-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f76836.xml
525 lines (525 loc) · 34.9 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f76836.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 5</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 5</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="107-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f76836"><!-- l2d25a5 -->
<head xml:id="kzz7yh-f76836-Hd1e101">Articulus 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e103">
<!--00228.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>COnsequenter quaeritur de quinto
<lb ed="#V" n="70"/>principali. Et
cir<lb ed="#V" n="71" break="no"/>ca hoc queruntur duo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e116">
¶ Primo vtrum in isto
<lb ed="#V" n="72"/>statum corruptibili possimus per naturam habere
<lb ed="#V" n="73"/>vsum liberi ari. sine fantasmate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e123">
¶ Secundo vtrum per naturam
pos<lb ed="#V" n="74" break="no"/>simus in somnis habere vsum liberi arbo
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f76836-Dd1e128">
<head xml:id="kzz7yh-f76836-Hd1e130">Quaestio 1</head>
<head type="question-title">Utrum in isto statu corruptibili possimus per naturam habere usum liberi arbitrii sine fantasmate</head>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e132">
Quaestio I
<lb ed="#V" n="75"/>PRimo ostendo quod in isto statu
corrupti<lb ed="#V" n="76" break="no"/>bili possumus per naturam
ha<lb ed="#V" n="77" break="no"/>bere vsum liberi arbitrii sine fantasmate: quia
<lb ed="#V" n="78"/>possumus velle aliquod bonum spirituale per
<lb ed="#V" n="79"/>naturam sine appetitum alicuius boni sensibilis ad hoc
adiu<lb ed="#V" n="80" break="no"/>uantis: ergo a simili possumus intelligere aliquod
intelli<lb ed="#V" n="81" break="no"/>gibile sine aliquo fantasmate ad hoc adiuuante: ergo actum
ra<lb ed="#V" n="82" break="no"/>tiocinandi et eligendi in quibus consistit vsus liberi arbri
possu<lb ed="#V" n="83" break="no"/>mus habere per naturam sine fantasmate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e154">
¶ Item spiritualia
<lb ed="#V" n="84"/>cum non habeant fantasmata videntur a nobis posse
intelligi<lb ed="#V" n="85" break="no"/>sine fantasmate: sed respectu eorum que a nobis possunt
<lb ed="#V" n="86"/>intelligi: possumus habere vsum liberi arbitrii ad minus inquantum
<lb ed="#V" n="87"/>est liberum: ergo per naturam possumus habere vsum libe. artirui sine
fantas<lb ed="#V" n="88" break="no"/>mate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e167">
¶ Item intellectus noster non intelligit per
fantas<lb ed="#V" n="89" break="no"/>ma: quia non informatur fantasmate: nec fertur super
fantas<lb ed="#V" n="90" break="no"/>ma: sed super quiditatem rei intellecte: ergo non videtur quod
<lb ed="#V" n="91"/>actus nostri intellectus sit cum fantasmate: et multo
mi<lb ed="#V" n="92" break="no"/>nus actus nostre voluntatis que plus ascendit quam
intel<lb ed="#V" n="93" break="no"/>lectus: ergo videtur quod per naturam habemus vsum libe.
<lb ed="#V" n="94"/>arbitrii sine fantasmate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e183">
¶ Item fantasma non mouet
intelle<lb ed="#V" n="95" break="no"/>ctum nisi mediante intelligibili similitudine: ergo in
intelli<lb ed="#V" n="96" break="no"/>gendo res quarum iam intellectus habet similitudines
intel<lb ed="#V" n="97" break="no"/>ligibiles non indigemus fantasmate: ergo ex conseqenti: nec in
vo<lb ed="#V" n="98" break="no"/>lendo: ergo respectu aliquarum rerum possumus habere
<lb ed="#V" n="99"/>per naturam totum vsum libe. aritrui sine fantasmate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e197">
<lb ed="#V" n="100"/>Contra vsus liberi arbitrii includit vel
presuppo<lb ed="#V" n="101" break="no"/>nit vsum intellectus. Sed secundum <ref>philosophum. 3. de
<lb ed="#V" n="102"/>anima.</ref> nihil intelligimus sine fantasmate: ergo nec habere possumus
<lb ed="#V" n="103"/>per naturam vsum liberi arbitrii sine fantasmate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e208">
¶ Item philosophus
<lb ed="#V" n="104"/>eodem liber cum speculatur noster intellectus necesse est simul
<lb ed="#V" n="105"/>cum sensibili speculari fantasmata: fartasmata enim sicut
<lb ed="#V" n="106"/>sensibilia sunt. Ex hoc potest argui sicut ex auctoritate
<lb ed="#V" n="107"/>predicta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e219">
¶ Item Diony id est capi. angelice Ierarchie non
<lb ed="#V" n="108"/>est possibile aliter nobis lucere diuinum radium nisi
va<lb ed="#V" n="109" break="no"/>rietate sacrorum velaminum anagogice circumuelatum.
Si<lb ed="#V" n="110" break="no"/>ergo respectu dei non possumus per naturam habere vsum
<lb ed="#V" n="111"/>rationis sine fantasmate: multo minus respectu aliorum:
<lb ed="#V" n="112"/>ergo videtur quod non possumus habere vsum liberi
arbi<lb ed="#V" n="113" break="no"/>trii sine fantasmate cum dependeat ex vsu rationis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e235">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="114"/>melius intelligendum veritatem huius questionis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e240">
¶
Pri<lb ed="#V" n="115" break="no"/>mo dicendum quid est fantasma.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e245">
¶ Secundo
ostenden<lb ed="#V" n="116" break="no"/>dum quod nihil per naturam intelligimus in statu isto
corru<lb ed="#V" n="117" break="no"/>ptibili sine fantasmate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e253">
¶ Et tertio concludemus intentum.
<!--TODO: Add paragraph-->
<lb ed="#V" n="118"/>Quantum ad primum sciendum quod
fantasma<lb ed="#V" n="119" break="no"/>ta sunt similitudines rerum
sensi<lb ed="#V" n="120" break="no"/>bilium secundum esse quod habent in organis virium sensitiuarum
<lb ed="#V" n="121"/>interiorum. Si tamen res quarum sunt similitudines per
<lb ed="#V" n="122"/>se ceciderunt sub aliquo sensu particulari: tunc ille
simi<lb ed="#V" n="123" break="no"/>litudines magis in communi vsu dicuntur fantasmata.
<lb ed="#V" n="124"/>Si autem non ceciderunt sub aliquo sensu particulari:
<lb ed="#V" n="125"/>dicuntur intentiones: sicut similitudo inimicitie quam
ali<lb ed="#V" n="126" break="no"/>quando apprehendit estimatiua: cum tamen ceciderit non
<lb ed="#V" n="127"/>per se sub aliquo particulari sensu.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e277">
¶ Quantum ad secundum
<lb ed="#V" n="128"/>articulum sciendum quod fantasma nobis est necessarium ad
no<lb ed="#V" n="129" break="no"/>strum naturalem actum intelligendi duplici de causa:
<lb ed="#V" n="130"/>vna est debilitas nostri intellectus quam fortitur ex vnione
<lb ed="#V" n="131"/>sui ad corruptibilem carnem: que ipsum aggrauat: vt habetur
<lb ed="#V" n="132"/>Sapientia 9. Sicut enim prouero habenti debilem intellectum fiunt
pro<lb ed="#V" n="133" break="no"/>tractiones in puluere pro exemplis quibus manuducitur ad
<lb ed="#V" n="134"/>intelligendum. Sic dico quod motus ordinatus ipsius sensibilis
<lb ed="#V" n="135"/>cogitatiue per ipsa fantasmata est sicut quoddam exemplum nostro
<lb ed="#V" n="136"/>intellectui ad manuducendum ipsum in actu intelligendi.
<!--00229.xml-->
<pb ed="#V" n="108-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>Alia causa est: quia intellectus noster est forma
substantia<lb ed="#V" n="2" break="no"/>lis materie sensibilis: et ideo dum actu est eius forma
conna<lb ed="#V" n="3" break="no"/>turale est sibi intelligere obiectum suum in exemplari
sen<lb ed="#V" n="4" break="no"/>sibili: quod est fantasma. Ut clarius patebit per solutionem
<lb ed="#V" n="5"/>tertii et quarti argumenti. Huic opinioni non tantum concordat
<lb ed="#V" n="6"/>philosophus: sed est Aug. 4 super Gen quasi inter principium et
<lb ed="#V" n="7"/>medium: vbi dicit expresse quod si volo cogitare
compositio<lb ed="#V" n="8" break="no"/>nem numeri senarii obiiciuntur nostro aspectui: quasi
cor<lb ed="#V" n="9" break="no"/>porum elementorum: quedam simulachra: quamuis ratio non
<lb ed="#V" n="10"/>eis annuat: que vim numeri contuetur: per quem
contui<lb ed="#V" n="11" break="no"/>tum fidenter dicit id quod dicitur vnum in numeris in
nul<lb ed="#V" n="12" break="no"/>las partes diuidi potest.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e332">
¶ Ex predictis potest
concludi<lb ed="#V" n="13" break="no"/>principale intentum. Actus enim voluntatis presuppotensit
<lb ed="#V" n="14"/>actum intellectus. Unde Augu. 10. de triniae. cap id est
firmissi<lb ed="#V" n="15" break="no"/>me nouimus a mari nisi nota non posse. Sed sicut probatum
<lb ed="#V" n="16"/>est in articulo precedenti noster naturalis actus
intelli<lb ed="#V" n="17" break="no"/>gendi in haec corruptibili corpore non potest esse sine
fantas<lb ed="#V" n="18" break="no"/>mate: ergo nostrum velle mediante actu intelligendi
depen<lb ed="#V" n="19" break="no"/>det ex fantasmante: ergo in isto statu corruptibili non
pos<lb ed="#V" n="20" break="no"/>sums habere per naturam sine fantasmate vsum liberi
ar<lb ed="#V" n="21" break="no"/>bitrii cum ratione nostri actus intelligendi concludatur
<lb ed="#V" n="22"/>in vsu liberi arbitrii tanquam de eius ratione: vel saltem de
<lb ed="#V" n="23"/>necessitate presupponitur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e358">
<lb ed="#V" n="24"/>Ad primum in oppositum dicendum quod non sic
<lb ed="#V" n="25"/>oportet voluntatem conformari
mo<lb ed="#V" n="26" break="no"/>tui appetitus sensitiui: sicut nostrum intellectum in
intel<lb ed="#V" n="27" break="no"/>ligendo motui cogitatiue sensibilis. Cuius ratio est
ma<lb ed="#V" n="28" break="no"/>gnitudo libertatis in voluntate que non est in intellectu.
<lb ed="#V" n="29"/>Unde intellectus cogi potest: voluntas numquam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e374">
¶ Ad
se<lb ed="#V" n="30" break="no"/>cundum dicendum quod naturaliter non deuenimus in
cogni<lb ed="#V" n="31" break="no"/>tionem spiritualium nisi per sensibilia: vt in cognitione
poten<lb ed="#V" n="32" break="no"/>tiarum anime: et habituum per obiecta: et in cognitione dei
<lb ed="#V" n="33"/>per effectus sensibiles et effectus intelligibiles: in quorum
<lb ed="#V" n="34"/>cognitionem deuenimus per cognitionem effectuum
sen<lb ed="#V" n="35" break="no"/>sibilium. Unde vt breuiter dicam tantum possumus
na<lb ed="#V" n="36" break="no"/>turaliter et de lege communi intelligere de rebus
spiritua<lb ed="#V" n="37" break="no"/>libus: quantum possumus per sensibilia manuduci: vnde
<lb ed="#V" n="38"/>illud quod vltra hoc habemus de cognitione spiritualium
<lb ed="#V" n="39"/>non est per naturam et de lege communi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e398">
¶ Ad tertium
dicen<lb ed="#V" n="40" break="no"/>dum quod quamuis dum intelligimus apprehensio qua fertur
<lb ed="#V" n="41"/>anima nostra simplici intuitu super sensibile per ipsum
fan<lb ed="#V" n="42" break="no"/>tasma: sit per sensibilem cogitatiuam: tamen quia eadem est
<lb ed="#V" n="43"/>substantia: que apprehendit et sensibile per organum et
in<lb ed="#V" n="44" break="no"/>telligibile non per organum: et propter duas alias causas que
<lb ed="#V" n="45"/>dicte sunt in corpore questionis: non potest intelligere
ali<lb ed="#V" n="46" break="no"/>quam rem nisi dum per organum apprehendit: etiam ipsam
<lb ed="#V" n="47"/>rem sensibiliter per fantasma.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e419">
¶ Et preterea de potentia
<lb ed="#V" n="48"/>fantasmnatis representantis rem sub esse singulari educitur
<lb ed="#V" n="49"/>per naturalem actionem intellectus agentis quedam
reful<lb ed="#V" n="50" break="no"/>gentia rem representans sub esse vniuersali non separata a
fan<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tasmate secundum reale esse: sed in ipso remanens: et sibi quasi
col<lb ed="#V" n="52" break="no"/>ligata: que directe et immediate obiicitur intellectui vt
vl<lb ed="#V" n="53" break="no"/>terius ducens in cognitionem rei cuius est similitudo sub
<lb ed="#V" n="54"/>ratione qua vniuersalis: aut ipsa res sit representata per
<lb ed="#V" n="55"/>dictam refulgentiam est directum et immediatum obiectum
in<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tellectus: et ideo mediante refulgentia predicta intellectus
<lb ed="#V" n="57"/>reflectitur super fantasma. Non enim video rationem:
qua<lb ed="#V" n="58" break="no"/>re per modum predictum non posset intelligere hoc
singula<lb ed="#V" n="59" break="no"/>re quod est fantasma: cum possit intelligere singulare cuius
<lb ed="#V" n="60"/>est fantasma. Utrumque ergo per reflectionem intelligit. Et
<lb ed="#V" n="61"/>pro tanto etiam potest dici aliquo modo quod obiectum suum
<lb ed="#V" n="62"/>intelligit in exemplari sensibili quod est fantasma.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e454">
¶ Ad
quar<lb ed="#V" n="63" break="no"/>tum patet solutio per dicta in corpore questionis. Dicunt
<lb ed="#V" n="64"/>etiam aliqui quod species intelligibilis remanens in
intelle<lb ed="#V" n="65" break="no"/>ctu postquam transiit intelligendi actus non est intellectui
vni<lb ed="#V" n="66" break="no"/>to corpori corruptibili sufficiens ratio intelligendi de
le<lb ed="#V" n="67" break="no"/>ge communi: quamuis per ipsam anima separata intelligere
<lb ed="#V" n="68"/>possit: eo quod magis potest se reflectere super ea que sunt in
<!--00229.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>se postquam est separata: quam dum est vnita corpori
corrupti<lb ed="#V" n="70" break="no"/>bili: eo quod inquantum corruptibile aggrauat eam. Cum
er<lb ed="#V" n="71" break="no"/>go intelligimus est in nostro intellectu species alia que in
<lb ed="#V" n="72"/>nostro intellectu non manet: nisi quamdiu sumus in actu
<lb ed="#V" n="73"/>intelligendi. Quam speciem aliqui valde probabiliter
di<lb ed="#V" n="74" break="no"/>cunt non esse aliud quam ipsam intellectionem quam intellectus
<lb ed="#V" n="75"/>agens mediante fantasmate causat in intellectu possibili
<lb ed="#V" n="76"/>non mediante alia specie. Non enim videtur ratio quare
<lb ed="#V" n="77"/>intellectus agens mediante fantasmate posset causare
in<lb ed="#V" n="78" break="no"/>intellectu possibili speciem intelligibilem: et non ipsam
in<lb ed="#V" n="79" break="no"/>tellectionem. Cum etiam intellectio sit expressior
simili<lb ed="#V" n="80" break="no"/>tudo rei quam quecunque alia species quasi habitualiter
re<lb ed="#V" n="81" break="no"/>manens transeunte intellectione. Rationabilius videtur
<lb ed="#V" n="82"/>dicere istam speciem causari mediante intellectione: quam
<lb ed="#V" n="83"/>econuerso. Pro haoec etiam facit quod quamuis respectu eorum
quo<lb ed="#V" n="84" break="no"/>rum cognitio nobis est in nata prius sit ordine nature
ac<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tus memorie quam intelligentie: tamen respectu eorum
quo<lb ed="#V" n="86" break="no"/>rum intellectualem cognitionem acquirimus: vel
accipi<lb ed="#V" n="87" break="no"/>mus ab inferiori et econuerso.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e515">
¶ Preterea secundum hanc
opi<lb ed="#V" n="88" break="no"/>nionem expressius facilius et clarius redditur ratio
qua<lb ed="#V" n="89" break="no"/>re numquam per naturam et de lege communi possumus
intelli<lb ed="#V" n="90" break="no"/>gere sine fantasmate: quam secundum illam que poni speciem
intel<lb ed="#V" n="91" break="no"/>ligibilem habitualiter manentem: que nobis est ratio
intel<lb ed="#V" n="92" break="no"/>ligendi in hac vita.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e528">
¶ Preterea sicut intellectus noster
<lb ed="#V" n="93"/>dum actu est corporis corruptibilis forma non potest
na<lb ed="#V" n="94" break="no"/>turaliter et de lege communi nisi mediate quantum potest
<lb ed="#V" n="95"/>per sensibilia manuduci intelligere aliquid separatum a
<lb ed="#V" n="96"/>quacumque re sensibili. secundum esse reale. Ita videtur quod
<lb ed="#V" n="97"/>naturaliter et de lege communi species intelligibilis
sepa<lb ed="#V" n="98" break="no"/>rata: ab omni re sensibili secundum esse non possit sibi esse
suf<lb ed="#V" n="99" break="no"/>ficiens ratio intelligendi. Sed species in eo manens:
qua<lb ed="#V" n="100" break="no"/>si habitualiter separata est a fantasmate secundum esse: quia hoc est
<lb ed="#V" n="101"/>in intellectu non mediante organo: et fantasma est in
orga<lb ed="#V" n="102" break="no"/>no seu in spiritu corporali existente in organo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e552">
¶
Prete<lb ed="#V" n="103" break="no"/>rea sicut potest trahi ex sententia philosophi primo physicorum.
<lb ed="#V" n="104"/>quando ita bene potest reddi ratio quesiti per pautiora:
si<lb ed="#V" n="105" break="no"/>cut per plura conuenientius est ponere pauciora. Sed
<lb ed="#V" n="106"/>querentibus per quid intellectus noster dum est corporis
<lb ed="#V" n="107"/>corruptibilis forma intelligat: ita conuenienter redditur
<lb ed="#V" n="108"/>ratio non ponendo aliquam formam intelligibilem qua
in<lb ed="#V" n="109" break="no"/>formetur et sit sibi ratio intelligendi: sicut non ponendo speciem
intelli<lb ed="#V" n="110" break="no"/>gibilem quae informetur et intelligat: quia vt declaratum est per
intel<lb ed="#V" n="111" break="no"/>lectum agentem mediante fantasmate et supradicta
refulgen<lb ed="#V" n="112" break="no"/>tia in eo causata: potest causari intellectio intellectu
pos<lb ed="#V" n="113" break="no"/>sibili non mediante altiria intelligibili specie. Uidetur ergo
<lb ed="#V" n="114"/>quod non sit ponenda alia species ad causandum
intellectio<lb ed="#V" n="115" break="no"/>nem in intellectu dum est corruptibilis corporis forma:
<lb ed="#V" n="116"/>quamuis ponendum sit quod in eo remanet species
intelligibi<lb ed="#V" n="117" break="no"/>lis per quam separatus intelligit. Et pet hoc dicunt se non
<lb ed="#V" n="118"/>incidere in illum articulum excommunicatum: quod
intelle<lb ed="#V" n="119" break="no"/>ctus fortis corrupti non habet scientiam eorum que
co<lb ed="#V" n="120" break="no"/>gnouit in hac vita.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e594">
¶ Alii dicunt illam speciem esse
in<lb ed="#V" n="121" break="no"/>tellectui nostro rationem intelligendi: et quia intellectum
<lb ed="#V" n="122"/>possibilem conuerti ad fantasma est ipsum moueri
mo<lb ed="#V" n="123" break="no"/>tione intellectuali per intellectum agentem mediante
<lb ed="#V" n="124"/>fantasmate: ideo intellectus corpori corruptibili vnitus
<lb ed="#V" n="125"/>nihil potest intelligere per naturam et de lege communi:
ni<lb ed="#V" n="126" break="no"/>si per sui conuersionem ad fantasma: et huius speciei
su<lb ed="#V" n="127" break="no"/>pradicta species que manet transeunte actu intelligendi
<lb ed="#V" n="128"/>est impressio vel effectus. De illa autem specie que non
re<lb ed="#V" n="129" break="no"/>manet transeunte actu intelligendi. Et de hoc quod oportem
<lb ed="#V" n="130"/>intellectum iterum conuerti ad santasma ad hoc vt
intel<lb ed="#V" n="131" break="no"/>ligat: ptotest exponi illud quod dicit Aug. xi. de trinita.
<lb ed="#V" n="132"/>cap. 3. vbi dicit sic. Cum cogitantis acies auersa inde
fue<lb ed="#V" n="133" break="no"/>rit: atque id quod in memoria cernebaur destiterit
intueri<lb ed="#V" n="134" break="no"/>nihil forme: que impressa erat in eadem acie
remanse<lb ed="#V" n="135" break="no"/>rit: atque inde formabitur quo rursus conuersa fuerit: vt
<lb ed="#V" n="136"/>alia cogitatio siat. a
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f76836-Dd1e633">
<head xml:id="kzz7yh-f76836-Hd1e635">Quaestio 2</head>
<head type="question-title">Utrum per naturam possumus in somnis habere usum liberi arbitrii</head>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e637">
Questio II.
<!--00230.xml-->
<pb ed="#V" n="108-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>SEcundo quaeritur vtrum per naturam
<lb ed="#V" n="2"/>possumus in somnis
habe<lb ed="#V" n="3" break="no"/>re vsum liberi arbitrii. Et videtur quod sic: secundum <ref>philosophum. 2.
<lb ed="#V" n="4"/>de anima.</ref> intellectus nullius partis corporis est
<lb ed="#V" n="5"/>actus: ergo propter dispositionem corporis in actu suo: non
<lb ed="#V" n="6"/>impeditur: ergo similiter nec voluntas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e659">
¶ Item magis
<lb ed="#V" n="7"/>dependet ex dispositione corporis fantasia quam liberum
arbi<lb ed="#V" n="8" break="no"/>trium. Sed habemus vsum fantasie in somnis: ergo
mul<lb ed="#V" n="9" break="no"/>to fortius vsum liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e668">
¶ Item secundum Damas. libro 2.
<lb ed="#V" n="10"/>cap. 20. vel. 10. in somnis disputamus: et secundum hoc maxime
ra<lb ed="#V" n="11" break="no"/>tionales omnes sumus: ergo videtur quod ratio vsum suum
<lb ed="#V" n="12"/>habet in somnis: ergo similiter et volutas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e677">
¶ Item Aug.
<lb ed="#V" n="13"/>io. confes. non multum vltra medium dicit: quod imagines rerum
<lb ed="#V" n="14"/>quas sibi consuetudo finxerat que contra ipsum
vigilan<lb ed="#V" n="15" break="no"/>tem vires non habebant occurrebant sibi in somnis non solum
<lb ed="#V" n="16"/>vsque ad delectationem: sed etiam vsque ad consentionem. Sed
con<lb ed="#V" n="17" break="no"/>sentire spectat ad actum liberi arbitrii est enim actus voluntatis:
<lb ed="#V" n="18"/>ergo videtur quod in somnis possumus habere vsum liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e694">
<lb ed="#V" n="19"/>Contra. <ref>Ber. libro de libero arbitrio</ref> non multum post
<lb ed="#V" n="20"/>principium: insanis infantibus et
dormienti<lb ed="#V" n="21" break="no"/>bus nihil quod faciunt vel bonum vel malum: imputatur: quia
<lb ed="#V" n="22"/>sicut sue non sunt compotes mentis: sic nec vsum retinent
<lb ed="#V" n="23"/>proprie voluntatis: ac per hoc nec iudicium libertatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e707">
¶ Item
<lb ed="#V" n="24"/>Aug. 10. de trinitae. cap. 6. dicit de mente nostra quod viget in
<lb ed="#V" n="25"/>ea iudicium discernendi corpus quod fortis reliquit ab
imagi<lb ed="#V" n="26" break="no"/>ne quam de illo secum gerit nisi cum ita exprimuntur eedem
<lb ed="#V" n="27"/>imagines tamquam foris sentiantur: non intus cogitentur: sicut
<lb ed="#V" n="28"/>dormientibus accidere solet: ergo videtur quod in
dormien<lb ed="#V" n="29" break="no"/>tibus ratio vsum suum habere non potest. Sed sine vsu
ra<lb ed="#V" n="30" break="no"/>tionis vsus liberi arbitrii non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e725">
<lb ed="#V" n="31"/>Respondeo quod non possumus per naturam in
<lb ed="#V" n="32"/>somnis habere vsum liberi
arbi<lb ed="#V" n="33" break="no"/>trii. Cuius vna ratio est ex parte indispositionis
corpo<lb ed="#V" n="34" break="no"/>ris: corpus enim mixtum propter sui nimium recessum ab
<lb ed="#V" n="35"/>equalitate proportionis inneptum est ad animationem: sicut
<lb ed="#V" n="36"/>corpora mineralia: et corpus animatum anima
vegetatiua<lb ed="#V" n="37" break="no"/>accedit ad maiorem equalitatem proportionis quam corpora
mi<lb ed="#V" n="38" break="no"/>neralia: et corpus animatum anima sensitiua plusquam
planta<lb ed="#V" n="39" break="no"/>et corpus animatum anima intellectiua cuiusmodi est
cor<lb ed="#V" n="40" break="no"/>pus humanum: maxime accedit ad illam equalitatem inter
<lb ed="#V" n="41"/>omnia corpora. Requiritur etiam equalior dispositio in
<lb ed="#V" n="42"/>corpore humano: maxime in organis virium sensitiuarum
<lb ed="#V" n="43"/>interiorum ad hoc quod homo habeat animam intellectiuam in
<lb ed="#V" n="44"/>actu primo et secundo: simul quam ad hoc quod habeat eam in actu
<lb ed="#V" n="45"/>primo tantum. In fomnis autem eum homo est perfecte
dor<lb ed="#V" n="46" break="no"/>miens propter vapores et retractionem caloris et spirituum
<lb ed="#V" n="47"/>ad interiora et frigiditatem cerebri sit quedam ingrossatio et
<lb ed="#V" n="48"/>compressio in organis virium sensitiuarum interiorum: per quam
<lb ed="#V" n="49"/>ingrossationem et compressionem sit recessus ab illo gradu eqdu
<lb ed="#V" n="50"/>lis dispositionis: que requiritur ad hoc quod anima
intellectiua<lb ed="#V" n="51" break="no"/>possit esse in actu secundo qui est ratiocinari: et remanet ille
<lb ed="#V" n="52"/>gradus equalis dispositionis qui sufficit ad hoc quod ibi sit anima
<lb ed="#V" n="53"/>in actu primo. Cum ergo vsus voluntatis presupponat vsu
<lb ed="#V" n="54"/>rationis: patet quomodo in somnis per corporis
indispo<lb ed="#V" n="55" break="no"/>sitionem caremus vsu liberi arbitrii.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e782">
¶ Alia ratio est ex parte
in<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tensionis virium in actibus suis: quia vires anime in eadem
essen<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tia radicantur: et ideo cum vna nimis intenditur alia in suo
<lb ed="#V" n="58"/>actu impeditur. Unde Auic. 6. naturalium. lib. 5. cap. 7.
ve<lb ed="#V" n="59" break="no"/>rissime scimus quod harum virtutum altera impedit alteram.
Ui<lb ed="#V" n="60" break="no"/>res autem naturales in somnis fortissime intenduntur: et ideo
<lb ed="#V" n="61"/>conatus anime: ita intensiue ad illas potentias trahitur quod
<lb ed="#V" n="62"/>intellectus in suo actu impeditur: et ex consequenti
volun<lb ed="#V" n="63" break="no"/>tas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e802">
¶ Tertia ratio est ex parte inordinationis in motu
<lb ed="#V" n="64"/>virium sensitiuarum apprehensiuarum deintus. Ut enim
in<lb ed="#V" n="65" break="no"/>quaestione precedenti ostensum est. Intellectus noster in isto
sta<lb ed="#V" n="66" break="no"/>tu corruptibili: non potest naturaliter esse in suo actu nisi dum
<lb ed="#V" n="67"/>aliqua sensitiua interior: vtpote cogitatiua sensibilis est
<lb ed="#V" n="68"/>in actu intuendi per fantasma aliquod sensibile aliqualiter
<!--00230.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>representatiuum vel exemplar rei intellecte: ergo et
ordina<lb ed="#V" n="70" break="no"/>tus vsus rationis non potest esse sine ordinato actu ipsius
sen<lb ed="#V" n="71" break="no"/>sibilis cogitatiue: quia sicut mala et inordinata exemplifca
<lb ed="#V" n="72"/>tio in puluere trahat intellectum discipuli: et impedit in suo
<lb ed="#V" n="73"/>actu: sic inordinatus motus sensibilis cogitatiue trahit
<lb ed="#V" n="74"/>et impedit intellectum in suo actu. Sed in somnis propter
<lb ed="#V" n="75"/>ascensum vaporum: et propter defectum virtutis continentis sit
<lb ed="#V" n="76"/>inordinatus motus in ipsis spiritibus et subtilibus
humori<lb ed="#V" n="77" break="no"/>bus existentibus in organis: in quibus sunt ipsa fantasmata
<lb ed="#V" n="78"/>sicut in subiecto: et ideo in somnis sit inordinatus motus
<lb ed="#V" n="79"/>fantasmatum ratione cuius ipsa sensibilis cogitatiua
inordi<lb ed="#V" n="80" break="no"/>nate mouetur: et ex consequenti intellectus impeditur: ne
<lb ed="#V" n="81"/>possit habere suum acium: ita plenum et ordinatum: sicut re
<lb ed="#V" n="82"/>quiritur ad liberi arbitrii: vsum etiam si a casu quandoque
<lb ed="#V" n="83"/>contingat vel ex consuetudine ipsam sensibilem
cogitatiuam<lb ed="#V" n="84" break="no"/>ordinate moueri: quia non tantum durat illa ordinatio quod
<lb ed="#V" n="85"/>posset sufficere de lege communi ad ita completum actum
intelli<lb ed="#V" n="86" break="no"/>gendi: sicut requirit vsus liberi arbitrii: maxime duabus
<lb ed="#V" n="87"/>aliis causis impedientibus: que tacte prius sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e861">
<lb ed="#V" n="88"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod quamuis
intel<lb ed="#V" n="89" break="no"/>lectus non vtatur organo: tamen
indi<lb ed="#V" n="90" break="no"/>get ad suum actum ministerio virium sensitiuarum: que
orga<lb ed="#V" n="91" break="no"/>nis alligate sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e873">
¶ Preterea quamuis anima nostra sub
ra<lb ed="#V" n="92" break="no"/>tione qua est potens apprehendere intelligibilia:
organo<lb ed="#V" n="93" break="no"/>non vtatur: tamen quia tota per essentiam suam est corporis
<lb ed="#V" n="94"/>forma: per impedimentum corporis in suo actu impeditur:
<lb ed="#V" n="95"/>bene enim impeditur operatio forme propter
indisposi<lb ed="#V" n="96" break="no"/>tionem materie quam perficit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e886">
¶ Ad secundum dicendum quod ordinatus
<lb ed="#V" n="97"/>motus fantasie bene impeditur in somnis: per cuius
im<lb ed="#V" n="98" break="no"/>pedimentum impeditur ordinatus actus ipsius intellectus
<lb ed="#V" n="99"/>Potest etiam dici quod quanto actus est potentie nobilioris
<lb ed="#V" n="100"/>in nobis tanto facilius impeditur: quia citius receditur
<lb ed="#V" n="101"/>ab illa nobili dispositione que ad actum illum requiritur
<lb ed="#V" n="102"/>quam ab illa dispositione que requiritur ad inferiorem actum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e902">
<lb ed="#V" n="103"/>¶ Ad tertium dicendum quod forte Damas. ibi accepit
ra<lb ed="#V" n="104" break="no"/>tionalitatem improprie scilicet secundum quod dicitur de cogitatiua
sensi<lb ed="#V" n="105" break="no"/>bili que confert de intentionibus particularibus. Unde
<lb ed="#V" n="106"/>et a Constabulo in lib.o de differentia spiritus et anime. ipsam
<lb ed="#V" n="107"/>cogitatiuam vocat intellectum: loquens improprie
dein<lb ed="#V" n="108" break="no"/>tellectu. Dicit enim quod intellectus fit per spiritum qui est
<lb ed="#V" n="109"/>in ventriculo qui participatur illis duobus ventriculis
<lb ed="#V" n="110"/>qui sunt in anteriori cerebro.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e922">
¶ Uel potest dici quod dicit
<lb ed="#V" n="111"/>nos maxime rationales secundum illam potentiam qua
disputa<lb ed="#V" n="112" break="no"/>mus in somnis: non quia illa sit ratio: sed quia inter omnes
<lb ed="#V" n="113"/>vires sensitiuas: maxime ordinatus actus illius
necessa<lb ed="#V" n="114" break="no"/>rius est ad ordinatum rationis actum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e933">
¶ Ad quartum
di<lb ed="#V" n="115" break="no"/>cendum quod ille consensus de quo ibi loquitur Augu. non
<lb ed="#V" n="116"/>erat consensus voluntatis: sed appetitus sensitiui.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f76836-d1e940">
¶
Au<lb ed="#V" n="117" break="no"/>ctoritates allegate ad oppositum intelligende sunt per
na<lb ed="#V" n="118" break="no"/>turam: quia in somnis per gratiam priuilegiatam potest
<lb ed="#V" n="119"/>haberi liberi arbitrii vsus: legitur enim de Salomone
<lb ed="#V" n="120"/>13. Rom 3 quod in somnis meruit sibi infundi sapientiam
<lb ed="#V" n="121"/>quia in somnis postulauit eam: et ibi dicitur quod placuit
ser<lb ed="#V" n="122" break="no"/>mo coram deo quod Salomon rem huiuscemodi postulasset.
<lb ed="#V" n="123"/>Dicunt tamen aliqui quod in somnis Salomo non meruit. Sed illud
<lb ed="#V" n="124"/>meritum quod in vigilia habuerit sibi fuit in somnis ostensum.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>