, & dixit: Vile vultis emere, & care vendere, si inquam
di<lb ed="#L" n="22" break="no"/>xisset, beati omnes esse vultis, miseri esse non vultis, dixisset
ali<lb ed="#L" n="23" break="no"/>quid quod nullus in sua non cognosceret voluntate: quicquid
e<lb ed="#L" n="24" break="no"/>nim aliud quisquam latenter velit, ab hac voluntate tamen non
<lb ed="#L" n="25"/>recedit, constat quod loquitur de voluntate vel actu voluntatis
<lb ed="#L" n="26"/>elicito, de quo minus dixerat, vile vultis emere, et care vendere,
<lb ed="#L" n="27"/>& non solum loquitur de appetitu naturali voluntatis. Item in
<lb ed="#L" n="28"/>4. cap. eiusdem libri inquirit, cum omnes velint beatitudinem,
<lb ed="#L" n="29"/>an omnes eam nouerint: constat autem quod velle sequens
cogni<lb ed="#L" n="30" break="no"/>tionem est actus elicitus. Item in 5. cap. dicit, quod omnes
homi<lb ed="#L" n="31" break="no"/>nes beati esse volunt, idque vnum ardentissimo amore appetunt
<lb ed="#L" n="32"/>& subiungit quod nullus potest amare quod omnino nescit, &
<lb ed="#L" n="33"/>ita loquitur de amore sequente cognitionem. Anselmus etiam de
<lb ed="#L" n="34"/>casu diaboli cap. 13. circa finem dicit: Omnes quippe volunt beati
<lb ed="#L" n="35"/>esse. & loquitur de beatitudine absolute quae includit commodum
<lb ed="#L" n="36"/>de qua dicit, quod iustitiam non omnes volunt, conmmodum ve
<lb ed="#L" n="37"/>ro non solum omnis natura rationalis, sed etiam omne quod ser
<lb ed="#L" n="38"/>tire potest vult: nam nullus vult, nisi quod aliquo modo putat si
<lb ed="#L" n="39"/>bi commodum, & sic loquitur de velle quod sequitur
cognitio<lb ed="#L" n="40" break="no"/>nem, quod velle est actus elicitus: & sic expositio qua exponunt
<lb ed="#L" n="41"/>dicta Augustini & Anselmi non est vera, vt clarissime patet
in<lb ed="#L" n="42" break="no"/>tuenti dicta eorum in praedictis locis.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e648">
<lb ed="#L" n="43"/>
<!--16--> Dicendum ergo aliter quod voluntas est duplex, increata
<lb ed="#L" n="44"/>scilicet & creata: creata vero potest accipi secundum duplicem
<lb ed="#L" n="45"/>statum, scilicet secundum statum patriae, & seeundum statumviae,
<lb ed="#L" n="46"/>Si loquamur de voluntate increata seu diuina, patet quod ipsa
<lb ed="#L" n="47"/>vult necessario suam beatitudinem, si enim posset eam non velle
<lb ed="#L" n="48"/>Deus posset non esse beatus perfecte: delectatio enim perficit bea
<lb ed="#L" n="49"/>titudinem, sicut pulchritudo iuuentutem, vt dicitur 10. Ethicor
<lb ed="#L" n="50"/>si enim Deus posset non velle suam beatitudinem, posset non di
<lb ed="#L" n="51"/>lectari de ea, quare &c. Item si Deus posset non amare suam
be<lb ed="#L" n="52" break="no"/>titudinem, posset non amare seipsum, quia est sua beatitudo, quod
<lb ed="#L" n="53"/>est inconueniens, quare &c. Si autem loquimur de voluntate crea
<lb ed="#L" n="54"/>ta pro statu patriae, adhuc talis voluntas necessario vult beatiti
<lb ed="#L" n="55"/>dinem. Cuius ratio est, quia si talis posset non velle beatitudinem,
<lb ed="#L" n="56"/>posset non delectari, cum delectatio sit actus voluntatis & de bo
<lb ed="#L" n="57"/>no volito: illud autem non est possibile secundum naturam, scilicet
<lb ed="#L" n="58"/>quod videns Deum (sicut beati vident) non delectetur in Deo viso
<lb ed="#L" n="59"/>quamquam forte Deus de potentia absoluta posset a tali visione dele
<lb ed="#L" n="60"/>ctationem suspendere, hoc tamen non potest facere creatura. Item
bea<lb ed="#L" n="61" break="no"/>tus Augustinus probat decimotertio de trinitate, cap. octauoc
<lb ed="#L" n="62"/>non est beatitudo quam aliquis potest amittere volens aut nolens
<lb ed="#L" n="63"/>vel neque volens neque nolens, sed si beatus non vellet necessa
<lb ed="#L" n="64"/>rio suam beatitudinem sed posset eam nolle, aut suspendere suun
<lb ed="#L" n="65"/>velle, sequeretur quod posset amitti a volente vel a non volente, e
<lb ed="#L" n="66"/>go impossibile est quod beatitudo non sit necessario volita a beato
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e705">
<lb ed="#L" n="67"/>
<!--17--> Si vero loquamur de voluntate pro statu viae, sic distingui
<lb ed="#L" n="68"/>dum est de beatitudine, quia beatitudo potest accipi vel in
spe<lb ed="#L" n="69" break="no"/>ciali pro eo in quo vere consistit sicut est visio diuina, vel potes
<lb ed="#L" n="70"/>accipi secundum communem & generalem rationem beatitudinis
<lb ed="#L" n="71"/>quae est bene se habere & malo carere, quam Anselmus commo
<lb ed="#L" n="72"/>dum vocat: si beatitudo accipiatur in speciali pro eo in quo
ve<lb ed="#L" n="73" break="no"/>re consistit, sic voluntas viatoris non necessario vult
beatitudi<lb ed="#L" n="74" break="no"/>nem, sed potest non velle negatiue & etiam nolle. Quod posse
<lb ed="#L" n="75"/>non vel N negatiue patet, quia quod est omnino incognitum est
<lb ed="#L" n="76"/>omnino non volitum secundum Augustinum vbi supra, sed
bea<lb ed="#L" n="77" break="no"/>titudo secundum illud in quo consistit vere est multis incognita
<lb ed="#L" n="78"/>omnino & valde paucis nota, ergo est a multis non volita: quod
<lb ed="#L" n="79"/>autem possit esse nolita, patet sic, omne illud cuius assecutioni
<lb ed="#L" n="80"/>est coniuficta difficultas & multa quae habent rationem mali po
<lb ed="#L" n="81"/>test esse nolitum: & ratio est, quia sicut voluntas fertur in boni
<lb ed="#L" n="82"/>per volitionem, ita nata est ferri in malum per nolitionem, pr¬
<!--00798.xml-->
<cb ed="#L" n="b"/>
<lb ed="#L" n="83"/>pter quod vbi malum est coniunctum bono voluntas potest fer
<lb ed="#L" n="84"/>ri in illud volendo vel non volendo, sed assecutioni beatitudinis!
<lb ed="#L" n="85"/>est annexa multa difficultas, & multa mala poenae quae horrent
<lb ed="#L" n="86"/>communiter homines, ergo in beatitudinem quamuis cognitam
<lb ed="#L" n="87"/>secundum propriam rationem potest ferri voluntas viatoris
vo<lb ed="#L" n="88" break="no"/>lendo eam vel nolendo non quidem propter ipsam, sed propter
<lb ed="#L" n="89"/>mala poenae coniuncta.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e764">
<lb ed="#L" n="90"/>
<!--18--> SI autem accipiatur beatitudo secundum generalem rationem
<lb ed="#L" n="91"/>beatitudinis, sic distinguendum est de appetitu, quia quidam est
<lb ed="#L" n="92"/>actus appetitus efficax qui est de re habita vt delectatio, vel est
<lb ed="#L" n="93"/>motus ad rem habendam, vt desidersum efficaciter inclinans ad
<lb ed="#L" n="94"/>prosecutionem rei, et tali appetitu non necessario volumus bea
<lb ed="#L" n="95"/>titudinem propositam solum secundum communem rationem bea
<lb ed="#L" n="96"/>titudinis: quia tam delectatio quam desiderium efficacia sunt
re<lb ed="#L" n="97" break="no"/>spectu boni propositi in particulari de quo delectamur si sit
ha<lb ed="#L" n="98" break="no"/>bitum, & in quod tendimus si sit non habitum: habitio enim rei
<lb ed="#L" n="99"/>vel prosecutio ad eam respicit singularia. Alius est actus appet
<lb ed="#L" n="100"/>tus seu voluntatis qui non est velleefficax, sed velle conditiona
<lb ed="#L" n="101"/>tum seu quaedam velleitas quo dicimur velle etiam ea quae quan
<lb ed="#L" n="102"/>doque sunt nobis impossibilia, & hoc modo omnes volunt beati
<lb ed="#L" n="103"/>tudinem secundum communem rationem beatitudinis:
proposi<lb ed="#L" n="104" break="no"/>to enim cuicunque quod bonum est bene habere et malo carere
<lb ed="#L" n="105"/>nullus est qui quadam velleitate non tendat in hoc, sed quia non
<lb ed="#L" n="106"/>efficax est, ideo non euidenter experimur, quin potius videtur
<lb ed="#L" n="107"/>esse velle magis habituale quam actuale, & forte est hoc in queo
<lb ed="#L" n="108"/>concordatur cum prima opinione quo ad illum articulum, & haec
<lb ed="#L" n="109"/>videtur intentio beati Augustini decimotertio de ciuitate Dei, ca
<lb ed="#L" n="110"/>pitulo octauo, qui probat quod sicut omnes homines volunt esse
<lb ed="#L" n="111"/>beati, ita immortales esse volunt: constat autem quod illud
vel<lb ed="#L" n="112" break="no"/>le non est efficax, sed solum quaedam velleitas, quia sicut nullus
<lb ed="#L" n="113"/>vellet bono carere, sed potsus semper bonum habere, ita vellet
<lb ed="#L" n="114"/>semper esse, quia sine esse non posset bene habere.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e823">
<lb ed="#L" n="115"/>
<!--19--> AD ARGVMENTA in oppositum. Ad primum de
<lb ed="#L" n="116"/>damnatis dicendum quod cum natura remaneat in eis integra, ipsi
<lb ed="#L" n="117"/>appetitu naturali appetunt beatitudinem. Et si dicatur quod
ap<lb ed="#L" n="118" break="no"/>petitus naturalis non potest esse frustra. Dicendum quod
ve<lb ed="#L" n="119" break="no"/>rum est in tota specie, nihil tamen prohibet quod in aliquibus
<lb ed="#L" n="120"/>indiuiduis speciei frustretur appetitus naturalis: de appetitu
au<lb ed="#L" n="121" break="no"/>tem qui est actus elicitus, dicendum quod damnati non appetuni
<lb ed="#L" n="122"/>beatitudinem in speciali appetitu efficaci laborando vel
conan<lb ed="#L" n="123" break="no"/>do ad acquirendum beatitudinem, cum hoc sclant sibi esse
impos<lb ed="#L" n="124" break="no"/>sibile, sed appetitu conditionato appetunt eam inquantum
ha<lb ed="#L" n="125" break="no"/>bet rationem commodi: vellent enim si esset eis possibile eam
<lb ed="#L" n="126"/>habere quatenus est quoddam commodum, & simili modo appe
<lb ed="#L" n="127"/>tunt beatitudinem in generali, scilicet bene habere.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e856">
<lb ed="#L" n="128"/>
<!--20--> Ad secundum dicendum quod multi ignorant quid sit bea
<lb ed="#L" n="129"/>titudo in speciali, & ideo non appetitur a multis, vt sic, sed
ra<lb ed="#L" n="130" break="no"/>tionem generalem beatitudinis omnes nouerunt & eam
appe<lb ed="#L" n="131" break="no"/>tunt modo quo dictum est.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e870">
<lb ed="#L" n="132"/>
<!--21--> Ad tertium patet per idem quod beatitudinem impertiri
<lb ed="#L" n="133"/>quantum ad id iu quo vere consistit non appetimus
natura<lb ed="#L" n="134" break="no"/>liter sed libere, & ideo in eius appetitu potest esse meritum vel
<lb ed="#L" n="135"/>demeritum.
</p>
<p xml:id="jsnvu6-e297720-d1e883">
<lb ed="#L" n="136"/>
<!--22--> AVCTORITATES autem Augustini adiectae pro
<lb ed="#L" n="137"/>altera parte, & auctoritates Anselmi intelligendae sunt de
bea<lb ed="#L" n="138" break="no"/>titudine in generali, & de appetitu qui est magis velleitas quam
<lb ed="#L" n="139"/>velle.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>