-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve07v1_kzz7yh-a00504.xml
1204 lines (1204 loc) · 85.4 KB
/
cod-ve07v1_kzz7yh-a00504.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 1</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 1</title>
<date when="2023-09-18">September 18, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve07v1">Venice, 1507, v. 1</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-18" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="1-v"/>
<cb ed="#V" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-a00504"><!-- l1prola1 -->
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e101">Articulus 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e103">
<lb ed="#V" n="74"/>QUia hic liber spectat ad
theo<lb ed="#V" n="75" break="no"/>logiam: ideo antequam
<lb ed="#V" n="76"/>ingrediamur proprias quaestiones libri querenda
<lb ed="#V" n="77"/>sunt aliqua conuenientia de theologia breuiter tantum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e114">
<lb ed="#V" n="78"/>¶ Primo vtrum doctrina theologica sit
ne<lb ed="#V" n="79" break="no"/>cessaria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e121">
¶ 2o vtrum sit scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e123">
¶ 3o vtrum vna.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e126">
¶ 4o
<lb ed="#V" n="80"/>vtrum speculatiua.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e131">
¶ 5o vtrum aliis nobilior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e133">
¶ 6o quid sit
<lb ed="#V" n="81"/>subiectum eius.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e138">
¶ 7o vtrum modus procedendi in sacra
scriptu<lb ed="#V" n="82" break="no"/>ra sit argumentatiuus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e143">
¶ 8o qualiter iste liber se habet ad
<lb ed="#V" n="83"/>theologiam scilicet vtrum sicut pars: vel sicut subalternatus
ei<lb ed="#V" n="84" break="no"/>dem: vel quomodo aliter.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e150">
¶ 9o vtrum modus procedendi in hoc
<lb ed="#V" n="85"/>libro et in sacra scriptura sit vniformis vel diuersus.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-a00504-Dd1e156">
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e158">Quaestio 1</head>
<head type="question-title">Utrum doctrina theologica sit necessaria</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e160">
<lb ed="#V" n="86"/>¶ Questio prima.
<lb ed="#V" n="87"/>Rimo ostendo quod sacra
<lb ed="#V" n="88"/><!--line coord error -->
scriptu<lb ed="#V" n="89" break="no"/>ra non sit nobis necessaria. quia
do<lb ed="#V" n="90" break="no"/>ctrina eorum que transcendunt nostram
<lb ed="#V" n="91"/>naturalem cognitionem non est nobis
ne<lb ed="#V" n="92" break="no"/>cessaria: sed doctrina theologie est
<lb ed="#V" n="93"/>huiusmodi: ergo non est nobis necessaria.
<lb ed="#V" n="94"/>Maior probatur sic: quia querere nobis
<lb ed="#V" n="95"/>necessaria non debet nobis
prohibe<lb ed="#V" n="96" break="no"/>ri. sed Ecci. 3. dicitur. altiora te ne quesieris. ergo ea quae sunt
<lb ed="#V" n="97"/>altiora nostra cognitione naturali non sunt nobis
necessa<lb ed="#V" n="98" break="no"/>ria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e191">
¶ Item de omni ente sufficienter tractatum est in
<lb ed="#V" n="99"/>philosophicis doctrinis: sed non est scientia nisi de ente. quia vt dicitur
<lb ed="#V" n="100"/>primo poste. quod non est: non est scire. ergo nulla doctrina
<lb ed="#V" n="101"/>preter philosophicas est nobis necessaria. Maior probatur sic: quia
<lb ed="#V" n="102"/>non tantum de creaturis tractant philosophice doctrine: sed etiam
<lb ed="#V" n="103"/>de deo. Unde secundum philosophum 6 metaphy. quedam vocatur diuina
<lb ed="#V" n="104"/>scilicet metaphysica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e207">
¶ Item doctrina non est nobis
necessa<lb ed="#V" n="105" break="no"/>ria nisi propter anime ordinationem. sed sicut dicit Algazel
<lb ed="#V" n="106"/>in libro de quinque essentiis. philosophia non est nisi ordo anime. ergo
<lb ed="#V" n="107"/>videtur quod nulla doctrina sit nobis necessaria nisi philosophica
<lb ed="#V" n="108"/>tantum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e218">
¶ Item Augustinus super illud psalmum incensa igni et suffossa
<lb ed="#V" n="109"/>dicit quod omne peccatum est ex amore male inflammante vltimo
<lb ed="#V" n="110"/>timore male humiliante. sed iste radices due exterminantur
<lb ed="#V" n="111"/>per doctrinam phlosophicam. ergo alia doctrina a philosophica non est
no<lb ed="#V" n="112" break="no"/>bis necessaria. Minor probatur auctoritate Tullii li. 2. de
tuscu<lb ed="#V" n="113" break="no"/>lanis quaestionibus dicentis sic philosophia medetur animis: inanes
sol<lb ed="#V" n="114" break="no"/>licitudines detrahit: cupiditatibus liberat pellit
ti<lb ed="#V" n="115" break="no"/>mores: auctoritas videtur expressa.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e237">
<lb ed="#V" n="116"/>Contra secunda ad Thy. 3. Omnis scriptura diuinitus
in<lb ed="#V" n="117" break="no"/>spirata a vtilis est ad docendum: ad arguendum:
<lb ed="#V" n="118"/>ad corripiendum: ad erudiendum in iustitia. sed scriptura
<lb ed="#V" n="119"/>theologica est diuinitus inspirata: secundum beatum Petrum 2o
<lb ed="#V" n="120"/>canonica. ca. primo dicit enim quod spiritu sancto inspirati locuti sunt
<lb ed="#V" n="121"/>sancti dei homines. ergo est vtilis ad predicta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e253">
¶ Item secundum
<lb ed="#V" n="122"/>philosophum. 3. de anima. natura nihil agit frustra. ergo multo fortius
<lb ed="#V" n="123"/>nec ipse deus. cum ergo theologia sit per inspirationem spiritus
<lb ed="#V" n="124"/>sancti. Ut ante probatum est non est frustra: ergo est necessaria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e262">
<lb ed="#V" n="125"/>Respondeo. Dico quod doctrina theologica est
no<lb ed="#V" n="126" break="no"/>bis necessaria ia principaliter propter illa
<lb ed="#V" n="127"/>que de deo non possunt a nobis cognosci nisi per reuelationem
<lb ed="#V" n="128"/>et ex consequenti etiam propter cognitionem aliquorum que de deo
<lb ed="#V" n="129"/>possumus cognoscere per humanam inuestigationem: et
pro<lb ed="#V" n="130" break="no"/>pter excitationem nostri effectus ad efficaciorem dei
dile<lb ed="#V" n="131" break="no"/>ctionem: que etiam iuuat intellectum ad cognitionem. Quod
pro<lb ed="#V" n="132" break="no"/>pter principium sit nobis necessaria declaro sic. finis in ratione
<lb ed="#V" n="133"/>amati et desiderati mouet amantem propter finem. vnde quia
<lb ed="#V" n="134"/>philosophus videbat quod deus est finis principalis et vltimus mo¬
<!--00015.xml-->
<pb ed="#V" n="2-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>tus celi dicit. xii. metaphy. quod motum sicut amatum et
desi<lb ed="#V" n="2" break="no"/>deratum: sed non potest amari nisi praecognitum. Unde Augustinus. x. de
<lb ed="#V" n="3"/>trinitate. c. primo firmissime nouimus nisi nota amari non posse. ergo
<lb ed="#V" n="4"/>nobis desiderantibus operando finem nostrum adipisci necessaria est
co<lb ed="#V" n="5" break="no"/>gnitio finis nostri. finis autem noster deus est in ratione summi
bo<lb ed="#V" n="6" break="no"/>ni plenarie beatificantis. ergo cognitio dei sub tali ratione
neces<lb ed="#V" n="7" break="no"/>saria est nobis: sed talis cognitio de deo a nobis haberi non
<lb ed="#V" n="8"/>potest: nisi per reuelationem: quia cognitio nostre plenarie
beatitu<lb ed="#V" n="9" break="no"/>dinis est nobis supernaturalis: cuius signum est quia qui non fuerunt
<lb ed="#V" n="10"/>de hoc supernaturaliter illuminati nunquam plenariam beatitudinem
<lb ed="#V" n="11"/>posuerunt: qualiter cumque fuerint excellentes in acquisita scientia:
<lb ed="#V" n="12"/>ergo illa doctrina quae tradit nobis praedictam cognitionem
<lb ed="#V" n="13"/>de deo est nobis necessaria propter illa que a nobis non possunt
<lb ed="#V" n="14"/>cognosci nisi per reuelationem. hec autem est doctrina
theolo<lb ed="#V" n="15" break="no"/>gica: et ideo ita est nobis necessaria quod nisi illa duce nesci-
<lb ed="#V" n="16"/>remus ad quem finem perueniendum esset. Unde Augustinus 18 de ci.
<lb ed="#V" n="17"/>dei. c. 41. Quid agit aut quomodo vel qua vt ad btitudinem
<lb ed="#V" n="18"/>perueniatur frustra humana se porrigit infelicitas si diuina
<lb ed="#V" n="19"/>non inducit auctoritas. q. d. nesciret quo tendere deberet.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e334">
<lb ed="#V" n="20"/>¶ Secundo dico quod est est nobis vtilis propter cognitionem
<lb ed="#V" n="21"/>aliquorum que de deo possunt heberi a nobis per humanam
inue<lb ed="#V" n="22" break="no"/>stigatione: quia per humanam inuestigationem pauci ad
co<lb ed="#V" n="23" break="no"/>gnitionem eorum perueniunt et per multu tempus et cum multo
<lb ed="#V" n="24"/>labore: et vt in multis cum admixtione errorum: per
theolo<lb ed="#V" n="25" break="no"/>giam autem ad cognitionem illorum perueniunt multi et citius et cum
<lb ed="#V" n="26"/>minori labore et sine errorum admixtione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e352">
¶ 3o dico quod est
<lb ed="#V" n="27"/>vtilis propter excitationem nostri affectus ad efficaciorem dei
<lb ed="#V" n="28"/>dilectionem: quia quamuis scientie philosophice bene vtentem hebeant
exci<lb ed="#V" n="29" break="no"/>tare ad dei dilectionem. hoc tamen est a remotis et debiliter
vi<lb ed="#V" n="30" break="no"/>demus quod multum vacantes circa scientias philosophicas sine theo-
<lb ed="#V" n="31"/>logia ceterem paribus tempidiores sunt in dei dilectione quam
va<lb ed="#V" n="32" break="no"/>causates theologie: eo quod theologia exprimit nobis
cogni<lb ed="#V" n="33" break="no"/>tionem illorum de deo que magis de propinquo et efficacius
<lb ed="#V" n="34"/>nostrum affectum ad dei dilectionem: et quia efficaciter
dilige<lb ed="#V" n="35" break="no"/>ret deum iuuat ad clariorem intellectus cognitionem. sequitur est
<lb ed="#V" n="36"/>quod hac ratione theos vet ad nostri intellectus efficaciorem cogienim
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e376">
<lb ed="#V" n="37"/>Ad primum in oppositum dico quod altiora te querem potest
<lb ed="#V" n="38"/>incuigi mitipir. vno mo in spiritu
<lb ed="#V" n="39"/>diabolico: et sic quesierunt altiora se multi heretici. Alio
<lb ed="#V" n="40"/>modo in spiritu humano et sic querunt altiora se multi praesum
<lb ed="#V" n="41"/>ptuosi et curiosi. Alio modo in spiritu diuino et sic quesierunt
<lb ed="#V" n="42"/>altiora se theologici sancti. primo modo et secundo illud
intel<lb ed="#V" n="43" break="no"/>ligitur altiora te ne quesieris non 3o modo. vnde ibi idem subditur
<lb ed="#V" n="44"/>plurima super sensum hominis ostensa sunt tibi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e397">
¶ Ad 2m cum
<lb ed="#V" n="45"/>dicis quod in doctrinis philosophicis sufficienter tractatum est de
<lb ed="#V" n="46"/>omni ente dico quod falsum est: quia et si de omni ente tracta-
<lb ed="#V" n="47"/>uerunt non tamen sufficienter: quia de his que de deo non sunt
<lb ed="#V" n="48"/>cognoscibilia a nobis nisi per reuelationem sufficienter
tra<lb ed="#V" n="49" break="no"/>ctare non poterunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e410">
¶ Item de his que possent per
huma<lb ed="#V" n="50" break="no"/>nam inuestigationem acquiri insufficienter tractauerunt quia
<lb ed="#V" n="51"/>aliquos errores inseruerunt
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e417">
¶ Ad 3m cum dicis quod
philosophi<lb ed="#V" n="52" break="no"/>ce scientie sufficienter ordinant animam etc. dico quod non est verum
<lb ed="#V" n="53"/>per comparationem ad felicitatem veram. et ideo super philosophicas
fu<lb ed="#V" n="54" break="no"/>it ista doctrina necessaria. Ad ordinandum animam per
compa<lb ed="#V" n="55" break="no"/>rationem ad felicitatem eternam que est felicitas sine miseria
<lb ed="#V" n="56"/>et etiam multum iuuat vt anima ordinetur per comparationem ad
fe<lb ed="#V" n="57" break="no"/>licitatem politicam et plusquam psohice scientie: non nego tamen quan
philosophi<lb ed="#V" n="58" break="no"/>ce doctrine iuuent illum bene vtentem ad se disponendum ad
<lb ed="#V" n="59"/>futuram felicitatem. Unde Auicena. x. metaphy. c. 3. omnes
scien<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tie conueniunt in vna vtilitate que est acquisitio perfectionis
<lb ed="#V" n="61"/>humane anime in effectu praeparantis eam ad felicitatem
futu<lb ed="#V" n="62" break="no"/>ratum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e443">
¶ Per praedicta patet solutio ad illud quod tu arguis. 4o per
<lb ed="#V" n="63"/>auctoritatem Tullii. philosophia enim liberat cupiditatibus et pellit
<lb ed="#V" n="64"/>timores secundum quod habent impedire politicam felicitatem: de qua
<lb ed="#V" n="65"/>loquitur philosophus priamo Ethic. et felicitatem contemplatiuam que potest
<lb ed="#V" n="66"/>acquiri ex naturalibus de qua loquitur philosophus. x. Ethi. que selicita-
<lb ed="#V" n="67"/>tes non sunt felicitates nisi secundum quid. multis enim miseriis
<!--00015.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="68"/>sunt permixte. sed sacra scriptura docet fugere
cupidita<lb ed="#V" n="69" break="no"/>tes male inflammantes et timores male humiliantes secundum quod
<lb ed="#V" n="70"/>sunt impedimta deueniendi ad felicitatem veram: que consistit
<lb ed="#V" n="71"/>essentialiter in clara dei visione et perfecta eius fruitione: et
se<lb ed="#V" n="72" break="no"/>curitatis perfectione: quie felicitas ex puris naturalibus acquiri non
<lb ed="#V" n="73"/>potest et propterea magis iuuatur homo per theoa ntum quam per philosophicam
<lb ed="#V" n="74"/>tantum ad declinandum cupiditates interiores et secundum quod sunt
<lb ed="#V" n="75"/>impedimenta illius imperfecte perfectionis: vt infra loquitur quae
acqui<lb ed="#V" n="76" break="no"/>ri ex naturalibus ab homine potest
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-a00504-Dd1e481">
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e483">Quaestio 2</head>
<head type="question-title">Utrum theologia sit scientia</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e485">
¶ Questio. ii.
<lb ed="#V" n="77"/>Secundo queritur vtrum theologia sit scientia sed
<lb ed="#V" n="78"/>quod non: quia scientia debet procedere
<lb ed="#V" n="79"/>ex principiis per se notis: sed treo procedit ex
arti<lb ed="#V" n="80" break="no"/>culis fidei qui non sunt per se noti: ergo non est scientia.
Ma<lb ed="#V" n="81" break="no"/>ior patet: quia sicut dicit Alanus in prologo de
maxi<lb ed="#V" n="82" break="no"/>mis theou. omnis scientia suis vtitur regstolis vel propriis
funda<lb ed="#V" n="83" break="no"/>mentis: et has regulas philosophus primo poste. vocat dignitates: et
<lb ed="#V" n="84"/>vult quod sint per se note.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e505">
¶ Item secundum philosophum 3o meta. si non
fu<lb ed="#V" n="85" break="no"/>erit aliud a particularibus nihil erit intellectuale sed omnia
<lb ed="#V" n="86"/>erunt sensibilia: et impossibile est vt aliquid sciatur per scientiam nisi
<lb ed="#V" n="87"/>aliquis fingat quod sensus est scientia: ex hac auctoritate recipio quod de
<lb ed="#V" n="88"/>singularibus non est scientia: sed in hac scriptura narrantur facta
<lb ed="#V" n="89"/>singularium personarum vt Abrahe Isaac et Iacob et multorum
<lb ed="#V" n="90"/>aliorum ergo non est scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e521">
¶ Item differentia videtur esse inter legem et scientiam
<lb ed="#V" n="91"/>quia lex praecipit: scientia enumerat: sed hec scriptura est lex. vnde
<lb ed="#V" n="92"/>diuiditur in legem veterem et nouam. ergo non est scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e528">
¶ Item
co<lb ed="#V" n="93" break="no"/>gnitio principiorum huius doctrine est infra scientiam. Dicit enim
<lb ed="#V" n="94"/>Hugo priamo libro de sac. parte. X. c. primo quod fides est supra opinionem et
im<lb ed="#V" n="95" break="no"/>fra scientiam constituta: sed non potest esse maior certitudo in
conclustio<lb ed="#V" n="96" break="no"/>nibus alicuius doctrine quam in principiis eius. ergo theomod et quantum
<lb ed="#V" n="97"/>ad prinia et quantum ad conclusiones est infra scientiam constituta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e542">
<lb ed="#V" n="98"/>Contra. Augustinus de trinitate 14 libro capitulo primo dicitsic. <quote xml:id="kzz7yh-a00504-Qd1e546">scientiae huic
tri<lb ed="#V" n="99" break="no"/>buo illud tantummodo quo fides saluberrima quae
<lb ed="#V" n="100"/>ad veram beatitudinem ducit gignitur nutritur defenditur
robo<lb ed="#V" n="101" break="no"/>ratur</quote>. hoc autem ad theologiam pertinet: ergo est scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e556">
¶ Item illa
scri<lb ed="#V" n="102" break="no"/>ptura est scientia super quam debet fundari omnis inquisitio veritatis:
<lb ed="#V" n="103"/>sed sacra scriptura est hbi. Dicit enim beatus Augustinus 3 de trit.
<lb ed="#V" n="104"/>c. xi. quod extat auctoritas diuinarum scripturarum. vnde mens
no<lb ed="#V" n="105" break="no"/>stra deuiare non debet nec relicto solidamto diuini eloquii
<lb ed="#V" n="106"/>per suspicionum suarum abrupta praecipitari: vbi nec sensus
<lb ed="#V" n="107"/>corporis regit nec perspicua ratio veritatis elucet:
er<lb ed="#V" n="108" break="no"/>go sacra scriptura est scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e574">
<lb ed="#V" n="109"/>Respondeo quod theour est scia: sec modum quod quedam scie sunt
<lb ed="#V" n="110"/>que procedut ex prieneip iis per e notis in
lu<lb ed="#V" n="111" break="no"/>mine naturali intellectus: vt arithmetica et geomentria.
Que<lb ed="#V" n="112" break="no"/>dam que procedunt ex principiis notis in lumine superioris
sci<lb ed="#V" n="113" break="no"/>entie: sicut perspectiuam procedit ex principiis notificatis per
<lb ed="#V" n="114"/>geomentricam et musicam ex principiis notificati per arithme
<lb ed="#V" n="115"/>ticam: et hoc modo theomodo est scientia. procedit enim ex principiis
<lb ed="#V" n="116"/>notificatis in lumine superioris scientie que est scientia dei et
bea<lb ed="#V" n="117" break="no"/>torum. Unde sicut musica assentit principiis tradittab arith-
<lb ed="#V" n="118"/>metica: et perspectiua principiis traditis a geomentria. Ita
<lb ed="#V" n="119"/>theou assentit principiis sibi traditis a deo. cuius scientie per se
<lb ed="#V" n="120"/>note sunt. Hec autem printia sunt articuli fidei. extra his enim
<lb ed="#V" n="121"/>procedit hec scientia in demtrationibus suis. Unde Augustinus. xi. de
<lb ed="#V" n="122"/>ci. c. 3. loquens in persona sua et theologorum dicit sic de
sen<lb ed="#V" n="123" break="no"/>sibilibus quie a nostro sensu interiori remota sunt his nos opetet
<lb ed="#V" n="124"/>credem quai hoc in illo incorporeo lumine disposita didicerunt vel
<lb ed="#V" n="125"/>manentia contuentur. Nec ex his sequitur tantum quod sit scientia simpliciter:
<lb ed="#V" n="126"/>sed est quo ad nos aliquo modo inquantum suppositis per fidem
<lb ed="#V" n="127"/>huius doctrine principiis: certitudinaliter cognoscem possumus
<lb ed="#V" n="128"/>connexionem necessariam conclusionum huius doctrine ad sua printia
<lb ed="#V" n="129"/>nec tamen ita plene hebet rationem scientie quo ad nos in hac vita
<lb ed="#V" n="130"/>de lege communi: sicut musica vel perspectiua de quarum
princi<lb ed="#V" n="131" break="no"/>piis possumus cognitionem certam acquirere: inquantum
possu<lb ed="#V" n="132" break="no"/>mus acquerere cognitionem illarum scientiarum quibus subalternantur:
<lb ed="#V" n="133"/>nec est hoc contra nobilitatem huius scientie: sed magit pro ea: quia ratione
<lb ed="#V" n="134"/>altitudis materie de qua tractat: nostram transcendit naturalem co¬
<!--00016.xml-->
<pb ed="#V" n="2-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>
<lb ed="#V" n="2"/>sua nobis sunt modicum intelligibilia. Unde philosophus. 2. meta.
<lb ed="#V" n="3"/>Sicut nycticoracum oculi ad lucem diei se habent sic anime nostre
<lb ed="#V" n="4"/>intellectus ad ea quae sunt omnium nature manifestissima. Et
Aui<lb ed="#V" n="5" break="no"/>cen. 6 na. li. 5. c. 5. Res subtilissimas non potest aliquando
intel<lb ed="#V" n="6" break="no"/>lectus apprehendere: quia excedunt eum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e652">
<lb ed="#V" n="7"/>Ad illumd quod erargnebatur in oppositum quod qualibet
<lb ed="#V" n="8"/>scie proitum ex xe neipui et se notis etc.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e659">
<lb ed="#V" n="9"/>Dico quod verum est vel naturali lumine intellectus: vel lumine superio-
<lb ed="#V" n="10"/>ris scientie: quamuis autem printia huius scientie non sint per se nota nobis
<lb ed="#V" n="11"/>naturali lumine intellectus: sunt tamen per se nota lumine superioris
<lb ed="#V" n="12"/>scientie quae est scientia ipsius dei et beatorum. Unde theou supponit sua
<lb ed="#V" n="13"/>prinia sibi tradita ab illa superiori scientia in cuius lumine per
se<lb ed="#V" n="14" break="no"/>nota sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e675">
¶ Ad illud quod arguebatur 2o quod scientia non est de
<lb ed="#V" n="15"/>singularibus etc. Dico quod illa quae traduntur de singularibus
<lb ed="#V" n="16"/>personis in sacra scriptura non traduntur ibi: ideo quod scientia sit
<lb ed="#V" n="17"/>de illis principaliter: sed introducuntur propter exemplum vite sicut
ali<lb ed="#V" n="18" break="no"/>quando sit in scientiis moralibus. Item ad declarandum auctoritatem
<lb ed="#V" n="19"/>illorum per quos ad nos diuina reuelatio processit: per quam
ha<lb ed="#V" n="20" break="no"/>bita est sacra scriptura.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e692">
¶ Ad illud quod arguebatur 3o quod
<lb ed="#V" n="21"/>est lex etc. Potest dici quod ideo dicitur lex quia est scientia docens
obserua<lb ed="#V" n="22" break="no"/>re legem et suscipere: et quia ibi est continetur lex diuina. Ul potest
di<lb ed="#V" n="23" break="no"/>ci secundum alios quod partim est lex: pertim scientia: quia sicut enunciat
<lb ed="#V" n="24"/>multas veritates pertinentes ad vnum subiectum quod spectat ad
<lb ed="#V" n="25"/>rationem scientie: ita continet multa praecepta ordinata ad vnum finem
<lb ed="#V" n="26"/>quod spectat ad rationem legis: et est quo ad hoc non excluditur
<lb ed="#V" n="27"/>a ratione scientie: quia lex scientia practica est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e710">
¶ Ad 4m dicendum quod
pro<lb ed="#V" n="28" break="no"/>cedit de perfectione scientie non simpliciter sed quo ad nos: tamen quo
<lb ed="#V" n="29"/>ad nos multum participat de ratione scientie: quia printia eius cum
mul<lb ed="#V" n="30" break="no"/>to robore testimoniorum nobis sunt tradita. Unde Rich.
<lb ed="#V" n="31"/>primoli. de tri. c. 2. Utinam attenderent iudei: et aduerterent
<lb ed="#V" n="32"/>pagani cum quanta conscientie securitate pro hac parte ad
diui<lb ed="#V" n="33" break="no"/>num iudicium poterimus accedem: nonne cum omni confidentia
deo<lb ed="#V" n="34" break="no"/>dicem poterimus. Domine si error est a teipso decepti sumus.
<lb ed="#V" n="35"/>Nam ista in nobis tantis signis et prodigi confirmata sunt:
<lb ed="#V" n="36"/>et talibus quae non nisi per te fieri poterunt: certe a summe
sanctita<lb ed="#V" n="37" break="no"/>tis viris sunt nobis tradita: et cum summa et autentica
at<lb ed="#V" n="38" break="no"/>testatione probata teipso cooperante: et sermonem confirmante
se<lb ed="#V" n="39" break="no"/>quentibus signis.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-a00504-Dd1e740">
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e742">Quaestio 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e744">
¶ Questio. iii.
<lb ed="#V" n="40"/>Tertio queritur vtrum theour sit vna scentia. Et
<lb ed="#V" n="41"/>tamquod non. quia secundum philosophum primo poste. vna
<lb ed="#V" n="42"/>est scientia que vnius generis est subitanti. Hec aut non est vni-
<lb ed="#V" n="43"/>us generis subitnii quia vt patet tractat de ente creato et
im<lb ed="#V" n="44" break="no"/>creato que in nullo vniuocantur: nec in aliquo
<lb ed="#V" n="45"/>gere subiecto conueniunt. ergo non est vna scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e760">
¶ Item philosophus. 3. de anima
<lb ed="#V" n="46"/>secantur scientie et sensus in res: ergo cum in theos tractetur de
re<lb ed="#V" n="47" break="no"/>bus concretis materie tramsmutabili: et de re separata a materiam vt
<lb ed="#V" n="48"/>de deo et de moribus hominum: videtur quod adminus sint tres
<lb ed="#V" n="49"/>scientie scilicet naturalis diuina et moralis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e771">
¶ Item hec scientia si habet
<lb ed="#V" n="50"/>vnitatem: aut hoc est ex parte subitecnti vel materie: aut ex parte forme.
<lb ed="#V" n="51"/>Non prinmo quia tractat de omni ente: nec ex parte forme: quia
for<lb ed="#V" n="52" break="no"/>ma est modus agendi qui diuersus est: modo narratiuus: modo
<lb ed="#V" n="53"/>probatiuus: ergo nulloodo debet dici vna simpliciter.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e782">
¶ Item illa pars
<lb ed="#V" n="54"/>theose in qua narrat hystorias singularium personarum
ma<lb ed="#V" n="55" break="no"/>gis differt ab illa in qua agit de trinitate personarum et
<lb ed="#V" n="56"/>vnitate diuine essentie quam differat naturalis philosophia a
morali<lb ed="#V" n="57" break="no"/>sed moralis et naturalis non constituunt vnam scientiam. ergo illa pars theos
<lb ed="#V" n="58"/>in qua agitur de hystoriis singularium personarum: et ista in
qua<lb ed="#V" n="59" break="no"/>agitur de trinitate personarum et vnitate essentie diuine: non
con<lb ed="#V" n="60" break="no"/>stituunt vnam scientiam: ergo theologia non est vna scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e801">
<lb ed="#V" n="61"/>Xuro eiennn nt go eitu qqug sinis.
<lb ed="#V" n="62"/>ciucatis dium nianisetum est quod disciplinam
<lb ed="#V" n="63"/>vnam et eandem necesse est esse omnium: ex quo accipio quod de
<lb ed="#V" n="64"/>rebus ordinatis directe ad vnum finem vna est scientia: sed omnia
<lb ed="#V" n="65"/>que traduntur in theos directe referuntur ad vnum finem scilicet
<lb ed="#V" n="66"/>ad vitam eternam. Unde Io. xx. Hec autem scripta sunt vt
cre<lb ed="#V" n="67" break="no"/>datis: et vt credentes vitam hebeatis: ergo theou est vna scientia.
<!--00016.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e823">
<lb ed="#V" n="68"/>¶ Item metaphysica que est vna scentia tractat de omni ente
<lb ed="#V" n="69"/>verliter. Unde dicit philosophus 4o meta. secundum antiquam translationem quod
<lb ed="#V" n="70"/>vnius scientie consideratio est de ente viversaiter. Et Auicena primo meta.
<lb ed="#V" n="71"/>sue. c. primo dicit quod subiectum metaphysice est ens inquantum ens
<lb ed="#V" n="72"/>ergo non obstante hoc quod in sacra scriptura tractatur de omni ente
<lb ed="#V" n="73"/>potest esse vna scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e839">
¶ Item secundum philosophum primo poste. vna scientia est
il<lb ed="#V" n="74" break="no"/>la que ex principiis vnitis in natura vnius subiecnti desiderat
<lb ed="#V" n="75"/>illius subiecti partes et passiones. sed theous ex principiis habentibus deum
<lb ed="#V" n="76"/>pro subiecto que printia sunt articuli fidei considerat non partes
<lb ed="#V" n="77"/>dei: quia partes non habet sed dei proprietates et
per<lb ed="#V" n="78" break="no"/>fectiones et effectus: ergo est vna scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e852">
<lb ed="#V" n="79"/>Respondeo quod theous est vna scentua: et ratio huius est.
<lb ed="#V" n="80"/>vm enim quod dicit philosophus. 4. meta. secundum
<lb ed="#V" n="81"/>antiquam translationem non est consideratio vnius scientie de rebs
<lb ed="#V" n="82"/>que tantum dicuntur de vno: sed est consideratio de rebus quae attribuum
<lb ed="#V" n="83"/>tur vni nature: iste est dicuntur de vno quoquo modo. Ex hoc
acci<lb ed="#V" n="84" break="no"/>pio quod illa scientia est vna in qua omnia quae considerantur in ea
consi<lb ed="#V" n="85" break="no"/>derantur secundum aliquam comparationem ad aliud vnum: sed omnia quae
<lb ed="#V" n="86"/>determinantur in scientia aut sunt printia aut habent quandam
hitu<lb ed="#V" n="87" break="no"/>dinem ad principium. sed theous scientia virtualiter est in principiis: ergo
<lb ed="#V" n="88"/>cum in principiis praedicatum referatur ad subiectum principii. quia
pre<lb ed="#V" n="89" break="no"/>dicatum compositionem quandam hebet ad subiectum. sequitur quod omnia quae de
<lb ed="#V" n="90"/>terminantur in scientia considerantur secundum aliquam habitudinem ad subieantum
<lb ed="#V" n="91"/>principiorum. illa ergo scientia in cuius principiis est vnum et idem subiectum
<lb ed="#V" n="92"/>est vna: sed in principiis sacre scripture que sunt articuli
<lb ed="#V" n="93"/>fidei est vnum et idem subiectum scilicet deus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e887">
¶ Quod patet si de quolibet
ar<lb ed="#V" n="94" break="no"/>ticulo formes enunciationem deus erit subiectum in qualibet. Unde
<lb ed="#V" n="95"/>si istum articulum carnis resurrectionem sacies enunciationem
<lb ed="#V" n="96"/>formatam: dices sic: deus resuscitabit homines. Sequitur si de isto
<lb ed="#V" n="97"/>articulo Credo in deum primomnip. c. celi et terre. formes
enun<lb ed="#V" n="98" break="no"/>ciationem deus erit subiectum in eo: dicendo deus est pater opiestus
crea<lb ed="#V" n="99" break="no"/>tor celi et terre et sic de aliis. ergo sequitur quod theoso est vna scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e903">
<lb ed="#V" n="100"/>Ad illud quam per arguebatur in oppositum quod isa
scia<lb ed="#V" n="101" break="no"/>e est vnt gnis ibi etc. dico quod non omnia
<lb ed="#V" n="102"/>que traduntur in scientia sunt subiectum: immo quaedam sunt subti partes:
<lb ed="#V" n="103"/>quaedam passiones quando est subiectum habens partes et passiones proprie
di<lb ed="#V" n="104" break="no"/>ctas a simili: dico quod non omnia que considerantur in sacra scriptu-
<lb ed="#V" n="105"/>ra sunt subiectum: sed quaedam subiteanti supposita vt tres persone.
Que<lb ed="#V" n="106" break="no"/>dam proprietates: quedam proporitie operationes: quedam effectus. Et
<lb ed="#V" n="107"/>hec omnia vt dictum est in quaestione competunt vni scientie inquantum
<lb ed="#V" n="108"/>desiderantur secundum comparationem ad subiectum principiorum quod est
<lb ed="#V" n="109"/>vnum scilicet deus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e928">
¶ Ad illud quod artr 2o quod de rebus diuersis
diuer<lb ed="#V" n="110" break="no"/>se sunt scientie etc. dico quod hoc debet intelligi quando considerantur non in
<lb ed="#V" n="111"/>relatione ad aliquid vnum quod sit principiorum subiectum. Hoc autem non
<lb ed="#V" n="112"/>est sic: immo omnia que considerantur in sacra scriptura
consideran<lb ed="#V" n="113" break="no"/>tur secundum aliquam comparationem ad aliquid vnum quod est
princi<lb ed="#V" n="114" break="no"/>piorum istius scientie subiectum scilicet deum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e941">
¶ Ad illud quod arguebatur 3
<lb ed="#V" n="115"/>quod non hebet vnitatem ex parte subiecnti etc. dico quod imo subiectum est vnum
<lb ed="#V" n="116"/>cilicet deus: et hebet est vnitatem ex parte forme: quia omnia que
consideran<lb ed="#V" n="117" break="no"/>tur in hac scientia: et omnis modus considerandi sunt secundum
habi<lb ed="#V" n="118" break="no"/>tudinem ad subiectum articulorum fidei quae sunt printia ho scientie: quod
<lb ed="#V" n="119"/>subiectum vnum est scilicet deus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e954">
¶ Ad illud quod arguebatur 4o dico quod
<lb ed="#V" n="120"/>argumentum fallit in duobus. Unomodo quia vt dictum est superius
<lb ed="#V" n="121"/>facta singularium personarum non traduntur in sacra scriptura
<lb ed="#V" n="122"/>quia illa sit de illis principaliter: sed introducuntur propter exemplum
<lb ed="#V" n="123"/>vite: sicut aliquando fit in morali philosophia: et etiam ad declarandum
<lb ed="#V" n="124"/>auctoritatem eorum per quos processit ad nos reuelatio diuina: vni
<lb ed="#V" n="125"/>tas autem scientie vel plualitas non debet considerari secundum ea quae incidentaliter
<lb ed="#V" n="126"/>traduntur in ea. sed secundum ea quae principaliter in ea considerantur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e972">
¶ De
<lb ed="#V" n="127"/>ficit est argumentum alio modo quia philosophia naturalis et moralis non sunt
diuer<lb ed="#V" n="128" break="no"/>se scientie: quia res morales et naturales sunt res diuerse tantum: sed quia
<lb ed="#V" n="129"/>moralis et naturalis non considerant illas res secundum comparationem ad
ali<lb ed="#V" n="130" break="no"/>quid vnum substeantum: quia cum iste res considerantur in comparatione ad
ali<lb ed="#V" n="131" break="no"/>quid vnum siue vnum numero quod est deus: siue vnum
<lb ed="#V" n="132"/>quadam vnitate analogice sicut est ens sic pertinere
<lb ed="#V" n="133"/>possunt ad vnam scientiam.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-a00504-Dd1e991">
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e993">Quaestio 4</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e995">
<!--00017.xml-->
<pb ed="#V" n="3-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>Uarto queritur vtrum theous sit scientia
specula<lb ed="#V" n="2" break="no"/>ciua. Et videtur quod sic per Boenm qui primo
<lb ed="#V" n="3"/>de trinitate c. 2. diuidit speculatiuam scientiam in naturalem
ma<lb ed="#V" n="4" break="no"/>thematicam et theologicam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1013">
¶ Item praectica est de
<lb ed="#V" n="5"/>operabilibus per nos. Hec autem est de deo qui non cadit
<lb ed="#V" n="6"/>sub opere nostro: ergo non est praectica sed speculatiua.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1020">
¶ Item Ioan.
<lb ed="#V" n="7"/>17. dicitur. Hec est autem vita eterna vt cognoscant te etc. sed vita
<lb ed="#V" n="8"/>eterna est finis ho scientie. Unde Io. xx. Hec autem scripta sunt
<lb ed="#V" n="9"/>vt credatis et vt credentes vitam hebeatis. Finis ergo ho scientie
<lb ed="#V" n="10"/>est speculatio: sed a fine denominari debet practica vel specula
<lb ed="#V" n="11"/>tiua scientia: ergo est speculatiua.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1033">
¶ Item habitus principiorum
ho<lb ed="#V" n="12" break="no"/>scientie est hitus speculatiuus: quia prinia ho scientie sunt articuli
<lb ed="#V" n="13"/>fidei: quorum hitus est fides quae vt esse hitus speculatiuus
<lb ed="#V" n="14"/>cum dictet quid credendum magis quam quid agendum. ergo etc.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1043">
<lb ed="#V" n="15"/>Contra. ometa. dicitur quod finis speculatiue est veritas
<lb ed="#V" n="16"/>finis scientie operatiue est actio. sed finis ho scientie est
<lb ed="#V" n="17"/>operatio. Unde Iaci primo Estote factores verbi et non auditores
<lb ed="#V" n="18"/>tantum. ergo est praectica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1054">
¶ Item in ea docetur iuste et recte viuere
<lb ed="#V" n="19"/>honeste conuersari. praecipiuntur virtutes. prohibentur vitia. hoc
<lb ed="#V" n="20"/>autem pertinet ad scientiam practicam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1061">
¶ Item theoso dei diuiditur
<lb ed="#V" n="21"/>in nouam legem et veterem. lex aut est scientia praeetica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1066">
¶ Item
<lb ed="#V" n="22"/>Gregustinus 2o moralis in princtiam dicit sic. Scriptura sacra mentis
<lb ed="#V" n="23"/>oculis: quasi quoddam speculum opponitur vt interna nostra facies
<lb ed="#V" n="24"/>in ipsa videatur: ibi eteni feda ibi pulchra nostra conspicimus:
<lb ed="#V" n="25"/>ibi sentimus quantum profecimus ibi a profectu quam
longe<lb ed="#V" n="26" break="no"/>distamus: narrat gesta virorum et ad imitationem corda
pro<lb ed="#V" n="27" break="no"/>uocat infirmorum. hec autem vndeter spectar ad scientiam praecticam: ergo etc
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1082">
<lb ed="#V" n="28"/>Respondeo quod hec scia et ui aliquo mo possit dici
spe<lb ed="#V" n="29" break="no"/>tatam:eu n tum est de se et no opabili per
<lb ed="#V" n="30"/>nos quod subiectum deus est vt postea declarabitur. et est praectica
in<lb ed="#V" n="31" break="no"/>quantum multa tractantur in ea de operabilibus per nos: dico tamen
<lb ed="#V" n="32"/>quod principalius est praectica quam speculatiua extendendo praxim
<lb ed="#V" n="33"/>non tantummodo ad operationem exteriorem: sed est ad operationem
vo<lb ed="#V" n="34" break="no"/>luntatis interiorem: et ratio hbo est. scientia enim non debet dici
speculati<lb ed="#V" n="35" break="no"/>ua simpliciter: quia non est de rebus operabilibus per nos tantum nec scientia
<lb ed="#V" n="36"/>praectica simpliciter: quia est de rebus operabilibus per nos tantum. hoc enim
<lb ed="#V" n="37"/>non faceret scientiam speculatiuam nisi secundum quid: nec scientiam
praecti<lb ed="#V" n="38" break="no"/>causa nisi secundum quid. sed ideo dicitur scientia simpliciter speculatiua: quia est
eo<lb ed="#V" n="39" break="no"/>rum quae non sunt opera nostra nec nostre dispositiones: et hoc propter scire non
<lb ed="#V" n="40"/>propter operari. Unde Aui. primo meta. c. primo dicit sic. speculatiue sunt
<lb ed="#V" n="41"/>ille in quibus quaerit perfici vertus anime speculatia per acquisitionem
intelli<lb ed="#V" n="42" break="no"/>gentie in effectu: per adeptionem scientie imaginatiue et
credi<lb ed="#V" n="43" break="no"/>tiue de rebus que non sunt nostra opera nec nostre dispositiones.
In<lb ed="#V" n="44" break="no"/>his ergo finis est certitudo scientie et opinionis: et scientia simpliciter
<lb ed="#V" n="45"/>praectica est eorum quae sunt nostra opera vel nostre dispositiones: et hoc propter
<lb ed="#V" n="46"/>operationem. Unde Auicena primo meta. sue. c. primo dicit quod praectice sut
<lb ed="#V" n="47"/>ille in quibus primum quarit perfici virtus anime speculatiua per
adep<lb ed="#V" n="48" break="no"/>tionem scientie imaginatiue et creditiue de rebus quae sunt nostra
<lb ed="#V" n="49"/>opera. ad hoc vt secundario proueniat perfectio virtutis practice in
<lb ed="#V" n="50"/>materia et finis: et similiter in scientia pure praectica: nunc autem ita est quod
<lb ed="#V" n="51"/>quamuis sacra scriptura principalius tractet de rebus non
opera<lb ed="#V" n="52" break="no"/>bilibus per nos: tamen quia tam de istis quam de illis tractat
principa<lb ed="#V" n="53" break="no"/>liu propter operationem extendendo nomen opositionis ad actionem
vo<lb ed="#V" n="54" break="no"/>luntatis interiorem: quam propter cognitionem: ideo omnibus computatis magis
<lb ed="#V" n="55"/>debet dici praectica quam speculatiua. Finis enim non accidentalis
<lb ed="#V" n="56"/>quem constituit intentio considerantis: sed essentialis quam principalius
<lb ed="#V" n="57"/>respicit scientia quantum est ex parte sua: magis est considerandus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1150">
<lb ed="#V" n="58"/>Ad iudicandum scientiam speculatiuam vel practicam quam materia. Unde
<lb ed="#V" n="59"/>philosophus 2o meta. speculatiuam et practica distinguit penes
fi<lb ed="#V" n="60" break="no"/>nem. d. quod theotur finis est veritas et practice oposimus quod autem
<lb ed="#V" n="61"/>magis sit propter oporsitionem quam propter cognitionem patet: et per ea que in ea
tra<lb ed="#V" n="62" break="no"/>moribus: sic ergo duo considerantur in scientia pure speculatiua scilicet
<lb ed="#V" n="63"/>ctantur et ex modo tractandi. quia ea que ibi tractantur magitui
na<lb ed="#V" n="64" break="no"/>ta sunt excitare affectionem quam illuminare cognitionem: quamuis
<lb ed="#V" n="65"/>nata sint vtrumque facem: quia que in ea tractantur principaliter
de<lb ed="#V" n="66" break="no"/>deo sunt maxime amabilia. et modus procedendi est
exor<lb ed="#V" n="67" break="no"/>tatius vt plurimum quia vt plurimum procedit vt praecipiendo vel pro-
<!--00017.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="68"/>hibendo vel comminando vel promissionibus alliciendo vivel
exim<lb ed="#V" n="69" break="no"/>pla inducendo vel veritatemmo pla cen ti simpliciter narrando
<lb ed="#V" n="70"/>quamuis interdum est procedat arguendo. Et sic patet quod modus
<lb ed="#V" n="71"/>vt plurimum maxime natus est excitare affectionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1188">
<lb ed="#V" n="72"/>Ad illud quod priater. in oppositum per Boetm dico quod
<lb ed="#V" n="73"/>per theosus mintelligebat mathematicam quae
<lb ed="#V" n="74"/>dicebatur theous philosophorum: et illa scientia speculatiua est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1197">
¶ Ad
il<lb ed="#V" n="75" break="no"/>lud quod artr. 2o dico quod quamuis hec scientia principalius tractet de
<lb ed="#V" n="76"/>deo qui non est res operabilis per nos quam de operabilibus per nos:
<lb ed="#V" n="77"/>tamen principalius tractat de deo propter dilectionem quam propter
cogni<lb ed="#V" n="78" break="no"/>tionem: quia ipse qui hanc scientiam inspirauit plus acceptat a
no<lb ed="#V" n="79" break="no"/>bis diligi quam cognosci. et ideo voluit in hac scientia tradi illa
po<lb ed="#V" n="80" break="no"/>tissime que maxinie nata sunt in cordibus nostris diuinam
<lb ed="#V" n="81"/>excitare dilectionem: et est per modum maxime dilectionis
<lb ed="#V" n="82"/>excitatiuum: et sic vides quod de materia speculabili potest esse
consi<lb ed="#V" n="83" break="no"/>deratio sub tali ratione: et propter talem finem quodscientia magis est
pra<lb ed="#V" n="84" break="no"/>ctica quam speculatiua sicut econtra de materia praectica posset esse
consi<lb ed="#V" n="85" break="no"/>deratio sub tali ratione: et per talem modum. et propter talem finem quod
<lb ed="#V" n="86"/>magis esset scientia speculatiua quam practica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1226">
¶ Ad illud quod
<lb ed="#V" n="87"/>artur 3o dico quod auctoritas domini in Ioanne intelligitur de cognitione in
<lb ed="#V" n="88"/>quantum dilectionem includit: quia illa cognitio que est in vita
<lb ed="#V" n="89"/>eterna est cognitio perfecta. Et secundum quod dicit. b. Augustinus libro 8e
<lb ed="#V" n="90"/>q. q. 35. nullum bonum perfecte noscitur quod non perfecte amatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1237">
<lb ed="#V" n="91"/>¶ Ad quartum potest dici quod fides magis est hitus praecticus
<lb ed="#V" n="92"/>quam speculatiuus extendendo praxim ad dilectionem. Unde
vi<lb ed="#V" n="93" break="no"/>demus quodioper fidem credimus que credimus non vt in credendo
<lb ed="#V" n="94"/>sistamus sed vt credita diligamus: et per dilectionem tendamus
<lb ed="#V" n="95"/>in id quod credimus: et est fides est in intellectu inquantum est
<lb ed="#V" n="96"/>mobilis a voluntate quod hitui speclaratiuo non competit.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-a00504-Dd1e1254">
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e1256">Quaestio 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1258">
<lb ed="#V" n="97"/>CSinenio d.
<lb ed="#V" n="98"/>QUinto queritur vtrum hec scienta sit alis
no<lb ed="#V" n="99" break="no"/>bilior. Et videtur quod non. quia certitudo
<lb ed="#V" n="100"/>pertinet ad dignitatem scientie: sed alique alie sunt
<lb ed="#V" n="101"/>certiores ista: quia de principiis earum non potest dubita-
<lb ed="#V" n="102"/>ri: ergo alique alie sunt nobiliores ista.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1274">
¶ Item secundum quod potest
<lb ed="#V" n="103"/>trahi ex sententia philosophi primo philosophic. ad philosophiam primam pertinet probare
<lb ed="#V" n="104"/>printia naturalis philosophie: sed ista non probat printia naturalis philosophie: ergo non est
<lb ed="#V" n="105"/>prima: sed si non est primo non est aliis nobilior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1283">
¶ Item illa scientia quae
<lb ed="#V" n="106"/>non potest dici sapientia non est omnibus aliis dignior: quia sapientia
estdi<lb ed="#V" n="107" break="no"/>gnior scientia. Unde philosophus 6 ethic. c. 8. dicit quod sapientia est caput
<lb ed="#V" n="108"/>scientiarum: sed ista scientia non potest vere dici sapientia: quia secundum quod dicit
<lb ed="#V" n="109"/>philosophus primo meta. sapientia causa fuiipsius et gratia sciendi: non gratia
euenien<lb ed="#V" n="110" break="no"/>tium eligibilis est: ista autem eligibilis est euenientium gratia: quia
<lb ed="#V" n="111"/>propter praxim vt in praecedenti quaestione declaratum est: ergo non est
<lb ed="#V" n="112"/>aliis dignior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1301">
¶ Item illa scientia que est omnibus aliis nobilior
<lb ed="#V" n="113"/>est vniversalis et prima: sed hec non est talis: quia non est de ente vniversali et
prame<lb ed="#V" n="114" break="no"/>quod estens est commune enti creato et increato communitate
ana<lb ed="#V" n="115" break="no"/>logice: sed est de deo vt ostendetur quaestione sequenti.
<lb ed="#V" n="116"/>Cotra pertura dicit sic. super omnium gentium literas omnia
si<lb ed="#V" n="117" break="no"/>tum t um u tumes libusm lim.
<lb ed="#V" n="118"/>bi genera ingeniorum huanorum diuina excellens aucte sbiecit.
<lb ed="#V" n="119"/>ergo etc.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1320">
¶ Item Augustinus in 2o eplula ad Uolusianum non multum
<lb ed="#V" n="120"/>post principium dicit sic. Tanta est christianorum profunditas litterarum
<lb ed="#V" n="121"/>vt in eis quottidie proficerem si eas solas ob ineunte
pue<lb ed="#V" n="122" break="no"/>ritia vsque ad decrepitam senectutem maximo ocio: summo
<lb ed="#V" n="123"/>studio meliore ingenio conarer addiscem: videtur ergo velle quod
<lb ed="#V" n="124"/>sit omnibus aliis profundior: sed talis est omnibus aliis dignior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1333">
<lb ed="#V" n="125"/>Respondeo am practicis quam speeulatiuis: excepta
scia<lb ed="#V" n="126" break="no"/>eres et tt itum alibum aibus
<lb ed="#V" n="127"/>dei et beatorum quod aut sit nobilior omibus speculatiuis patet: quia
<lb ed="#V" n="128"/>vna scientia speculatiua est alia dignior: aut quia certior: aut
<lb ed="#V" n="129"/>quia de meliori et mirabiliori subiecto secundum philosophum in primo de anima.
<lb ed="#V" n="130"/>Hec autem scientia omnibus aliis est certior quantum est ex parte sua
<lb ed="#V" n="131"/>quia alie scientie suam habent certitudinem ex naturali lumine rationis
hu<lb ed="#V" n="132" break="no"/>mane: quam circa conclusiones contingit deficere. Hec autem scientia
<lb ed="#V" n="133"/>het certitudinem ex lumine diuine scientie que errare non
<lb ed="#V" n="134"/>potest nec circa principia nec circa conclusiones quascumque. Est
<!--00018.xml-->
<pb ed="#V" n="3-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>etiam de meliori et mirabiliori subiecto: quia vt in sequenti quaestione
<lb ed="#V" n="2"/>ostendetur est de ipso deo sub ratione qua ens summe perfectu
ma<lb ed="#V" n="3" break="no"/>xime quantum ad ea quae de ipso facultatem naturalis rationis
transcen<lb ed="#V" n="4" break="no"/>dunt: si autem aliqua alia scientia considerat de deo hoc est tantummodo quantum
<lb ed="#V" n="5"/>ad ea qe de ipso possunt inuestigari lumine naturali. et est inquantum
<lb ed="#V" n="6"/>ipse deus se hebet secundum aliquam habitudinem rationis ad ens
quodana<lb ed="#V" n="7" break="no"/>logice dicitur de creatore et creaturis. sic enim metaphysica
<lb ed="#V" n="8"/>tractat de deo: quia est de ente secundum quod ens. secundum quod videtur
velle<lb ed="#V" n="9" break="no"/>philosophus. 4. meta. et Aui. primo meta. sue. c. primi et deus est quoddam ens
<lb ed="#V" n="10"/>sic ergovidem quod ista scientia tractat de deo sub ratione nobiliori
quam<lb ed="#V" n="11" break="no"/>metaphysica: quia ens summe perfectum est nobilior ratio quam ens in
<lb ed="#V" n="12"/>quantum ens: et est sub ratione mirabiliori: quia ea que non sunt
<lb ed="#V" n="13"/>nata cognosci de deo a creatura nisi per reuelationem:
mira<lb ed="#V" n="14" break="no"/>biliora sunt quam ea que possunt cognosci de deo per
inuestigatio<lb ed="#V" n="15" break="no"/>nem in naturali lumine factam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1396">
¶ Est est ista scientia nobilior omnibus
<lb ed="#V" n="16"/>scientiis aliis praecticis: quia scientiarum praecticarum illa est dignior ad
<lb ed="#V" n="17"/>cuius finem finis alterius ordinatur: sicut ciuilis militari. Nam
<lb ed="#V" n="18"/>bonus exercitus ordinatur ad bonum ciuitatis: et ita finis scientie
<lb ed="#V" n="19"/>militaris ordinatur ad finem scientie ciuilis. Unde philosophus primo ethic. c.
<lb ed="#V" n="20"/>primo dicit sic. Uidemus autem et praeciosissimas virtutes id est scientiarum
<lb ed="#V" n="21"/>sub hac existentes: vtputa militarem: economicam: rethoricam.
<lb ed="#V" n="22"/>Finis autem sacre scripture est eterna felicitas: ad quam si
<lb ed="#V" n="23"/>cut ad finem vltimum ordinantur sines omnium scientiarum praecticarum:
<lb ed="#V" n="24"/>est ergo dignior omnibus aliis: quapropter omnes alie scientie
vocari<lb ed="#V" n="25" break="no"/>possunt ancille istius. Unde de ista scientia potest exponi quodscribitur
<lb ed="#V" n="26"/>prouer. 9. misit ancillas suas vocater ad artem id est ad alias scientias
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1422">
<lb ed="#V" n="27"/>Ad illud quod per arguebatur in oppositum dico quod
ina<lb ed="#V" n="28" break="no"/>seu die aliis vtlels certior est simpliciter:
<lb ed="#V" n="29"/>quamuis alique alie certiores sint secundum quid scilicet per comparationem
<lb ed="#V" n="30"/>ad debilitatem intellectus nostri: eo quod sicut dicit philosophus. 2. meta.
<lb ed="#V" n="31"/>Sicut nycticoracis oculi se habent ad lucem diei: sic et anime
<lb ed="#V" n="32"/>nostre intellectus ad ea que sunt omnium nature materifestissima. Et
<lb ed="#V" n="33"/>secundum philosophum primo phy. nihil prohibet aliquid esse notius simpliciter
mi<lb ed="#V" n="34" break="no"/>nus tamen notum quo ad nos. Certitudo autem que est
certi<lb ed="#V" n="35" break="no"/>tudo simpliciter reddit scientiam nobiliorem quam certitudo que est
<lb ed="#V" n="36"/>secundum quid. Hoc autem est quo ad nos.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1446">
¶ Ad 2m argumentum dicendum quod
<lb ed="#V" n="37"/>hec scientia habet iudicare de omnibus aliis scientiis et de principiis ea
<lb ed="#V" n="38"/>rum eo quod considerat causam altissimam et sub altissima ratione.
<lb ed="#V" n="39"/>Unde quicquid in aliis scientiis inuenitur huic scientie repugnans
<lb ed="#V" n="40"/>iudicandum est esse falsum. Unde apostolus iest ad cor. X. in persona
<lb ed="#V" n="41"/>sui et sanctorum theologorum dicit. Consilia destruentem et omnium
<lb ed="#V" n="42"/>altitudinum extollentem se aduersum scientiam dei.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1462">
¶ Per hanc
<lb ed="#V" n="43"/>etiam scientiam possunt probari aliarum scientiarum printia eo modo quo probatio
<lb ed="#V" n="44"/>nem recipiut: et multo excellentius quam per quancumque aliam scientiam.
<lb ed="#V" n="45"/>Unde istud principium naturalis philosophie quod quantitas est aliud
reale<lb ed="#V" n="46" break="no"/>praementum a praemento substantiae: numquam ita efficaciter probari posset
<lb ed="#V" n="47"/>per metaphysicam sicut per vnum de principiis ho scientie: hoc est per
<lb ed="#V" n="48"/>vnum articulum fidei quo credimus in sacramento altaris.
Quan<lb ed="#V" n="49" break="no"/>titatem panis sine substantia panis remanere que in corpus domini
<lb ed="#V" n="50"/>nostri Iesu christi transbsata est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1483">
¶ Ad 3m dicendum quod ista scientia est
<lb ed="#V" n="51"/>sapientia. Unde Deutis 4 de ipsa sapientia dicitur. Hec est videtura sapientiae.
<lb ed="#V" n="52"/>intellectus coram popotluris. Unde et sibi conueniunt conditiones sapientie.
<lb ed="#V" n="53"/>docet enim omnia scire vt contingit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1492">
¶ Item tractat de his quae
<lb ed="#V" n="54"/>sunt valde difficilia homini ad cornscendum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1497">
¶ Item est
certis<lb ed="#V" n="55" break="no"/>sima simpliciter vt ante dictum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1502">
¶ Item considerat causam
sim<lb ed="#V" n="56" break="no"/>pliciter altissimam et sub ratione altissima.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1507">
¶ Item est
ma<lb ed="#V" n="57" break="no"/>xime sui gratia: quia non ordinatur ad res temporales vt ad finem:
<lb ed="#V" n="58"/>sed directe ad eternam felicitatem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1514">
¶ Item principalior est aliis
<lb ed="#V" n="59"/>scientiis et alie sunt subseruientis ei.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1520">
¶ Istas autem sex condi
<lb ed="#V" n="60"/>tiones ponit philosophus de sapiente primo meta. Cum ergo dicebas in
ar<lb ed="#V" n="61" break="no"/>gumento quod sapientia est sui gratia non intendebat philosophus excludem
<lb ed="#V" n="62"/>quin sit propter felicitatem. quia secundum Auic. primo meta. sue. c. 3. omnes
sci<lb ed="#V" n="63" break="no"/>entie ordinantur ad eternam felicitatem. sed ista magis de
pro<lb ed="#V" n="64" break="no"/>piquo et specialius. sed intendebat philosophus dicem quod sapientia non est
eli<lb ed="#V" n="65" break="no"/>gibilis principaliter propter temporalem vtilitatem: nec propter istas
operatio<lb ed="#V" n="66" break="no"/>nes exteriores sicut propter principalem finem. et ego non dico quod
<lb ed="#V" n="67"/>ista scientia sit eligibilis propter res temporales: neque propter istas opera
<!--00018.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="68"/>tiones exteriores: sicut propter principalem finem. sed propter dei
cogno<lb ed="#V" n="69" break="no"/>nem et dilectionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1549">
¶ Ad 4m dicendum quod hec scientia est vniversalis et
prae<lb ed="#V" n="70" break="no"/>ma: quia est sicut de subiecto de ente simpliciter primo quod est substantia
increa<lb ed="#V" n="71" break="no"/>ta. Et sicut dicit philosophus. 6 meta. scientia de substantia simpliciter primo vniversalis
<lb ed="#V" n="72"/>et primo talis enim substantia quamuis non sit vniversalis in praedicando: tamen est
<lb ed="#V" n="73"/>vniversalis in causando et in apprehendendo in se: superexcellenti modo
<lb ed="#V" n="74"/>perfectiones omnium entium. Unde ad scientiam que est de tali substantia
per<lb ed="#V" n="75" break="no"/>tinet considerare de omni ente in operationem ad illam substantiam et
<lb ed="#V" n="76"/>propter eam: et ideo quamuis metaphysica sit sicut de subito de ente
<lb ed="#V" n="77"/>secundum quod ens: non propter hoc est vniversalior nec prior quam ista: immo minus
<lb ed="#V" n="78"/>est vniversalis et posterior: quia non considerat nisi de ente
considera<lb ed="#V" n="79" break="no"/>bili in lumine naturali. hoc autem de ente considerabili lumine
naturali<lb ed="#V" n="80" break="no"/>et supernaturali quamuis principalius de considerabili lumine supernaturali.
<lb ed="#V" n="81"/>praeoritas est entis secundum quod ens est prioritas secundum nostram rationem
<lb ed="#V" n="82"/>intelligendi: sed omne ens aliud ab ente quod est subiectum in
hac<lb ed="#V" n="83" break="no"/>scientia est realiter posterius eo.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-a00504-Dd1e1583">
<head xml:id="kzz7yh-a00504-Hd1e1585">Quaestio 6</head>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1587">
¶ Questio. vi.
<lb ed="#V" n="84"/>Exto queritur vtrum deus sit subientum in hac scientia.
<lb ed="#V" n="85"/>Et videtur quod non. quia secundum philosophum. 2. physi.
<lb ed="#V" n="86"/>materia non coinicidit cum efficiente neque cum forma neque
<lb ed="#V" n="87"/>cum fine. sed deus est causa efficiens principalis ho scientie et
<lb ed="#V" n="88"/>Afinis eius. Unde Eccl. g3. consumatio sermonum ipse
<lb ed="#V" n="89"/>est: ergo non est in hac scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1603">
¶ Item secundum philosophum primo poste. de
<lb ed="#V" n="90"/>subiecto. oportet praecognoscere quid est et quia est. sed secundum Dam. libro 2.
<lb ed="#V" n="91"/>c. 4. de deo dicere quid est secundum subiectum impossibile est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1610">
¶ Item
<lb ed="#V" n="92"/>nulla scientia inquirit esse sui subiteanti: sed supponit per auctoritatem ante
al<lb ed="#V" n="93" break="no"/>legatam de prae poste. sed in hac scientia inquiritur an deus sit. quia secundum
<lb ed="#V" n="94"/>Aui. primo meta. sue. c. primi esse dei inqueri debet in aliqua scientia et non
<lb ed="#V" n="95"/>est alia in qua ita debeat inquiri vel possit cum sit
altissi<lb ed="#V" n="96" break="no"/>ma. ergo deus non est subiecntum in ea.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1623">
¶ Item secundum philosophum 3o meta.
<lb ed="#V" n="97"/>de singulari non est scientia. sed deus est quid singulare: ergo
de<lb ed="#V" n="98" break="no"/>ipso nulla potest esse scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1631">
¶ Item Hug. in prologo super
an<lb ed="#V" n="99" break="no"/>gelicam hierar. dicit quod opera restaurationis sunt materiam
diui<lb ed="#V" n="100" break="no"/>narum scripturarum. et etiam quaedam glo. in printia psalterii dicit quod
<lb ed="#V" n="101"/>materia theo est totus christus scilicet sponsus et sponsa. Et Aug. primo de
<lb ed="#V" n="102"/>doc. christiana parum post principium videtur velle quod theous sit
<lb ed="#V" n="103"/>de rebus et signis: que si vera sunt deus non est subiectum in
<lb ed="#V" n="104"/>hac scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1647">
¶ Item vt supraedictum est ista scientia magis est
pra<lb ed="#V" n="105" break="no"/>ctica quam speculatiua extendendo praxim ad operationem
vo<lb ed="#V" n="106" break="no"/>luntatis interiorem. sed si deus esset subiectum in ea magis esset
spe<lb ed="#V" n="107" break="no"/>culatiua quam practica: quia deus non dependet ex ope nostro: ergo
<lb ed="#V" n="108"/>cum finis scientie proximus sit cognitio subiti scientie esset spen
<lb ed="#V" n="109"/>non tantummodo ratione subitanti: sed est ratione finis: et ita spiepitu simpliciter.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1660">
<lb ed="#V" n="110"/>Contra Go. 3 de tri. c prim dicit quod theous est
abstra<lb ed="#V" n="111" break="no"/>cta sine motum aiqui sepabilis. nam dei substantia et
<lb ed="#V" n="112"/>materia et motu caret. ergo videtur velle quod deus sit subiecntum
in<lb ed="#V" n="113" break="no"/>hac scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1671">
¶ Item sicut se hebet habitus ad obiectum: ita
vi<lb ed="#V" n="114" break="no"/>detur se hebere scientia ad subiectum. sed illud assignatur per se obiectum
<lb ed="#V" n="115"/>alicuius habitus sub cuius ratione omnia que cadunt sub illo
habi<lb ed="#V" n="116" break="no"/>tu referuntur ad ipsum habitum quapropter dicimus quod per se
<lb ed="#V" n="117"/>obiectum charitatis est ipse deus: quia quicquid charitas diligit
<lb ed="#V" n="118"/>diligit propter deum: ergo similiter illud est subiectum in scientia ratione cuius
<lb ed="#V" n="119"/>tractantur omnia de quibus illa scientia considerat. sed omnia que
consideran<lb ed="#V" n="120" break="no"/>tur in sacra scriptura considerantur aut inquantum
comprehen<lb ed="#V" n="121" break="no"/>duntur infra diuinam perfectionem: aut inquantum sunt dei
effe<lb ed="#V" n="122" break="no"/>ctus: ergo deus est subiectum in theoi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1693">
¶ Item theo dicitur a
<lb ed="#V" n="123"/>theos quod est deus: et logos quod est sermo: quasi sermo de
<lb ed="#V" n="124"/>deo: deus ergo est subiectum in ea.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1700">
<lb ed="#V" n="125"/>Respondeo quod deus est subendum in hac sctia: quamuis et
<lb ed="#V" n="126"/>principalius consideret illud quod de
<lb ed="#V" n="127"/>ipso non est cognoscibile per naturalis rationis inuestigationem. et
<lb ed="#V" n="128"/>hoc declaro sic. secundum enim quod potest trahi ex dictis philosophi primo postt.
<lb ed="#V" n="129"/>illud est subitantum in scientia cuius per se proprietates considerat. Sed
sacra<lb ed="#V" n="130" break="no"/>scriptura considerat per se dei proprietates et dei oporsitiones: ergo deus
<lb ed="#V" n="131"/>est subieacntui ea. Minor declaratur sic. in sacra enim scriptura
agi<lb ed="#V" n="132" break="no"/>tur de deo secundum rationem sue naturalis perfectionis et inquantum eius.
<lb ed="#V" n="133"/>perfectio relucet in operibus conditionis et administrationis
<lb ed="#V" n="134"/>et restaurationis et sanctificationis et retributionis. Ad
<!--00019.xml-->
<pb ed="#V" n="4-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>que sex possunt reduci omnia que considerantur in sacra scriptura
<lb ed="#V" n="2"/>quia infra diuinam perfectionem comprehenduntur attributa diuine
<lb ed="#V" n="3"/>essentie personarum emanationes et personarum proprietates. In
operi<lb ed="#V" n="4" break="no"/>bous conditionis comprehenduntur creatus creatorum: distinctio et
di<lb ed="#V" n="5" break="no"/>stinctorum ordinatio.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1743">
¶ In operibus restauritonis etm multa
opera<lb ed="#V" n="6" break="no"/>comprehenduntur: quia figurata fuit in veteris legis et sacramentorum
<lb ed="#V" n="7"/>veterum institutione. init iata in filii dei incarnatione. permota
<lb ed="#V" n="8"/>in noue legis datione. completa in christi passione. paucis
ho<lb ed="#V" n="9" break="no"/>minibus manifestata in resurrectione: et aliquibus angelis in
<lb ed="#V" n="10"/>ascensione: et toti mundo in euangelium per discipulos
praedica<lb ed="#V" n="11" break="no"/>tione: quia vt dicit psalm. In omnem terram exiuit sonus eorum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1759">
<lb ed="#V" n="12"/>¶ In operibus etiam sanctificationis intelligo virtutum infusionem et
<lb ed="#V" n="13"/>sacramentorum noue legis susceptionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1766">
¶ In operibus est
retribu<lb ed="#V" n="14" break="no"/>tionis continetur tanquam priuia et extremi iudicii examinatio:
<lb ed="#V" n="15"/>continetur est ibi reproborum damnatio: sed principaliter electorum
<lb ed="#V" n="16"/>glalificatio: et sic ostensum est quomodo omnia que considerantur in
sacra<lb ed="#V" n="17" break="no"/>scriptura: aut spectant ad dei intrinsecausa perfectionem: aut ad
<lb ed="#V" n="18"/>refulgentiam sue perfectionis per multiplicem eius opositionem: quia per
<lb ed="#V" n="19"/>quandam appropriationem potentia maxime relucet in
crea<lb ed="#V" n="20" break="no"/>tione: sapientia in admistratione: misericordia in restauritione
<lb ed="#V" n="21"/>et sanctificatione: iustitia in reproborum damnatione: et bonitatis
<lb ed="#V" n="22"/>affluentia maxime in electorum glificatione. Hoc idem etiam
<lb ed="#V" n="23"/>declaro per rationem aliam sic: tota scientia virtualiter est in principiis:
<lb ed="#V" n="24"/>sed articuli fidei sunt printia hoscientie. ergo tota ista scientia virtualiter est
<lb ed="#V" n="25"/>in articulis fidei. Illud ergo quod est subiectum articulorum est subiectum
<lb ed="#V" n="26"/>hoscientie. sed deus est subiectum articulorum fidei. quod patet quia si de
singu<lb ed="#V" n="27" break="no"/>lis articulis formes enunciationes deus erit subiectum in qualibet
<lb ed="#V" n="28"/>illarum verbi gratia. si de primo articulo quem apposuit Petrus in
<lb ed="#V" n="29"/>symbolo qui est. Credo in deum. pimo omnip. creatorem celi. et ter.
<lb ed="#V" n="30"/>formes enunciationem deus erit subiectum in ea: dicendo deus est
pater<lb ed="#V" n="31" break="no"/>omnip. creator celi et ter. Similiter de 2o articulo quem apposuit
<lb ed="#V" n="32"/>Ioannes qui est in Iesum christum fi. eius vnia. do. nosterm: si fiet enum
<lb ed="#V" n="33"/>ciatio deus erit subiectum in ea: dicendo deus est filius etc. Et similiter
<lb ed="#V" n="34"/>de aliis articulis patet ergo quod deus est subiectum in hac scientia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1814">
<lb ed="#V" n="35"/>Ad primum in oppositum cum diti quomam non conicidit
<lb ed="#V" n="36"/>cumnleti: dixo iper lieiligi de
ma<lb ed="#V" n="37" break="no"/>que est subiectum tramsmutationis: quia talis ma dicit quid possibi
<lb ed="#V" n="38"/>le ordinatum ad finem. de subiecto autem consideraitionis non hebet
verita<lb ed="#V" n="39" break="no"/>tem. tale autem est subiectum scientie: et ideo non est inconueniens: immo
val<lb ed="#V" n="40" break="no"/>de conueniens quod deus sit subiectum et finis ho scientie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-a00504-d1e1830">
¶ Ad 2m cum dicitur
<lb ed="#V" n="41"/>quod de subiecto opertet cognoscere quid est etc. dico quod illud
intelligen<lb ed="#V" n="42" break="no"/>dum est de quid est quod dicitur per nomen: de deo autem scimus quid est
<lb ed="#V" n="43"/>quod dicitur per nomen: quia quamuis nesciamus perfecte quid est deus:
sci<lb ed="#V" n="44" break="no"/>mus tamen aliquo modo in generali quid deus est per suas operationes