-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f106909.xml
313 lines (313 loc) · 19 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f106909.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 3</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 3</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="150-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f106909"><!-- l2d37a3 -->
<head xml:id="kzz7yh-f106909-Hd1e101">Articulus 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e103">
<lb ed="#V" n="17"/>Consequenter queritur de tertio
prin<lb ed="#V" n="18" break="no"/>cipali. Et circa hoc
<lb ed="#V" n="19"/>queruntur duo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e112">
¶ Primo vtrum actio
ma<lb ed="#V" n="20" break="no"/>la inquantum mala sit a deo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e117">
¶ Secundo vtrum
<lb ed="#V" n="21"/>locutio falsa: inquantum falsa sit a deo.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f106909-Dd1e122">
<head xml:id="kzz7yh-f106909-Hd1e124">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e126">
Quaestio
<lb ed="#V" n="22"/>PRimo ostendo quod actio
mala<lb ed="#V" n="23" break="no"/>inquantum
ma<lb ed="#V" n="24" break="no"/>la sit a deo. Quia actio sub ratione que mala non dicitur
<lb ed="#V" n="25"/>esse ab homine: nisi quia facit actionem cui accidit
<lb ed="#V" n="26"/>malitia. Sed deus facit illam eandem actionem cui accidit
<lb ed="#V" n="27"/>malitia: ergo vere potest dici esse a deo sub ratione qua mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e142">
<lb ed="#V" n="28"/>¶ Item si sint aliqua duo: quorum vnum non possit fieri
<lb ed="#V" n="29"/>sine alio: qui facit vnum cooperatur ad alterius factionem
<lb ed="#V" n="30"/>Sed malitia in actione non posset fieri nisi fieret ipsa actio.
<lb ed="#V" n="31"/>ergo cum deus faciat ipsam actionem cooperatur ad
factio<lb ed="#V" n="32" break="no"/>nem malitie in actione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e155">
¶ Item qui scienter facit
actio<lb ed="#V" n="33" break="no"/>nem inseparabilem a malitia: per consequens videtur
au<lb ed="#V" n="34" break="no"/>ctor esse malitie. Sed quedam sunt actiones inseparabiles
<lb ed="#V" n="35"/>a malitia: dicit enim philosophus in ethicis lib. 2. cap. 6 quod quaedam
<lb ed="#V" n="36"/>mox nominata coniuncta sunt malo: ergo cum omnis actio:
<lb ed="#V" n="37"/>vt prius ostensum est: sit a deo: deus est auctor malitie
in<lb ed="#V" n="38" break="no"/>aliqua actione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e171">
¶ Item malitia est in actione ex sui
rela<lb ed="#V" n="39" break="no"/>tione ad indebitum finem. Sed talis relatio a deo est: cum
<lb ed="#V" n="40"/>sit res positiua: ergo malitia actionis a deo est. 3.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e179">
<lb ed="#V" n="41"/>Contra Aug. in lib. 83. q. q. 21. dicit quod deus non est
<lb ed="#V" n="42"/>causa deficiendi id est tendendi ad non esse: qui
<lb ed="#V" n="43"/>vt ita dicam essendi causa est: cum ergo malitia actionis
<lb ed="#V" n="44"/>sit defectus in actione actio inquantum mala a deo non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e190">
<lb ed="#V" n="45"/>¶ Item deus cum sit iustus iudex: non punit hominem pro
<lb ed="#V" n="46"/>eo quod ipsemet deus facit. Sed deus punit hominem
pro<lb ed="#V" n="47" break="no"/>actione: inquantum mala: ergo deus non facit actionem
<lb ed="#V" n="48"/>malam sub ratione qua est mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e201">
<lb ed="#V" n="49"/>Respondeo quod actio mala sub ratione qua
ma<lb ed="#V" n="50" break="no"/>la non est a deo: quia sub ratione qua
<lb ed="#V" n="51"/>mala est in ea defectus debite entitatis: et vtilitatis et
de<lb ed="#V" n="52" break="no"/>biti ordinis. Sed omnipotentie dei repugnat deficere
in<lb ed="#V" n="53" break="no"/>sua actione: sue sapientie repugnat facere aliquid inutile
<lb ed="#V" n="54"/>Et sue bonitati repugnat aliquid inordinatum facere: et
<lb ed="#V" n="55"/>ideo sicut deus non potest non esse omnipotens: et
omnisci<lb ed="#V" n="56" break="no"/>ens et summe bonus: ita non potest esse causa male
volunta<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tis ipsius hominis sub ratione qua mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e223">
¶ Preterea secundum
<lb ed="#V" n="58"/>Diony. 2. cap. de diui. no. effectus habet aliquam
simili<lb ed="#V" n="59" break="no"/>tudinem sue cause. Sed nullus effectus potest esse
simi<lb ed="#V" n="60" break="no"/>lis deo ratione alicuius defectibilitatis: quia in deo
nul<lb ed="#V" n="61" break="no"/>la defectibilitas est: ergo a deo nulla est actio: inquantum
<lb ed="#V" n="62"/>defectuosa: ergo nec inquantum mala: quia actio non est mala
<lb ed="#V" n="63"/>nisi inquantum deficit a bono debito.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e239">
<lb ed="#V" n="64"/>Ad primum in oppositum cum dicitur quod actio
<lb ed="#V" n="65"/>sub ratione qua mala non dicitur
<lb ed="#V" n="66"/>esse ab homine nisi quia facit actionem cui accidit
mali<lb ed="#V" n="67" break="no"/>tia. Dico quod falsum est: sed addendum est quod ab actione non
<lb ed="#V" n="68"/>excludit malitiam per appositionem boni debiti in actione
<!--00314.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>quod facere potest et facere tenetur. Deus autem non tenetur
<lb ed="#V" n="70"/>prohibere malitiam ab actione: quia iuste potest permittere
<lb ed="#V" n="71"/>mala fieri: vt superius lib id est ostensum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e263">
¶ Ad secundum
<lb ed="#V" n="72"/>cum dicitur quod si sint aliqua duo quorum vnum non possit
fie<lb ed="#V" n="73" break="no"/>ri sine alio: qui facit vnum cooperatur ad alterius factio
<lb ed="#V" n="74"/>nem etc. Dico quod verum est sic intelligendo quod neutrum eorum
<lb ed="#V" n="75"/>sine alio possit fieri: sed quamuis malitia que est in actione:
<lb ed="#V" n="76"/>non potuisset fieri sine actione: tamen illa actio fieri potuisset
<lb ed="#V" n="77"/>sine malitia. Uerbi gratia. in actione de qua minime
vi<lb ed="#V" n="78" break="no"/>detur velle malum deo quod est deum odire: ipsa actio ratione
<lb ed="#V" n="79"/>essentie: non plus dicit quam velle malum. Sed velle malum
<lb ed="#V" n="80"/>potest esse sine malitia: sicut cum homo vult malum illi qui
<lb ed="#V" n="81"/>est dignus malo. Odire autem deum dicit ipsam actionem
<lb ed="#V" n="82"/>cum sua deformitate: et ideo a malitia separari non potest.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e290">
<lb ed="#V" n="83"/>¶ Dicunt tamen aliqui quod maior argumenti est falsa de
<lb ed="#V" n="84"/>agente per imperium voluntatis: quia voluntas potest
di<lb ed="#V" n="85" break="no"/>stinguere inter illa que in re sunt insepaerabilia. Potest enim
<lb ed="#V" n="86"/>contingere quod vir habens filium valentem nollet illum non
<lb ed="#V" n="87"/>habuisse: et tamen non placet sibi virginitatem amisisse: deus
<lb ed="#V" n="88"/>autem operatur per imperium voluntatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e306">
¶ Ad tertium
<lb ed="#V" n="89"/>dicendum quod ille actiones que mox nominate coniuncte sunt
<lb ed="#V" n="90"/>malo non nominant essentias actionum tantum. Sed nominant
<lb ed="#V" n="91"/>actionum essentias et deformitates earum. Sicut sunt
forni<lb ed="#V" n="92" break="no"/>cari et mentiri: fornicari enim non tantum dicit concubitum
viri<lb ed="#V" n="93" break="no"/>et mulieris: qui est tota essentia actionis fornicarie: sed etiam
<lb ed="#V" n="94"/>carentiam debiti obiecti talis actus: hoc est carentiam
vxo<lb ed="#V" n="95" break="no"/>ris proprie. Similiter mentiri non tantum dicit affirmare
ali<lb ed="#V" n="96" break="no"/>quid de aliquo vel negare in quo consistit tota essentia
il<lb ed="#V" n="97" break="no"/>lius actus: qui est mendacium: sed carentiam realis
cor<lb ed="#V" n="98" break="no"/>respondentie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e330">
¶ Ad quartum dicendum quod relatio ad
inde<lb ed="#V" n="99" break="no"/>bitum finem: non tantum dicit relationem: sed etiam deformita
<lb ed="#V" n="100"/>tem relationis ratione indebiti finis: que quidem deformi
<lb ed="#V" n="101"/>tas a deo non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e339">
¶ Uel potest dici quod relatio actionis ad
<lb ed="#V" n="102"/>finem indebiti: ideo est mala: quod non est ad finem debitum: a deo
<lb ed="#V" n="103"/>non est: quia non habet nisi causam deficientem
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f106909-Dd1e348">
<head xml:id="kzz7yh-f106909-Hd1e350">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e352">
Quaestio II.
<lb ed="#V" n="104"/>Secundo queritur vtrum
enun<lb ed="#V" n="105" break="no"/>ciatio
fal<lb ed="#V" n="106" break="no"/>sa inquantum falsa sit a deo. Et videtur quod sic:
<lb ed="#V" n="107"/>Quia illud est a deo quod non potest fieri nisi per
<lb ed="#V" n="108"/>deum. Sed demonstrato aliquo homine peccatore: illa enum
<lb ed="#V" n="109"/>ciatio qua peccator enunciatur falsificari non potest: nisi e
<lb ed="#V" n="110"/>deum: quia nullus alius a deo sibi iustitiam potest dare:
er<lb ed="#V" n="111" break="no"/>go videtur quod postquam iustificatus est falsitas
enunciatio<lb ed="#V" n="112" break="no"/>nis qua enunciatur peccator a deo est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e374">
¶ Item quicquid
<lb ed="#V" n="113"/>est causa cause est causa causati. Sed conuenientia rerum quae
<lb ed="#V" n="114"/>a deo est: causa est falsitatis in negatiua enunciatione:
er<lb ed="#V" n="115" break="no"/>go falsitas enunciationis negatiue a deo est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e383">
¶ Item
vtrun<lb ed="#V" n="116" break="no"/>quam contrariorum dicit aliquam naturam positiuam. Sed verum
<lb ed="#V" n="117"/>et falsum sunt contraria: ergo falsitas dicit aliquam naturam
<lb ed="#V" n="118"/>positiuam: sed omne quod dicit naturam positiuam est a deo:
<lb ed="#V" n="119"/>ergo falsitas enunciationis a deo est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e394">
¶ Item. 3. Re. vlt.
<lb ed="#V" n="120"/>dicit deus spiritui mendaci egredere et facita: dixerat enim
<lb ed="#V" n="121"/>ille spiritus quod per mendacium deciperet regem israel: ergo
vi<lb ed="#V" n="122" break="no"/>detur quod illud mendacium quod dixerunt falsi prophete regi istul
<lb ed="#V" n="123"/>per suggestionem mendacis spiritus a deo fuerit imperatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e406">
<lb ed="#V" n="124"/>Contra ens et verum conuertuntur: sed omne quod est a
<lb ed="#V" n="125"/>deo habet aliquam entitatem: ergo et aliquam
<lb ed="#V" n="126"/>veritatem: sid in falsitate nulla est veritas: ergo falsitas enum
<lb ed="#V" n="127"/>ciationis a deo non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e417">
¶ Item a deo non potest esse
priua<lb ed="#V" n="128" break="no"/>tio bonitatis: quia est summe bonus: ergo nec priuatio
ve<lb ed="#V" n="129" break="no"/>ritatis cum sit summe verus: sed falsitas est priuatio
veri<lb ed="#V" n="130" break="no"/>tatis ergo a deo non est falsitas enunciationis: nec esse potest.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e426">
<lb ed="#V" n="131"/>Respondeo quod enunciatio falsa inquantum
fal<lb ed="#V" n="132" break="no"/>sa non est a deo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e433">
¶ Ad cuius
intel<lb ed="#V" n="133" break="no"/>ligentiam sciendum quod secundum Ansel. lib. de veritate. cap. secundo
<lb ed="#V" n="134"/>Alia est rectitudo et veritas enunciationis: quia signt ad quod
<lb ed="#V" n="135"/>signandum facta est. Alia vero quia signt quod accepit
significa<lb ed="#V" n="136" break="no"/>re. Hanc enim secundam veritatem semper habet. Aliam ve¬
<!--00315.xml-->
<pb ed="#V" n="151-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>ro non semper: quia istam habet naturaliter: aliam habet
<lb ed="#V" n="2"/>accidentaliter: et secundum vsum. Carentia autem prime veritatis
<lb ed="#V" n="3"/>in enunciatione falsitas est. Contingit ergo considerari ipsam
<lb ed="#V" n="4"/>enunciationem inquantum est essentia quedam: et sic a deo est
<lb ed="#V" n="5"/>quia a deo sunt illi termini: et compositio terminorum: etiam et
<lb ed="#V" n="6"/>quantum ad suam veritatem naturalem: que consistit in hoc quod
<lb ed="#V" n="7"/>significat illud quod accepit significare: et sic etiam a deo. Con
<lb ed="#V" n="8"/>tingit etiam in enunciatione falsa considerare priuationem
<lb ed="#V" n="9"/>illius veritatis accidentalis: quae veritas consistit in hoc quod
signifi<lb ed="#V" n="10" break="no"/>cat id ad quod significandum facta est: et ratione huius priua
<lb ed="#V" n="11"/>tionis: a deo non est: quia non habet causam efficientem: sed
defi<lb ed="#V" n="12" break="no"/>cientem. Cum ergo priuatio talis veritatis sit falsitas
in<lb ed="#V" n="13" break="no"/>enunciatione: sequitur quod enunciatio falsa: inquantum
<lb ed="#V" n="14"/>falsa a deo non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e481">
<lb ed="#V" n="15"/>Ad primum in oppositum cum dicitur quod
de<lb ed="#V" n="16" break="no"/>monstrato homine peccatore: illa
<lb ed="#V" n="17"/>enunciatio qua enunciatur peccator falsificari non
po<lb ed="#V" n="18" break="no"/>test nisi per deum etc. Dico quod non est verum: quamuis
<lb ed="#V" n="19"/>enim deus iustificet peccatorem: non tamen falsificat
<lb ed="#V" n="20"/>enunciationem. Sed homo qui enunciat: non sicut est
<lb ed="#V" n="21"/>in re. Ueritas enim enunciationis supra ipsam
enuncia<lb ed="#V" n="22" break="no"/>tionem nihil videtur addere nisi relationem
conformi<lb ed="#V" n="23" break="no"/>tatis ad ipsam rem. Et falsitas carentiam conformitatis
<lb ed="#V" n="24"/>ad ipsam rem. Intellectus autem creatus causans
enun<lb ed="#V" n="25" break="no"/>ciationem causat conformitatem eius ad rem vel carentiam
<lb ed="#V" n="26"/>conformitatis: et ipsam carentiam causat ex sui defectibilita
<lb ed="#V" n="27"/>te. Ueritas ergo vel falsitas in enunciatione sunt ab
intel<lb ed="#V" n="28" break="no"/>lectu creato enunciante: quamuis ad hoc requiratur quod ita res
<lb ed="#V" n="29"/>se habeat vel non habeat: quia relatio non tantum requirit
subie<lb ed="#V" n="30" break="no"/>ctum in quo sit: sed terminum respectu cuius sit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e518">
¶ Ad se
<lb ed="#V" n="31"/>cundum cum dicitur quod conuenientia rerum que a deo est causa est
fal<lb ed="#V" n="32" break="no"/>sitatis in negatiua enunciatione etc. Dico quod falsum est:
im<lb ed="#V" n="33" break="no"/>mo ille qui enunciat non secundum quod est in re: sicut ille qui de
<lb ed="#V" n="34"/>struit albedinem in aliqua re ca est carentie similitudinis
<lb ed="#V" n="35"/>ipsius ad aliam rem albam. Nec potest vere dici illa res
al<lb ed="#V" n="36" break="no"/>ba causa carentie conformitatis: que est in re non alba ad eam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e535">
<lb ed="#V" n="37"/>¶ Ad tertium soluendum est per interemptionem minoris
<lb ed="#V" n="38"/>primi syllogismi. falsitas enim enunciationis nihil positi
<lb ed="#V" n="39"/>uum importat formaliter. Est enim carentia conformitatis
<lb ed="#V" n="40"/>in enunciatione ad ipsam rem. Si enim aliquam naturam
<lb ed="#V" n="41"/>positiuam importaret a deo esset.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f106909-d1e548">
¶ Ad quartum dicendum
<lb ed="#V" n="42"/>quod illud verbum egredere et fac: ita exponi debet: aut
permis<lb ed="#V" n="43" break="no"/>siue: aut enunciatiue non imperatiue. Sicut etiam res propositio
<lb ed="#V" n="44"/>sita per modum enunciationis intelligitur prohibitiue: cum
<lb ed="#V" n="45"/>dicitur Exond. 20. Non habebis deos alienos coram
me<lb ed="#V" n="46" break="no"/>idest precipio quod non habeas.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>