-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f67874.xml
994 lines (994 loc) · 64.2 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f67874.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 1</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 1</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="95-r"/>
<cb ed="#V" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f67874"><!-- l2d24a1 -->
<head xml:id="kzz7yh-f67874-Hd1e101">Articulus 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e103">
¶ Circa primum queruntur quinque
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e105">
<lb ed="#V" n="104"/>¶ Primo vtrum per liberum arbitrium sine gratia gratum
<lb ed="#V" n="105"/>faciente potuissent primi parentes malo resistere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e112">
¶
Se<lb ed="#V" n="106" break="no"/>cundo vtrum in bono proficere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e117">
¶ Tertio vtrum idem sit
<lb ed="#V" n="107"/>liberum arbitrium quod voluntas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e123">
¶ Quarto vtrum
vo<lb ed="#V" n="108" break="no"/>luntas aliquando velit aliquid quod non vult se velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e128">
¶
Qui<lb ed="#V" n="109" break="no"/>to vtrum voluntas sit nobilior intellectu.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f67874-Dd1e133">
<head xml:id="kzz7yh-f67874-Hd1e135">Quaestio 1</head>
<head type="question-title">Utrum per liberum arbitrium sine gratia gratum faciente potuissent primi parentes malo resistere</head>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e137">
Quaestio I.
<lb ed="#V" n="110"/>PRimo ostendo quod per liberum
arbitri<lb ed="#V" n="111" break="no"/>um sine gratia gratum
facien<lb ed="#V" n="112" break="no"/>te non potuissent primi parentes malo culpe
re<lb ed="#V" n="113" break="no"/>sistere: quia secundum magistrum in littera per liberum
<lb ed="#V" n="114"/>arbitrium bonum elicitur gratia assistente: et malum
ea<lb ed="#V" n="115" break="no"/>dem desistente: ergo sine gratia gratum faciente
nunquam<lb ed="#V" n="116" break="no"/>primi parentes malo resistere potuerunt
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e155">
¶ Item Aug.
<lb ed="#V" n="117"/>de vera innocentia longe vltra medium: natura
humana<lb ed="#V" n="118" break="no"/>et si in illa integritate in qua condita est permaneret:
nul<lb ed="#V" n="119" break="no"/>lo tamen modo se ipsam sine creatore adiuuante
serua<lb ed="#V" n="120" break="no"/>ret: ergo primi parentes per liberum atbitrium non
po<lb ed="#V" n="121" break="no"/>terant se sine gratia gratu faciente seruare a malo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e168">
¶ Item
<lb ed="#V" n="122"/>sicut natura creata veritibilis est secundum substanntiam in
nihi<lb ed="#V" n="123" break="no"/>lum: ita voluntas veritibilis est secundum electionem in malu.
<lb ed="#V" n="124"/>Sed primi parentes sine gratia dei non potuissent se ser¬
<!--00204.xml-->
<pb ed="#V" n="95-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>uare a veritibilitate in fihilum: ergo nec a veriibilitate
<lb ed="#V" n="2"/>secundum electionem in malum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e188">
<lb ed="#V" n="3"/>Contra. <ref>Damas. lib. secundo. capitulo vltimo.</ref> manentes
<lb ed="#V" n="4"/>in eo quod secundum naturam est in virtute sumus
<lb ed="#V" n="5"/>declinantes autem ex eo quod secundum naturam ex virtute ad id
<lb ed="#V" n="6"/>quod preter naturam est deuenimus et in malitia sumus:
er<lb ed="#V" n="7" break="no"/>go casus in peccatum est recedere ab eo quod est secundum naturam.
<lb ed="#V" n="8"/>Sed ab hoc recessu natura integra sine gratia gratum
fa<lb ed="#V" n="9" break="no"/>ciente poterat se seruare: ergo primi parentes per liberum
<lb ed="#V" n="10"/>arbitrium sine gratia gratum faciente poterant malo re
<lb ed="#V" n="11"/>sistere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e211">
¶ Item Augustinus primo libro retracta. capitulo. 14.
pec<lb ed="#V" n="12" break="no"/>cati reum tenere quemquam: quia non fecit quod facere non
po<lb ed="#V" n="13" break="no"/>tuit summe iniquitatis et insanie est: ergo si primi parentes
<lb ed="#V" n="14"/>per liberum arbitrium sine gratia gratum faciente non
po<lb ed="#V" n="15" break="no"/>tuissent malo culpe resistere illud malum eis non fuisset
<lb ed="#V" n="16"/>imputandum: quod falsum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e224">
<lb ed="#V" n="17"/>Respondeo quod primi parentes in statu innocentie
<lb ed="#V" n="18"/>per liberum arbitrium sine gratia
gra<lb ed="#V" n="19" break="no"/>tum faciente potuissent resistere omni malo culpe tam
<lb ed="#V" n="20"/>mortalis quam venialis: quia peccare est recedere ab eo quod
<lb ed="#V" n="21"/>est secundum naturam ad quem recessum compelli non
potuis<lb ed="#V" n="22" break="no"/>sent violenter propter liberi arbitrii libertatem. Nec ad
<lb ed="#V" n="23"/>hoc inclinationem habuissent propter nature
rectitudi<lb ed="#V" n="24" break="no"/>nem et integritatem: que in eis erat per iustitiam
origina<lb ed="#V" n="25" break="no"/>lem: quam magis credo fuisse gratiam gratis datam quam
gra<lb ed="#V" n="26" break="no"/>tiam gratum facientem. Non credo tamen quod per
pura<lb ed="#V" n="27" break="no"/>naturalia potuissent resistere omni motui vitioso: quia
<lb ed="#V" n="28"/>vires inferiores a suis obiectis mouerentur preter
impe<lb ed="#V" n="29" break="no"/>rium: et aliquando contra imperium rationis et
volun<lb ed="#V" n="30" break="no"/>tatis que vires plenarie subiecte erant rationi et
volun<lb ed="#V" n="31" break="no"/>tati per illud donum supernaturale quod voco iustitiam
ori<lb ed="#V" n="32" break="no"/>ginalem quam non credo fuisse gratiam gratum facientem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e261">
<lb ed="#V" n="33"/>Ad primum in oppositum dicendum quod illa
au<lb ed="#V" n="34" break="no"/>ctoritas magistri intelligenda est
<lb ed="#V" n="35"/>pro statu nature corrupte. Si autem vis eam extendere
<lb ed="#V" n="36"/>ad statum innocentie: tunc oporteret accipere gratiam:
<lb ed="#V" n="37"/>prout se extendit ad gratiam gratum facientem: et gratis
<lb ed="#V" n="38"/>datam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e277">
¶ Ad secundum dicendum quod quamuis primi
pa<lb ed="#V" n="39" break="no"/>rentes potuissent peccato resistere sine habitu gratie
gra<lb ed="#V" n="40" break="no"/>tum facientis: non tamen sine auxilio diuine virtutis: quo
<lb ed="#V" n="41"/>subtracto: etiam natura in nihilum decideret: nec aliqua
<lb ed="#V" n="42"/>natura creata in suam operationem exiret. Uirtus enim
<lb ed="#V" n="43"/>dei in omni actione creature inquantum actio est:
imme<lb ed="#V" n="44" break="no"/>diate et principaliter operatur: et sic exponenda est
preali<lb ed="#V" n="45" break="no"/>legata Augusti. auctoritas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e295">
¶ Ad tertium cum dicitur:
<lb ed="#V" n="46"/>quod primi parentes sine gratia dei non potuissent se
serua<lb ed="#V" n="47" break="no"/>re a veritibilitate in nihilum etc. Dico quod verum est
extenden<lb ed="#V" n="48" break="no"/>do gratiam dei ad quodcumque eius auxilium.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f67874-Dd1e305">
<head xml:id="kzz7yh-f67874-Hd1e307">Quaestio 2</head>
<head type="question-title">Utrum primi parentes per liberum arbitrium sine gratia gratum faciente potuissent in bono proficere</head>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e309">
Quaestio II.
<lb ed="#V" n="49"/>SEcundo queritur vtrum
pri<lb ed="#V" n="50" break="no"/>mi
paren<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tes per liberum arbitrium sine gratia gratum
fa<lb ed="#V" n="52" break="no"/>ciente potuissent in bono proficere. Et
vide<lb ed="#V" n="53" break="no"/>tur quod sic. <ref>Matth. 19.</ref> Si vis ad vitam ingredi serua
man<lb ed="#V" n="54" break="no"/>data: ergo videtur quod ingredi ad vitam eternam
consti<lb ed="#V" n="55" break="no"/>tutum sit in hominis voluntate. Sed illud quod est constitu
<lb ed="#V" n="56"/>tum in hominis voluntate: potest homo sine gratia
gra<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tum faciente: ergo sine ea poterant primi parentes ad
vi<lb ed="#V" n="58" break="no"/>tam eternam proficere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e333">
¶ Item <ref>Damas. lib. secundo. ca. xi</ref>.
<lb ed="#V" n="59"/>dicit quod deus fecit primum hominem habentem
potesta<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tem manere et proficere in bono.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e340">
¶ Item perseuerare in
<lb ed="#V" n="61"/>bono est proficere: sed vt in precedenti questione
osten<lb ed="#V" n="62" break="no"/>sum est primi parentes sine gratia gratum faciente pote
<lb ed="#V" n="63"/>rant omni peccato resistere: quod est posse perseuerare in
bo<lb ed="#V" n="64" break="no"/>no accepto: ergo videtur quod poterant in bono proficere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e351">
<lb ed="#V" n="65"/>Contra <ref>Magister in littera</ref> dicit quod homini in
crea<lb ed="#V" n="66" break="no"/>tione datum est per gratiam auxilium et
<lb ed="#V" n="67"/>collata potentia per quam poterat stare: id est non
declina<lb ed="#V" n="68" break="no"/>re ab eo quod acceperat: sed non poterat proficere.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e363">
¶ Item
<!--00204.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/><ref>Hugo primo liber. de sacra. par 6 capitulo. 29</ref> poterat itaque
<lb ed="#V" n="70"/>homo per preceptum nature conseruare bonum naturale
<lb ed="#V" n="71"/>quod habuit. Sed per illud non potuit eternum illud bonum
<lb ed="#V" n="72"/>quod nec dum habuit adipisci. hoc autem non esset verum si sine
gra<lb ed="#V" n="73" break="no"/>tia gratum faciente in bono proficere potuisset.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e381">
<lb ed="#V" n="74"/>Respondeo quod primi parentes sine gratia gratum
<lb ed="#V" n="75"/>faciente non potuissent proficere in
bo<lb ed="#V" n="76" break="no"/>no meritorio de condigno: quia per talem profectum
me<lb ed="#V" n="77" break="no"/>retur homo vitam eternam. Mereri autem vitam eternam
<lb ed="#V" n="78"/>non potest homo nisi per gratiam gratum facientem. Unde
<lb ed="#V" n="79"/>apostolus Rom. 6 Gratia dei vita eterna: ergo sine
gra<lb ed="#V" n="80" break="no"/>tia gratum faciente predictum profectum habere non poterant.
<lb ed="#V" n="81"/>Per gratiam tamen gratis datam potuerunt proficere in
dispo<lb ed="#V" n="82" break="no"/>nendo se de congruo ad gratiam gratum facientem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e403">
<lb ed="#V" n="83"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod
ingre<lb ed="#V" n="84" break="no"/>di ad vitam eternam constitutum
<lb ed="#V" n="85"/>est in hominis voluntate adiuta per gratiam: quam deus dat
<lb ed="#V" n="86"/>cuilibet volenti facere quod in se est: vt habeat eam. Unde apo
<lb ed="#V" n="87"/>stolus primo ad Cori. 15. Gratia dei sum id quod sum: et gratia
<lb ed="#V" n="88"/>eius in me vacua non fuit: sed abundantius illis omnibus
<lb ed="#V" n="89"/>laboraui: non ego supple per propriam virtutem tantum: sed
<lb ed="#V" n="90"/>gratia dei mecum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e423">
¶ Ad secundum dicendum: quod illa auctoritas
<lb ed="#V" n="91"/>Damas. intelligenda est de profectu in bono accipienda
<lb ed="#V" n="92"/>bonum pro quadam dispositione ad gratiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e430">
¶ Uel potest
<lb ed="#V" n="93"/>dici quod loquitur de primo homine pro illo statu quo ante
<lb ed="#V" n="94"/>peccatum habuit gratiam gratum facientem: quod patet: quia post
<lb ed="#V" n="95"/>verba allegata statim sequitur diuinam cooperatem
haben<lb ed="#V" n="96" break="no"/>tem gratiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e441">
¶ Ad tertium cum dicitur quod perseuerare in
<lb ed="#V" n="97"/>bono est proficere etc. Dico quod verumm: est perseuerare in
bo<lb ed="#V" n="98" break="no"/>no gratie gratum facientis: quia talis actus elicitur a
vir<lb ed="#V" n="99" break="no"/>tute formata per gratiam.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f67874-Dd1e451">
<head xml:id="kzz7yh-f67874-Hd1e453">Quaestio 3</head>
<head type="question-title">Utrum idem sit liberum arbitrium quod voluntas</head>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e455">
Quaestio III
<lb ed="#V" n="100"/>TErtio queritur vtrum idem sit liberum
<lb ed="#V" n="101"/>arbitrium: quod voluntas. Et
vide<lb ed="#V" n="102" break="no"/>tur quod sic. <ref>Damas. lib. 3. cap. 14.</ref> dicit quod liberum
<lb ed="#V" n="103"/>arbitrium: nihil aliud est nisi voluntas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e466">
¶ Item
<lb ed="#V" n="104"/><ref>Aug. lib. 2. de libero arbitrio</ref>: quasi in principio non
pec<lb ed="#V" n="105" break="no"/>camus nisi libero arbitrio voluntatis. Sed secundum Anselmus de
<lb ed="#V" n="106"/>conceptu virginali. cap. 4. Quicquid faciunt mali sensus
<lb ed="#V" n="107"/>et membra totum imputandum est voluntati: ergo videtur
<lb ed="#V" n="108"/>quod liberum arbitrium idem sit quod voluntas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e479">
¶ Item secundum
<lb ed="#V" n="109"/>Anselmus in libro de concordia prescientie et liberi arbitrii dicit quod
<lb ed="#V" n="110"/>voluntas est instrumentum mouens omnia alia instrume
<lb ed="#V" n="111"/>ta: quibus sponte vtimur: et que sunt in nobis: et se ipsum
<lb ed="#V" n="112"/>Sed ista non conueniunt nisi libero arbitrio: ergo idem est
<lb ed="#V" n="113"/>liberum arbitrium quod voluntas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e492">
¶ Item in anima nihil est
<lb ed="#V" n="114"/>liberius voluntate: nihil etiam in anima liberius est libe
<lb ed="#V" n="115"/>ro arbitrio: ergo idem est liberum arbitrium: quod voluntas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e500">
<lb ed="#V" n="116"/>Contra <ref>Damas. lib. 2. cap. 21.</ref> Diuidit voluntatem
<lb ed="#V" n="117"/>in deliberatiuam et naturalem: sed voluntas
na<lb ed="#V" n="118" break="no"/>turalis non est liberum arbitrium. Ergo differentia est inter
<lb ed="#V" n="119"/>liberum arbitrium et voluntatem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e511">
¶ Item non omnis actus
<lb ed="#V" n="120"/>procedens a voluntate est actus liberi arbitrii: quia vel
<lb ed="#V" n="121"/>le aliquid ex surreptione non est actus liberi arbitrii: Sed
<lb ed="#V" n="122"/>si essent idem liberum arbitrium et voluntas omnis actus
<lb ed="#V" n="123"/>voluntatis esset actus liberi arbitrii: ergo voluntas et
li<lb ed="#V" n="124" break="no"/>berum arbitrium non sunt idem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e524">
¶ Item Magister in
litte<lb ed="#V" n="125" break="no"/>ra. liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis:
<lb ed="#V" n="126"/>ergo videtur quod liberum arbitrium comprehendit rationem
<lb ed="#V" n="127"/>et voluntatem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e533">
¶ Item Bernar. lib. de libero arbitrio:
<lb ed="#V" n="128"/>non: multum post principium liberum arbitrium est liber
<lb ed="#V" n="129"/>sui propter voluntatem: et iudex sui propter rationem: et
<lb ed="#V" n="130"/>non multum postea dicit: quod hoc quod dico liberum refertur ad
<lb ed="#V" n="131"/>voluntatem: et arbitrium ad rationem: ergo videtur quod
eom<lb ed="#V" n="132" break="no"/>prehendit vationem et voluntatem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e546">
<lb ed="#V" n="133"/>Respondeo quod si dicatur arbitrium ab
arbitra<lb ed="#V" n="134" break="no"/>tione consiliatiua cum talis
arbitra<lb ed="#V" n="135" break="no"/>tio sit actus intellectus: tunc oportet dicerem quod liberum
<lb ed="#V" n="136"/>arbitrium comprehendit intellectum et voluutatem dire
<!--00205.xml-->
<pb ed="#V" n="96-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>cte isn sui ratione: quia velle liberum elicitur a voluntate: et
<lb ed="#V" n="2"/>arbitratio consiliatiua actus est intellectus: vt dictum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e568">
<lb ed="#V" n="3"/>¶ Si autem dicatur arbitrium ab arbitratione imperatiua:
si<lb ed="#V" n="4" break="no"/>cut arbitratur imperator: volendo omnino. vt ita fiat: vel non
<lb ed="#V" n="5"/>fiat: sic intellectus non est de ratione liberi arbitr ii: nisi
dispo<lb ed="#V" n="6" break="no"/>sitiue. Sed formaliter liberum arbitrium est ipsa voluntas:
<lb ed="#V" n="7"/>prout consideratur post deliberationem: praecedentem in
intel<lb ed="#V" n="8" break="no"/>lectum: vel post tempus in quo homo: deliberare potuit et
de<lb ed="#V" n="9" break="no"/>buit. Non enim potest dici quod liberum arbitrium sit aliquis
ha<lb ed="#V" n="10" break="no"/>bitus superadditus intellectui et voluntati realiter differens
<lb ed="#V" n="11"/>ab vtraque: quia habitus inclinat determinate ad alteram
par<lb ed="#V" n="12" break="no"/>tem in modum nature. liberum autem arbitrium non sic: sed
ma<lb ed="#V" n="13" break="no"/>gister videtur sonare in quandam inderniam. Et. propter hoc etiam
<lb ed="#V" n="14"/>patet quod non dicit intelitum et voluntatem simul: vel alteram per
<lb ed="#V" n="15"/>se per modum habitus. Unde illud verbum Ber. de
libe<lb ed="#V" n="16" break="no"/>ro arbitrio: liberum arbitrium est habitus animi liberi sui:
<lb ed="#V" n="17"/>sic debet exponi: vt per habitum intelligatur potentia faciiliter
<lb ed="#V" n="18"/>exiens in actum suum. Nec potest dici quod sit alia potentia ab
<lb ed="#V" n="19"/>intellectu et voluntate: quia non est potentia voluntate inferior
<lb ed="#V" n="20"/>cum ipsum sit in anima supremum. Nec par ei: quia due
po<lb ed="#V" n="21" break="no"/>tentie appetitiue penitus equales in regno anime non sunt.
<lb ed="#V" n="22"/>altera enim superfluere videretur. Nec est potentia voluntate
<lb ed="#V" n="23"/>superior: quia superioritatem in regno anime: videtur Anselmus libro
<lb ed="#V" n="24"/>de conceptu virginali ca. 4. attribuere voluntati. Nec potest
<lb ed="#V" n="25"/>dici quod ipsum liberum arbitrium sit intellectum per se: quia
<lb ed="#V" n="26"/>intellectus cogi potest per euidentiam veritatis. Sed liberum
<lb ed="#V" n="27"/>arbitrium cogi non potest: vt in sequenti dis. declarabitur.
<lb ed="#V" n="28"/>Restat ergo quod liberum arbitrium vno modo sit intellectus et
<lb ed="#V" n="29"/>voluntas simul: et alio modo sit formaliter ipsa voluntas: prout
<lb ed="#V" n="30"/>consideratur post praecedentem consiliationem in intellectu: vel
<lb ed="#V" n="31"/>post tempus in quo homo deliberare potuit et debuit: vt
di<lb ed="#V" n="32" break="no"/>ctum est. Cum enim electio sit actus liberi arbitrii
volun<lb ed="#V" n="33" break="no"/>tas non habet rationem liberi arbitrii: nisi inquantum ab ipsa
<lb ed="#V" n="34"/>potest procedere actus eligendi. Sed secundum Damas. lib. 2. c. 24.
<lb ed="#V" n="35"/>opoertet omnino consilium antecedere electionem: philosophus etiam
ter<lb ed="#V" n="36" break="no"/>tio ethi. ca. 4. dicit quod voluntarium non omne eligibile:
<lb ed="#V" n="37"/>sed certe quod praeconsiliatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e647">
¶ Preterea omnis actus
libe<lb ed="#V" n="38" break="no"/>ri arbitrii contra diuinum praeceptum mortale peccatum est.
<lb ed="#V" n="39"/>Sed nullus actus voluntatis ante deliberationem: et
tem<lb ed="#V" n="40" break="no"/>pus sufficiens ad deliberandum est mortale peccatum: ergo
<lb ed="#V" n="41"/>videtur quod voluntas non fortiatur rationem liberi arbitrii
ni<lb ed="#V" n="42" break="no"/>si considerata post deliberationem: vel tempus sufficiens
<lb ed="#V" n="43"/>ad deliberandum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e663">
¶ Preterea promissio facta ante
deli<lb ed="#V" n="44" break="no"/>berationem non obligat de necessitate salutis. Et tamen
fa<lb ed="#V" n="45" break="no"/>cta ex libero arbitrio et firmata obligat de necessitate
sa<lb ed="#V" n="46" break="no"/>lutis: si est de re que cadere debeat sub promissione. Unde
<lb ed="#V" n="47"/>dicitur votum conceptio melioris proposita deliberatione
<lb ed="#V" n="48"/>firmata. Restat ergo quod voluntas non habet rationem liberi
<lb ed="#V" n="49"/>arbitrii nisi post deliberationem: vel saltem post tempus
<lb ed="#V" n="50"/>sufficiens ad deliberandum: quia praesupposita rei
intellectio<lb ed="#V" n="51" break="no"/>ne simplici: et habito sufficienti tempore ad deliberandum
<lb ed="#V" n="52"/>voluntas libere potest mouere: vel non mouere
intelle<lb ed="#V" n="53" break="no"/>ctum ad consiliandum: et ideo si tunc ante consiliationem
<lb ed="#V" n="54"/>precipitat se in aliquid illicitum iuste imputatur eidem.
<lb ed="#V" n="55"/>Unde dicunt aliqui quod quamuis ante consiliationem in
in<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tellectu voluntas non possit eligere proprie loquendo res
<lb ed="#V" n="57"/>alias ab ipsa consiliatione intellectus: tamen
consiliatio<lb ed="#V" n="58" break="no"/>intellectus potest eligi a voluntate ante aliam intellectus
<lb ed="#V" n="59"/>consiliationem: cum nulla intellectus consideratio sit
con<lb ed="#V" n="60" break="no"/>siliatio proprie loquendo: nisi ad illam moueatur
intelle<lb ed="#V" n="61" break="no"/>ctus per imperium voluntatis: vel per aliquam
diuir<lb ed="#V" n="62" break="no"/>nam inspirationem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e707">
<lb ed="#V" n="63"/>Ad primum argumentum ad partem primam
<lb ed="#V" n="64"/>dicendum: quod verbum <ref>Damas.
intel<lb ed="#V" n="65" break="no"/>ligendum est de libero arbitrio</ref>: prout arbitrium dicitur ab
<lb ed="#V" n="66"/>arbitratione non consiliatiua: sed imperatiua. et de
volun<lb ed="#V" n="67" break="no"/>tate considerata post deliberationem intellectus: vel
sal<lb ed="#V" n="68" break="no"/>tem post tempus sufficiens ad deliberandum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e723">
¶ Ad secundum
<!--00205.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>dicendum: quod Anselmus ibi loquitur de voluntate eo modo
<lb ed="#V" n="70"/>quo statim ante dictum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e734">
¶ Ad tertium simili modo
<lb ed="#V" n="71"/>soluendum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e739">
¶ Ad quartum cum dicitur quod in anima nihil
<lb ed="#V" n="72"/>est liberius voluntate etc. dico quod voluntas non est
plene<lb ed="#V" n="73" break="no"/>libera in appetendo rem nisi considerata eo modo quo
<lb ed="#V" n="74"/>ante dictum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e749">
¶ Duo prima ad partem aliam
conclu<lb ed="#V" n="75" break="no"/>dunt quod voluntas rationem liberi arbitrii non habet quo
<lb ed="#V" n="76"/>cumque modo considerata. et hoc est verum: non enim voluntas
<lb ed="#V" n="77"/>est liberum arbitrium inquantum potens se mouere
na<lb ed="#V" n="78" break="no"/>turaliter: sed inquantum potens se mouere libere: quod sibi
<lb ed="#V" n="79"/>conuenit inquantum est considerata modo supradicto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e762">
<lb ed="#V" n="80"/>¶ Alia duo procedunt de libero arbitrio secundum quod arbitrium
<lb ed="#V" n="81"/>dicitur ab arbitratione consiliatiua: vel quia voluntas
<lb ed="#V" n="82"/>nunquam habet rationem liberi arbitrii: nisi considerata post
<lb ed="#V" n="83"/>actum intellectus.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f67874-Dd1e774">
<head xml:id="kzz7yh-f67874-Hd1e776">Quaestio 4</head>
<head type="question-title">Utrum voluntas aliquando velit aliquid quod non vult se velle</head>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e778">
¶ Quaestio IIII
<lb ed="#V" n="84"/>QUarto queritur vtrum voluntas
aliquan<lb ed="#V" n="85" break="no"/>do velit aliquid quod non vult se
<lb ed="#V" n="86"/>velle. Et videtur quod non <ref>Anselmus libro de libertate
<lb ed="#V" n="87"/>arbitrii ca. 5.</ref> omnis volens ipsum suum velle
<lb ed="#V" n="88"/>vult.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e791">
¶ Item voluntas mouet se ad videndum. Sed non
<lb ed="#V" n="89"/>potest se mouere ad volendum nisi volendo velle: quia
nul<lb ed="#V" n="90" break="no"/>lus alius actus debetur voluntati quam velle: ergo nunquae
<lb ed="#V" n="91"/>vult aliquid quod non velit se velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e800">
¶ Item Anselmus de
casu<lb ed="#V" n="92" break="no"/>diaboli ca. 12. quicquid se mouet ad volendum prius vult se
<lb ed="#V" n="93"/>ita mouere. Sed voluntas mouet se ad volendum quic
<lb ed="#V" n="94"/>quid vult: ergo quicquid vult: vult se velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e809">
¶ Item
vo<lb ed="#V" n="95" break="no"/>luntas nihil potest velle in vita: quia qui aliquid facit in
<lb ed="#V" n="96"/>uitus ad illud faciendum cogitur: volutas autem ad actum
<lb ed="#V" n="97"/>volendi cogi non potest. Sed si voluntas vellet aliquid
<lb ed="#V" n="98"/>quod non vellet se velle: aliquid vellet in vita: ergo quicquid
<lb ed="#V" n="99"/>vult: vult se velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e823">
<lb ed="#V" n="100"/>Contra sicut voluntas potest se reflectere super suum
<lb ed="#V" n="101"/>actum ita. intellectus. Sed intellectus aliquid
<lb ed="#V" n="102"/>aliquando potest intelligere absque hoc quod aduertat se
intellige<lb ed="#V" n="103" break="no"/>re illud. Ut patet cum intellectus est ita intentus circa
<lb ed="#V" n="104"/>obiectum quod non reflectit se super se: nec super actum: ergo
<lb ed="#V" n="105"/>similiter voluntas aliquando potest aliquid velle absque
<lb ed="#V" n="106"/>hoc quod velit se velle illud.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e841">
¶ Item prius ordine nature
vo<lb ed="#V" n="107" break="no"/>luntas vult aliquid quam velit se illud velle: quod probo a
simi<lb ed="#V" n="108" break="no"/>li: quia prius ordine nature intellectus intelligit aliquid
<lb ed="#V" n="109"/>quam intelligat se illud intelligere. Sed prius ordine
natu<lb ed="#V" n="110" break="no"/>re separari potest a posteriori maxime in actibus
volun<lb ed="#V" n="111" break="no"/>tatis. Ergo voluntas potest aliquando aliquid velle absque
<lb ed="#V" n="112"/>hoc quod velit se illud velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e857">
¶ Item aliquando homo diligit
<lb ed="#V" n="113"/>rem aliquam et dolet quod diligit eam. Sed diligere aliquid
<lb ed="#V" n="114"/>est ipsum velle: ergo voluntas aliquando vult aliquid quod
<lb ed="#V" n="115"/>vellet non velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e866">
¶ Item possibile est voluntatem aliquid
<lb ed="#V" n="116"/>nolle: et cum hoc ipsam velle hoc nolle: ergo a simili possibile
<lb ed="#V" n="117"/>est voluntatem aliquid velle: et cum hoc ipsam nolle hoc vel
<lb ed="#V" n="118"/>le. qua ratione enim possum velle meum nolle: videtur
<lb ed="#V" n="119"/>quod possim nolle meum velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e877">
<lb ed="#V" n="120"/>Respondeo. quod voluntatem velle aliquid
du<lb ed="#V" n="121" break="no"/>pliciter potest intelligi. Uno
mo<lb ed="#V" n="122" break="no"/>do de velle forti et perfecto. Alio de velle debili et
imper<lb ed="#V" n="123" break="no"/>fecto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e888">
¶ Primo modo quandocumque voluntas vult aliqud
<lb ed="#V" n="124"/>vult se hoc velle: quicunque enim perfecte diligit aliquid: optet
<lb ed="#V" n="125"/>quod diligat omne illud per quod vnitur cum dilecto. Sed cum
<lb ed="#V" n="126"/>re volita vnitur aliquo modo voluntas per hoc quod vult eam.
<lb ed="#V" n="127"/>et ideo oportet quod velit se illam rem velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e900">
¶ Preterea ex
<lb ed="#V" n="128"/>reflectione voluntatis super actum suum primus actus
<lb ed="#V" n="129"/>aliquam recipit perfectionem: sicut ex reflexione
intelle<lb ed="#V" n="130" break="no"/>ctus super actum suum primus actus recipit aliquam
perfe<lb ed="#V" n="131" break="no"/>ctionem. nunquam enim homo perfecte intelligit aliquid:
<lb ed="#V" n="132"/>nisi se hoc intelligere intelligat.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e913">
¶ Loquendo autem de vel
<lb ed="#V" n="133"/>le debili et imperfecto: dico quod aliquando voluntas vult
<lb ed="#V" n="134"/>aliquid quod non vult se velle. Sicut enim per sui
liberta<lb ed="#V" n="135" break="no"/>tem potest se mouere in actum volendi non perfecte: sed
<lb ed="#V" n="136"/>remisse: ita potest abstinere ne super ipsum actum refle¬
<!--00206.xml-->
<pb ed="#V" n="96-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>etat se: non enim oportet quod aliquam rem remisse diligens
<lb ed="#V" n="2"/>diligat quicquid est consonum rei dilecte. Unde
frequen<lb ed="#V" n="3" break="no"/>ter videmus quod diligentes aliquam rem imperfecte et
re<lb ed="#V" n="4" break="no"/>misse non diligunt illam dilectionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e939">
<lb ed="#V" n="5"/>Ad primum dicendum: quod illud verbum Ans.
<lb ed="#V" n="6"/>debet intelligi de volente aliquid
<lb ed="#V" n="7"/>actu volendi forti et perfecto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e948">
¶ Ad secundum dicendum:
<lb ed="#V" n="8"/>quod minor est falsa. Si enim esset vera voluntas nihil actu
<lb ed="#V" n="9"/>volens non posset se mouere actu volendi: quod multis
fal<lb ed="#V" n="10" break="no"/>sum videtur. Non enim oportet omnem actionem esse a
<lb ed="#V" n="11"/>potentia agente mediante alia actione: quia enim
poten<lb ed="#V" n="12" break="no"/>tia actiua aliqua actualitas est ab ea potest esse immediate
<lb ed="#V" n="13"/>aliqua actio. Unde illa motio qua voluntas mouet. se
in<lb ed="#V" n="14" break="no"/>primum actum volendi vltra voluntatem: et ipsum
vo<lb ed="#V" n="15" break="no"/>lendi actum non dicit in voluntate nisi relationem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e968">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="16"/>tertium dicendum: quod opinio Anselmus videtur fuisse quod nulla
vo<lb ed="#V" n="17" break="no"/>luntas creature rationalis seu intellectualis potuit
habe<lb ed="#V" n="18" break="no"/>re primum velle a se. Unde expresse dicit de angelo facto
<lb ed="#V" n="19"/>apto ad volendum: et nihil volente: quod non potuit
habe<lb ed="#V" n="20" break="no"/>re primum velle a se: sed tantum ab illo qui talem dedit sibi
na<lb ed="#V" n="21" break="no"/>turam: et per illud velle se mouere potest ad aliud velle:
<lb ed="#V" n="22"/>et ideo omnis mouens se ad aliquid volendum prius vult
<lb ed="#V" n="23"/>se ita mouere in generali. Ego autem credo quod primum
<lb ed="#V" n="24"/>velle non tantum est in voluntate: sed etiam a voluntate
quam<lb ed="#V" n="25" break="no"/>uis principaliter a creatore voluntatis. Unde actus
vo<lb ed="#V" n="26" break="no"/>lendi sinem qui est primus voluntatis actus ab ipsa
vo<lb ed="#V" n="27" break="no"/>luntate elicitur quauis ad illum actum non sit determi.
<lb ed="#V" n="28"/>nata a se: sed a creante. Sicut ignis per virtutem suam
mo<lb ed="#V" n="29" break="no"/>uet se sursum quamuis ad illum motum non sit
determi<lb ed="#V" n="30" break="no"/>natus a se: sed a generante. Ad volendum autem ea que
<lb ed="#V" n="31"/>sunt ad finem: voluntas non tantum mouet se: sed etiam
de<lb ed="#V" n="32" break="no"/>terminat se. Sic ergo expone verbum Anselmus quicquid se
<lb ed="#V" n="33"/>mouet ad volendum prius vult se ita mouere. Ut sit
sen<lb ed="#V" n="34" break="no"/>sus quod quicquid se determinat et mouet ad aliquid
volen<lb ed="#V" n="35" break="no"/>dum hoc facit in virtute alterius velle ad quod determinatum
<lb ed="#V" n="36"/>est a creante.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1016">
¶ Ad quartum dicendum: quod non est idem
<lb ed="#V" n="37"/>non velle et nolle. et ideo non sequitur quod si voluntas
ve<lb ed="#V" n="38" break="no"/>lit aliquid quod non vult se velle: quod propter hoc quod velit
ali<lb ed="#V" n="39" break="no"/>quid quod vult se nolle. Utrum autem sit possibile quod velit
<lb ed="#V" n="40"/>aliquid quod vult se nolle: planum est quod si vtrique actus
con<lb ed="#V" n="41" break="no"/>sideretur in actu perfecto non possunt simul esse: neque etiam
<lb ed="#V" n="42"/>altero existente perfecto. tamen vtroque imperfecto existem
<lb ed="#V" n="43"/>te videtur multis quod possunt simul esse melius quam calidum
<lb ed="#V" n="44"/>et frigidum secundum suum esse imperfectum in eadem parte
<lb ed="#V" n="45"/>materie: que tamen simul est possunt in predicto modo:
<lb ed="#V" n="46"/>vt ipsi dicunt: et sic dicunt ea constituere tepidum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1041">
<lb ed="#V" n="47"/>Ad primum ad partem aliam dicendum: quod
si<lb ed="#V" n="48" break="no"/>ue intellectus aliquando intelligat
<lb ed="#V" n="49"/>aliquid quod non intelligit se intelligere siue non: tamen nunquam
<lb ed="#V" n="50"/>potest aliquid perfecte intelligere quin se. illud
intellige<lb ed="#V" n="51" break="no"/>re intelligat quantumcumque intentus sit circa obiectum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1054">
<lb ed="#V" n="52"/>¶ Unde et intellectus beatus qui ex toto conatu suo
intue<lb ed="#V" n="53" break="no"/>tur deum se ipsum intueri intelligit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1061">
¶ Secundum
ar<lb ed="#V" n="54" break="no"/>gumentum bene concludit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1066">
¶ Ad tertium dicunt alio
<lb ed="#V" n="55"/>quod quamuis aliquando homo doleat ex deliberatiua
volun<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tate de hoc quod amat aliquam rem ex passione: tamen dicunt
<lb ed="#V" n="57"/>quod amans aliquid ex deliberatiua voluntate non potest
si<lb ed="#V" n="58" break="no"/>mul dolere ex deliberatiua voluntate de amore illo quod
pla<lb ed="#V" n="59" break="no"/>num est loquendo de vtroque actu: vel altero eorum: sub
<lb ed="#V" n="60"/>esse perfecto: quamuis secundum aliquos simul possint se
compa<lb ed="#V" n="61" break="no"/>ti: vtroque actu existente imperfecto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1084">
¶ Ad quartum
di<lb ed="#V" n="62" break="no"/>cendum quod non est simile de volendo meum nolle: et
de<lb ed="#V" n="63" break="no"/>nolendo meum velle: quia nolle est respectu alicuius sub
<lb ed="#V" n="64"/>aliqua ratione mali: et consequens est: vt qui refugit malum
<lb ed="#V" n="65"/>tendat in bonum repugnans illi malo. Et quia nolle
ma<lb ed="#V" n="66" break="no"/>lum est bonus actus repugnans malo: quia nolle malum
<lb ed="#V" n="67"/>est velle malum non esse: vel non habere: ideo consequens
<lb ed="#V" n="68"/>est quod si nolo malum quod velim me illud nolle. Uelle autem
<!--00206.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>est refoectu alicuius sub ratione qua bonum: ad velle
au<lb ed="#V" n="70" break="no"/>tem bonum non est consequens: immo magis repugnans:
<lb ed="#V" n="71"/>quod homo nolit illud quod est consonum illi bono: et quia
<lb ed="#V" n="72"/>velle bonum est consonum bono volito: ideo ad velle
bo<lb ed="#V" n="73" break="no"/>num: non est consequens: sed repugnans quod homo nolit
<lb ed="#V" n="74"/>illud velle.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f67874-Dd1e1121">
<head xml:id="kzz7yh-f67874-Hd1e1123">Quaestio 5</head>
<head type="question-title">Utrum voluntas sit nobilior intellectu</head>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1125">
¶ Questio V
<lb ed="#V" n="75"/>QUinto queritur vtrum voluntas sit
no<lb ed="#V" n="76" break="no"/>bilior intellectu. Et videtur quod
<lb ed="#V" n="77"/>non. Illa potentia est nobilior: que habet
ob<lb ed="#V" n="78" break="no"/>iectum vniuersalius. Sed intellectus habet
<lb ed="#V" n="79"/>obiectum vniuersalius quam voluntas: quia obiectum
in<lb ed="#V" n="80" break="no"/>tellectus est ens absolute: sub illa enim ratione intelligit
<lb ed="#V" n="81"/>quicquid intelligit: obiectum autem voluntatis est ens
<lb ed="#V" n="82"/>sub ratione qua bonum: ergo intellectus est nobilior
vo<lb ed="#V" n="83" break="no"/>luntate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1147">
¶ Item intellectus potest exire in actum suum
<lb ed="#V" n="84"/>sine voluntate se non econuerso. Quia secundum Aug. 10. de tri.
<lb ed="#V" n="85"/>ca. 1. non possumus velle nisi cognitum. Ergo intellectus
<lb ed="#V" n="86"/>est voluntate potentior et ex consequenti nobilior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1156">
¶ Item
<lb ed="#V" n="87"/>intelligere sine appetere nobilius est quam appetere sine
in<lb ed="#V" n="88" break="no"/>telligere: ergo velle ratione huius quod addit super
intelli<lb ed="#V" n="89" break="no"/>gere minus est nobile quam intelligere. Sed velle non est a
<lb ed="#V" n="90"/>voluntate nisi ratione huius quod addit super intelligere:
<lb ed="#V" n="91"/>ergo voluntas est minus nobilis intellectu
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1169">
¶ Item
quam<lb ed="#V" n="92" break="no"/>to motor est prior in mouendo tanto est vltimior in
ra<lb ed="#V" n="93" break="no"/>tione finis. Unde primus motor simpliciter est vltimus
<lb ed="#V" n="94"/>finis simpliciter. Sed in motibus anime intellectus est
<lb ed="#V" n="95"/>prior motor quam voluntas: quia mouet voluntatem: cum
<lb ed="#V" n="96"/>voluntas non possit moueri: nisi a bono apprehenso:
er<lb ed="#V" n="97" break="no"/>go actus intellectus est vltimior finis in motibus anime
<lb ed="#V" n="98"/>quam actus voluntatis. Sed quanto finis est vltimior:
tan<lb ed="#V" n="99" break="no"/>to nobilior: ergo actus intellectus est nobilior actu
volu<lb ed="#V" n="100" break="no"/>tatis: et intellectus voluntate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1192">
¶ Item duorum
moto<lb ed="#V" n="101" break="no"/>rum ille minus est nobilis qui ab alio recipit formam
mo<lb ed="#V" n="102" break="no"/>uendi. Sed voluntas recipit formam et modum
mouen<lb ed="#V" n="103" break="no"/>di ab intellectu: quia forma per quam voluntas mouet est
<lb ed="#V" n="104"/>bonum apprehensum per intellectum: ergo voluntas est
<lb ed="#V" n="105"/>minus nobilis quam intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1205">
¶ Item Augustinus 22
<lb ed="#V" n="106"/>lib contra faustum: quasi medio loco inter principium et
<lb ed="#V" n="107"/>medium: vult quod in omnibus actibus anime
contempla<lb ed="#V" n="108" break="no"/>tio precedat. Sed contemplatio est actus intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1214">
<lb ed="#V" n="109"/>¶ Item philosophus. 12. metaphysice dicit maximam
<lb ed="#V" n="110"/>nobilitatem dei esse in eo quod intelligit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1221">
¶ Item
philoso<lb ed="#V" n="111" break="no"/>phus 10 ethicorum ca. 8. intellectus est optimum eorum
<lb ed="#V" n="112"/>que in nobis sunt: ergo est voluntate melior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1228">
<lb ed="#V" n="113"/>Contra <ref>Bernardus libro de libero arbitrio</ref> non
<lb ed="#V" n="114"/>multum post principium dicit de
volun<lb ed="#V" n="115" break="no"/>tate: habet sane quocumque voluit se rationem semper
co<lb ed="#V" n="116" break="no"/>mitem et quodam modo pedissequam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1239">
¶ Item Anselmus libro
<lb ed="#V" n="117"/>de concep. virginali cap. 4 dominium totius regni
ani<lb ed="#V" n="118" break="no"/>me attribuit voluntati.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1247">
¶ Item Hugo super illud
capi<lb ed="#V" n="119" break="no"/>tuli septimi angelice Hierarchie calidum acutum et super
<lb ed="#V" n="120"/>seruidum: dicit quod dilectio supereminet scientie: et maior
<lb ed="#V" n="121"/>est intelligentia: plus enim diligitur quam intelligatur: et
<lb ed="#V" n="122"/>appropinquat dilectio et intrat vbi intellectus foris est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1258">
<lb ed="#V" n="123"/>¶ Item illa potentia est nobilior per quam creatura
ratio<lb ed="#V" n="124" break="no"/>nalis et intellectualis. magis vnitur cum deo. Sed
ma<lb ed="#V" n="125" break="no"/>gis vnitur cum deo per voluntatem quam per intellectum.
<lb ed="#V" n="126"/>experimur enim nos magis deum diligere quam
cognosce<lb ed="#V" n="127" break="no"/>re. Dionysius etiam ca. 4 de diuinis nominibus magis
<lb ed="#V" n="128"/>attribuit amori esse virtutem vnitiuam quam cognitioni:
<lb ed="#V" n="129"/>ergo voluntas est nobilior intellectu.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1276">
¶ Item illa
poten<lb ed="#V" n="130" break="no"/>tia per quam magis tranfformatur creata in similitudinem
<lb ed="#V" n="131"/>creatoris que possibilis est creature est nobilior. Sed
crea<lb ed="#V" n="132" break="no"/>tura rationalis magis transformatur in aliquam
simili<lb ed="#V" n="133" break="no"/>tudinem dei per voluntatem quam per intellectum.
Un<lb ed="#V" n="134" break="no"/>de Hugo in soliloquio de arra anime non multum post
<lb ed="#V" n="135"/>principium: vim transformandi attribuit amori. ergo
no<lb ed="#V" n="136" break="no"/>bilior est voluntas quam intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1294">
¶ Item illa potentia
<!--00207.xml-->
<pb ed="#V" n="97-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>per quam anima magis viuit in esse secundo: et magis se
<lb ed="#V" n="2"/>mouet in summam vitam que deus est: est nobilior. Sed
<lb ed="#V" n="3"/>voluntas est huius: vnde Hugo vbi supra: circa
princi<lb ed="#V" n="4" break="no"/>pium: dicit sic: anima mea ego scio quod vita tua dilectio est.
<lb ed="#V" n="5"/>Philosophus etiam. 9. metaphysice et commen. ibidem.
<lb ed="#V" n="6"/>Expresse volunt quod voluntas determinat rationem ad
al<lb ed="#V" n="7" break="no"/>teram partem: quod non eflet verum nisi anima magis
mo<lb ed="#V" n="8" break="no"/>ueret se et principalius per voluntatem quam per rationem:
<lb ed="#V" n="9"/>ergo nobilior est voluntas quam intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1323">
¶ Item
nobi<lb ed="#V" n="10" break="no"/>lior est potentia anime que cogi non potest: quam illa que
co<lb ed="#V" n="11" break="no"/>gi potest. Sed homo cogi potest in actione intellectualis
<lb ed="#V" n="12"/>cognitionis: quia motus quo res mouetur de
necessita<lb ed="#V" n="13" break="no"/>te ab alio contra propriam inclinationem est motus
co<lb ed="#V" n="14" break="no"/>actus. Sed homo aliquando de necessitate assentit
ali<lb ed="#V" n="15" break="no"/>cui veritati motus ab alio vtpote ab euidentia rei: vel
<lb ed="#V" n="16"/>ab idoneitate testisicantium contra propriam inclinatio
<lb ed="#V" n="17"/>nem. Unde aliquando assentit alicui veritati dolens. Sed
<lb ed="#V" n="18"/>homo non potest cogi quantum ad inferiorem actum
<lb ed="#V" n="19"/>voluntatis. Sicut enim dicit Bernardus de libero
ar<lb ed="#V" n="20" break="no"/>bitrio non multum post principium: volun tas pro sui
<lb ed="#V" n="21"/>libertate: nulla vi: nulla cogitur necessitate: ergo
vo<lb ed="#V" n="22" break="no"/>luntas nobilior est intellectu.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1354">
¶ Item philosophus. 9
<lb ed="#V" n="23"/>metaphy. postquam locutus est de ratione: quasi statim post
<lb ed="#V" n="24"/>dicit: necesse est vt dominus verus sit aliud: et dico quod hoc est
<lb ed="#V" n="25"/>appetitus vel voluntas: hoc habeo expresse per ipsum quod
vo<lb ed="#V" n="26" break="no"/>luntas verius dominatur in regno anime quam ratio: et
ibi<lb ed="#V" n="27" break="no"/>dem dicit commen. de voluntate quod est verum principium
<lb ed="#V" n="28"/>in motibus ipsius anime.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1371">
<lb ed="#V" n="29"/>Respondeo quod voluntas simpliciter nobilior
<lb ed="#V" n="30"/>est quam intellectus. Ad culus
intel<lb ed="#V" n="31" break="no"/>ligentiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1380">
¶ Primo videndum est: quid est obiectum
<lb ed="#V" n="32"/>intellectus et voluntatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1385">
¶ Secundo declarabitur quod
no<lb ed="#V" n="33" break="no"/>bilior est ratio bonitatis quam entitatis: vel veritatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1390">
¶
Ter<lb ed="#V" n="34" break="no"/>tio ex his concludetur propositum.
<!--TODO: add paragraph-->
<lb ed="#V" n="35"/>Quantum ad primum sciendum quod formalis
ra<lb ed="#V" n="36" break="no"/>tio obiecti intellectus dupliciter potest
<lb ed="#V" n="37"/>accipi. Uno modo pro eo quod primo de qualibet re
occur<lb ed="#V" n="38" break="no"/>rit apprehensioni intellectus: hoc est primum intellectum
<lb ed="#V" n="39"/>de re. Alio modo pro eo per quod res potest ab intellectu in
<lb ed="#V" n="40"/>telligi: quod tamen primo non occurrit apprehensioni
intel<lb ed="#V" n="41" break="no"/>lectus: sicut intellectum. Primo modo ens absolute est
<lb ed="#V" n="42"/>formale obiectum intellectus: est enim primum quod
intel<lb ed="#V" n="43" break="no"/>lectus intelligit de qualibet re. Secundo modo essentia
<lb ed="#V" n="44"/>rei sub ratione qua res per ipsam est apta nata se
manife<lb ed="#V" n="45" break="no"/>stare: est formale obiectum intellectus: nisi enim res esset
<lb ed="#V" n="46"/>apta nata manifestare se ipsam: nunquam eam possemus
in<lb ed="#V" n="47" break="no"/>telligere: et tamen hoc ratio non est primum intellectum a
<lb ed="#V" n="48"/>nobis: sed ens absolute: vt dictum est. Et quia essentia rei
<lb ed="#V" n="49"/>inquantum per ipsam res apta nata est se manifestare
in<lb ed="#V" n="50" break="no"/>tellectui est veritas eius: ideo bene dicitur quod vno modo
<lb ed="#V" n="51"/>formale obiectum intellectus est ens absolute dictum: secundum
<lb ed="#V" n="52"/>quem modum loquitur philosophus de obiecto
intelle<lb ed="#V" n="53" break="no"/>ctus tertio de anima: cum dicit quod obiectum intellectus
<lb ed="#V" n="54"/>est quod quid est. Alio modo formale obiectum intellectus
<lb ed="#V" n="55"/>est verum. Obiectum autem voluntatis: siue accipiatur
<lb ed="#V" n="56"/>pro primo volito: siue pro prima ratione volendi: non est
<lb ed="#V" n="57"/>ens absolute dictum. Sed ens sub ratione qua bonum:
<lb ed="#V" n="58"/>ratio enim bonitatis in re est illud per quod est a nobis
ap<lb ed="#V" n="59" break="no"/>petibilis: et est illud quod ordine nature primo est a nobis
vo<lb ed="#V" n="60" break="no"/>litum. Si enim a diligente rem aliquam queratur quare
<lb ed="#V" n="61"/>diligit eam non respondebit si rationabiliter respondeat: quia
<lb ed="#V" n="62"/>est ens: sed quia est bona.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1455">
¶ Secundo declaro quod suit
con<lb ed="#V" n="63" break="no"/>sequenter propositum: ratio bonitatis est ratio
perfectio<lb ed="#V" n="64" break="no"/>nis: ens enim dicitur bonum sub ratione qua perfectum.
<lb ed="#V" n="65"/>Unde res que plene perfecta est: plene bona est: et que
di<lb ed="#V" n="66" break="no"/>minutam habet perfectionem diminutam habet
bonita<lb ed="#V" n="67" break="no"/>tem. Nobilior autem est ratio perfectionis quam ratio
enti<lb ed="#V" n="68" break="no"/>tatis tantum. Sicut nobilior est ratio entis perfecti quam en
<!--00207.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>tis tantum: hoc enim regulare est quod ratio perfectionis nobilitat
<lb ed="#V" n="70"/>obiectum maxime: cum eius ambitum non contrahit:
<lb ed="#V" n="71"/>qualis est ratio perfectionis que est bonitas: tanti enim est
<lb ed="#V" n="72"/>ambitus: sicut ens. Sequitur ergo quod nobilior sit ratio
bo<lb ed="#V" n="73" break="no"/>nitatis quam entitatis. Cuius conclusionis veritas faciliter
<lb ed="#V" n="74"/>patet intelligenti quod ratio entitati s absque contractione sui
<lb ed="#V" n="75"/>ambitus est de ratione bonitatis. Quod etiam sit nobilior quam
<lb ed="#V" n="76"/>ratio veritatis patet sic: deus est vltimus finis sub ratio
<lb ed="#V" n="77"/>ne qua bonus: alias enim ratio bonitatis non esset in cirea
<lb ed="#V" n="78"/>turis inquantum ordinantur in ipsum: vt in vltimum
fi<lb ed="#V" n="79" break="no"/>nem. Sed deus sub nobilissima sui ratione est finis
vlti<lb ed="#V" n="80" break="no"/>mus: ergo nobilior est ratio bonitatis quam veritatis.
Que<lb ed="#V" n="81" break="no"/>comparatio non debet attendi in deo secundum aliquem
gra<lb ed="#V" n="82" break="no"/>dum nobilitatis qui realiter sit in ipso: quia omnium que
<lb ed="#V" n="83"/>sunt in ipso est eadem nobilitas. Sed hoc comparatio
in<lb ed="#V" n="84" break="no"/>telligi debet secundum modum nostre apprehensionis.
Prete<lb ed="#V" n="85" break="no"/>rea illa ratio est in ente nobilissima per quam ens est
obie<lb ed="#V" n="86" break="no"/>ctum nobilissime virtutis. Sed ens sub ratione qua
bo<lb ed="#V" n="87" break="no"/>num obiectum est nobilissime virtutis que est charitas:
<lb ed="#V" n="88"/>dicit enim Augustinus. 15 de trinita. cap. 18 quod nullum
<lb ed="#V" n="89"/>est isto dei dono excellentius: ergo ratio bonitatis est
no<lb ed="#V" n="90" break="no"/>bilissima ratio que sit in ente. Preterea propter quod
vnun<lb ed="#V" n="91" break="no"/>quodque tale: et illud magis: secundum philosophum id est poste. Sed
<lb ed="#V" n="92"/>ratio entitatis et ratio veritatis bone sunt propter
ratio<lb ed="#V" n="93" break="no"/>nem bonitatis: ratio autem bonitatis bona est
formali<lb ed="#V" n="94" break="no"/>ter per se ipsam. Melior est ergo ratio bonitatis quam ratio
<lb ed="#V" n="95"/>entitatis vel veritatis. Quod absque omni calumnia dici
po<lb ed="#V" n="96" break="no"/>test in creaturis. Sed quod est melius est nobilius. Dicit
<lb ed="#V" n="97"/>enim Augustinus. 6 de trinita. cap. 8 quod in his que non
<lb ed="#V" n="98"/>mole magna sunt idem est maius et melius: quod autem
ma<lb ed="#V" n="99" break="no"/>ius est nobilius est: ergo nobilior est ratio bonitatis quam
ra<lb ed="#V" n="100" break="no"/>tio entitatis: vel veritatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1544">
¶ Consequenter ex dictis
con<lb ed="#V" n="101" break="no"/>cludo propositum. Sicut declaratum est in primo
articu<lb ed="#V" n="102" break="no"/>lo: ens sub ratione qua ens: vel verum: est obiectum
in<lb ed="#V" n="103" break="no"/>tellectus: et sub ratione qua bonum est obiectum
volun<lb ed="#V" n="104" break="no"/>tatis. In secundo etiam articulo declaratum est: quod
nobi<lb ed="#V" n="105" break="no"/>lior est ratio bonitatis quam ratio entitatis vel veritatis. Ex
<lb ed="#V" n="106"/>quibus sequitur quod ens sub nobiliori ratione est obiectum
<lb ed="#V" n="107"/>voluntatis quam intellectus: sed illa potentia anime est
no<lb ed="#V" n="108" break="no"/>bilior: cuius ens est obiectum sub ratione nobiliori.
Si<lb ed="#V" n="109" break="no"/>cut enim in cognitione potentiarum deuenimus per
ac<lb ed="#V" n="110" break="no"/>tus et in cognitionem actuum per obiecta: secundum philoso.
<lb ed="#V" n="111"/>phum 2. de anima. Sic in cognitionem nobilitatis
po<lb ed="#V" n="112" break="no"/>tentie deuenimus per cognitionem nobilitatis sui actus:
<lb ed="#V" n="113"/>et in cognitionem nobilitatis actus per cognitionem
no<lb ed="#V" n="114" break="no"/>bilitatis formalis rationis obiecti: ergo sequitur quod
nobi<lb ed="#V" n="115" break="no"/>lior est voluntas quam intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1580">
¶ Si autem dicas quod
que<lb ed="#V" n="116" break="no"/>dam nobilius est cognoscere quam ea diligere dico quod verum
<lb ed="#V" n="117"/>est. Sed hoc non infringit ea que iam dicta sunt: quia
ip<lb ed="#V" n="118" break="no"/>sius actus nobilitas simpliciter attenditur per
compara<lb ed="#V" n="119" break="no"/>tionem ad nobilissimum obiectum. Sed nobilissimum
<lb ed="#V" n="120"/>obiectum actus intelligendi et actus volendi est ipse
de<lb ed="#V" n="121" break="no"/>us: ergo per comparationem ad ipsum debet attendi
no<lb ed="#V" n="122" break="no"/>bilitas simpliciter et nostri intelligere et nostri velle. Sed
<lb ed="#V" n="123"/>secundum omnes nobilius est deum diligere quam
intelli<lb ed="#V" n="124" break="no"/>gere: in tantum quod ipsa cognitio si non assit dilectio elon
<lb ed="#V" n="125"/>gat a deo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1604">
¶ Quod etiam concedunt philosophi. Dicit enim
<lb ed="#V" n="126"/>Algazel in physica sua libro quito capitulo. 4 quod qui
cre<lb ed="#V" n="127" break="no"/>scit in scientia: et non crescit in bona vita elongabitur a
<lb ed="#V" n="128"/>deo. Cum ergo nobilior actus simpliciter sit potentie
<lb ed="#V" n="129"/>simpliciter nobilioris: restat vt prius quod simpliciter
nobi<lb ed="#V" n="130" break="no"/>lior sit voluntas quam intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1617">
¶ Pro hac etiam
par<lb ed="#V" n="131" break="no"/>te multum faciunt auctoritates: et alique rationes:
spe<lb ed="#V" n="132" break="no"/>cialiter penultima ad secundam partem adducte.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1624">
<lb ed="#V" n="133"/>Ad primum in oppositum cum dicitur quod
in<lb ed="#V" n="134" break="no"/>tellectus habet obiectum vniversalius
<lb ed="#V" n="135"/>quam voluntas etc. dico quod falsum est: tanti enim ambitus est
<lb ed="#V" n="136"/>bonum: quanti ambitus est ens vel verum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1635">
¶ Ad secundum di¬
<!--00208.xml-->
<pb ed="#V" n="97-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>eedum quod quamuis intellectus possit in aliquem actum sine
vo<lb ed="#V" n="2" break="no"/>luntate et non econuerso: non tamen propter hoc sequitur quod sit
<lb ed="#V" n="3"/>nobilior voluntate: quia incomplementum sui actus qui
con<lb ed="#V" n="4" break="no"/>sistit incompleta formatione verbi non potest nisi per
vo<lb ed="#V" n="5" break="no"/>luntatem. Quod patet per Augustinum. 9. de trinia. ca. vlti.
<lb ed="#V" n="6"/>dicentem quodo pertum mentis antecedit appetitus quo id quod
<lb ed="#V" n="7"/>nosce volumus querendo et inueniendo nascitur proles ipsa
<lb ed="#V" n="8"/>notitia. Actus etiam inquantum potest voluntas cum
mo<lb ed="#V" n="9" break="no"/>dico adiutorio intellectus fortissimus est. Ille autem
in<lb ed="#V" n="10" break="no"/>quem potest intellectus sine adiutorio voluntatis
debi<lb ed="#V" n="11" break="no"/>lis est et imperfectus. Ita quod omnibus pensatis maius est
<lb ed="#V" n="12"/>adiutorium quod facit voluntas intellectui ad perfectionem
<lb ed="#V" n="13"/>sui actus quam illud quod facit intellectus voluntati ad sui actus
<lb ed="#V" n="14"/>perfectionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1674">
¶ Ad tertium cum dicitur quod intelligere
<lb ed="#V" n="15"/>sine appetere nobilius est quam appetere sine intelligere etc.
<lb ed="#V" n="16"/>dico quod verum est de actu appetendi qui est in rebus in
<lb ed="#V" n="17"/>rationalibus: qui proprie loquendo non est actus volendi.
<lb ed="#V" n="18"/>Non est autem verum de illo appetitu qui proprie
loquen<lb ed="#V" n="19" break="no"/>do est actus volendi qui est libera inclinatio in rem
voli<lb ed="#V" n="20" break="no"/>tam: nobilius enim est libere inclinari in summum
bo<lb ed="#V" n="21" break="no"/>num quam ipsum intelligere et in ipsum non inclinari. Unde
<lb ed="#V" n="22"/>velle deum quantum ad illud quod addit vltra intelligere:
<lb ed="#V" n="23"/>nobilius est quam ipsum intelligere sine velle.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1697">
¶ Ad
quar<lb ed="#V" n="24" break="no"/>tum cum dicitur quod in motibus anime intellectus est
prior<lb ed="#V" n="25" break="no"/>motor quam voluntas etc. dico quod verum est loquendo de
mo<lb ed="#V" n="26" break="no"/>uente dispofitiue: intellectus enim per suum actum
dispo<lb ed="#V" n="27" break="no"/>uit ad. actum voluntatis: non est autem verum de
mo<lb ed="#V" n="28" break="no"/>uente principaliter et effectiue. Sicut enim sub deo
mo<lb ed="#V" n="29" break="no"/>uet voluntas se ipsam. Non oportet autem quod primus
mo<lb ed="#V" n="30" break="no"/>tor in anima ratione disponentis sit nobilissimus. Sed
<lb ed="#V" n="31"/>ille qui mouet principaliter et effectiue: et ille motor est
vo<lb ed="#V" n="32" break="no"/>luntas: et ideo actus voluntatis est vltimior in ratione
fi<lb ed="#V" n="33" break="no"/>nis quam actus intellectus: actus enim intellectus ad actum
<lb ed="#V" n="34"/>voluntatis ordinatur. Cuius signum est quod non quiescit
<lb ed="#V" n="35"/>creatura rationalis in cognoscendo. Seu vltra tendit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1726">
<lb ed="#V" n="36"/>¶ Ad quintum dicendum: quod minor est falsa: forma enim
<lb ed="#V" n="37"/>per quam voluntas mouet se non est bonum
apprehen<lb ed="#V" n="38" break="no"/>sum: immo est finis motus eius. Sed forma per quam
mo<lb ed="#V" n="39" break="no"/>uet se est illud quod est actuale in ea presupposita
cognitio<lb ed="#V" n="40" break="no"/>ne in intellectu.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1739">
¶ Ad sextum dicendum: quod Augustinus
<lb ed="#V" n="41"/>in illo verbo per contemplationem intelligebat vitam
con<lb ed="#V" n="42" break="no"/>templatiuam que consistit in cognitione dei et dilectione:
vn<lb ed="#V" n="43" break="no"/>de non intendebat distinguere contemplationem contra
<lb ed="#V" n="44"/>dilectionem. Sed contra exercitium operum exteriorum
<lb ed="#V" n="45"/>et moderantiam sensibilium passionum. Dicit enim sic: in
<lb ed="#V" n="46"/>ipsa ratione que partim est contemplatiua partim
acti<lb ed="#V" n="47" break="no"/>ua proculdubio contemplatio praecellit. In hac enim
ima<lb ed="#V" n="48" break="no"/>go est dei qua per fidem ad speciem reformamur. Certum
<lb ed="#V" n="49"/>est autem quod imago comprehendit intellectum et
volun<lb ed="#V" n="50" break="no"/>tatem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1763">
¶ Ad septimum dicendum: quod ibi philosophus
<lb ed="#V" n="51"/>non intendit intelligere dei distinguere a suo diligere:
vo<lb ed="#V" n="52" break="no"/>lens dicere quod maxima nobilitas dei est in intelligendo et
<lb ed="#V" n="53"/>diligendo se.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f67874-d1e1772">
¶ Ad octauum dicendum: quod plus in illo
<lb ed="#V" n="54"/>verbo sub intellectu comprehendit totam partem
ani<lb ed="#V" n="55" break="no"/>me intellectiuam que comprehendit intellectum et
volun<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tatem. Uolens dicere hanc partem esse incomparabiliter
<lb ed="#V" n="57"/>nobiliorem quam vegetatiuam et sensitiuam.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>