-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f42515.xml
1107 lines (1107 loc) · 74.5 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f42515.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 3</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 3</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="59-r"/>
<cb ed="#V" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f42515"><!-- l2d14a3 -->
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e101">Articulus 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e103">
<lb ed="#V" n="121"/>COnsequenter queritur de tertio
prin<lb ed="#V" n="122" break="no"/>cipali. Et circa hoc
quae<lb ed="#V" n="123" break="no"/>runtur sex.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e112">
¶ Primo vtrum omnia luminaria
<lb ed="#V" n="124"/>sint posita in vno corpore continuo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e117">
¶
Secun<lb ed="#V" n="125" break="no"/>do vtrum aliqua luminaria preter motum
spe<lb ed="#V" n="126" break="no"/>re moueantur motu proprio.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e124">
¶ Tertio vtrum deus posset
<lb ed="#V" n="127"/>mouere vltimum caelum motu recto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e130">
¶ Quarto vtrum
<lb ed="#V" n="128"/>corpora celestia sint animata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e135">
¶ Quinto vtrum habeant
<lb ed="#V" n="129"/>effectus naturales diuersos in specie circa illa corpora
cor<lb ed="#V" n="130" break="no"/>ruptibilia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e142">
¶ Sexto vtrum caelum sit a nobis visibile in
<lb ed="#V" n="131"/>parte non stellata.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f42515-Dd1e147">
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e149">Quaestio 1</head>
<head type="question-title">Utrum omnia luminaria posita sint in uno corpore continuo</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e151">
¶ Questio I.
<lb ed="#V" n="132"/>PRimo ostendo quod omnia
lumi<lb ed="#V" n="133" break="no"/>naria posita sunt
<lb ed="#V" n="134"/>in vno corpore continuo: philosophus. 12. meta. quod vnum
<lb ed="#V" n="135"/>sit caelum manitum est: sed contigua non sunt: vnde ergo omnes
<lb ed="#V" n="136"/>spere celestes sunt continue.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e164">
¶ Item si spere celestes essent contigue
<!--00132.xml-->
<pb ed="#V" n="59-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>non continue videtur quod ex confricatione earum in suo
mo<lb ed="#V" n="2" break="no"/>tu sonus generaretur. Sed sicut experientia docet per
mo<lb ed="#V" n="3" break="no"/>tus earum nullus generatur sonus: quia cum illa corpora sint valde
<lb ed="#V" n="4"/>magna: et motus eorum velocissimus: illum sonum audiremus: videtur ergo
<lb ed="#V" n="5"/>quod omnes sphere celestes sint vnum corpus continuum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e184">
¶ Item
<lb ed="#V" n="6"/>Gen id est fiant luminaria in firmamento celi: non dixit in
fir<lb ed="#V" n="7" break="no"/>mamentis: ergo videtur quod non sit nisi vnum firmamentum quod non
<lb ed="#V" n="8"/>videretur verum: si sphere celestes essent contigua: quia quelibet
<lb ed="#V" n="9"/>illarum posset dici firmamentum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e195">
¶ Item ad motum sphere
<lb ed="#V" n="10"/>superioris sequitur motus spherarum inferiorum. Sed si
sphe<lb ed="#V" n="11" break="no"/>re essent corpora contigua: ad motum vnius non sequaretur motus
al<lb ed="#V" n="12" break="no"/>terius: ergo non sunt corpora contigua: sed vnum corpus continuum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e205">
<lb ed="#V" n="13"/>Contra partes continui non numerantur contra se
inui<lb ed="#V" n="14" break="no"/>cem: sed sphere numerantur inter se: a philosophis enim
<lb ed="#V" n="15"/>numerantur. viii. sphere celestes nobis sensibiles scilicet sphere
<lb ed="#V" n="16"/>vii. planetarum. et octaua sphera in qua sunt stelle fixe: ergo
<lb ed="#V" n="17"/>sphere celestes non sunt vnum corpus continuum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e218">
¶ Item
impossibile<lb ed="#V" n="18" break="no"/>est partem vnius corporis econtinui secundum se totam moueri ad
<lb ed="#V" n="19"/>vnam partem et aliam sibi immediatam: similiter moueri ad contrariam
parten<lb ed="#V" n="20" break="no"/>Sed sphere inferiores propriis motibus mouentur ab
occidem<lb ed="#V" n="21" break="no"/>te in oriens. Superiora autem ab oriente in occidens: ergo non
<lb ed="#V" n="22"/>sunt vnum corpus continuum vt videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e231">
<lb ed="#V" n="23"/>Ad istam quaestionem dicunt aliqui quod omnia
lumina<lb ed="#V" n="24" break="no"/>ria celi sunt in vno corpore
<lb ed="#V" n="25"/>continuo: et est luminaria continua cum orbibus suis: dicentes
<lb ed="#V" n="26"/>luminare nisi aliud esse quam partem celi in qua est multa
lux<lb ed="#V" n="27" break="no"/>aggregata: eo quod celum in partem que dicuntur luminaria
ma<lb ed="#V" n="28" break="no"/>gna est receptiuum luminis et retentiuum quam in aliis partibus
<lb ed="#V" n="29"/>quibus videtur consentire philosophus. 2 li. celi et mundi. omnem substantiam
<lb ed="#V" n="30"/>de stellis esse ex illo corpore in quo incedit. Dicunt etiam quod
<lb ed="#V" n="31"/>distinctio orbium inter se: non est propter distinctionem
forma<lb ed="#V" n="32" break="no"/>rum diuersarum in specie: sicut distinguuntur elementa inter se: nec
<lb ed="#V" n="33"/>ex discontinuatione superficierum: sicut distinguitur lapis a
<lb ed="#V" n="34"/>lapide: sed est ex diuersitate motuum: que non discontinuat
<lb ed="#V" n="35"/>corpus subtile et ad motum habile: sicut materifeste apparet in
<lb ed="#V" n="36"/>aqua quando secundum diuersas sui partes mouetur ad diuersas
posi<lb ed="#V" n="37" break="no"/>tiones. Corpus enim esse non fluibile et vnam partem eius ab alia
<lb ed="#V" n="38"/>posse diuidi: et verum posse continuari: et tamen eius materiam non
<lb ed="#V" n="39"/>posse naturaliter priuari sua forma. Non contradicunt et talem
ma<lb ed="#V" n="40" break="no"/>teriam dedit deus corpori quanto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e273">
¶ Alii dicunt quod corpori eo
<lb ed="#V" n="41"/>corpora celestia solida sunt nec sunt sciscibilia: vnde Iob. 37.
<lb ed="#V" n="42"/>dicitur de celis quod solidissima. q. ere fundamenti sunt: et philosophus. 2.
<lb ed="#V" n="43"/>celi et mundi. probat: quod stelle non mouentur ab vna parte orbis
<lb ed="#V" n="44"/>ad aliam parte: quia orbis scinderetur: et hoc habet pro inconuenienti:
<lb ed="#V" n="45"/>Hoc est multis videtur rationabile quod si orbes essent sic fluibiles
<lb ed="#V" n="46"/>et sciscitabiles per naturam corruptibiles viderentur: et ideo
<lb ed="#V" n="47"/>videtur istis quod illa motuum contrarietas: non posset esse cum
conti<lb ed="#V" n="48" break="no"/>nuatione spherarum adinuicem. Sunt ergo sphere celestes
<lb ed="#V" n="49"/>inter se contigue: non continue et deferens planete: cuius
circunm<lb ed="#V" n="50" break="no"/>ferentia est inter conuexum et concauum sphere: contiguus cum parte
<lb ed="#V" n="51"/>sphere: ipsum ambiente: et cum illa quae ambitur ab ipso epicyclus
<lb ed="#V" n="52"/>cuius centrum et circumferentia est inter conuexum et concauum
defe<lb ed="#V" n="53" break="no"/>rentis contiguus cum partibus deferentis: et planeta cuius centrum
<lb ed="#V" n="54"/>et circumferentia est inter conuexum et concauum
epicycli<lb ed="#V" n="55" break="no"/>contiguus cum epicyclo.
<!--line error-->
<lb ed="#V" n="56"/>Qui vult tenere hanc opini. secundam potest dicere
<lb ed="#V" n="57"/>ad primum in oppositum quod philosophus
<lb ed="#V" n="58"/>dixit celum esse vnum: accipiendo pro sphera octaua tantum vel hoc
<lb ed="#V" n="59"/>dixit propter quandam coordinationem spherarum se inuicem continentium.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e317">
<lb ed="#V" n="60"/>¶ Ad 2m dicendum quod aliqu extimauerunt ex illo motu sonum
ge<lb ed="#V" n="61" break="no"/>nerari: et a natiuitate nostra aures nostras ita repleri illo
<lb ed="#V" n="62"/>sonitu: quod postea a nobis non potest comprehendi: sicut ferrarii non
<lb ed="#V" n="63"/>possunt discernere inter vocem et silentium: propter dispositionem consuetum
<lb ed="#V" n="64"/>dinis auditus eorum et impulsionem ex voce malleorum. Sed hoc
<lb ed="#V" n="65"/>philosophus. 2. celi et mundi reputat derisorium et ridiculosum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e333">
¶ Alii
<lb ed="#V" n="66"/>dicunt quod ille sonus non peruenit vsque ad nos: cum tamen sit ibi
ma<lb ed="#V" n="67" break="no"/>gis armonia adducentes auctoritatem lib. Iob 38 ca. concentum
<lb ed="#V" n="68"/>celi dormire quis faciet.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e343">
¶ Sed hoc opinio nulla est et male
<!--00132.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>accipiunt intellectum auctoritatis: quia intelligi debet de concentu:
qui<lb ed="#V" n="70" break="no"/>erat in celo: post resurrectionem: ita vt accipiatur continens
pro<lb ed="#V" n="71" break="no"/>contento: aut concentum vocauit proportionem motuum ipsorum
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e356">
<lb ed="#V" n="72"/>¶ Dicendum ergo ad argumentum quod causa quare ex confricatione illorum
cor<lb ed="#V" n="73" break="no"/>porum non generatur sonus: est quia non sunt talia
corpora<lb ed="#V" n="74" break="no"/>quod in eis sit sonus in potentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e365">
¶ Ad 3m dicendum quod sub
nomi<lb ed="#V" n="75" break="no"/>ne firmari compraehendit omnes. viii. spheras loquens in
singulari<lb ed="#V" n="76" break="no"/>propter vnitatem coordinationis: quia vna continet aliam: vel forte
<lb ed="#V" n="77"/>apparentiam sensus: cui non est illa distinctio manifesta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e374">
<lb ed="#V" n="78"/>¶ Ad 4m dicendum quod bene corpus alteri contiguum per suum
<lb ed="#V" n="79"/>motum mouet aliud: per hoc quod influentia vnius attigit etiam
<lb ed="#V" n="80"/>profundum alterius: nec mirum cu corpus distans ab alio: quando
<lb ed="#V" n="81"/>quam per suam influentiam moueat ipsum: sicut patet quia
lu<lb ed="#V" n="82" break="no"/>na causat in mari fluxum et refluxum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e387">
¶ Quod vellet tenere
<lb ed="#V" n="83"/>opinionem primam faciliter potest respondere ad argumenta ex his
<lb ed="#V" n="84"/>que in opinione supponuntur.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f42515-Dd1e395">
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e397">Quaestio 2</head>
<head type="question-title">Utrum aliqua luminaria preter motum sphere moveantur motu proprio</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e399">
Quaesio II.
<lb ed="#V" n="85"/>SEcundo queritur vtrum aliqua
lumi<lb ed="#V" n="86" break="no"/>naria: preter motum sphere
<lb ed="#V" n="87"/>moueantur motu proprio. Et videtur quod non.
<lb ed="#V" n="88"/>philosophus. 2. celi et mundi. Remanet ergo vt dicamus
<lb ed="#V" n="89"/>quod circuli mouentur tantum: et quod stelle sunt quiete rotunde
<lb ed="#V" n="90"/>nixe composite in circulis: cum quibus incedunt circuli.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e415">
<lb ed="#V" n="91"/>¶ Item philosophus eodem libro intelligitur hoc probare de luna per
<lb ed="#V" n="92"/>experientiam dicens: quod stelle non mouentur motu rotundo
<lb ed="#V" n="93"/>et illud manifestum est et clarum: quoniam res inuoluta
con<lb ed="#V" n="94" break="no"/>uertitur et reuoluitur necessario quod est quia facies lune est
<lb ed="#V" n="95"/>apud nos et opposita nobis semper et non mutatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e428">
¶ Item
<lb ed="#V" n="96"/>inconueniens est facere rem mobilem: et non preparare sibi
<lb ed="#V" n="97"/>instrumentum motus. Sed natura non preparauit stellis
in<lb ed="#V" n="98" break="no"/>strumentum motu: ergo natura naturans non instituit
stel<lb ed="#V" n="99" break="no"/>las mobiles motibus propriis: et sic videtur arguere philosophus. 2.
<lb ed="#V" n="100"/>celi et mundi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e441">
¶ Item si stelle mouentur motibus propriis:
<lb ed="#V" n="101"/>aut sunt in orbibus vie vacue per quas incedunt aut
scin<lb ed="#V" n="102" break="no"/>dunt orbes: aut duo corpora erunt simul quorum
quod<lb ed="#V" n="103" break="no"/>libet inconueniens est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e451">
<lb ed="#V" n="104"/>Contra Aug. 2. super Genese parum vltra medium: ab ipsis
<lb ed="#V" n="105"/>qui hoc curiosissime et ociosissime quesierunt in
<lb ed="#V" n="106"/>uentum est: celo etiam non moto. Si sola sydera verterentur
<lb ed="#V" n="107"/>fieri potuisse: omnia que in ipsis syderum conuersionibus
ani<lb ed="#V" n="108" break="no"/>maduersa atque comprehensa sunt: ergo ita possumus
pone<lb ed="#V" n="109" break="no"/>re stellas moueri sicut orbes.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e467">
¶ Item si stelle non
moue<lb ed="#V" n="110" break="no"/>rentur motibus propriis: non essent terre propinquiores: et
<lb ed="#V" n="111"/>quandoque remotiores cum idem sit centrum mundi et omnium
<lb ed="#V" n="112"/>spherarum. Cum ergo in stellis quandoque sint approxima
<lb ed="#V" n="113"/>tiones et elongationes et stationes et retrogradationes
vi<lb ed="#V" n="114" break="no"/>detur quod moueantur motibus propriis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e480">
¶ Item videmus
<lb ed="#V" n="115"/>ad sensum stellas. q. scintillates. Cum ergo non sint ignee
<lb ed="#V" n="116"/>vt probatum est supra. Et dicit etiam philosophus. 2 celi et mundi.
<lb ed="#V" n="117"/>videtur quod hoc sibi per aliquem proprium motum earum:
vtpo<lb ed="#V" n="118" break="no"/>te per motum alicuius circumuolutionis: vel per saltum
ve<lb ed="#V" n="119" break="no"/>locem ad diuersas partes positionis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e493">
<lb ed="#V" n="120"/>Respondeo quod luminaria que sunt in octaua
<lb ed="#V" n="121"/>sphera: que dicuntur stelle fixe:
pro<lb ed="#V" n="122" break="no"/>priis motibus non mouentur: sed tantum per ipsam
sphe<lb ed="#V" n="123" break="no"/>ram que proprio motu mouetur ab occidente in oriens: in
<lb ed="#V" n="124"/>centum annis per gradum vnum. Sed per motum
no<lb ed="#V" n="125" break="no"/>ne sphere mouetur motu diurno ab oriente in occidens:
<lb ed="#V" n="126"/>quilibet autem planeta preter motum diurnum sphere
<lb ed="#V" n="127"/>sue: qui est ab oriente in occidens: et preter motum
pro<lb ed="#V" n="128" break="no"/>prium illius sphere: qui est ab occidente in oriens
moue<lb ed="#V" n="129" break="no"/>tur etiam per motum deferentis: quilibet etiam planeta
<lb ed="#V" n="130"/>preter solem vltra predictos mouetur per motum in
epi<lb ed="#V" n="131" break="no"/>ticli. Solus autem sol inter plauetas caret epiticlo nec est
<lb ed="#V" n="132"/>intelligendum: quod epicyclus transferat de vna parte
deferen<lb ed="#V" n="133" break="no"/>tis ad aliam. Sed sicut tota sphera mouetur motu
circu<lb ed="#V" n="134" break="no"/>lari circa suum centrum: et deferens circa suum centrum:
<lb ed="#V" n="135"/>ita epicyclus mouetur motu circulari circa suum centrum:
<lb ed="#V" n="136"/>quod habet inter conuexum et concauum deferentis: vt in
<!--00133.xml-->
<pb ed="#V" n="60-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>precedenti questione dictum est. Uerum autem aliquis
<lb ed="#V" n="2"/>planeta moueatur circa centrum proprium satis creditur de
<lb ed="#V" n="3"/>sole quod non de saturno: aut ioue: marte: venere: et
mercu<lb ed="#V" n="4" break="no"/>rio: mihi est incertum. Unde cum certum est quod nullus
pla<lb ed="#V" n="5" break="no"/>neta transfertur. de vna parte epicrcli ad alia: sicut nec
epi<lb ed="#V" n="6" break="no"/>cyclus de vna parte deserentis ad aliam. Utrum tamen
<lb ed="#V" n="7"/>probatur multis quod luna motu proprio circulariter
mouea<lb ed="#V" n="8" break="no"/>tur circa suum centrum: quod habet inter concauum et
con<lb ed="#V" n="9" break="no"/>uexum epicycli: quia illa macula que est in luna nunquam
no<lb ed="#V" n="10" break="no"/>bis apparet modo opposito: ita vt illa pars macule que
<lb ed="#V" n="11"/>est inferius: postea sit superius: et econuerso: vt videtur
<lb ed="#V" n="12"/>ettiam velle philosophus 2 celi et mundi: et tamen si motu proprio non
<lb ed="#V" n="13"/>moueretur per motum epicycli: illa macula
transpone<lb ed="#V" n="14" break="no"/>retur: ita quod pars inferior ii circa superior et econuerso: et
<lb ed="#V" n="15"/>motus lune circa centrum suum ad partem contrariam
mo<lb ed="#V" n="16" break="no"/>tus epicycli in tali proportione quod quantum per motum epicy
<lb ed="#V" n="17"/>cli: illa macula transponeretur tantum per motum lune proprium
<lb ed="#V" n="18"/>ad contrarium trnaspositio prohibetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e578">
<lb ed="#V" n="19"/>Qui ergo vult tenere hanc opinionem potest
di<lb ed="#V" n="20" break="no"/>cere ad primum in oppositum quod
<lb ed="#V" n="21"/>philosophus simpliciter sic fuit contrarie opinionis: nec videtur posuisse
ali<lb ed="#V" n="22" break="no"/>quem planetam moueri nisi per proprium motum spere sue: et per
<lb ed="#V" n="23"/>motum diuruum: qui est in speris inferioribus: per motum
su<lb ed="#V" n="24" break="no"/>preme spere que mouetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e594">
¶ Ad secundum dicendum quod illud quod
ar<lb ed="#V" n="25" break="no"/>guit philosophus de facie lune in corpore quaestionis solutum est per illud
<lb ed="#V" n="26"/>quod dictum est de motu epicycli sui et de motu lune circa
pro<lb ed="#V" n="27" break="no"/>prium centrum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e604">
¶ Ad 3m dicendum: quod illud argumentum philosophi non plus
<lb ed="#V" n="28"/>probat: nisi quod aliqua stella non mouetur de vna parte orbis
<lb ed="#V" n="29"/>sui ad aliam gradiendo: sicut gradiuntur animalia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e611">
¶ Ad 4m
<lb ed="#V" n="30"/>dicendum: quod nullum de illis inconuenientibus sequitur nisi
contraponen<lb ed="#V" n="31" break="no"/>tes steliam moueri motu proprio de vna parte orbis ad aliam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e618">
<lb ed="#V" n="32"/>¶ Quia autem argumenta ad partem aliam videntur concludere
<lb ed="#V" n="33"/>stellas transferri motu proprio de vna parte orbis ad aliam
<lb ed="#V" n="34"/>quod falsum est soluenda sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e627">
<lb ed="#V" n="35"/>Ad primum ergo dicendum: quod Aug. loqutur secundum
opinio<lb ed="#V" n="36" break="no"/>nem illorum qui dicunt celum esse ignem
<lb ed="#V" n="37"/>et stellas globos igneos: isti enim bene poterant ponere quod
<lb ed="#V" n="38"/>caelum posset scindi per proprium incessum stelle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e638">
¶ Ad secundum
<lb ed="#V" n="39"/>dicendum: quod absque hoc quod stella proprio motu transferatur de vna
<lb ed="#V" n="40"/>parte epicycli ad aliam: et epicyclus de vna parte deferentis
<lb ed="#V" n="41"/>ad aliam: potest esse planeta quandoque elenatus: quandoque depressus
<lb ed="#V" n="42"/>propter motum epicycli: et deferentis ecentricitatem lune tamen
<lb ed="#V" n="43"/>non assignatur statio vel directio vel retrogradatio propter velo
<lb ed="#V" n="44"/>citatem motus sui epicycli: vt dicunt quidam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e654">
¶ Ad 3m dicendum: quod
<lb ed="#V" n="45"/>illa scintillatio que apparet in stellis: non est propter motum
pro<lb ed="#V" n="46" break="no"/>prium eorum sed propter motu medii et tremorem spirituum visibilium: in
<lb ed="#V" n="47"/>apprehendendo propter longinquam earum distantiam a visibilibus
<lb ed="#V" n="48"/>nostris: et hanc secundam causam tangit philosophus. 2. celi et mundi quae non
<lb ed="#V" n="49"/>aliquibus videtur non sufficeret sine potentia.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f42515-Dd1e668">
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e670">Quaestio 3</head>
<head type="question-title">Utrum deus posset movere ultimum celum motu recto</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e672">
¶ Quaestio III.
<lb ed="#V" n="50"/>TErtio queritur vtrum deus posset
<lb ed="#V" n="51"/>mouere vltimum
<lb ed="#V" n="52"/>celum motu recto. Et videtur quod non. quia omnis motus
cor<lb ed="#V" n="53" break="no"/>poris rectus est de loco ad locum. Sed secundum philosophum. 4
<lb ed="#V" n="54"/>physic. vltimum caelum non est in loco: secundum etiam eundem
<lb ed="#V" n="55"/>primo celi et mundi. extra vltimum caelum non est locus
<lb ed="#V" n="56"/>neque plenitudo neque vacuitas: ergo impossibile est deum
<lb ed="#V" n="57"/>mouere vltimum celum motu recto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e692">
¶ Item deus non
<lb ed="#V" n="58"/>posset facere vacuum: quia cum vacuum sir capacitas
di<lb ed="#V" n="59" break="no"/>stantie inter quam nulla penitus est distantia: nec aliqud aliud
<lb ed="#V" n="60"/>deus posset facere ista duo simul scilicet quod aliqua sibt non
essem<lb ed="#V" n="61" break="no"/>coniuncta: nec tamen distarent abinuicem: quod contradictionem
<lb ed="#V" n="62"/>includere videtur. Sed si deus posset mouere celum vltimum
<lb ed="#V" n="63"/>motu recto posset facere vacuum: quia si moueretur
mo<lb ed="#V" n="64" break="no"/>tu recto aliqua pars eius recederet a loco in quo est: nec
<lb ed="#V" n="65"/>succederet in illum locum aliud corpus: ergo deus non posset
<lb ed="#V" n="66"/>vltimum celum mouere motu recto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e714">
<lb ed="#V" n="67"/>Contra deus saluata siguri vltimi celi: et terra non
<lb ed="#V" n="68"/>mota: posset aliquam partem celi coniungere ter¬
<!--TODO:word crossing the line???-->
<!--00133.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>re: quod esse non posset suppositis positionibus positis nisi
<lb ed="#V" n="70"/>mouendo aliquam partem vltimi celi vsque ad terram.
<lb ed="#V" n="71"/>Sed si vna pars celi sic moueretur: et alia pars non
mo<lb ed="#V" n="72" break="no"/>ueretur elongando se a terra non maneret figura celi
si<lb ed="#V" n="73" break="no"/>cut modo est. ergo deus totum vltimum caelum posset
<lb ed="#V" n="74"/>mouere motu recto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e738">
¶ Item a domino Stephano
Pa<lb ed="#V" n="75" break="no"/>risienss episcopo et sacre theologie doctore
excommuni<lb ed="#V" n="76" break="no"/>catus est iste articulus: scilicet quod deus non posset motu
re<lb ed="#V" n="77" break="no"/>cto mouere caelum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e748">
<lb ed="#V" n="78"/>Respondeo quod deus posset mouere vltimum
ce<lb ed="#V" n="79" break="no"/>lum suum (creando spacium extra ipsum
<lb ed="#V" n="80"/>siue non creando) motu recto: quamuis enim eandem rem per se
<lb ed="#V" n="81"/>et secundum se totam impossibile sit moueri motu locali recto: per
quan<lb ed="#V" n="82" break="no"/>cumque potentiam nisi extra ipsam sit aliquod spoacium. Unde si
nul<lb ed="#V" n="83" break="no"/>la creatura esset: nisi vnus angelus: deus non posset ipsum
an<lb ed="#V" n="84" break="no"/>gelum tali motu mouere nisi inquantum posset creare aliquod
<lb ed="#V" n="85"/>spatium extra ipsum: vel circa: tamen per accidens vel secundum partem
<lb ed="#V" n="86"/>deus posset mouere corpus aliquod motu locali recto:
quam<lb ed="#V" n="87" break="no"/>uis extra ipsum nullum esset spatium: vnde si esset aliquod
fora<lb ed="#V" n="88" break="no"/>men in celo empyreo: et minus homo haberet lanceam in
pellem<lb ed="#V" n="89" break="no"/>do per motum rectum: partem lancee inferiorem versus vltimam
<lb ed="#V" n="90"/>superficiem celi empyrei: faceret quod lancea motu recto
tran<lb ed="#V" n="91" break="no"/>scenderet quantum ad aliquam sui partem vltimam superficiem
ce<lb ed="#V" n="92" break="no"/>liempyrei: quamuis extra ipsam nullum sit spratium: sic dico quod
<lb ed="#V" n="93"/>deus si moueret motu proprio recto vnam partem celi
empy<lb ed="#V" n="94" break="no"/>rei vsque ad terram figura celi et quantitate saluis
manen<lb ed="#V" n="95" break="no"/>tibus faceret non alia pars celi moueretur motu recto:
<lb ed="#V" n="96"/>quamuis non in aliquo spatio. Sic ergo patet quod posset
to<lb ed="#V" n="97" break="no"/>tum caelum mouere motu recto per rectum motum
il<lb ed="#V" n="98" break="no"/>lius partis quam moueret in spatio.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e796">
<lb ed="#V" n="99"/>Ex dictis patet solutio ad primum in oppositum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e801">
<lb ed="#V" n="100"/>¶ Ad secundum dicendum: quod deus
<lb ed="#V" n="101"/>posset facere vacuum nec ad hoc sequitur quod posset
face<lb ed="#V" n="102" break="no"/>re duo contradictoria simul: quia si deus destrueret omnem
<lb ed="#V" n="103"/>creaturam que est inter celum et terram celo non moto nec
ter<lb ed="#V" n="104" break="no"/>ra mota: caelum non distaret a terra: quare inter quecumque
di<lb ed="#V" n="105" break="no"/>stantia localiter non est dimensio aliqua. (Dimensio autem creatu
<lb ed="#V" n="106"/>tura est) nec esset coniunctum eidem: quia inter illa posset
creari<lb ed="#V" n="107" break="no"/>distantia ipsis non mutatis: vnde quamuis distare et non distare
<lb ed="#V" n="108"/>contradicant: et coniungi et non coniungi contradicant: tamen positione
re<lb ed="#V" n="109" break="no"/>tenta: non distare et non coniungi nullam implicarent
contradictio<lb ed="#V" n="110" break="no"/>nem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e827">
¶ Peterea ad hoc est alius defectus in argumento.
Si<lb ed="#V" n="111" break="no"/>enim deus moueret vltimum celum motu recto: non propter hoc
<lb ed="#V" n="112"/>sequeretur esse vacuum: quia caelum non est in loco. Ex dictis patet
<lb ed="#V" n="113"/>quod illa probatio qua aliqui nituntur concludere: quod sicelum esset
<lb ed="#V" n="114"/>trilatere vel quadrilatere figure ad suum moueri circulari
<lb ed="#V" n="115"/>ter sequeretur relinqui vacuum: eo quod latus non eleuaretur
<lb ed="#V" n="116"/>ad locum a quo recederet angulus inefficax esset gratia
<lb ed="#V" n="117"/>forme: nisi extra illud caelum mobile esset locus.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f42515-Dd1e847">
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e849">Quaestio 4</head>
<head type="question-title">Utrum corpora celestia sint animata</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e851">
<lb ed="#V" n="118"/>¶ Questio. IIII.
<lb ed="#V" n="119"/>QUarto queritur vtrum corpora
<lb ed="#V" n="120"/>celestia sint
<lb ed="#V" n="121"/>animata. Et videtur quod sic Baruch. 3. stelle
dede<lb ed="#V" n="122" break="no"/>runt lucem in custodiis suis: et letare sunt
voca<lb ed="#V" n="123" break="no"/>te sunt: et dixerunt assumus. Sed letari et loqui non sunt
ac<lb ed="#V" n="124" break="no"/>tus rei corruptibilis inanimate: ergo stelle animate sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e869">
<lb ed="#V" n="125"/>¶ Item philosophus secundo celi et mundi. dicit de corporibus
ce<lb ed="#V" n="126" break="no"/>lestibus quod ipsa sunt viua habentia operationem
anima<lb ed="#V" n="127" break="no"/>lem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e878">
¶ Item philosophus eodem lib. si essent in vnoquoque
or<lb ed="#V" n="128" break="no"/>bium hesitantium: stelle multe esset orbis vltimus in labo
<lb ed="#V" n="129"/>re et pena: cum ipse moueret orbes qui sunt post ipsum
<lb ed="#V" n="130"/>motu diuerso et reuolueret eos. Sed esse in labore et
pe<lb ed="#V" n="131" break="no"/>na non competit corpori inanimato: ergo vltimus orbis
<lb ed="#V" n="132"/>est animatus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e891">
¶ Item Auicen. 9 metaph. cap. primo.
di<lb ed="#V" n="133" break="no"/>cit quod celum est animal obediens deo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e897">
¶ Item corpora
<lb ed="#V" n="134"/>mixta in quadam equalitate proportionis sunt
anima<lb ed="#V" n="135" break="no"/>bilia: et quanto magis accedunt miscibilia immixto ad
equa<lb ed="#V" n="136" break="no"/>litatem proportionis: tanto sunt alimabilia anima nobiliori: vnde solum
<!--00134.xml-->
<pb ed="#V" n="60-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>torpus humanum inter corpora mixta propter magnam
<lb ed="#V" n="2"/>sui equalitatem: et recessum a contrarietate est animabile anima
<lb ed="#V" n="3"/>intellectiua. Sed corpora celestia maxime recedunt a
con<lb ed="#V" n="4" break="no"/>trarietate secundum doctrinam philosophi. i. celi et mundi: ergo maxime
<lb ed="#V" n="5"/>sunt animabilia anima intellectiua.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e923">
¶ Item nullum non
vi<lb ed="#V" n="6" break="no"/>uens est efficiens casa vite. Quia sicut dicit Aug. li.o 83. q. q. 2. omne
<lb ed="#V" n="7"/>quod sit: eim a quo sit par esse non potest: ergo nec maius: sed
<lb ed="#V" n="8"/>secundum eundem. xi. de ciuitate. capi. 7. viuentia preponuntur non
<lb ed="#V" n="9"/>viuentibus. Cum ergo corpora superiora sint causa vite
<lb ed="#V" n="10"/>in istis inferoribus: vt patet in generratione plantarum et brutorum
<lb ed="#V" n="11"/>generatorum: per viam putrefactionis: videtur quod hebeant vitam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e939">
<lb ed="#V" n="12"/>Contra si corpora celestia essent animata: probabile
<lb ed="#V" n="13"/>est: quod haberent animam intellectiuam iustam: et
<lb ed="#V" n="14"/>sic non esset reprehensibile ea reuereri per orationem eorum
<lb ed="#V" n="15"/>implorando auxilium: quod tamen falsum est: quia sicut dicitur Iob.
<lb ed="#V" n="16"/>3I. Si vidi solem cum fulgeret: et lunam incedentem clare:
<lb ed="#V" n="17"/>sequitur: et osculatus sum manum meam ore meo que est
ini<lb ed="#V" n="18" break="no"/>quias maxima et negatio contra deum altissimum. In qua
vi<lb ed="#V" n="19" break="no"/>detur Iob innuere quod reuereri solem et lunam sicut res
in<lb ed="#V" n="20" break="no"/>telligentes sit erroneum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e961">
¶ Item Dama. libro 2. capi. 5. nullus
<lb ed="#V" n="21"/>aninmatos celos vel luminaria existinet: inanimati enim sunt et in
<lb ed="#V" n="22"/>sensibiles.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e968">
¶ Item ponere corpora celestia animata est
arti<lb ed="#V" n="23" break="no"/>culus excommunicatus a domino Stepsopho quodam perisien. episco: et
sa<lb ed="#V" n="24" break="no"/>cre theologie doctorre.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e975">
<lb ed="#V" n="25"/>Respondeo quod quamuis Aum. et Auicen.
sense<lb ed="#V" n="26" break="no"/>rint corpora celestia animata: sicut patet
<lb ed="#V" n="27"/>inauctoritatibus allegatis in opponendo. Et etiam
Ra<lb ed="#V" n="28" break="no"/>bi Moyses. vt patet libro suo capi. 77. vbi dicit quod celi sunt
<lb ed="#V" n="29"/>animalia rationabilia scilicet aprehensores creatoris. Tamen in
<lb ed="#V" n="30"/>hoc eis acquiescendum est. Quamuis etiam quandoque Augu.
vi<lb ed="#V" n="31" break="no"/>deatur hoc sub dubio reliquisse: vt patet 13 de ciui. capi. 16 tamen
<lb ed="#V" n="32"/>de hoc dubitandum non est: sed asserendum est ipsa non
<lb ed="#V" n="33"/>esse animata. Non habent enim animam vegetatiuam: quia nec
<lb ed="#V" n="34"/>nutriuntur neque augentur nec sibi simile de se generrant. Gene
<lb ed="#V" n="35"/>ratiua autem nutritiua: et augmenatiua partes sunt potentiales
<lb ed="#V" n="36"/>anime vegetatiue. Nec habent animam sensitiuam: cum
organa<lb ed="#V" n="37" break="no"/>sentiendi non habeant: nec videmus sensitiuam a
uegeta<lb ed="#V" n="38" break="no"/>tiua separari: omne enim quod sentit hebet aliquam potentiam vege
<lb ed="#V" n="39"/>tatiue. Nec habent animam intellectiuam: quia nullum corpus
<lb ed="#V" n="40"/>potest informari anima intellectiua: nisi habente vtum
delectan<lb ed="#V" n="41" break="no"/>di vegetandi et senfificandi: quia suas operateones intelligibiles
<lb ed="#V" n="42"/>per corpus non exercet: nisi mediantibus aliquibus viribus
<lb ed="#V" n="43"/>sensitiuis. Cum ergo vt dicit philosophus 2. de anima: non sit
ani<lb ed="#V" n="44" break="no"/>ma preter predictas: sequitur quod corpora celestia
simplici<lb ed="#V" n="45" break="no"/>ter sunt inanimata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1024">
<lb ed="#V" n="46"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod illud
ver<lb ed="#V" n="47" break="no"/>bum dicitur secundum metaphroam. vnde
<lb ed="#V" n="48"/>Dama. libro 2. capi. 5 et si dicat diuina scriptura letentur celi et
<lb ed="#V" n="49"/>exultet terra eos qui in celis angelos: et qui in terra homines ad
<lb ed="#V" n="50"/>letitiam vocat. Nouit autem scriptura et prosopopeia id est personarum
<lb ed="#V" n="51"/>fictione vti: et vt de animatis de inanimatis loq.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1040">
¶ Ad 2o
<lb ed="#V" n="52"/>dicendum quod illud verbum philosophi: non est recipiendum in proposito:
<lb ed="#V" n="53"/>fuit enim contrarie opinionis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1047">
¶ Potest tamen curialiter
<lb ed="#V" n="54"/>dic: vt aliqui volunt: quod intelligentias motrices uocauit
<lb ed="#V" n="55"/>animas corporum celestium propter sui deputationem: et appropria
<lb ed="#V" n="56"/>tionem ad mouendum illa corpora: et proportionem
virtu<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tis eorum: ad mouendum ea tali motu.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1058">
¶ Ad 3m decdum aut
<lb ed="#V" n="58"/>quod illud verbum philosophi non est recipiendum: aut quod ibi
acci<lb ed="#V" n="59" break="no"/>pit esse in labore et pena per se habere ad modum
laboran<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tis: et nimiam penam sustinentis: quia sicut homo qui in proportionaliter
<lb ed="#V" n="61"/>laborauit: non potest aliquod mobile magnum mouere ita
ve<lb ed="#V" n="62" break="no"/>lociter sicut poterat antem laborem: sic intelligentia mouens
pri<lb ed="#V" n="63" break="no"/>munm orbem et reuoluens orbes inferiores non posset ita velociter
<lb ed="#V" n="64"/>mouere primum orbem: et ex conseqenti nec orbes inferiores ita
<lb ed="#V" n="65"/>velociter reuoluere: si in vnoquoque eorum essent
stelle<lb ed="#V" n="66" break="no"/>multe. Sicut potest modo: quia virtus eius ita
proportio<lb ed="#V" n="67" break="no"/>nata ad mouendum est primum orbem et reuoluendum orbes
<lb ed="#V" n="68"/>inferiores illo motu quo mouet quod non posset eos velo¬
<!--00134.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>cius mouere: et ideo si alia corpora adderentur non posset
<lb ed="#V" n="70"/>omnia reuoluere ita velociter.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1093">
¶ Ad 4m dicendum: quod verbum
<lb ed="#V" n="71"/>Auicen. recipiendum non est. planum est enim quod estimauit
cor<lb ed="#V" n="72" break="no"/>pora celestia animata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1100">
¶ Ad 5m dicendum: quod non quicumque recessus
<lb ed="#V" n="73"/>a contrarietate facit corpus esse animabile: sed tantumodo
il<lb ed="#V" n="74" break="no"/>le qui est per naturam conuenientis proportionis in
mixtio<lb ed="#V" n="75" break="no"/>ne ad actus vite.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1110">
¶ Ad 6m dicendum: quod corpora celestia non
<lb ed="#V" n="76"/>possent causare in istis inferioribus vitam per suam
vir<lb ed="#V" n="77" break="no"/>tutem corporalem tantum. Sed tamen hoc possunt per eam cum
vir<lb ed="#V" n="78" break="no"/>tute motricum intelligentiarum principalius.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f42515-Dd1e1120">
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e1122">Quaestio 5</head>
<head type="question-title">Utrum corpora celestia habeant effectus naturales diversos in specie circa ista corpora corruptibilia</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1124">
Quaesio V
<lb ed="#V" n="79"/>QUinto queritur vtrum corpora
<lb ed="#V" n="80"/>celestia habeant
<lb ed="#V" n="81"/>effectus naturales diuersos in specie circa ista
cor<lb ed="#V" n="82" break="no"/>pora corruptibilia. Et videtur quod non Gen i. dicitur
<lb ed="#V" n="83"/>de luminaribus celi: vt sint in signa et tempora: ergo non sunt
<lb ed="#V" n="84"/>cause sed signa.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1140">
¶ Item Dama. libro 2. capi. 6. nos dicimus quoniam
<lb ed="#V" n="85"/>ipsa astra non sunt causa alicuius eorum que fuerunt: neque
<lb ed="#V" n="86"/>corruptionis eorum que corrumpuntur. Signa autem sunt magna
<lb ed="#V" n="87"/>hymbrium: et aeris tramsmutationis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1149">
¶ Item philosophus i. de
gener<lb ed="#V" n="88" break="no"/>ratione quorum eadem est materia actiua sunt et passiua ad
inuicen<lb ed="#V" n="89" break="no"/>Sed vt superius habitum corporum superiorum et inferiorum non est
vnige<lb ed="#V" n="90" break="no"/>nea materia. Ergo ista inferiora ab istis corporibus superioribus
<lb ed="#V" n="91"/>non patiuntur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1160">
¶ Item alterans omnia corpora non debet esse
altera<lb ed="#V" n="92" break="no"/>tum. Sed corpora celestia alterantur ab intelligentiis mouentibus
<lb ed="#V" n="93"/>in quantum de ipsis educunt virtutes per quas mouentur vt
su<lb ed="#V" n="94" break="no"/>perius dictum est. Ergo saltem non possunt alteratr omnia ista corpora
<lb ed="#V" n="95"/>inferiora.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1172">
¶ Item actio corporum superiorum in ista inferiora est per
<lb ed="#V" n="96"/>lucem. Sed omnia luminaria communicant in luce. Ergo in istis
infe<lb ed="#V" n="97" break="no"/>rioribus non causant effectus diuersos in specie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1179">
<lb ed="#V" n="98"/>Contra Boe. 4 de consolatione factum est inherens
re<lb ed="#V" n="99" break="no"/>bus mobilibus dispositio per quam prouidentia
<lb ed="#V" n="100"/>suis quecumque nectit ordinibus. Ergo videtur quam ipsa
corpora<lb ed="#V" n="101" break="no"/>superiora per suum motum causa sunt omnium effectuum in istis
infe<lb ed="#V" n="102" break="no"/>rioribus tam naturalium quam ex libero arbitrio dependentium.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1192">
¶ Item
<lb ed="#V" n="103"/>philosophus in libro de proprietatibus elaltetorum: dicit quod regna vacua sunt
<lb ed="#V" n="104"/>et terre deppopulate apud coniunctione duarum magnarum
stel<lb ed="#V" n="105" break="no"/>larum scilicet Iouis et Saturni. Sed talia dependent ex libero
arbi<lb ed="#V" n="106" break="no"/>irio: ergo astra causa sunt effectuum ex libero arbitrii dependentium:
<lb ed="#V" n="107"/>Multo fortius ergo sunt causa omnium effectuum naturalium.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1205">
<lb ed="#V" n="108"/>¶ Item Dama. libro 2. capi. 6 constituuntur multociens et
co<lb ed="#V" n="109" break="no"/>mete signa quedam mortis regum: hoc autem non significaret:
<lb ed="#V" n="110"/>nisi aliquem effectum imprimeret: ergo stelle quedam causant
<lb ed="#V" n="111"/>mortem: et quedam vitam que sunt actiones diuerse in
spe<lb ed="#V" n="112" break="no"/>cie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1218">
¶ Item Rabi moy. 82. capi. dicit. Inuenies dictum a
sa<lb ed="#V" n="113" break="no"/>pientibus non est aliqua. planta inferius que non habeat
stel<lb ed="#V" n="114" break="no"/>lam in celo que percutit eam et dicit ei cresce.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1225">
<lb ed="#V" n="115"/>Respondeo quod corpora celestia habent circa ista
in<lb ed="#V" n="116" break="no"/>feriora naturales effectus: et
quos<lb ed="#V" n="117" break="no"/>dam diuersos in specie: non tamen possunt super actus libro
<lb ed="#V" n="118"/>arbitri ipsos actus efficiendo vel liberum arbitrium ad illos
<lb ed="#V" n="119"/>actus cogendo: possunt tamen ad illos actus disponere
<lb ed="#V" n="120"/>inclinando: sed nullo modo necessitando. Quod autem
cir<lb ed="#V" n="121" break="no"/>ca ista inferiora naturales effectus habeant: experientia docet:
<lb ed="#V" n="122"/>et hoc est rationale: quia sunt corpora nobiliora: et precellentia
<lb ed="#V" n="123"/>in virtute sicut precellunt in situ. Ordo autem vniuersita
<lb ed="#V" n="124"/>tis est: vt potentiora et superiora influant in inferiora et minus
<lb ed="#V" n="125"/>potentiora: vnde Augu. 3. de trini. capi. 4 corpora
crassiora<lb ed="#V" n="126" break="no"/>et inferiora per subtiliora et potentiora quodam ordine regunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1255">
<lb ed="#V" n="127"/>¶ Preterea vniuersitatis ordo hoc requirit: vt sicut in
<lb ed="#V" n="128"/>motu locali: videmus corpora moueri infra annum corpus
<lb ed="#V" n="129"/>non motum ita in motu alterationis secundum qualitatem debet esse
<lb ed="#V" n="130"/>aliquod corpus alterans non alteratum: alteratione disponem
<lb ed="#V" n="131"/>te ad generrationem et corruptionem: talia autem corpora sunt omnia
<lb ed="#V" n="132"/>corpora celestia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1271">
¶ Preterea videmus elementa saluari
in<lb ed="#V" n="133" break="no"/>locis suis per influentiam corporum celestium in illa
propor<lb ed="#V" n="134" break="no"/>tione in qua est illius elementi saluatiua: vnde diuersa
pro<lb ed="#V" n="135" break="no"/>portio celestium influentiarum in locis diuersiis est ratio
<lb ed="#V" n="136"/>quare ita ordinantur elementa secundum loca: et quare quodlibet
<!--00135.xml-->
<pb ed="#V" n="61-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>conatur esse in proprio loco: et hoc ratio non tantum
osten<lb ed="#V" n="2" break="no"/>dit quod hoc inferius habeant naturales effectus in specie
di<lb ed="#V" n="3" break="no"/>uersas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1295">
¶ Preterea a diuersis formis substantialibus
ema<lb ed="#V" n="4" break="no"/>nant diuerse virtutes: per diuersas virtutes producuntur
di<lb ed="#V" n="5" break="no"/>uersi effectus: et ideo quia corpora celestia specie differunt i
<lb ed="#V" n="6"/>influentias suarum formarum substantialium quas immittunt
<lb ed="#V" n="7"/>cum suis radiis luminosis causant effectus diuersos in
specie<lb ed="#V" n="8" break="no"/>in istis inferioribus. Quod autem non possint super effectus libero arbitrii
<lb ed="#V" n="9"/>ipsos efficiendo: vel liberum arbitrium necessitando patet: quia
<lb ed="#V" n="10"/>vt inferius ostendetur liberum arbitrium cogi non potest
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1313">
¶
Pre<lb ed="#V" n="11" break="no"/>terea liberum arbitrum superius est quocumque celesti corpore quod non
<lb ed="#V" n="12"/>esset verum si ab influentia corporum celestium cogi posset
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1320">
<lb ed="#V" n="13"/>¶ Quod autem possint ad illos actus disponere inclinando
<lb ed="#V" n="14"/>loquendo de libero arbitrio dum actu est corporis
corruptibi<lb ed="#V" n="15" break="no"/>lis forma patet: quia possunt alterare corporis dispositiones: et
<lb ed="#V" n="16"/>varie dispositiones corporis inclinant ad varias affectiones
me<lb ed="#V" n="17" break="no"/>diante motu appetitus sensitiui: et hoc potest homo in se experiri
<lb ed="#V" n="18"/>secundum varias influentiarum celestium dispositiones.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1336">
<lb ed="#V" n="19"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod verum est: quod
<lb ed="#V" n="20"/>sunt signa cooperatiua tamen ad
<lb ed="#V" n="21"/>aliquos effectus naturales quos significant.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1346">
¶ Ad 2m dicendum:
<lb ed="#V" n="22"/>quod Dama. ibi loqutur de causalitate principali: quam attribue
<lb ed="#V" n="23"/>bant illis idolatre: vnde non intendebat excludere
om<lb ed="#V" n="24" break="no"/>nem causalitatem ab eis: sicut patet per illud quod postea dicit
<lb ed="#V" n="25"/>scilicet quod qualitas aeris facta a sole: et luna et stellis: alii et
<lb ed="#V" n="26"/>alii diuersas complexiones: et habitus: et dispositiones constituit
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1359">
<lb ed="#V" n="27"/>¶ Ad 3m dicendum: quod illa que mutuo agunt et patiuntur
natu<lb ed="#V" n="28" break="no"/>raliter: bene oportet quod communicent in materia: tamen si vnum
<lb ed="#V" n="29"/>agit in aliud absque hoc quod patiatur ab illo: non oportet quod cum eo
<lb ed="#V" n="30"/>communicet in materia: et quod ista sit intentio philosophi patet: quia post
<lb ed="#V" n="31"/>verbum allegatum immedate subiungit quod hoc faciut in
passibi<lb ed="#V" n="32" break="no"/>lia entia quorum non est eadem materia: non est ergo
inconueni<lb ed="#V" n="33" break="no"/>ens: quod corpora celestia ista inferiora tramsmutent: quamuis cum
<lb ed="#V" n="34"/>eis no communicent in materia communiine vniuoca: quia ab istis inferio
<lb ed="#V" n="35"/>ribus non tramsmutantur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1381">
¶ Ad 4m dicendum: quod corpora celestia son
<lb ed="#V" n="36"/>alterantur simili alteratione illi quam causant in istis
inferiori<lb ed="#V" n="37" break="no"/>bus: alia autem alteratione sublimiori non est inconueniens quod
al<lb ed="#V" n="38" break="no"/>terentur. Luna enim cum de non illuminata sit illuminata.
Si<lb ed="#V" n="39" break="no"/>cut sit immediate post eclipsim alteratur: inquantum lumen de
<lb ed="#V" n="40"/>nouo de potmo eius educitur: illa est alteratio quae corpora celestia
al<lb ed="#V" n="41" break="no"/>terantur ab intelligentiis motricibus per hoc quod educunt de
poten<lb ed="#V" n="42" break="no"/>tia ipsorum virtutes: per quas mouentur: est alteratio sublimi
<lb ed="#V" n="43"/>or et maxime inter alterationes corporum a materiali alteratione
rece<lb ed="#V" n="44" break="no"/>dens: nec est inconueniens talem alterationem praecedere motum
lo<lb ed="#V" n="45" break="no"/>calem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1405">
¶ Ad 5m dicendum: quod corpora superiora non alterant ista
inferiora<lb ed="#V" n="46" break="no"/>per influentiam luminis tantum: sed etiam per motum et per
influen<lb ed="#V" n="47" break="no"/>tias immissas a suis formis substantialibus cum radiis
lumi<lb ed="#V" n="48" break="no"/>nosis: per quam influentiam causat luna mirabiles estus
<lb ed="#V" n="49"/>oceani: hoc est fluxum eius et refluxum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1416">
¶ Quia autem
argumen<lb ed="#V" n="50" break="no"/>ta ad partem secundam concludunt quod etiam possunt super
li<lb ed="#V" n="51" break="no"/>berum arbitrium soluenda sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1423">
<lb ed="#V" n="52"/>Ad primum ergo dicendum: quod Boe. ibi vocat satum
<lb ed="#V" n="53"/>ordinem in rebus mobilibus ad
di<lb ed="#V" n="54" break="no"/>uinam prouident iam relatum: vnde satum est explicatio
di<lb ed="#V" n="55" break="no"/>uine prouidentie in effectu. Unde Boe. eodem libro et eodem cap.
<lb ed="#V" n="56"/>prouidentia est diuina ratio in summo omnium principe constitu
<lb ed="#V" n="57"/>ta: et postea dicit paucis interpositis: quod adunatio
tempo<lb ed="#V" n="58" break="no"/>ralis ordinis digesta atque explicata temporibus fatum vocatur:
<lb ed="#V" n="59"/>et parum post ordo fatalis ex prouidentie simplicitate
proce<lb ed="#V" n="60" break="no"/>dit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1446">
¶ Ad 2m dicendum: quod apud coniunctionem Iouis et Satur
<lb ed="#V" n="61"/>ni sunt depopulate terre per bella: non quia homines non
pos<lb ed="#V" n="62" break="no"/>tuerint resistere influentie illius constellationis ad
dissen<lb ed="#V" n="63" break="no"/>tionem inclinantis. Sed quia noluerunt: quia sicut dicit
pthole<lb ed="#V" n="64" break="no"/>mus in almage. Sapiens homo dominabitur astris: quamuis
<lb ed="#V" n="65"/>autem conuinctio Iouis et Saturni non possit
volun<lb ed="#V" n="66" break="no"/>tatem cogere: tamen propter contrarias influentias Iouis et
Sa<lb ed="#V" n="67" break="no"/>turni: eo quod Saturnus hebet influentiam melancholicam et
ma<lb ed="#V" n="68" break="no"/>lam: Iupiter autem immittit valde bonam influentiam: potest
<!--00135.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>ad rixam et discordiam homines inclinare: cui tamen
inclina<lb ed="#V" n="70" break="no"/>tioni homines per libertatem arbitrii possunt resistere et
<lb ed="#V" n="71"/>satis faciliter cum adiutorio gratie dei.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1477">
¶ Ad 3m dicunt
qui<lb ed="#V" n="72" break="no"/>dam quod illa cometa nec naturaliter generatur: nec etiam est
<lb ed="#V" n="73"/>vna de stellis infirmamto positis: vnde nec eius
significatio<lb ed="#V" n="74" break="no"/>est naturalis: vnde Dama. libro 2. capi. 6 dicit quod comete non
<lb ed="#V" n="75"/>sunt ex hiis que a princpio genita sunt astra: sed
diuina<lb ed="#V" n="76" break="no"/>iussione secundum ipsum tempus constituuntur et rursus dissoluentur.
<!--TODO:paragraph break-->
<lb ed="#V" n="77"/>Aliis autem qui magis sequuntur viam philosophicam.
<lb ed="#V" n="78"/>videtur quod stella comata sit
impres<lb ed="#V" n="79" break="no"/>sio sicca et calida generata in superiori parte aeris prope ignem:
<lb ed="#V" n="80"/>ex vapore calido et sicco et globus istius vaporis
aduna<lb ed="#V" n="81" break="no"/>tus apparet corpus stelle. partes autem illius vaporis
discon<lb ed="#V" n="82" break="no"/>tinuate circa illum globum et in longum protense in suis extre
<lb ed="#V" n="83"/>mitatibus illi globo coniuncte sunt quisi. eius come et secundum hanc
<lb ed="#V" n="84"/>opinionem significat: et causat non per se: sed per accidens
<lb ed="#V" n="85"/>mortalitatem prouenientem ex infirmitatibus calidis et sic
<lb ed="#V" n="86"/>cis: quia vehemens et disstemperata siccitas consueta est
preue<lb ed="#V" n="87" break="no"/>nire: et concomitari comete generationem: et quia vt
pluri<lb ed="#V" n="88" break="no"/>mum diuites nutriuntur calidis et siccis: Ideo illo tempore
<lb ed="#V" n="89"/>multi diuites moriuntur inter quos mors regum et
princi<lb ed="#V" n="90" break="no"/>pium est magis notabilis et ita uides: quod secundum quancumque
opinio<lb ed="#V" n="91" break="no"/>nem istarum nullum penitus dominium hebet super liberum
<lb ed="#V" n="92"/>arbitrium.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f42515-Dd1e1526">
<head xml:id="kzz7yh-f42515-Hd1e1528">Quaestio 6</head>
<head type="question-title">Utrum caelum sit a nobis visibile in parte non stellata</head>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1530">
¶ Questio. VI
<lb ed="#V" n="93"/>SExto queritur vtrum caelum sit
<lb ed="#V" n="94"/>a nobis visibile in
<lb ed="#V" n="95"/>parte non stellata. Et videtur quod non. Auicena. 6
na<lb ed="#V" n="96" break="no"/>tural. libro 3. capi. 1. dicit quod corpus simpliciter
translu<lb ed="#V" n="97" break="no"/>cens: no est visibile vllo modo. Sed caelum in parte non
stella<lb ed="#V" n="98" break="no"/>ta est corpus simpliciter translucens: quia mediantibus stellis
<lb ed="#V" n="99"/>planetarum videntur stelle fixe. Ergo caelum non est a nobis
<lb ed="#V" n="100"/>vllo modo visibile in parte non stellata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1550">
¶ Item Auicena
<lb ed="#V" n="101"/>eodem libro capi. 3. dicit quod visibile ex sua essentia prohibet
vi<lb ed="#V" n="102" break="no"/>deri illud quod est post ipsum. Sed pars celi non stellata: non
<lb ed="#V" n="103"/>prohibet videri illud quod est post ipsam: ergo non est visibilis
<lb ed="#V" n="104"/>vllo modo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1561">
¶ Item spera octaua non magis recipit lumen
so<lb ed="#V" n="105" break="no"/>lis de die: quam de nocte: sol enim existens in hemisperio contra
po<lb ed="#V" n="106" break="no"/>sito nostro hemisperio: non magis distat a medietate octaue
<lb ed="#V" n="107"/>spere que est super nostrum hemisperium: quam existens in oriente distet
<lb ed="#V" n="108"/>a parte octaue spere: que est in occidente. Ergo si partem
celi<lb ed="#V" n="109" break="no"/>non stellatam videremus de die equaliter videremus de nocte.
<lb ed="#V" n="110"/>Cum ergo illud quod vulgus dicit caelum esse non appareat
<lb ed="#V" n="111"/>nobis equaliter de nocte: sicut de die vt docet experentia:
vi<lb ed="#V" n="112" break="no"/>detur quod secundum rei veritatem illud non est celum: quod vulgus dicit se
<lb ed="#V" n="113"/>videre.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1583">
¶ Item quamuis ignis sit nature luminiose: tamen propter sui
sub<lb ed="#V" n="114" break="no"/>tilitatem a nobis sua spera non videtur. Sed corpora celestia
<lb ed="#V" n="115"/>subtiliora sunt quocumque elemento. Ergo nulla pars non
<lb ed="#V" n="116"/>stellata a nobis videtur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1593">
<lb ed="#V" n="117"/>Contra Galaxia est ex pertibus primi orbis: sicut dicit
<lb ed="#V" n="118"/>philosophus. 2. meteu. secundum translationem antiquam. Sed in
<lb ed="#V" n="119"/>Galaxia sunt multe partes non stellate. Ergo a nobis videtur
<lb ed="#V" n="120"/>aliqua pars celi non stellata.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1604">
¶ Item non tantum videtur a nobis
lu<lb ed="#V" n="121" break="no"/>na: in parte in qua agregatum est lumen sed etiam in parte alia
<lb ed="#V" n="122"/>Ergo a simili potest a nobis videri quelibet pars orbis: quamuis
<lb ed="#V" n="123"/>in ea non sit aggregatum lumen.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1613">
¶ Item de die videtur a
no<lb ed="#V" n="124" break="no"/>bis aer propter receptionem luminis in eo: aliter enim si visui nostro
<lb ed="#V" n="125"/>de die non obiiceretur aliquod corpus solidum: ita videtur
no<lb ed="#V" n="126" break="no"/>bis quod essemus in tenebris sicut de nocte. Ergo a simili
<lb ed="#V" n="127"/>pars orbis non stellata videri potest a nobis propter
receptio<lb ed="#V" n="128" break="no"/>nem luminis in ea. Sicut enim illuminatur aer a sole: ita
il<lb ed="#V" n="129" break="no"/>luminantur omnes partes orbis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1629">
<lb ed="#V" n="130"/>Ad istam questionem dixit Guil. de conchis in li.
<lb ed="#V" n="131"/>suo ad ducem normanorum de naturalibus
<lb ed="#V" n="132"/>quaestionibus sicut supra lunam: neque tu: neque alius praeter stellas
<lb ed="#V" n="133"/>vidit aliquid: visualis radius cum ad superiora dirigitur: nec est
<lb ed="#V" n="134"/>ibi obstaculum quo repercutiatur: deficit deficiendoque spissatur: cum
<lb ed="#V" n="135"/>autem transit per oculum in quo est albuineus humor: et cristalli
<lb ed="#V" n="136"/>nis cum exeritur: nec alius color sibi occurrit: talem sibi id est aqaum
<!--00136.xml-->
<pb ed="#V" n="61-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>et crytallinum sibi confugit: radium autem visualem vt patet
<lb ed="#V" n="2"/>ante in eodem libro dicit esse corpus quod naturali agilitate in
<lb ed="#V" n="3"/>eodem fere momento modo est in oriente modo in occidente.
<!--TODO: paragraph breaks-->
<lb ed="#V" n="4"/>Sed hanc opiuionem multa sequentur
improba<lb ed="#V" n="5" break="no"/>bilia vnum est quod videmus extra
mit<lb ed="#V" n="6" break="no"/>tentes non intus suscipientes: aliud est quod vnum corpus
tran<lb ed="#V" n="7" break="no"/>fret par alia ine diuisione eius naturaliter. Si autem velit
di<lb ed="#V" n="8" break="no"/>cere: quod illi radii reflectantur super occulum: et ipsum videant hoc
<lb ed="#V" n="9"/>iprobabile est cum illud quod iudicamus nos videre tam
lon<lb ed="#V" n="10" break="no"/>ge distare a nobis: et tante magnitudis nobis videatur.
Si<lb ed="#V" n="11" break="no"/>auit intendit radium visualem nihil videre nisi illud quod si
<lb ed="#V" n="12"/>bi consingit in loco vbi deficit et spissatur: hoc est etiam
improbabi<lb ed="#V" n="13" break="no"/>le: quamuis etiam imaginatio confingere possit in se imagines
<lb ed="#V" n="14"/>rerum absentium hoc tamen facere particularem sensum non
<lb ed="#V" n="15"/>conceditur: quamuis ex causis aliis superius in hoec secundo positis
ap<lb ed="#V" n="16" break="no"/>pareat aliquem esse praesens: quod non est presens: et aliquid esse
al<lb ed="#V" n="17" break="no"/>terius coloris quam sit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1690">
¶ Alii dicunt ad questionem: quod
<lb ed="#V" n="18"/>sicut non videmus aerem puru: nec ignem purum propter
ca<lb ed="#V" n="19" break="no"/>liditatem edrum: sic non videmus aliquid de tota essentia
quain<lb ed="#V" n="20" break="no"/>ta nisi stellas: quia quanto corpora sunt superiora: tanto sunt
no<lb ed="#V" n="21" break="no"/>biliora: et quanto nobiliora: tanto rariora: illud ergo quod
vide<lb ed="#V" n="22" break="no"/>mus est quoddam confusum resultans: quoniam ad apparentiam
vi<lb ed="#V" n="23" break="no"/>sus nostri ex aere et igne et celo. Sicut si acciperemus
plura<lb ed="#V" n="24" break="no"/>corpora: quorum quodliet esset ita tenue: quod neutrum illorum
per<lb ed="#V" n="25" break="no"/>se sufficeret ad terminandum visum nostrum a remotis: et
plura<lb ed="#V" n="26" break="no"/>simul sufficerent si ordinarentur: ita quod vnum esset ante aliud
<lb ed="#V" n="27"/>magna distantia inter ea existente: visus a remotis aspiciens
<lb ed="#V" n="28"/>iudicaret esse vnum visibile: quia non apprehenderet
distinctio<lb ed="#V" n="29" break="no"/>nem inter illa: et apporeret sibi quoddam confusum ex illis: et hoc
<lb ed="#V" n="30"/>manifestaretur: si visui a remotis obiicerentur multi parietes
<lb ed="#V" n="31"/>vitrei: vnus ante alium diuersimode lumen participantes. Sed
<lb ed="#V" n="32"/>siue videamus secundum quod dicit ista opinio siue non: quedam falsa
<lb ed="#V" n="33"/>supponuntur in ea. Sol enim nobilior est inter planetas: et tamen
<lb ed="#V" n="34"/>supra ipsum sunt mars Iupiter et Saturnus. Non est ergo
<lb ed="#V" n="35"/>verum quod quanto corpora sunt superiora: tanto sint nobiliora quamuis
<lb ed="#V" n="36"/>ita se hebeant corpora elementaria inter se: et celum etiam
nobili<lb ed="#V" n="37" break="no"/>us est elementis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1736">
¶ Preterea cum pars celi stellata: non sit
<lb ed="#V" n="38"/>minoris nobilitatis etiam circunscript umine: quod recipit a
<lb ed="#V" n="39"/>sole quam pars non stellata: et tamen certum est quod densior est: vnde
<lb ed="#V" n="40"/>etiam abundantius a sole recipit lumen et retinet: non est verum
<lb ed="#V" n="41"/>in partibus essentie quinte: quod quanto sunt nobiliores tanto sunt
<lb ed="#V" n="42"/>rariores. Subtilitas enim corporum celestium non attenditur penes
<lb ed="#V" n="43"/>maiorem et minorem raritatem sicut subtilitas elementorum:
quam<lb ed="#V" n="44" break="no"/>uis subtilissimum inter ea scilicet celum empyreum creditur rarissimum:
<lb ed="#V" n="45"/>eo quod talis dispotio competit loco corporum beatorum. Sed attenditur
<lb ed="#V" n="46"/>penes substantie maiore et minorem virtutem: que in aliqua
par<lb ed="#V" n="47" break="no"/>te densiori est maior: quam in alia magis rara: et ad
similitudi<lb ed="#V" n="48" break="no"/>nem istius modi subtilitatis dicimus quod aurum est subtilius
<lb ed="#V" n="49"/>plumbo: cum tamen plumbum sit rarius: et corpora beatorum erunt
igne<lb ed="#V" n="50" break="no"/>subtiliora: nec tamen erunt ita rara.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1768">
¶ Alii dicunt: quod
il<lb ed="#V" n="51" break="no"/>lud quod iudicat homo se videre in parte celi non
stella<lb ed="#V" n="52" break="no"/>ta est aliquid simile colori existens in parte celi non
stella<lb ed="#V" n="53" break="no"/>ta: vel in celo crystallino: quod quidem causatur: ex naturali
lu<lb ed="#V" n="54" break="no"/>ce ipsius celi: et lumiuis: quod recepit a sole et stellis: pars enim
<lb ed="#V" n="55"/>illa non est tante densitatis quod in ea possit aggregari lumen
<lb ed="#V" n="56"/>sicut aggregatur in parte stellata: propter quam aggregationem non
pos<lb ed="#V" n="57" break="no"/>sumus videre in parte stellata illud simile colori quod videmus.
<lb ed="#V" n="58"/>in parte octaue spere non stellata vel in celo crystallino. Unde
<lb ed="#V" n="59"/>de Auicena. 6 naturalium libro 3. capi. 3. dicit hoc quod dicitur quod sol et
<lb ed="#V" n="60"/>stelle habent colores: et quod lux obtegit colores eorum videtur
<lb ed="#V" n="61"/>esse verum: quia aliqua habent in se ipsis colorem: que cum refulgent
<lb ed="#V" n="62"/>augmentatur in ipsis fulgor: ita quod superat visum: et non sentitur
<lb ed="#V" n="63"/>color. Illa etiam pars celi: inqua videmus illud simile
colori<lb ed="#V" n="64" break="no"/>mod est tante raritatis: sicut purus aer vel purus ignis.
vn<lb ed="#V" n="65" break="no"/>de magis potest esse aliqualis aggregatio luminis in ea:
quam<lb ed="#V" n="66" break="no"/>in puro aere: vel puro igne: et ideo pars celi non stellata:
<lb ed="#V" n="67"/>vel ipsum caelum crystallinum magis potest terminare visus:
quam<lb ed="#V" n="68" break="no"/>purus aer vel purus ignis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f42515-d1e1810">
¶ Qui vult tenere hanc opi¬
<!--00136.xml-->