-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f106172.xml
337 lines (337 loc) · 19.7 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f106172.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 1</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 1</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="149-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f106172"><!-- l2d37a1 -->
<head xml:id="kzz7yh-f106172-Hd1e101">Articulus 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e103">
¶
Cir<lb ed="#V" n="35" break="no"/>ca primum queruntur duo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e108">
¶ Primo vtrum actio: mala
<lb ed="#V" n="36"/>que peccatum est sit natura aliqua.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e113">
¶ Secundo vtrum
principa<lb ed="#V" n="37" break="no"/>lius dicatur malum de culpa quam de pena.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f106172-Dd1e118">
<head xml:id="kzz7yh-f106172-Hd1e120">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e122">
Quaestio I.
<lb ed="#V" n="38"/>PRimo ostendo quod actio
mala<lb ed="#V" n="39" break="no"/>que peccatum
<lb ed="#V" n="40"/>est non est natura aliqua. Boe. de consolus lib. 4.
<lb ed="#V" n="41"/>non multum post principium dicit quod esse est quod
or<lb ed="#V" n="42" break="no"/>dinem retinet seruatque naturam: sed mala actio non retinet
<lb ed="#V" n="43"/>ordinem: nec seruat naturam: ergo non est aliquod ens.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e138">
¶ Item
<lb ed="#V" n="44"/>Augu. hyponosticon responsione quarta. Omne malum
<lb ed="#V" n="45"/>natura non est: sed actus accidens ex defectu boni. Actus ergo
<lb ed="#V" n="46"/>malus natura non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e147">
¶ Item nulla natura corrumpit naturam a qua
prin<lb ed="#V" n="47" break="no"/>cipiatur: sed mala actio corrumpit naturam male agentis
dimi<lb ed="#V" n="48" break="no"/>nuendo naturalem eius aptitudinem ad virtutem: ergo non
<lb ed="#V" n="49"/>est aliqua natura.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e156">
¶ Item Aug. 5 libro de trinitate. cap. 4. di.
<lb ed="#V" n="50"/>cit quod anima minus viuit: cum desipit. Sed secundum philosophum. 2.
<lb ed="#V" n="51"/>de anima. viuere viuentibus est esse: ergo anima minus
<lb ed="#V" n="52"/>est cum desipit. Sed per rem que est natura subiectum eius
<lb ed="#V" n="53"/>non minus est: ergo desipere et alie actiones male natura non sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e168">
<lb ed="#V" n="54"/>Contra actio mala est in vno decem
predicamento<lb ed="#V" n="55" break="no"/>rum scilicet in predicamento actionis. Sed illa
<lb ed="#V" n="56"/>decem predicamenta sunt decem post rerum genera: ergo
<lb ed="#V" n="57"/>actio mala res est aliqua et natura.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e179">
¶ Item illud quod non est
<lb ed="#V" n="58"/>aliqua natura nullum effectum naturale producit: sed actio
ma<lb ed="#V" n="59" break="no"/>la vtpote fornicaria effectum naturalem producit scilicet prolem:
er<lb ed="#V" n="60" break="no"/>go talis actio est aliqua natura.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e188">
<lb ed="#V" n="61"/>Respondeo quod de actione mala possumus lou
<lb ed="#V" n="62"/>dupliciter. Aut sub ratione qua mala: aut
<lb ed="#V" n="63"/>sub ratione qua actio. Primo modo non est. natura aliqua
<lb ed="#V" n="64"/>sed carentia boni debiti in actione. Superius enim
osten<lb ed="#V" n="65" break="no"/>sum est: quod malum sub rationem qua malum non est natura aliqua.
<lb ed="#V" n="66"/>Secundo modo extendendo nomen nature ad omnem essentiam
<lb ed="#V" n="67"/>sic dico quod est natura aliqua: dicit enim tem positiuam.
<!--00312.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e210">
<lb ed="#V" n="68"/>Ad primum in oppositum dicendum quod ibi Doe. lo
<lb ed="#V" n="69"/>quitur de bene esse: et bene verum
<lb ed="#V" n="70"/>est: quod tale ens non est actio mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e219">
¶ Uel potest dici quod
ac<lb ed="#V" n="71" break="no"/>tio mala: et si inquantum mala non remaneat ordinem: nec
<lb ed="#V" n="72"/>seruet naturam: tamen inquantum est actio sibi conuenit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e226">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="73"/>secundum dicendum quod in illo verbo accipitur natura non pro quacumque
<lb ed="#V" n="74"/>essentia: sed pro essentia que est substantia cui principalius
con<lb ed="#V" n="75" break="no"/>uenit nomen nature quam accidentibus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e236">
¶ Ad tertium dicendum quod
<lb ed="#V" n="76"/>mala actio non corrumpit naturam a qua principiatur: non enum
<lb ed="#V" n="77"/>principiatur a naturali aptitudine ad virtutem quam
dimi<lb ed="#V" n="78" break="no"/>nuit: sed a potentia voluntatis quam nec corrumpit nec
dimi<lb ed="#V" n="79" break="no"/>nuit. Et preterea corrumpere bonum sibi conuenit sub ratione
<lb ed="#V" n="80"/>qua mala non sub ratione qua actio tantum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e249">
¶ Ad quartum cum
<lb ed="#V" n="81"/>dicitur quod anima minus viuit cum desipit etc. Dico quod hoc
<lb ed="#V" n="82"/>non intelligitur quantum ad primum actum vite: sed quantum
<lb ed="#V" n="83"/>ad secundos.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e258">
¶ Uel potest dici quod ibi loquitur de viuere in
<lb ed="#V" n="84"/>genere moris: quod est bene viuere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e263">
¶ Argumenta ad
par<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tem aliam procedunt de actione mala sub ratione qua
<lb ed="#V" n="86"/>actio est.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f106172-Dd1e272">
<head xml:id="kzz7yh-f106172-Hd1e274">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e276">
Questio. II.
<lb ed="#V" n="87"/>SEcundo queritur vtrum principalius
<lb ed="#V" n="88"/>dicatur malum de culpa quam der
<lb ed="#V" n="89"/>pena. Et videtur quod non. Sicut se habet meritum
<lb ed="#V" n="90"/>ad premium: sic culpa ad penam: et sicut duo prima
<lb ed="#V" n="91"/>se habent ad bonum: sic duo secunda ad malum: sed bonum
prin<lb ed="#V" n="92" break="no"/>cipalius dicitur de premio quam de merito: ergo et malum
principa<lb ed="#V" n="93" break="no"/>lius dicitur de pena quam de culpa.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e294">
¶ Item malum principalius dicitur
<lb ed="#V" n="94"/>de corruptione substantie: quam accidentis: quia bonu
principa<lb ed="#V" n="95" break="no"/>lius dicitur de substantia quam de accidente: sed per culpam
inquan<lb ed="#V" n="96" break="no"/>tum culpa est: non fit corruptio in homine nisi quantum ad
<lb ed="#V" n="97"/>secundum esse: quod est accidens: per multas autem penas sit
corru<lb ed="#V" n="98" break="no"/>ptio in homine quantum ad primum esse substantie: ergo multis
<lb ed="#V" n="99"/>penis principalius conuenit ratio mali quam ipsi culpe.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e310">
¶ Item
<lb ed="#V" n="100"/>secundum philosophum id est poster. propter quod vnumquodque tale et illud magis
<lb ed="#V" n="101"/>sed culpa fugienda est propter eternam penam: ergo pena
eter<lb ed="#V" n="102" break="no"/>na magis est fugienda: sed ei quod est magis fugiendum
princi<lb ed="#V" n="103" break="no"/>palius conuenit ratio mali: ergo principalius conuenit
pe<lb ed="#V" n="104" break="no"/>ne eterne quam culpe.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e323">
¶ Item damnari peius est quam non esse
<lb ed="#V" n="105"/>vnde de iuda qui erat damnandus. Dicitur Matth. 26.
me<lb ed="#V" n="106" break="no"/>lius erar illi si natus non fuisset homo ille: sed non esse peius
<lb ed="#V" n="107"/>est quam peccare: quia nihil relinquit de naturali aptitudine
<lb ed="#V" n="108"/>ad virtutem: peccatum autem aliquid relinquit de illa vt
su<lb ed="#V" n="109" break="no"/>perius ostensum est: ergo a primo pena eterna peior est quam
<lb ed="#V" n="110"/>peccatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e340">
¶ Item peccatu non est malum nisi quia nocet: nec
<lb ed="#V" n="111"/>nocet: nisi quia corrupit bonum: vnde Aug. in Ench. 5. cap.
<lb ed="#V" n="112"/>dicit si nullo bono priuat non nocet: nocet autem adimendo
<lb ed="#V" n="113"/>bonum: sed corruptio boni per peccatum facta: pena est:
er<lb ed="#V" n="114" break="no"/>go a primo peccatum: non est malum: nisi quia est causa alicuius
pe<lb ed="#V" n="115" break="no"/>ne: et si sic alicui pene principalius conuenit ratio mali quam peccato.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e353">
<lb ed="#V" n="116"/>Contra Diony. de diui. nomi. cap. 4 puntri non est
<lb ed="#V" n="117"/>malum: sed fieri pena dignum: ergo
principa<lb ed="#V" n="118" break="no"/>lius dicitur malum de culpa: per quam homo efficitur
di<lb ed="#V" n="119" break="no"/>gnus pena quam de pena.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e364">
¶ Item Aug. 4. libro de ciui. cap.
<lb ed="#V" n="120"/>2. dicit quod mala morum vel sola mala vel maxima
deputan<lb ed="#V" n="121" break="no"/>da sunt: sed mala morum sunt peccata: ergo peccata maxima
<lb ed="#V" n="122"/>mala sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e373">
¶ Item in eodem cap. dicit quod stulti sola mala
<lb ed="#V" n="123"/>corporis externarumque rerum perpeti exhorrent que plerum
<lb ed="#V" n="124"/>qua patiuntur et boni: illa vero mala: non dico patientur: sed
<lb ed="#V" n="125"/>libenter habent: quibus ipsi sunt mali: per illa mala
no<lb ed="#V" n="126" break="no"/>tans mala culpe. Cum ergo propter malum pene: non sit
homo<lb ed="#V" n="127" break="no"/>malus: sed propter malum culpe: vt predictus textus insinuat
<lb ed="#V" n="128"/>maius malum est culpa quam pena.
<lb ed="#V" n="129"/>deto
i<lb ed="#V" n="130" break="no"/>lo culpe quam de malo pene.
Opti<lb ed="#V" n="131" break="no"/>mum enim hominis bonum: maxime consistit in perfecto
<lb ed="#V" n="132"/>actu intellectus et voluntatis: quia in hoc consistit hominis
<lb ed="#V" n="133"/>beatitudo: ergo maximum hominis malum: consistit in
de<lb ed="#V" n="134" break="no"/>fectiuo actu intellectus et voluntatis. Sed defectiuus actus
<lb ed="#V" n="135"/>voluntatis peccatum est: ergo maximum hominis malum
<!--00313.xml-->
<pb ed="#V" n="150-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>peccatum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e412">
¶ Preterea pena sub ratione qua pena est
<lb ed="#V" n="2"/>a deo: culpa sub ratione qua culpa non est a deo: sed in
effe<lb ed="#V" n="3" break="no"/>ctu est aliqua similitudo sue cause: quia sicut dicit Diony.
<lb ed="#V" n="4"/>2. cap. de diui. no. causatiua habent causalium receptas
ima<lb ed="#V" n="5" break="no"/>gines: ergo in pena sub ratione qua pena est aliqua
parti<lb ed="#V" n="6" break="no"/>cipatio bonitatis: in culpa autem sub ratione qua culpa
<lb ed="#V" n="7"/>nulla est. Unde Aug. id est tractatum super Ioan. Exponens
il<lb ed="#V" n="8" break="no"/>lud verbum Ioan id est Sine ipso factum est nihil: vult quod per
ni<lb ed="#V" n="9" break="no"/>hil intelligatur peccatum: ergo principalius conuenit ratio
<lb ed="#V" n="10"/>mali culpe quampene.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e434">
¶ Preterea malum pene directe
op<lb ed="#V" n="11" break="no"/>ponitur bono creature inquantum per ipsam priuatur
ali<lb ed="#V" n="12" break="no"/>quo bono temporali: sicut per destructionem oculorum
priua<lb ed="#V" n="13" break="no"/>tur visu: vel inquantum est in creatura carentia quedam
bo<lb ed="#V" n="14" break="no"/>ni perpetui: vt est carentia visionis dei. Malum vero
cul<lb ed="#V" n="15" break="no"/>pe directe contrariatur diuino honori auo deus est hono
<lb ed="#V" n="16"/>randus secundum se: et diuino amori: quo amandus est secundum se: sed
<lb ed="#V" n="17"/>peius est esse contra deum secundum se: quam contra aliquam
partici<lb ed="#V" n="18" break="no"/>pationem eius in creatura: ergo longe maius malum est
cul<lb ed="#V" n="19" break="no"/>pa quam pena.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e457">
¶ Preterea bonum creature consistit maxime
<lb ed="#V" n="20"/>in debito eius ordine ad vltimum finem. Malum ergo quod
<lb ed="#V" n="21"/>magis contrariatur huic ordini maius est. Sed culpa
ma<lb ed="#V" n="22" break="no"/>gis contrariatur huic ordini quam pena: quia culpa
formali<lb ed="#V" n="23" break="no"/>ter est deordinatio ab vltimo sine: per penam autem magis
<lb ed="#V" n="24"/>ordinatur creatura ad vltimum finem: quam deordinetur. Unde
<lb ed="#V" n="25"/>deordinatus per culpam ordinatur per penam: ergo cul
<lb ed="#V" n="26"/>pa longe maius malum est quam pena. Unde tanta est
gra<lb ed="#V" n="27" break="no"/>uitas mali culpe: quod dicit Ansels id est libo cur deus homo cap.
<lb ed="#V" n="28"/>2I quod pro conseruanda tota creatura: nihil deberem facere
<lb ed="#V" n="29"/>contra voluntatem dei: etiam si plures essent mundi
pleni<lb ed="#V" n="30" break="no"/>creaturis: sicut iste est: et si in infinito numero multiplica
<lb ed="#V" n="31"/>rentur: et similiter mihi ostenderentur: id ipsum
respon<lb ed="#V" n="32" break="no"/>derem et hanc responsionem factam in forma discipuli:
<lb ed="#V" n="33"/>Ansel. in forma Magistri approbat statiem dicens
discipu<lb ed="#V" n="34" break="no"/>lo nihil rectius potes.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e492">
<lb ed="#V" n="35"/>Ad primum in oppositum dicendum quod meritum et
pre<lb ed="#V" n="36" break="no"/>mium aliter se habent ad bonum quam
<lb ed="#V" n="37"/>pena et culpa ad malum: premium enim importat
perfectio<lb ed="#V" n="38" break="no"/>rem coniunctionem cum deo quam meritum. Unde addit aliquam
<lb ed="#V" n="39"/>rationem boni super meritum. Culpa vero importat
maio<lb ed="#V" n="40" break="no"/>rem deordinationem: et elongationem a sine quam pena: et ideo
<lb ed="#V" n="41"/>plus importat de ratione mali quam pena.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e510">
¶ Ad secundum dicendum quod
<lb ed="#V" n="42"/>bona spiritualia moralia et bona disponentia ad ea quorum
cor<lb ed="#V" n="43" break="no"/>ruptio est per culpam maiora bona sunt quam substantia
corpo<lb ed="#V" n="44" break="no"/>ris et aliqua solatia anime que corrumpuntur per penam.
<lb ed="#V" n="45"/>substantia enim anime per aliquam penam non corrumpitur.
<lb ed="#V" n="46"/>Non est autem inconueniens dicere aliqua accidentia esse
no<lb ed="#V" n="47" break="no"/>biliora quam aliquas substantias: maxime quantum ad rationem
<lb ed="#V" n="48"/>faciendi pertingere ad vltimum finem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e528">
¶ Ad tertium dicendum
<lb ed="#V" n="49"/>quod culpa non est principaliter fugienda: propter penam: sed
<lb ed="#V" n="50"/>consequenter: fugienda est enim principaliter propter diuinum
<lb ed="#V" n="51"/>bonorem et amorem. illud autem verbum philosophi: propter quod
vnun<lb ed="#V" n="52" break="no"/>quodque tale: et illud magis: intelligendum est de eo: propter
<lb ed="#V" n="53"/>quod illud est principaliter tale non ex consequenti.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e541">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="54"/>quartum dicendum quod non intendebat saluator dicere quod melius
<lb ed="#V" n="55"/>fuisset iude non esse: quam damnari habendo aspectum ad penam
<lb ed="#V" n="56"/>tantum. Sed habendo aspectum ad culpam eius que delenda
<lb ed="#V" n="57"/>non erat: sed permansura in pena eterna.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e552">
¶ Preterea cum
<lb ed="#V" n="58"/>dicitur quod non esse peius est quam peccare. Dico quod falsum est
<lb ed="#V" n="59"/>quia in non esse non est malum: neque bonum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106172-d1e560">
¶ Ad quintum
<lb ed="#V" n="60"/>dicendum quod si per actum peccati nulla corruptio
remane<lb ed="#V" n="61" break="no"/>ret in anima post eius actum nec aliqua obligatio ad
pe<lb ed="#V" n="62" break="no"/>nam. Adhuc peccatum quamdiu duraret in anima esset
quod<lb ed="#V" n="63" break="no"/>dam anime nocumentum inquantum est quedam
deordina<lb ed="#V" n="64" break="no"/>tio anime ab vltimo fine. Unde peccatum sub ratione qua
<lb ed="#V" n="65"/>peccatum: nocumentum est et causa nocumenti quod est pena.
<lb ed="#V" n="66"/>Unde sicut maior est calor in igne: quam calor causatus in
ae<lb ed="#V" n="67" break="no"/>re per ipsum: ita maius est nocumentum quod est peccatum
<lb ed="#V" n="68"/>quam nocumentum pene: cuius peccatum est causa.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>