-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f38947.xml
974 lines (974 loc) · 63.7 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f38947.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 1</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 1</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="54-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f38947"><!-- l2d14a1 -->
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e101">Articulus 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e103">
¶ Circa primum que
<lb ed="#V" n="44"/>runtur sex.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e108">
¶ Primo vtrum caelum crystallinum sit nature
<lb ed="#V" n="45"/>aquee
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e113">
¶ Secundo vtrum moueatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e115">
¶ Tertio vtrum
fir<lb ed="#V" n="46" break="no"/>mamentum sit nature ignee
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e121">
¶ Quarto vtrum habeat
sphe<lb ed="#V" n="47" break="no"/>ricam figuram.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e126">
¶ Quinto vtrum habeat dextram et si
<lb ed="#V" n="48"/>nistram
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e131">
¶ Sexto vtrum moueatur ab intelligentia
crea<lb ed="#V" n="49" break="no"/>ta aut per suam naturalem formam.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f38947-Dd1e136">
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e138">Quaestio 1</head>
<head type="question-title">Utrum caelum chrystallinum sit nature aque</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e140">
<lb ed="#V" n="50"/>¶ Questio I.
<lb ed="#V" n="51"/>PRimo ostendo quod caelum
chrystal<lb ed="#V" n="52" break="no"/>linum dictu sit
na<lb ed="#V" n="53" break="no"/>ture aque. Quia in scriptura inter caelum
empy<lb ed="#V" n="54" break="no"/>reum et firmamentum nullum corpus dicitur esse
<lb ed="#V" n="55"/>nisi aque que super celos sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e156">
¶ Item Augustinus 27. quaestione. ad
<lb ed="#V" n="56"/>Orosium. Quomodo quale sed sint aque ille quas
scriptu<lb ed="#V" n="57" break="no"/>ra docet super celos esse easdem ibi minime dubitemus:
si<lb ed="#V" n="58" break="no"/>cut enim nubes iste que vtique aque sunt feruntur super ae
<lb ed="#V" n="59"/>ra quod est tertium elementum: ita fieri posse arbitror vt aque
<lb ed="#V" n="60"/>tenues atque subtiles ferantur supra caelum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e169">
¶ Item secundum philosophum
<lb ed="#V" n="61"/>8. phy. homn est minor mundus. Sed in homine membrum
<lb ed="#V" n="62"/>frigidum et humidum hoc est cerebrum est in superiori parte. ergo
<lb ed="#V" n="63"/>a simili in maiori mundo elementum frigidum et humidum quod
<lb ed="#V" n="64"/>est aqua est in superiori parte.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e180">
<!--00122.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="65"/>Contra Aug. 13. confes. quasi inter principium et medium
<lb ed="#V" n="66"/>sunt alie aque super hoc firmamentum
cre<lb ed="#V" n="67" break="no"/>do immortales et a terrena corruptione secrete. Cum ergo
<lb ed="#V" n="68"/>natura aque sit corruptibilis. Uidetur quod illud caelum quod
<lb ed="#V" n="69"/>dicitur crystallinum vel aqueum non vere sit nature aquee.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e199">
<lb ed="#V" n="70"/>¶ Item secundum philosophum id est celi et mundi. vbi est motus totius ignis
<lb ed="#V" n="71"/>illic scintille: et vbi est motus glebe vnius: ibi est motus
to<lb ed="#V" n="72" break="no"/>tius terre. Sed aqua naturaliter quiescit inferius: ergo si caelum
<lb ed="#V" n="73"/>quod dicitur crystallinum esset nature aquee violenter
quie<lb ed="#V" n="74" break="no"/>sceret superius: et violenter circulariter moueretur. Sed
<lb ed="#V" n="75"/>nullum violentum est perpetuum. Unde secundum philosophum. 2. celi et mundi.
<lb ed="#V" n="76"/>motus violentus non est sempiternus: ergo cum illud caelum
<lb ed="#V" n="77"/>erit perpetuo super firmamentum non est nature aquee vt videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e219">
<lb ed="#V" n="78"/>Ad istam quaestionem dixerunt aliqui quod ille aque
<lb ed="#V" n="79"/>que sunt super celos: non
<lb ed="#V" n="80"/>sunt aque corporales sed spirituales: ita quod per illas aquas
<lb ed="#V" n="81"/>intelligunt ipsam naturam angelorum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e230">
¶ Sed haec opinio falsa
<lb ed="#V" n="82"/>est: vnde quia Aug. huius opinionis fuisse videbatur. 13 libro
<lb ed="#V" n="83"/>confes. eam retractat 2 libro retractationum. cap. 6. Dicens sic. quod
<lb ed="#V" n="84"/>dixi firmamentum factum inter spirituales aquas superiores
<lb ed="#V" n="85"/>et corporales inferiores: non satis considerate dictum est: res
<lb ed="#V" n="86"/>autem in abdito est valde.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e243">
¶ Alii dixerunt illas esse aquas
<lb ed="#V" n="87"/>corporales et eiusdem nature cum istis aquis inferioribus. Sed
<lb ed="#V" n="88"/>per firmamentum de quo ibi loquitur scriptura
intellige<lb ed="#V" n="89" break="no"/>bant aerem medium inter aquas istas inferiores: et aquas
su<lb ed="#V" n="90" break="no"/>spensas in nebulis in loco nubium: dicentes aerem in scriptu
<lb ed="#V" n="91"/>ra caelum vocari cum dicitur: volucres celi: et istum aerem etiam
<lb ed="#V" n="92"/>dicebant esse firmamentum: quia interuallum eius diuidit
in<lb ed="#V" n="93" break="no"/>ter quosdam vapores aquarum et istas aquas que
corpulen<lb ed="#V" n="94" break="no"/>tius in terris fluitant.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e263">
¶ Hanc opinionem refert Aug. 2. lir.
<lb ed="#V" n="95"/>super Gen. non multum post principium. et dicit de hac
opi<lb ed="#V" n="96" break="no"/>nione: postea sic habeat diligentiam considerationemque laude
<lb ed="#V" n="97"/>dignissimam iudico: quod enim dixit neque contra fidem est: et in
<lb ed="#V" n="98"/>promptu proposito documento credi potest.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e274">
¶ Sed illa
opi<lb ed="#V" n="99" break="no"/>nio stare non potest: quia scriptura dicit illas aquas esse
sup<lb ed="#V" n="100" break="no"/>firmamentum quod secundo die factum est: et in quo quarta die
<lb ed="#V" n="101"/>luminaria facta sunt: hoc autem aer tertio die factus est: nec in ipso
<lb ed="#V" n="102"/>stelle posite sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e286">
¶ Alii dicunt quod sunt aque corporales
<lb ed="#V" n="103"/>eiusdem nature cum istas: et sunt super firmamentum: quod
secun<lb ed="#V" n="104" break="no"/>do die factum est. Cuius opinionis fuisse videtur Aug.
<lb ed="#V" n="105"/>vt patet 2 super Gen. quasi inter principium et medium: qui
<lb ed="#V" n="106"/>videtur velle quod sint ibi quasi vaporaliter suspense: ad
mo<lb ed="#V" n="107" break="no"/>dum quo videmus eas super istum aerem inferiorem in loco
<lb ed="#V" n="108"/>nubium: nec tendunt ad inferiora: sicut nec iste quamdiu
va<lb ed="#V" n="109" break="no"/>poraliter suspense sunt. Hug. etiam id est lib.o de sacra. par id est c. 20.
<lb ed="#V" n="110"/>dicit quod partim supra firmamentum partim infra earundem
<lb ed="#V" n="111"/>aquarum natura consistit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e308">
¶ Aliis autem videtur quod illud
ce<lb ed="#V" n="112" break="no"/>lum non sit nature aquee eiusdem speciei cum istis aquis: quia
<lb ed="#V" n="113"/>dicunt ipsi: hoc est ordo corporum mundi: vt corpora
nobi<lb ed="#V" n="114" break="no"/>liora situm habeant altiorem. Unde dicunt illud
caelum<lb ed="#V" n="115" break="no"/>nobilius esse quam firmamentum: et tamen ipsum vocari
no<lb ed="#V" n="116" break="no"/>mine aquarum: propter aliquas eius proprietates aliquibus
<lb ed="#V" n="117"/>proprietatibus aque consimiles: aqua enim est nature
perspi<lb ed="#V" n="118" break="no"/>cue frigide et humide formaliter et effectiue: etiam illud
ce<lb ed="#V" n="119" break="no"/>lum est perspicuum formaliter: frigidum autem et humidum
<lb ed="#V" n="120"/>effectiue: quamuis non formaliter. Unde virtus eius in istis
<lb ed="#V" n="121"/>inferioribus contemperat caliditatem et ficcitatem quam ad hoc
in<lb ed="#V" n="122" break="no"/>feriora influunt aliqua superiora corpora: et sphera ignis.
<!--TODO: paragraph split-->
<lb ed="#V" n="123"/>Qui vult tenere hanc vltimam opinionem:
po<lb ed="#V" n="124" break="no"/>test dicem ad argumentum
pri<lb ed="#V" n="125" break="no"/>mum in oppositum quod illud caelum inter empyreum et
fir<lb ed="#V" n="126" break="no"/>mamentum in scriptura nominatur nomine aquarum.
<lb ed="#V" n="127"/>pter conformitatem in proprietatibus predictis
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e345">
¶ Ad se.
<lb ed="#V" n="128"/>cundum dicendum: quod Augu. non dixit hoc asserendo quod ita sit
<lb ed="#V" n="129"/>sed quod ita potuit ese: nec ibi determinat quales sint ille aqua
<lb ed="#V" n="130"/>sed magis sub dubio relinquere videtur: quomodo ibi sint
<lb ed="#V" n="131"/>et quales sint.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e356">
¶ Ad tertium dicendum. quod non persona est
<lb ed="#V" n="132"/>simile deordinatione partium in maiori mundo et minoti
<!--00123.xml-->
<pb ed="#V" n="55-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>quia sn malori ordinantur secundum maiorem et minorem
nobi<lb ed="#V" n="2" break="no"/>litatem: quia ex hac ordinatione sit quedam influentiarum
<lb ed="#V" n="3"/>contemperantia homini vtilior et conuenientior. Si autem
<lb ed="#V" n="4"/>in minori mundo membrum nobilissimum quod est
cor<lb ed="#V" n="5" break="no"/>poneretur in parte superiori non esset conueniens
ordina<lb ed="#V" n="6" break="no"/>tio per comparationem ad actiones anime: cuius sunt
instru<lb ed="#V" n="7" break="no"/>menta. Quia tamen in ratione pro predicta opinione
sup<lb ed="#V" n="8" break="no"/>ponitur scilicet quod hoc est ordo corporum mundi: vt corpora nobilio
<lb ed="#V" n="9"/>ras situm habeant altiorem dubium est: quamuis enim corpus quintum
<lb ed="#V" n="10"/>nobilius sit elementis et altius: et inter elementa illud quod
<lb ed="#V" n="11"/>est nobilius sit altius: et inter spheras corporis quinti
no<lb ed="#V" n="12" break="no"/>bilissima sit altissima que est caelum empyreum: tamen
sphe<lb ed="#V" n="13" break="no"/>ra solis que est media inter spheras planetarum nobilior
<lb ed="#V" n="14"/>est vt multis videtur quam sphera cuiuscumque alterius
plane<lb ed="#V" n="15" break="no"/>te: cum sol inter omnes planetas nobilissimus videatur.
<!--TODO: add paragraph-->
<lb ed="#V" n="16"/>Qui vult tenere opinionem tertiam potest dicere ad
<lb ed="#V" n="17"/>argumenta ad aliam partem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e404">
<lb ed="#V" n="18"/>Ad primum quod forte Augustinus ibi: per illas
<lb ed="#V" n="19"/>aquas immortales intellexit
an<lb ed="#V" n="20" break="no"/>gelos: et quod hoc retractauit: vt dictum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e413">
¶ Ad secundum dicendum:
<lb ed="#V" n="21"/>quod elementum non mouetur naturaliter ad suum locum: nisi quia
<lb ed="#V" n="22"/>ibi est influentia corporum celestium in tali proportione quam
re<lb ed="#V" n="23" break="no"/>quirit natura illius elementi ad suam salutem: dicendum ergo
<lb ed="#V" n="24"/>quod sicut hoc inferius in loco aque est influentia corporum
ce<lb ed="#V" n="25" break="no"/>lestium in tali proportione in qua est saluatiua nature aquee:
<lb ed="#V" n="26"/>ita est in loco aquarum que super celos sunt: et ad hoc magis:
<lb ed="#V" n="27"/>vnde et ille aque puriores sunt quam iste quamuis eiusdem speciei: et
<lb ed="#V" n="28"/>ibi naturaliter sunt et conseruantur: sicut iste inferius.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f38947-Dd1e434">
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e436">Quaestio 2</head>
<head type="question-title">Utrum caelum crystallinum moveatur</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e438">
Quaesio II.
<lb ed="#V" n="29"/>SEcundo quaeritur vtrum caelum crystallinum
<lb ed="#V" n="30"/>moueatur. Et videtur quod non. quia caelum
<lb ed="#V" n="31"/>empyreum non est stellatum: ideo non mouetur: sed caelum
cry<lb ed="#V" n="32" break="no"/>stallinum non est stellatum: ergo non mouetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e449">
¶ Item
<lb ed="#V" n="33"/>primus motus debet esse mensura aliorum motuum secundum artem
philosophi<lb ed="#V" n="34" break="no"/>x. meta. Sed impossibile est motum corporis non stellati non
ma<lb ed="#V" n="35" break="no"/>nifesti sensui esse mensuram aliorum motuum: quia oportet mensuram esse
<lb ed="#V" n="36"/>creatam: ergo caelum crystallinum cum non sit nostro sensui
ma<lb ed="#V" n="37" break="no"/>nifestum: nec sit stellatum non mouetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e462">
¶ Item omnis motus est
<lb ed="#V" n="38"/>xropter acquisitionem perfectionis vel exclusionem
imperfe<lb ed="#V" n="39" break="no"/>ctionis in ipso mobili vel in aliquo alio. Sed caelum
cri<lb ed="#V" n="40" break="no"/>stallinum per motum non acquireret in se aliquam perfectionem
<lb ed="#V" n="41"/>nec a se excluderet aliquam imperfectionem. Sua enim
perfe<lb ed="#V" n="42" break="no"/>ctio incorruptibiliter est in eo: et habet omnem perfectionem quam potest
<lb ed="#V" n="43"/>habere per naturam: nec est per suum motum acquireretur in alio:
<lb ed="#V" n="44"/>aliqua perfectio vel excluderetur imperfectio: quia cum sit
vni<lb ed="#V" n="45" break="no"/>forme non aliter influeret motum quam non motum: quia a qualibet
<lb ed="#V" n="46"/>tius parte est influentia similis: ergo non mouetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e484">
<lb ed="#V" n="47"/>Contra Auic. 9. meta. cap. 3. supra spheram stellatam
<lb ed="#V" n="48"/>dicit esse spheram aliam quam vocat corpus vltimum
<lb ed="#V" n="49"/>et dicit illud moueri. Sed illa sphera que immediate est
su<lb ed="#V" n="50" break="no"/>pra stellatam est illud quod vocamus caelum crystallinum. ergo
<lb ed="#V" n="51"/>mouetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e498">
¶ Item est medius inter firmamentum et caelum
<lb ed="#V" n="52"/>empyreum: ergo debet participare aliquam vtriusque proprietatem.
<lb ed="#V" n="53"/>Sed caelum empyreu non est stellatum nec mouetur:
firmamen<lb ed="#V" n="54" break="no"/>tum est stellatum et mouetur. ergo cum caelum crystallinum non sit
<lb ed="#V" n="55"/>stellatum conueniens est quod moueatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e509">
<lb ed="#V" n="56"/>Respondeo quod caelum crystallinum mouetur: quod
proba<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tur auctoritate et ratione. Auctoritate sic. Auic.
<lb ed="#V" n="58"/>9. meta. cap. 2. Dicit quod primum ex separatis propriis est illud
<lb ed="#V" n="59"/>quod mouet ipsam prima: que secundum eum qui peritus est in scientiis
<lb ed="#V" n="60"/>quam docet Ptholemeus: est sphera preter spheram
stella<lb ed="#V" n="61" break="no"/>rum fixarum circundans eam non stellata. Illam autem spheram vocamus
<lb ed="#V" n="62"/>celum crystallinum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e527">
¶ Ad hoc etiam est ratio impossibile est eandem
sphe<lb ed="#V" n="63" break="no"/>ram motu proprio simul moueri ad oppositas partes positionis.
<lb ed="#V" n="64"/>Sed sphera stellarum fixarum proprio motu: mouetur ab
occiden<lb ed="#V" n="65" break="no"/>te in oriens in centum annis per gradum vnum: et tamen videmus
<lb ed="#V" n="66"/>eam moueri ab oriente in oecidens diurno motu: ergo oportet quod
<lb ed="#V" n="67"/>haec motus sit in ea per motum alterius sphere circundantis eam
<lb ed="#V" n="68"/>et eam motu suo reuoluentis. Sed illa sphera non est caelum em¬
<!--00123.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>pyreum: quia non mouetur. Cum ergo supra spheram stellarum
<lb ed="#V" n="70"/>fixarum non sint nisi duo celi scilicet crystallinum et empyreum. Conce
<lb ed="#V" n="71"/>dendum est quod sphera reuoluens per motum suum spheram
stel<lb ed="#V" n="72" break="no"/>larum fixarum ab oriente in occidens est celum crystallinum.
moue<lb ed="#V" n="73" break="no"/>tur ergo et ab oriente in occidens.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e558">
<lb ed="#V" n="74"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis caelum
<lb ed="#V" n="75"/>empyreum non sit stellatum nec
mo<lb ed="#V" n="76" break="no"/>ueatur: tamen ipsum non esse stellatum non est ratio quare non
mo<lb ed="#V" n="77" break="no"/>uetur. Sed huius ratio posita est supra dist. 2. q. primo tertii. arti.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e569">
<lb ed="#V" n="78"/>¶ Ad 2m cum dicitur: quod primus motus debet esse mesura aliorum
mo<lb ed="#V" n="79" break="no"/>tuum etc. Dico quod hoc debet intelligi de primo motu materifeste
no<lb ed="#V" n="80" break="no"/>bis noto existente in tali mobili: sicut in subiecto in quo sunt
<lb ed="#V" n="81"/>signa ad que anima respiciens potest in apprehensiones certas
di<lb ed="#V" n="82" break="no"/>stinctiones facere in illo motu: et per ipsum mensurare
du<lb ed="#V" n="83" break="no"/>rationes aliorum motuum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e585">
¶ Ad 3m dicendum: quod per hoc quod celum
<lb ed="#V" n="84"/>crystallinum motu suo reuoluit spheram stellatam et spheras
<lb ed="#V" n="85"/>vii. planetarum ab oriente in occidens: acquiritur per motum suum
<lb ed="#V" n="86"/>in corporibus inferioribus aliqua perfectio: et excluditur
ali<lb ed="#V" n="87" break="no"/>qua imperfectio.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e597">
¶ Preterea res vniformis aliquid potest
in<lb ed="#V" n="88" break="no"/>fluere per motum quod non influeret sine motu: quod patet per
col<lb ed="#V" n="89" break="no"/>lisionem fortem duorum lapidum qui supra corpora
homogenea<lb ed="#V" n="90" break="no"/>generatur ignis quandoque: qui tamen ex eorum coniunctione sine
mo<lb ed="#V" n="91" break="no"/>tu non generaretur.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f38947-Dd1e609">
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e611">Quaestio 3</head>
<head type="question-title">Utrum firmamentum sit nature ignee</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e613">
¶ Quaestio III.
<lb ed="#V" n="92"/>TErtio queritur vtrum
firma<lb ed="#V" n="93" break="no"/>mentum sit nature
<lb ed="#V" n="94"/>ignee: et videtur quod sic. Dam. libro 2. ca. 8. nisi
superiace<lb ed="#V" n="95" break="no"/>ret aqua inflammatum iam vtique esset a calore firma
<lb ed="#V" n="96"/>mentum: ergo non est nature incorruptibilis. Sed aut est nature
in<lb ed="#V" n="97" break="no"/>corruptilis autem ignee: ergo est ignee nature vt videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e629">
¶ Item
<lb ed="#V" n="98"/>Aug. 3. de libe. arbicurio inter principium et medium. In
corruptibi<lb ed="#V" n="99" break="no"/>libus lux tenet primum locum: per lucem intelligens ignem. Sed
<lb ed="#V" n="100"/>inter corpora nobis sensibilia firmamentum tenet primum
lo<lb ed="#V" n="101" break="no"/>cum: ergo est sphera ignis vt videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e640">
¶ Item Aug. 2. super Gen.
<lb ed="#V" n="102"/>non multum post principium: super aerem purus ignis esse dicitur
ce<lb ed="#V" n="103" break="no"/>lum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e647">
¶ Item Damas. libro 3. ca. i5. quorum natura eadem. Horum
<lb ed="#V" n="104"/>actio est eadem: et infra in eodem cap. vult quod natura cognoscitur
<lb ed="#V" n="105"/>per suam naturalem actionem. Sed ignis et firmamentum
conue<lb ed="#V" n="106" break="no"/>niunt in naturali actione que est calefacere et siccare: ergo
vi<lb ed="#V" n="107" break="no"/>detur quod firmamentum sit nature ignee.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e659">
<lb ed="#V" n="108"/>Contra philosophus primo celi et mundi. loquens de
firmamen<lb ed="#V" n="109" break="no"/>to dicit: quod corpori rotundo non est contrarium omnio.
<lb ed="#V" n="110"/>Sed igni contrariatur aqua: ergo non est nature ignee.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e668">
¶ Item
<lb ed="#V" n="111"/>philosophus eodem libro dicit: quod firmamentum non cadit sub
corruptio<lb ed="#V" n="112" break="no"/>ne. Sed quodlibet elementum est corruptibile secundum partem: ergo
<lb ed="#V" n="113"/>firmamentum non est alicuius elementaris nature.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e677">
<lb ed="#V" n="114"/>Ad istam quaestionem dixerunt aliqui: quod caelum
<lb ed="#V" n="115"/>est ignee nature. Est enim
<lb ed="#V" n="116"/>ignis in sua sphera: vt ipsi dicunt: non ponentes aliquam quantam
<lb ed="#V" n="117"/>naturam corpoream simplicem preter elementa. Cuius
opinio<lb ed="#V" n="118" break="no"/>nis videtur fuisse Marcianus in haec quod dicit quod mundus
con<lb ed="#V" n="119" break="no"/>stat ex quatuor elementis in modum sphere globatus non
<lb ed="#V" n="120"/>faciendo mnetionem de aliquo corpore quinto. Huius
opi<lb ed="#V" n="121" break="no"/>nionis videtur fuisse Plato in thymeo. Augustinus etiam dicit
<lb ed="#V" n="122"/>vnum verbum. x. de trini. cap. 7. in quo videtur abiicere
opi<lb ed="#V" n="123" break="no"/>nionem illorum qui ponunt nescio quod corpus quintum super ista
<lb ed="#V" n="124"/>notissima quatuor elementa. Sed haec opinio est contra philosophum
<lb ed="#V" n="125"/>et suum Commen. et contra Auic. et Algazelem: et quod maius est
con<lb ed="#V" n="126" break="no"/>tra rationem. Per naturam enim motus et influentie et
mix<lb ed="#V" n="127" break="no"/>tionis elementorum et saluationis eorum probari potest de
ne<lb ed="#V" n="128" break="no"/>cessitate quod celum non est alicuius elementaris nature.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e712">
¶ Per
<lb ed="#V" n="129"/>naturam motus sic arguitur: vnaqueque quatuor naturarum
<lb ed="#V" n="130"/>elementarium habet naturalem motum sibi proprium et
indire<lb ed="#V" n="131" break="no"/>ctum: et non est possibile vt vnum corpus habeat duos
mo<lb ed="#V" n="132" break="no"/>tus naturales. Cum ergo firmamentum naturalem aptitudinem
<lb ed="#V" n="133"/>habeat ad circularem motum: sequitur quod non est de
natu<lb ed="#V" n="134" break="no"/>ra alicuius elementi: et hoc ratio sumitur a philosopho id est celi et
mun<lb ed="#V" n="135" break="no"/>di. et ab Auicen. lib. suo de celo et mundo. cap. 2.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e730">
¶ Per
na<lb ed="#V" n="136" break="no"/>turam aliquorum corporum celestium arguitur sic. experien
<!--00124.xml-->
<pb ed="#V" n="55-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>tia docet quod saturnus infrigidat: lumna humectat: Ignis
<lb ed="#V" n="2"/>autem calefacit et deficcat: ergo saturnus et luna non sunt
<lb ed="#V" n="3"/>ignee nature: ergo nec firmamentum in quo luminaria
pre<lb ed="#V" n="4" break="no"/>dicta sunt posita. Sol autem calefacit et deficcat: terra autem
<lb ed="#V" n="5"/>infrigidat et aqua et aer humectant: ergo non est nature
<lb ed="#V" n="6"/>terree nec aquee nec aeree. ergo nec firmamentum:
quan<lb ed="#V" n="7" break="no"/>tum ad spheras planetarum est alicuius elementaris
na<lb ed="#V" n="8" break="no"/>ture: ergo a simili nec sphera in qua sunt stelle fixe.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e759">
¶ Ex
<lb ed="#V" n="9"/>parte mixtionis elementorum arguitur sic. Elementa inter
<lb ed="#V" n="10"/>se habent contrarias qualitates. Contraria autem numquam
con<lb ed="#V" n="11" break="no"/>ueniunt adinuicem ad aliquid vnum constituendum. Sed
<lb ed="#V" n="12"/>a se diffugiunt naturaliter nisi per aliud: sublimatum
su<lb ed="#V" n="13" break="no"/>per contrarietatem concilientur: ergo propter naturalem
mix<lb ed="#V" n="14" break="no"/>tionem oportuit ponere corpus sublimatum: super
contra<lb ed="#V" n="15" break="no"/>rietatem: quo conciliarentur elementa: ergo est corpus
quin<lb ed="#V" n="16" break="no"/>tum vltra quatuor elementa.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e780">
¶ Ex parte saluationis
ele<lb ed="#V" n="17" break="no"/>mentorum arguitur sic. vnum elementum non est saluatiuu
al<lb ed="#V" n="18" break="no"/>terius per se: sed magis corruptiuum: et tamen vnum
elemen<lb ed="#V" n="19" break="no"/>tum remnuit separari ab alio: vt patet in clepsydria: in qua cum
<lb ed="#V" n="20"/>obturatur foramen superius ne aer intrare possit aqua non
<lb ed="#V" n="21"/>descendit per foramina inferiora: ergo haec est propter
rece<lb ed="#V" n="22" break="no"/>ptionem influentie alicuius corporis non elementaris: quam
<lb ed="#V" n="23"/>non posset recipere ab aliis elementis separata: eo quod
influen<lb ed="#V" n="24" break="no"/>tie corporales per vacuu non transmittuntur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e800">
<lb ed="#V" n="25"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod ibi Dam.
<lb ed="#V" n="26"/>vel firmamentum vocat aerem vel
<lb ed="#V" n="27"/>loquitur secundum opinionem illorum qui dicebant non esse
ali<lb ed="#V" n="28" break="no"/>quod corpus quintum vltra quatuor elementa: et ita
fir<lb ed="#V" n="29" break="no"/>mamentum esse alicuius corruptibilis nature: eodem enim
<lb ed="#V" n="30"/>lib. ca. 9. narrat plures opiniones et nullam videtur
asse<lb ed="#V" n="31" break="no"/>rere dicens: quod aliqui dicunt vt Basilius firmamentum
<lb ed="#V" n="32"/>esse subtilis nature velut fumum: alii aquose nature: alii ex
<lb ed="#V" n="33"/>quatuor elementis ipsum esse compositum. Alii dicunt ipsum
<lb ed="#V" n="34"/>esse corpus quintum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e824">
¶ Ad secundum dicendum: quod illud verbum
<lb ed="#V" n="35"/>Aug. sic intelligendum est vt lux accipiatur per ignem in
<lb ed="#V" n="36"/>sphera sua et quod teneat primum locum non simpliciter: sed
<lb ed="#V" n="37"/>inter corpora elementaria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e833">
¶ Ad tertium dicendum: quod Augustinus
<lb ed="#V" n="38"/>super Gen. dixit illud verbum opinionem Platonicorum
<lb ed="#V" n="39"/>recitando vel inuestigando locutus est non asserendo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e840">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="40"/>quartum cum dicitur: quod quorum natura est eadem horum
<lb ed="#V" n="41"/>actio eadem etc. Dico quod verum est et econuerso loquendo de
<lb ed="#V" n="42"/>operatione vniuoca: quamuis autem ignis et sol calefaciant:
ca<lb ed="#V" n="43" break="no"/>lefactio tamen generatur ab igne generatione vniuoca: quia
<lb ed="#V" n="44"/>ignis est calidus formaliter: a sole autem et motu gnantur calor
<lb ed="#V" n="45"/>generatione equoca: quia non sunt calidi formaliter.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f38947-Dd1e858">
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e860">Quaestio 4</head>
<head type="question-title">Utrum firmamentum habeat sphericam figuram</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e862">
Quaestio IIII.
<lb ed="#V" n="46"/>QUarto queritur vtrum firmamentum
<lb ed="#V" n="47"/>habeat sphericam figuram. Et
vi<lb ed="#V" n="48" break="no"/>detur quod non psalmus. Extendens caelum sicut pellem
<lb ed="#V" n="49"/>ergo habet figuram tentorii et non sphere: vt
vi<lb ed="#V" n="50" break="no"/>detur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e875">
¶ Item quelibet pars sphere equaliter distat a
cem<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tro. Sed quelibet pars firmamenti non equaliter distat a
<lb ed="#V" n="52"/>terra que dicitur eius quasi centrum: quia in estate sol est
<lb ed="#V" n="53"/>a terra remotior quam in hyeme. ergo videtur quod firmamen
<lb ed="#V" n="54"/>tum non habeat figuram sphericam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e886">
¶ Item figura
quadra<lb ed="#V" n="55" break="no"/>ta magis attestatur firmitati quam spherica: ergo magen
firma<lb ed="#V" n="56" break="no"/>mentum decet esse figure quadrate quam spherice.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e893">
¶ Item
<lb ed="#V" n="57"/>si ponatur quod celum sit oualis figure: ex hoc non sequitur
<lb ed="#V" n="58"/>quod per suum motum ponatur aliquid vacuum nec duo
corpo<lb ed="#V" n="59" break="no"/>ra simul esse: ergo ita potest poni oualis figure sicut spherice.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e903">
<lb ed="#V" n="60"/>Contra philosophus. 2. celi et mundi. Mundus totus est
rotun<lb ed="#V" n="61" break="no"/>dus circularis et decenter factus decore quod
<lb ed="#V" n="62"/>est summus decorum. Et in multis aliis locis caelum esse
<lb ed="#V" n="63"/>rotundum testatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e914">
<lb ed="#V" n="64"/>Respondeo quod firmamentum est spherice: et etiam
<lb ed="#V" n="65"/>stelle. Unde dicit philosophus. 2. celi et mundi.
<lb ed="#V" n="66"/>quod stelle sunt rotunde orbiculate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e923">
¶ Quod autem caelum sit
<lb ed="#V" n="67"/>spherice figure. per rationem patet sic: quia infra firmamentum
<lb ed="#V" n="68"/>omnia corpora generabilia et corruptibilia continentur. et
<!--00124.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>ideo conueniens fuit ipsum creari in figura capacissima.
<lb ed="#V" n="70"/>hoc autem est figura spherica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e939">
¶ Preterea cum firmamentum
<lb ed="#V" n="71"/>circulariter moueatur: et figura spherica ad circularem
mo<lb ed="#V" n="72" break="no"/>tum sit aptior quam alia conueniens fuit celo dare figuram
sphe<lb ed="#V" n="73" break="no"/>ricam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e948">
¶ Preterea cum caelum sit corpus perfectum et inter
fi<lb ed="#V" n="74" break="no"/>guras perfectior fuit spherica: conuenientius fuit celum
sphe<lb ed="#V" n="75" break="no"/>ricam habere siguram quam aliam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e955">
¶ Preterea cum simplex sit
<lb ed="#V" n="76"/>ante compositum et spherica figura sit aliis figuris
simpli<lb ed="#V" n="77" break="no"/>cior: quia vna superficie continetur: debuit assignari
corpori<lb ed="#V" n="78" break="no"/>bus primis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e965">
¶ Preterea si firmamentum esset alterius
fi<lb ed="#V" n="79" break="no"/>gure quam rotunde: vt sorte quadrilatere vel trilatere vel
oua<lb ed="#V" n="80" break="no"/>lis sequeretur quod per suum circularem motum aliquando
relin<lb ed="#V" n="81" break="no"/>queretur vacuum inter ipsum et celum crystallinum: et quod
ali<lb ed="#V" n="82" break="no"/>qua pars eius: aliquando simul esset cum aliqua parte
celi<lb ed="#V" n="83" break="no"/>crystallini: que secundum naturam impossibilia sunt. Et predicte
<lb ed="#V" n="84"/>rationes extrahi possunt ex sententia phlosophi. 2. celi et mundi.
<lb ed="#V" n="85"/>Et Auicen. lib. suo de celo et mundo. ca. 8. vbi probat quod
<lb ed="#V" n="86"/>figura celi est spherica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e985">
<lb ed="#V" n="87"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod scriptura ibi
<lb ed="#V" n="88"/>loquitur de figura caeli quanctum ad
sen<lb ed="#V" n="89" break="no"/>suum nostrorum apparentiam vel quantum ad nostrum
hemispe<lb ed="#V" n="90" break="no"/>rium tantum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e996">
¶ Ad secundum dicendum quod quamuis firmamentum
equa<lb ed="#V" n="91" break="no"/>liter distet a centro mundi: tamen deferens solis non habet
<lb ed="#V" n="92"/>centrum suum: cum centro mundi: et ideo quandoque remotior
<lb ed="#V" n="93"/>est a terra vt in estate: quando est in auge: quandoque
propin<lb ed="#V" n="94" break="no"/>quior vt in hyeme cum est in oppositione augis. Unde
sol<lb ed="#V" n="95" break="no"/>tunc maxime elongatur a terra: cum maxime
appropin<lb ed="#V" n="96" break="no"/>quat ad 3enith capitis nostri: est tamen deferens solis
sphe<lb ed="#V" n="97" break="no"/>rice figure: quia sicut omnes linee directe a centro mundi ad
quam<lb ed="#V" n="98" break="no"/>cumque partem concauitatis firmamenti sunt equales inter se: sic
<lb ed="#V" n="99"/>omnes linee a centro deferentis solis ad quancumque partem
concaui<lb ed="#V" n="100" break="no"/>tatis illius essent equales inter se: et sic dico de lineis
dire<lb ed="#V" n="101" break="no"/>ctis a centro ad quancumque partem conuexitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1022">
¶ Ad tertium
<lb ed="#V" n="102"/>dicendum: quod quamuis figura quadrata sit magis apta firmitati
si<lb ed="#V" n="103" break="no"/>tus: non tamen firmitati nature: nec ita conueniens est motui
cir<lb ed="#V" n="104" break="no"/>culari sicut spherica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1031">
¶ Ad quartum dicendum quod illud
argu<lb ed="#V" n="105" break="no"/>mentum deficit in haec quod supponit quod firmamentum semper
<lb ed="#V" n="106"/>moueatur super eosdem polos: hoc enim falsum est: quia
con<lb ed="#V" n="107" break="no"/>tinue mutat polum: vnde philosophus. 2. celi et mundi. Non est
re<lb ed="#V" n="108" break="no"/>uolutio totius et eius incessus super vnum locum semper:
<lb ed="#V" n="109"/>Sed super loca diuersa: et haec experientia patet per
stellam<lb ed="#V" n="110" break="no"/>que dicitur nautica que solebat iudicari esse in polo: et modo
<lb ed="#V" n="111"/>sensibiliter describit circulum circa polum.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f38947-Dd1e1050">
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e1052">Quaestio 5</head>
<head type="question-title">Utrum firmamentum habeat dextram et sinistram</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1054">
Quaesio V
<lb ed="#V" n="112"/>QUinto queritur vtrum firmamentum habeat
<lb ed="#V" n="113"/>dextram et sinistram. Et videtur quod sic
<lb ed="#V" n="114"/>philosophus. 2. celi et mundi. Si est principium motus caeli:
<lb ed="#V" n="115"/>vnde oriuntur stelle tunc proculdubio iste locus est
<lb ed="#V" n="116"/>dextra caeli: et vbi occidit stelle est sinistra pars celi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1067">
¶ Item
<lb ed="#V" n="117"/>philosophus eodem lib. Est orbi virtus diuersa proculdubio scilicet
dex<lb ed="#V" n="118" break="no"/>trum et sinistrum: quoniam sunt ei loca inceptionis et status ex
ope<lb ed="#V" n="119" break="no"/>re factoris sui.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1076">
¶ Item probabile est in celo esse dextrum et
<lb ed="#V" n="120"/>sinistrum sicut superius et inferius. Sed incole est superius et
<lb ed="#V" n="121"/>inferius: quia secundum philosophum. 2. celi et mundi pars australis dicitur pars
<lb ed="#V" n="122"/>celi superior: pars aquilonis inferior. ergo in celo est etiam
<lb ed="#V" n="123"/>dextrum et sinistrum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1087">
<lb ed="#V" n="124"/>Contra philosophus. 2. celi et mundi. Nos non videmus in
cor<lb ed="#V" n="125" break="no"/>poribus omnino que non habent animam vnde
<lb ed="#V" n="126"/>incipiunt motus eorum. Sed dextra pars est illa a qua
inci<lb ed="#V" n="127" break="no"/>pit corporis motus: ergo dextra non est in corporibus que
<lb ed="#V" n="128"/>non habent animam. Sed vt inferius ostendetur caelum est
<lb ed="#V" n="129"/>inanimatum: ergo non habet dextram nec sinistram.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1104">
¶ Item
<lb ed="#V" n="130"/>philosophus in eodem libo dextra et sinistra non sunt in aliqua
plan<lb ed="#V" n="131" break="no"/>tarum. Cum ergo planta sit habens animam vegetatiuam
<lb ed="#V" n="132"/>et caelum simpliciter sit inanimatum: vt ostendetur: multo
<lb ed="#V" n="133"/>minus debet poni dextra et sinistra in celo quam in planta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1115">
<lb ed="#V" n="134"/>¶ Item in corpore in quo sunt dextrum et sinistrum:
dex<lb ed="#V" n="135" break="no"/>tra semper manet dextra: et sinistra semper sinistra
quo<lb ed="#V" n="136" break="no"/>modocumque illud corpus moueatur. Sed hoc in celo poni non
<!--00125.xml-->
<pb ed="#V" n="56-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>potest: quia quelibet pars celi quandoque est in oriente
quan<lb ed="#V" n="2" break="no"/>doque in occidente: ergo in celo non est dextrum neque sinistrum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1135">
<lb ed="#V" n="3"/>Respondeo quod in caelo est in aliquo modo dextrorum
<lb ed="#V" n="4"/>et sinistrum: non tamen ita proprie sicut in
<lb ed="#V" n="5"/>animalibus. Dextra enim proprie est illa pars: a qua incipit
<lb ed="#V" n="6"/>res moueri ex seipsa: et pars sinistra et pars opposita scilicet illa
<lb ed="#V" n="7"/>que secundo mouetur ex se ipsa: et ideo dextra et sinistra proprie
lo<lb ed="#V" n="8" break="no"/>quendo non sunt nisi in animalibus in quibus est principium
<lb ed="#V" n="9"/>motus secundum locum: et in eis primo modo pars dextra: quia fortior
<lb ed="#V" n="10"/>vnde philosophus. 2. celi. et mundi. Si celum habet animam et est in eo
princi<lb ed="#V" n="11" break="no"/>pium motus proculdubio est ei sursum et deorsum et dextrum
<lb ed="#V" n="12"/>et sinistrum: in quo satis apparet quod si non extimasset caelum esse
<lb ed="#V" n="13"/>animatum: quod proprie non potuisset in eo dextrum et sinistrum. Sed
<lb ed="#V" n="14"/>tantummodo secundum quandam comparationem: ad nostram dextram et
si<lb ed="#V" n="15" break="no"/>nistram: quod expresse patet: cum dicat in eodem libro quod ex corporibus
<lb ed="#V" n="16"/>que non habet animam sunt sursum et deorsum dextrum et
sini<lb ed="#V" n="17" break="no"/>strum quando comparamus ea nobis: sicut faciunt augures:
<lb ed="#V" n="18"/>ipsi enim nominant auem que est super dextram nostram: dextram
<lb ed="#V" n="19"/>et que est super sinistram: sinistram: et sicut res posita contra
no<lb ed="#V" n="20" break="no"/>stram preparationem sicut statua. Nam sinistra statue est
con<lb ed="#V" n="21" break="no"/>tra dextram aspicientis ad ipsam: et dextra contra sinistram.
<lb ed="#V" n="22"/>Cum ergo teneamus celum non esse animatum: et inferius
proba<lb ed="#V" n="23" break="no"/>bitur non debemus ponere proprie loquendo dextrum et
sini<lb ed="#V" n="24" break="no"/>strum: sicut in animalibus mouentibus se secundum locum. Quia tamen illa
<lb ed="#V" n="25"/>pars celi que est in oriente immediatius recipit influentiam
<lb ed="#V" n="26"/>intelligentie mouentis quam alie. Ideo illa pars que est in
orien<lb ed="#V" n="27" break="no"/>te quecumque sit illa dum ibi est participat aliquam proprietatem
<lb ed="#V" n="28"/>partis dextre et illa eadem, quando est in occidente
partici<lb ed="#V" n="29" break="no"/>pat aliquam proprietatem partis sinistre: vnde eo modo quo
<lb ed="#V" n="30"/>potest poni dextrum et sinistrum in celo: quelibet pars
celi<lb ed="#V" n="31" break="no"/>quandoque est dextra quandoque est sinistra.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1200">
¶ Ad
imaginan<lb ed="#V" n="32" break="no"/>dum autem dextrum et sinistrum in celo ante et retro et sursum et
<lb ed="#V" n="33"/>deorsum debemus imaginari hominem iacentem supinum
haben<lb ed="#V" n="34" break="no"/>tem caput versus polum australem: et pedes versus polum
<lb ed="#V" n="35"/>aquilonarem et dextram suam ad orientem et sinistram suam ad
occi<lb ed="#V" n="36" break="no"/>dentem: et faciem suam ad partem celi que est super nostrum
he<lb ed="#V" n="37" break="no"/>misperium: et dorsum suum versus oppositam partem: et
imagina<lb ed="#V" n="38" break="no"/>ri quod voluat caelum a dextra sua ad sinistram suam: et secundum hanc
<lb ed="#V" n="39"/>imaginationem ponemus sursum celi in parte australi et
deor<lb ed="#V" n="40" break="no"/>sum eius in parte aquilonari: et dextram eius in oriente et
<lb ed="#V" n="41"/>sinistram eius in occidente. Et ante eius illam partem que est
<lb ed="#V" n="42"/>super nostrum hemisperium: quecumque sit illa et eius retro
par<lb ed="#V" n="43" break="no"/>tem oppositam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1229">
¶ Tria prima argumenta probant in celo esse
<lb ed="#V" n="44"/>dextrum et sinistrum supponendo quod sit animatum: sicut
exti<lb ed="#V" n="45" break="no"/>mauit philosophus: et quia ibi habuit falsam estimationem: ideo illa
<lb ed="#V" n="46"/>argumenta non valent ad probandum quod in celo sit dextrum
<lb ed="#V" n="47"/>et sinistrum proprie: sicut in animalibus mouentibus se secundum locum
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1240">
<lb ed="#V" n="48"/>¶ Argumenta ad partem aliam bene probant: quod praedicte
diffe<lb ed="#V" n="49" break="no"/>rentie non sunt in celo: sicut in animalibus secundum locum se
mouen<lb ed="#V" n="50" break="no"/>tibus: et hoc est verum. In celo tamen plus est de participatione:
dex<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tre et sinistre: quam in planta: eo quod localiter mouetur: et influentiam
<lb ed="#V" n="52"/>intelligentie mouentis immediatius recipit illa pars celi: quae est in
<lb ed="#V" n="53"/>oriente quaecumque sit illa: plante autem non mouentur secundum locum.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f38947-Dd1e1257">
<head xml:id="kzz7yh-f38947-Hd1e1259">Quaestio 6</head>
<head type="question-title">Utrum moveatur caelum ab intelligentia creata aut per suam naturalem formam</head>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1261">
Quaesio VI
<lb ed="#V" n="54"/>SExto queritur vtrum moueatur
ce<lb ed="#V" n="55" break="no"/>lum ab
intelligen<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tia creata: aut per suam naturalem formam. Et videtur quod
<lb ed="#V" n="57"/>non mouetur ab intelligentia creata. Philosophus 2 celi et
<lb ed="#V" n="58"/>mundi. Causa prima est que mouet causatum principium. Sed per causatum principium philosophus
<lb ed="#V" n="59"/>intelligebat firmamentum: ergo non mouetur ab intelligentia
<lb ed="#V" n="60"/>creata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1279">
¶ Item primo metheo. dicit philosophus quod corpora celestia
<lb ed="#V" n="61"/>non recipiunt peregrinas impressiones: ergo nullam recipiunt
<lb ed="#V" n="62"/>ab intelligentia creata influentiam. Sed aliter non possent
mo<lb ed="#V" n="63" break="no"/>ueri ab intelligentia: ergo nullum corpus celeste mouetur ab
<lb ed="#V" n="64"/>intelligentia creata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1290">
¶ Item secundum philosophum primo celi et mundi.
Mo<lb ed="#V" n="65" break="no"/>tus celi naturalis est: ergo mouetur a sua materia vel a sua
<lb ed="#V" n="66"/>forma: quia philosophus. 2. phy. diuidit naturam in materiam et formam
<lb ed="#V" n="67"/>Non ergo mouetur ab intelligentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1299">
¶ Item secundum philosophum 8. phy.
<lb ed="#V" n="68"/>primum mobile mouet seipsum. Sed caelum est primum mobile: ergo
<!--00125.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>mouet seipsum non ergo mouetur ab intelligentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1311">
¶ Item secundum
<lb ed="#V" n="70"/>philosophum in fine 8 physi. primus motor est infinite potentie: sed
<lb ed="#V" n="71"/>nulla intelligentia creata est infinite potentie: ergo nulla
in<lb ed="#V" n="72" break="no"/>telligentia creata mouet primam speram: ergo a simili nec
ali<lb ed="#V" n="73" break="no"/>quam aliam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1322">
¶ Item si aliqua intelligentia creata moueret
ce<lb ed="#V" n="74" break="no"/>lum: aut moueret trahendo aut pellendo: non trahendo: quia
<lb ed="#V" n="75"/>nullus talis motus est per conuenientiam mobilis ad motorem
<lb ed="#V" n="76"/>Spiritus autem nullam habet conuenientiam cum corpore: cuius non
<lb ed="#V" n="77"/>est perfectio. Nec pellendo: quia talis motus esset per
repu<lb ed="#V" n="78" break="no"/>gnantiam mobilis ad motorem. Intelligentia autem sicut cum
<lb ed="#V" n="79"/>celo non habet conuenientiam: ita nec repugnantiam: ergo
<lb ed="#V" n="80"/>caelum non mouetur ab intelligentia vt videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1340">
<lb ed="#V" n="81"/>Contra Aug. 8. de trinitate cap. 2. dicit quod angeli mundi
<lb ed="#V" n="82"/>spiritus sunt corpora celestia inspirantes atque
<lb ed="#V" n="83"/>ad arbitrium quo seruiunt deo mutantes atque versantes.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1349">
<lb ed="#V" n="84"/>¶ Item philosophus. 12. meta. inuestigat numerum intelligentiarum: per
<lb ed="#V" n="85"/>numerum mobilium: hoc autem non fecisset nisi extimasset
intel<lb ed="#V" n="86" break="no"/>ligentias esse motrices corporum celestium vt videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1358">
¶ Item si
<lb ed="#V" n="87"/>caelum moueretur naturaliter a sua forma cum nulla sit ratio naturalis:
<lb ed="#V" n="88"/>quare magis quiesceret in vna dispositione quam in alia: cum
mo<lb ed="#V" n="89" break="no"/>tus suus non sit ad locum: sed circa locum: quies eius esset
vio<lb ed="#V" n="90" break="no"/>lenta et circa naturam. Sed secundum philosophum. 2. celi et mundi non est aliquid
<lb ed="#V" n="91"/>extra naturam sempiternum: caelum autem post iudicium quiescet
quie<lb ed="#V" n="92" break="no"/>te perpetua: ergo non mouetur per naturam a sua forma.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1374">
<lb ed="#V" n="93"/>Ad istam quaestionem dicunt quidam quod celum
effecti<lb ed="#V" n="94" break="no"/>ue mouetur a causa primo non
me<lb ed="#V" n="95" break="no"/>diante aliqua secunda causa. Sed hoc non est verum: quamuis enim deus posset
<lb ed="#V" n="96"/>mouere omnes orbes non mediante causa secunda: tamen propter communicationem
<lb ed="#V" n="97"/>bonitatis sue: voluit ipsos moueri a se mediantibus aliquibus
<lb ed="#V" n="98"/>causis secundis: et est propter maiorem creaturarum inter se connexionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1391">
<lb ed="#V" n="99"/>¶ Alii dicunt quod orbes celestes mouentur ab animabus suis
effe<lb ed="#V" n="100" break="no"/>ctiue: et quilibet orbis mouetur ab vna intelligentia sibi
appro<lb ed="#V" n="101" break="no"/>priata in ratione amati et desiderati: et omnes orbes a causa prima in
<lb ed="#V" n="102"/>ratione amati et desiderati: hoc est dictu: quod anime eorum mouent eos
<lb ed="#V" n="103"/>propter amorem et desiderium causae prime: et haec est opinio Aui. 9. meta.
<lb ed="#V" n="104"/>ca. 2.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1407">
¶ Sed haec opinio supponit falsum: in haec quod supponit
ce<lb ed="#V" n="105" break="no"/>los esse animatos: non enim sunt animati vt in hac eadem di. ostendetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1412">
<lb ed="#V" n="106"/>¶ Alii dicunt quod celum naturaliter mouetur a sua forma: quamuis
<lb ed="#V" n="107"/>sit corporalis: dicentes quod sicut forme grauium et leuium
deter<lb ed="#V" n="108" break="no"/>minate sunt: ad motum rectum sursum vel deorsum: sic forma
<lb ed="#V" n="109"/>celi determinata est ad circularem motum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1423">
¶ Sed hoc opinio non
<lb ed="#V" n="110"/>est vera: quia corpora determinata ad aliquem motum
natura<lb ed="#V" n="111" break="no"/>lem determinata sunt ad illum: propter hoc quod per ipsum consequuntur
<lb ed="#V" n="112"/>aliquam perfectionem. Unde grauia et leuia per suum motum
consequun<lb ed="#V" n="113" break="no"/>tur ad loca sua conseruationem sue salutis. Celum autem per suum
<lb ed="#V" n="114"/>motum non consequitur aliquam perfectionem: nec potes recte dicere:
<lb ed="#V" n="115"/>quod ideo mouetur sic: vt consequatur istam perfectione: que est motus: quia
<lb ed="#V" n="116"/>post resurrectionem quando facies mundi meliorabitur ipsum celum
<lb ed="#V" n="117"/>sua perfectione priuaretur quod est inconueniens. Et praeterea si hoc esset
per<lb ed="#V" n="118" break="no"/>fectionis naturalis in celo maxime deberet reperiri in
nobilis<lb ed="#V" n="119" break="no"/>simo celorum: hoc est in celo empyreo: et tamen vt superius habitum est:
il<lb ed="#V" n="120" break="no"/>lud celum quiescit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1449">
¶ Et praeterea non apporet ratio: quare perfectius sit
<lb ed="#V" n="121"/>celum per suum motum ab oriente in occidentem quam econuerso. Auic.
<lb ed="#V" n="122"/>etiam libro 9. meta. ca. 2. Dicit quod principium motuum celi non est natura: nec
<lb ed="#V" n="123"/>est per violentiam. Sed est per volutatem et si intellexisset non de
volun<lb ed="#V" n="124" break="no"/>tate anime: sed de voluntate intelligentie: bene intellexisset: sed
extima<lb ed="#V" n="125" break="no"/>uit quod anima celi mouebat ipsum per voluntatem: in quo errauit: quia
<lb ed="#V" n="126"/>caelum animatum non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1465">
¶ Alii dicunt quod celum mouetur ab
intellige<lb ed="#V" n="127" break="no"/>tia naturaliter: sed hoc non est verum. Anima enim intellectiua cum sit
conna<lb ed="#V" n="128" break="no"/>turalior corpori quod perficit quam aliqua intelligentia alicui orbi: tamen
<lb ed="#V" n="129"/>potentia motiua hominem non mouet secundum locum: nisi ad
impe<lb ed="#V" n="130" break="no"/>rium voluntatis vel sensitiui appetitus: cum voluntas rationalis
<lb ed="#V" n="131"/>non habeat suum vsum: sicut contingit quandoque in somniis. ergo
<lb ed="#V" n="132"/>multo minus virtus angeli mouet localiter celum praeter
impe<lb ed="#V" n="133" break="no"/>rium voluntatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1484">
¶ Preterea naturalis influentia ipsius
ange<lb ed="#V" n="134" break="no"/>li ex se non est magis determinata ad mouendum caelum: ad
<lb ed="#V" n="135"/>partem vnam quam ad partem aliam: ergo oportet quod ad mouendum ad
<lb ed="#V" n="136"/>vnam partem determinate determinetur per imperium voluntatis.
<!--00126.xml-->
<pb ed="#V" n="56-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1500">
<lb ed="#V" n="1"/>¶ Alii dicunt quod celum mouetur ab intelligentia solo
im<lb ed="#V" n="2" break="no"/>perio voluntatis: sed hoc est falsum. Uidemus enim quod in
<lb ed="#V" n="3"/>motu quo anima mouet corpus suum localiter est
intelle<lb ed="#V" n="4" break="no"/>ctus dirigens et voluntas impetans: et alia potentia a
volun<lb ed="#V" n="5" break="no"/>tate motu exequens secundum imperium voluntatis prout potest. Ita
<lb ed="#V" n="6"/>ergo et in motu quo angelus mouet celum: non tantummodo
<lb ed="#V" n="7"/>est intellectus dirigens et voluntas motum imperans: sed est alia
<lb ed="#V" n="8"/>potenta motum exequens secundum imperium voluntatis
intelligen<lb ed="#V" n="9" break="no"/>tie prout potest: vnde hoc articulus scilicet quod angelus solta volutate
<lb ed="#V" n="10"/>mouet caelum a domino Stephano episco Parisien. et
sacre<lb ed="#V" n="11" break="no"/>theologie doctore excommunicatus est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1526">
¶ Dico ergo quod celum
mo<lb ed="#V" n="12" break="no"/>uetur ab intelligentia per hoc quod aliqua potentia ipsius
intel<lb ed="#V" n="13" break="no"/>ligentie intellectu dirigente et voluntate imperante aliquam
<lb ed="#V" n="14"/>virtutem educit de potentia celi ad actum qua caelum
determi<lb ed="#V" n="15" break="no"/>natur ad motum determinatum imperatum ab intelligentie
vo<lb ed="#V" n="16" break="no"/>luntate: et per illam virtutem ipsum celum mouet se. Sunt ergo
<lb ed="#V" n="17"/>ista sic ordinata in mouendo caelum: quod angelus sub deo est
<lb ed="#V" n="18"/>celi principalis motor: virtus cansnata in celo ab ipso angelo
<lb ed="#V" n="19"/>modo predicto est quasi instrumentalis motor. Forma autem
<lb ed="#V" n="20"/>naturalis tam accidentalis quam formalis ipsius celi est illud quod est
<lb ed="#V" n="21"/>in celo naturalis aptitudo: vt sic moueatur: et quamdiu hoc virtus
con<lb ed="#V" n="22" break="no"/>tinuabitur in celo: per ipsius intelligentie potentiam tandiu
<lb ed="#V" n="23"/>caelum mouebitur: et cum desinet predictam influentiam causare et
com<lb ed="#V" n="24" break="no"/>seruare in celo: caelum quiescet.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1557">
<lb ed="#V" n="25"/>Ad primum in oppositum cum dicitur: quod causa prima
<lb ed="#V" n="26"/>est que mouet primum etc. Dico quod
in<lb ed="#V" n="27" break="no"/>telligendum est non de causa prima simpliciter: sed in ordine causarum
ap<lb ed="#V" n="28" break="no"/>proprietarum corporibus celestibus mouendis: volens dicere quod
<lb ed="#V" n="29"/>illa prima est in dignitate que efficit motum orbis primi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1570">
<lb ed="#V" n="30"/>¶ Ad secundum dicendum quod philosophus in illo verbo vocat peregrinas
<lb ed="#V" n="31"/>impressiones sensibiles qualitates extraneas ordinatas ad
<lb ed="#V" n="32"/>recipientis corruptionem: talis autem non est impressio quam angelus
<lb ed="#V" n="33"/>per suam potentiam motiuam causat in corpore celesti.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1581">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="34"/>tertium cum dicitur quod motus celi est naturalis etc. potest dici. quod philosophus
<lb ed="#V" n="35"/>extimauit caelum animatum: et ab anima naturaliter moueri. Et ideo
<lb ed="#V" n="36"/>cum falsum sit caelum esse animatum: non est recipiendus philosophus
<lb ed="#V" n="37"/>in verbo praedicto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1593">
¶ Uel potest dici quod dicit illum motum esse
<lb ed="#V" n="38"/>naturalem: quia non est violentus: eo quod in celo ratione forme sue
quam<lb ed="#V" n="39" break="no"/>non consequitur nec grauitas nec leuitas: et ratione sue figure. quae
<lb ed="#V" n="40"/>spherica est: est naturalis aptitudo vt sic moueatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1602">
¶ Ad 4o
<lb ed="#V" n="41"/>cum dicitur primum mobile mouet se ipsum etc. potest dici quod philosophus ibi
<lb ed="#V" n="42"/>estimauit corpora celestia animata: et ideo estimauit mobile
<lb ed="#V" n="43"/>mouere seipsum per animam suam: et ideo cum corpora celestia
anima<lb ed="#V" n="44" break="no"/>ta non sint: non opetet in verbo praedicto philosopho consentire.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1613">
¶
Uel<lb ed="#V" n="45" break="no"/>potest dici quod intelligentie motrices corporum celestium
appro<lb ed="#V" n="46" break="no"/>priate sunt ad mouendum illos orbes quos mouent: et virtus
<lb ed="#V" n="47"/>earum proportionata est illis ad mouendum eos sic. Et propter
<lb ed="#V" n="48"/>hoc philosophus sub primo mobili compraehendebat. et ipsum mobile et
in<lb ed="#V" n="49" break="no"/>telligentiam eius motricem loquens de eis. Sicut de vna
re<lb ed="#V" n="50" break="no"/>composita propter praedictam appropriationem et proportionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1629">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="51"/>quantum cum dicitur: quod primus motor est infinite potentie etc. Dico quod
<lb ed="#V" n="52"/>hoc debet intelligi de primo motore simpliciter qui mouet omnes orbes
<lb ed="#V" n="53"/>in ratione amati et desiderati inquantum intelligentie obediendo
<lb ed="#V" n="54"/>sibi ex amore mouent orbes: qui est est prima causa efficiens motus
<lb ed="#V" n="55"/>orbium inquantum secundarii motores mouent in eius virtute
<lb ed="#V" n="56"/>quam ab ipso recipiunt: talis enim motor deus est
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1645">
¶ Uel potest
di<lb ed="#V" n="57" break="no"/>ci quod si philosophus per primum motorem ibi intellexit allquam
intelligen<lb ed="#V" n="58" break="no"/>tiam creatam: quod pro tanto dixit ipsum esse infinite potentie: quia
<lb ed="#V" n="59"/>mouet in virtute causae prime que habet infinitam potentiam in
vi<lb ed="#V" n="60" break="no"/>gore: vnde Auic. 9. meta. ca. 2. motor celestis corporis mouet
<lb ed="#V" n="61"/>ea virtute infinita: virtus autem que est sue anime corporee
<lb ed="#V" n="62"/>finita est. Inquantum autem intelligit primum fluit de eius
lu<lb ed="#V" n="63" break="no"/>mine et virtute super eam et fit ipsa quasi habens virtutem
infi<lb ed="#V" n="64" break="no"/>nitam. Non consentio tamen cum Auice. in haec quod voluit ipsa
cor<lb ed="#V" n="65" break="no"/>pora celestia moueri ab anima.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1667">
¶ Ad sextum dicendum quod ille
<lb ed="#V" n="66"/>motus nec est pulsio nec tractio proprie loquendo: quamuis
<lb ed="#V" n="67"/>magis assimiletur tractioni quod pulsioni: ipsum enim caelum
<lb ed="#V" n="68"/>per virtutem de ipso eductam de potentia ad actum: per poten¬
<!--00126.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>tiam intelligentie seipsum mouet motu imperato ab
intel<lb ed="#V" n="70" break="no"/>ligentie voluntate: et in hoc quasi trahit se ad quandam
concor<lb ed="#V" n="71" break="no"/>diam cum voluntate intelligentie: quod autem proprie non sit tractus
<lb ed="#V" n="72"/>motus ille patet per illud quod dicit Commen. super. 7.
phi<lb ed="#V" n="73" break="no"/>sicorum. de motu tractus scilicet quod attractio in qua attrahens est
<lb ed="#V" n="74"/>quiescens et attractum est motum: non est attractio in veritate
<lb ed="#V" n="75"/>rei: sed attractum mouetur ex se ad attrahens vt perficiat se:
<lb ed="#V" n="76"/>vt lapis mouetur ad inferius et ignis ad superius: et similite
<lb ed="#V" n="77"/>opetet hoc intelligere de motu ferri ad magnetem: et
nutri<lb ed="#V" n="78" break="no"/>menti ad membra: et paucis intcrpositis subiungit quod
nutri<lb ed="#V" n="79" break="no"/>menta non mouentur ad nutriendum nisi cum fuerit in aliqua
<lb ed="#V" n="80"/>dispositione de nutrito: et semper ferrum non mouetur ad magnetem
<lb ed="#V" n="81"/>nisi cum fuerit in aliqua qualitate de magnete. Cum ergo
<lb ed="#V" n="82"/>angelus in mouendo caelum localiter non moueatur: patet quod non
<lb ed="#V" n="83"/>mouet trahendo proprie loquendo de tractione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f38947-d1e1714">
¶
Argumen<lb ed="#V" n="84" break="no"/>ta ad partem oppositam gratia conclusionis possunt concedi: de
<lb ed="#V" n="85"/>illa tamen sententia philosophi non est curandum: quia ibi errauit si sua
inten<lb ed="#V" n="86" break="no"/>tio fuit non esse aliquas intelligentias nisi illas que
appro<lb ed="#V" n="87" break="no"/>priate sunt ad mouendum orbes.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>