-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f99070.xml
611 lines (611 loc) · 38 KB
/
cod-ve09v2_kzz7yh-f99070.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 2</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 2</title>
<date when="2023-09-10">September 10, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v2">Venice, 1509, v. 2</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-10" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="139-r"/>
<cb ed="#V" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-f99070"><!-- l2d34a2 -->
<head xml:id="kzz7yh-f99070-Hd1e101">Articulus 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e103">
<lb ed="#V" n="126"/>COnsequenter queritur de
secun<lb ed="#V" n="127" break="no"/>do principali. Et
<lb ed="#V" n="128"/>circa hoc queruntur quatuor.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e112">
¶ Primo vtrum
<lb ed="#V" n="129"/>sit aliquod malum non principiatum quod sit
cau<lb ed="#V" n="130" break="no"/>sa aliorum malorum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e119">
¶ Secundo vtrum prima origo
<lb ed="#V" n="131"/>mali sit a bono increato.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e124">
¶ Tertio vtrum a bono
crea<lb ed="#V" n="132" break="no"/>to.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e130">
¶ Quarto vtrum prima origo mali fuerit a bono
<lb ed="#V" n="133"/>creato ratione alicuius defectibilitatis in ipso.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-f99070-Dd1e135">
<head xml:id="kzz7yh-f99070-Hd1e137">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e139">
<lb ed="#V" n="134"/>¶ Questio. I
<!--00292.xml-->
<pb ed="#V" n="139-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>PRimo ostendo quod et aliquod
<lb ed="#V" n="2"/>malum non
prin<lb ed="#V" n="3" break="no"/>cipiatum quod est causa aliorum malorum. Quia
<lb ed="#V" n="4"/>contrariorum contrarie sunt cause: bonum
au<lb ed="#V" n="5" break="no"/>tem et malum sunt contraria. Cum ergo omnium
bono<lb ed="#V" n="6" break="no"/>rum creatorum causa sit vnum primum bonum
increa<lb ed="#V" n="7" break="no"/>tum. Ergo omnium malorum principiatorum causa est
<lb ed="#V" n="8"/>vnum malum primum non principiatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e168">
¶ Item
om<lb ed="#V" n="9" break="no"/>ne per accidens reducitur ad per se. Sed bonum non
po<lb ed="#V" n="10" break="no"/>test esse causa mali: nisi per accidens: vt ostendetur in hac
<lb ed="#V" n="11"/>eadem distin. Ergo oportet quod productio mali reducatur ad
<lb ed="#V" n="12"/>aliquod primum malum a quo sit per se.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e179">
¶ Item philosophus. 10. meta.
<lb ed="#V" n="13"/>dicit quod in vnoquoque genere est aliquid primum quod est
mensu<lb ed="#V" n="14" break="no"/>ra eorum: que sunt in illo genere: ergo videtur quod
simili<lb ed="#V" n="15" break="no"/>ter sit in coordinatione malorum. Sed quod est primum
<lb ed="#V" n="16"/>aliquorum: et eorum mensura causa est eorum: ergo est
ali<lb ed="#V" n="17" break="no"/>quod primum malum quod aliorum malorum est causa.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e192">
<lb ed="#V" n="18"/>Contra eo quod non est principiatum nihil est prius:
<lb ed="#V" n="19"/>Sed omni malo est aliquid prius: quia
ma<lb ed="#V" n="20" break="no"/>lum est priuatio in alio existens. Subiectum autem
na<lb ed="#V" n="21" break="no"/>turaliter prius est priuatione que est in eo: ergo nullum
<lb ed="#V" n="22"/>est malum non principiatum: non est ergo prima origo
<lb ed="#V" n="23"/>mali ab aliquo malo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e209">
¶ Item omne ens non
principia<lb ed="#V" n="24" break="no"/>tum deus est: ergo si esset aliquod ens malum non
prin<lb ed="#V" n="25" break="no"/>cipiatum a quo essent alia mala deus esset: et sic essent
duo<lb ed="#V" n="26" break="no"/>dii: vnus bonus et alius malus: quod falsum est. Probat
<lb ed="#V" n="27"/>enim Damasce. primo libro capitulo quinto. Impossibile
<lb ed="#V" n="28"/>esse plures deos.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e222">
<lb ed="#V" n="29"/>Respondeo quod non est aliquod malum non
prin<lb ed="#V" n="30" break="no"/>cipiatum quod sit causa aliorum
ma<lb ed="#V" n="31" break="no"/>lorum: malum enim vt superius dictum est: priuatio est
<lb ed="#V" n="32"/>boni debiti in eo in quo est: ergo in omni re partim
bo<lb ed="#V" n="33" break="no"/>na et partim mala est potentia vel aptitudo ad habendum
<lb ed="#V" n="34"/>aliquam perfectionem quam non habet ad quod
sequi<lb ed="#V" n="35" break="no"/>tur illam rem esse compositam ex actuali et possibili. Unde
<lb ed="#V" n="36"/>de Auicen. 4. metaphysice: capitum. secundo. vbi fuerit
ma<lb ed="#V" n="37" break="no"/>lum ibi est aliquid in potentia aliquo modo. Sed quod
<lb ed="#V" n="38"/>est possibile inquantum possibile: imperfectum est.
Un<lb ed="#V" n="39" break="no"/>de Auicen. 4. metaphysi. capitum. secundo. Dicit quod
poten<lb ed="#V" n="40" break="no"/>tia est imperfectio: quod autem est imperfectum non est
sun<lb ed="#V" n="41" break="no"/>me ens: ergo impossibile est quod aliquid partim bonum
par<lb ed="#V" n="42" break="no"/>tim malum sit summe ens. Sed omne principium non
<lb ed="#V" n="43"/>principiatum: est summe ens: non enim eo potest esse
ali<lb ed="#V" n="44" break="no"/>quid prius: ergo nec potest esse compositum ex pluribus:
<lb ed="#V" n="45"/>quia componentia ordine nature priora sunt composito:
<lb ed="#V" n="46"/>nec componibile cum alio: nec aliud sibi: quia iam esset
<lb ed="#V" n="47"/>ibi cum actualitate possibilitas: et ita iam esset aliquid
pri<lb ed="#V" n="48" break="no"/>us eo. Purus enim actus prior est omni re habente
pos<lb ed="#V" n="49" break="no"/>sibilitatem. Cum secundum philosophum. 9. metaphysice.
ac<lb ed="#V" n="50" break="no"/>tus prior sit potentia. Principium ergo non
principia<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tum summe simplex est: et a nullo dependens: quia nihit
<lb ed="#V" n="52"/>est prius eo: ergo oportet quod sit purum esse a nullo
depen<lb ed="#V" n="53" break="no"/>dens: hoc autem esse est summe ens. Sequitur ergo quod non
<lb ed="#V" n="54"/>potest esse aliquod principium non principiatum partim
<lb ed="#V" n="55"/>bonum et partim malum: nec etiam pure malum quia
<lb ed="#V" n="56"/>superius probatum est: quod impossibile est esse aliquod
pu<lb ed="#V" n="57" break="no"/>re malum: ergo impossibile est ponere aliquod malum
<lb ed="#V" n="58"/>non principiatum quod sit causa aliorum malorum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e290">
¶ Ex
<lb ed="#V" n="59"/>predictis ergo destruitur opinio Manicheorum qui
si<lb ed="#V" n="60" break="no"/>cut recitat Augusti. in libro de heresibus duo principia
<lb ed="#V" n="61"/>inter se diuersa et aduersa eademque eterna et coeterna: hoc
<lb ed="#V" n="62"/>est semper fuisse: composuerunt duasque naturas: atque
sub<lb ed="#V" n="63" break="no"/>stantias: boni scilicet et mali: sequentes alios antiquos
<lb ed="#V" n="64"/>hereticos opinati sunt. Et hi maledicti in predictum
<lb ed="#V" n="65"/>errorem inciderunt: quia non considerauerunt causam
<lb ed="#V" n="66"/>vniuersalem totius entis. Sed particulares tantum
cau<lb ed="#V" n="67" break="no"/>sas particularium effectuum. Et ideo quia inuenerunt
<!--00292.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="68"/>duorum particularium effectuum contrariorum duas
<lb ed="#V" n="69"/>causas particulares contrarias: nesciuerunt eas
reduce<lb ed="#V" n="70" break="no"/>re in causam vniuersalem communem: et ideo duo
princi<lb ed="#V" n="71" break="no"/>pia contraria opinati sunt. Et tamen cogitasse
debuis<lb ed="#V" n="72" break="no"/>sent: quod cum omnia contraria in vno communi
conueni<lb ed="#V" n="73" break="no"/>ant necesse est quod preter suas causas proprias que
contra<lb ed="#V" n="74" break="no"/>rie sunt: reducantur in aliquam causam communem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e332">
<lb ed="#V" n="75"/>Ad primum in oppositum dicendum quod
con<lb ed="#V" n="76" break="no"/>trariorum contrie sunt cause:
lo<lb ed="#V" n="77" break="no"/>quendo de causis proximis naturaliter agentibus:
con<lb ed="#V" n="78" break="no"/>traria tamen vera: quorum vtrunque dicit aliquam
natu<lb ed="#V" n="79" break="no"/>ram bonam reducuntur in vnam primam causam
com<lb ed="#V" n="80" break="no"/>munem: que deus est. Sed istorum contrariorum: que
<lb ed="#V" n="81"/>sunt bonum et malum: que magis debent dici
priuatio<lb ed="#V" n="82" break="no"/>ne opposita: vt superius visum est: quamuis alterum:
scili<lb ed="#V" n="83" break="no"/>cet bonum reducatur in causam primam: tamen alterum
<lb ed="#V" n="84"/>eorum hoc est malum si accipiatur pro malo culpe non
<lb ed="#V" n="85"/>reducitur in causam primam: que deus est. Sed in
cau<lb ed="#V" n="86" break="no"/>sam quandam voluntariam creatam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e361">
¶ Ad secundum
<lb ed="#V" n="87"/>dicendum quod bonum est ita causa mali per accidens: quod
il<lb ed="#V" n="88" break="no"/>la accidentalitas est ex parte effectus: inquantum scilicet
<lb ed="#V" n="89"/>causa bona per se intendit aliquem bonum effectum: cui
<lb ed="#V" n="90"/>effectui accidit illa deformitas: qua malus est: et ita patet
<lb ed="#V" n="91"/>quod illius deformitatis productio que est causata per
acci<lb ed="#V" n="92" break="no"/>dens reducitur ad productionem effectus qui est
causa<lb ed="#V" n="93" break="no"/>tus per se.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e379">
¶ Ad tertium dicendum: quod illa propositio
in<lb ed="#V" n="94" break="no"/>telligenda est de entibus quibus debetur mensura per
<lb ed="#V" n="95"/>se. Sic autem priuationibus non debetur: sed per
habi<lb ed="#V" n="96" break="no"/>tus quorum sunt priuationes. Unde dicit philosophus
<lb ed="#V" n="97"/>quarto physicorum. capitulo de tempore. quod quia tempus
<lb ed="#V" n="98"/>est mensuratio motus erit et quietis metrum secundum accidens
<lb ed="#V" n="99"/>Ut autem superius dinctum est: malum inquantum
ma<lb ed="#V" n="100" break="no"/>lum: priuatio est: et ita predicta propositio locum non
ha<lb ed="#V" n="101" break="no"/>bet in malis.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f99070-Dd1e400">
<head xml:id="kzz7yh-f99070-Hd1e402">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e404">
Questio. II.
<lb ed="#V" n="102"/>SEcundo queritur. vtrum
pri<lb ed="#V" n="103" break="no"/>ma origo
<lb ed="#V" n="104"/>mali sit a bono increato. Et videtur quod sic. Isa.
<lb ed="#V" n="105"/>45. Ego dominus et non est alter formans
lu<lb ed="#V" n="106" break="no"/>cem et creans tenebras faciens pacem et creans malum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e417">
<lb ed="#V" n="107"/>¶ Item sicut probatum est in questione precedenti:
pri<lb ed="#V" n="108" break="no"/>ma origo mali non potest esse a malo: ergo oportet quod sit
<lb ed="#V" n="109"/>a bono: ergo autem a bono increato aut creato. Sed quecum
<lb ed="#V" n="110"/>quam istorum dato videtur haberi propositum: quia effectus
<lb ed="#V" n="111"/>cause secunde: reducitur in causam primam. Ergo si est
<lb ed="#V" n="112"/>a bono creato: est etiam a bono increato.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e433">
¶ Item
corru<lb ed="#V" n="113" break="no"/>ptio vniuscuiusque malum est illi rei que corrumpitur.
<lb ed="#V" n="114"/>Sed generatio et corruptio elementorum in deum
redu<lb ed="#V" n="115" break="no"/>cuntur: sicut in causam primam: ergo videtur quod malum
<lb ed="#V" n="116"/>oriatur a deo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e444">
¶ Item philosophus secundo
physico<lb ed="#V" n="117" break="no"/>rum: absentia gubernatoris causa est subuersionis nauis
<lb ed="#V" n="118"/>et presentia causa salutis: ergo similiter cum deus sit
gu<lb ed="#V" n="119" break="no"/>bernator: sicut per sue gubernationis presentiam causa
<lb ed="#V" n="120"/>est salutis: ita videtur quod per eius absentiam sit causa
ma<lb ed="#V" n="121" break="no"/>li: quod saluti contrarium est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e458">
<lb ed="#V" n="122"/>Contra Augustinus 83 questionum: questione. 2iu
<lb ed="#V" n="123"/>Deus mali auctor non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e465">
¶ Item deus
<lb ed="#V" n="124"/>non est causa separationis anime a se. Sed malum
sepa<lb ed="#V" n="125" break="no"/>rat animam a deo. Dicit enim Isa. 59. capitulo.
Iniqui<lb ed="#V" n="126" break="no"/>tates vestre diuiserunt inter vos: et deum vestrum: ergo
<lb ed="#V" n="127"/>deus mali causa non est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e476">
<lb ed="#V" n="128"/>Respondeo quod malum quadrupliciter potest
<lb ed="#V" n="129"/>accipi. Uel pro malo culpe: vel
<lb ed="#V" n="130"/>pro malo pene. Uel pro malo afflictionis in
animali<lb ed="#V" n="131" break="no"/>bus brutis: que non est culpa: nec pena proprie
loquen<lb ed="#V" n="132" break="no"/>do: quia pena est lesio ad puniendum inflicta: vel pro
<lb ed="#V" n="133"/>malo quod nec est culpa: nec pena: nec afflictio. Cuiusmo
<lb ed="#V" n="134"/>di est corruptio rerum cognitione carentium.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e494">
¶ Si acci¬
<!--00293.xml-->
<pb ed="#V" n="140-r"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>piatur malum pro malo culpe sic malum non est a bono
<lb ed="#V" n="2"/>increato: nec esse potest. Impossibile enim est quod iustus
iu<lb ed="#V" n="3" break="no"/>dex culpet aliquem pro aliquo: quod ipse fecerit in eo. Sed
<lb ed="#V" n="4"/>bonum increatum est iustus iudex.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e512">
¶ Preterea bonum
<lb ed="#V" n="5"/>increatum cum sit summe bonum est summe vnum:
er<lb ed="#V" n="6" break="no"/>go sibi ipsi est summe concors. Discordia enim
opponi<lb ed="#V" n="7" break="no"/>tur vnitati: non est ergo contrarium sibi ipsi. Sed
cul<lb ed="#V" n="8" break="no"/>pa est contra legem eternam: que est ipsum bonum
in<lb ed="#V" n="9" break="no"/>creatum: et est quidam recessus ab ea: ergo non potest esse
<lb ed="#V" n="10"/>ipsius culpe causa.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e528">
¶ Preterea malum culpe in defectu
<lb ed="#V" n="11"/>actionis consistit vel ex defectu actionis causatur:
defe<lb ed="#V" n="12" break="no"/>ctus autem actionis est ex aliqua defectibilitate agentis.
<lb ed="#V" n="13"/>In deo autem nulla defectibilitas est: nec esse potest:
er<lb ed="#V" n="14" break="no"/>go mali culpe nec causa est: nec esse potest.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e540">
¶ Sed
ma<lb ed="#V" n="15" break="no"/>lum quod est pena et non culpa: et malum quod est
affli<lb ed="#V" n="16" break="no"/>ctio: non tamen est pena proprie dicta: et malum quod nec
<lb ed="#V" n="17"/>est culpa nec pena: nec afflictio: tamen reducuntur ad
bo<lb ed="#V" n="18" break="no"/>num increatum: sicut ad causam. Deus enim in rebus
crea<lb ed="#V" n="19" break="no"/>tis intendit bonum ordinis vniuersi: qui ordo requirit:
<lb ed="#V" n="20"/>quod quedam sint res que deficere possunt et interdum
defi<lb ed="#V" n="21" break="no"/>ciunt: et sic deus intendendo bonum ordinis in vniuerso
<lb ed="#V" n="22"/>ex consequenti intendit propter bonum vniuersi
corru<lb ed="#V" n="23" break="no"/>ptiones in aliquibus rebus: sicut videmus quod natura
in<lb ed="#V" n="24" break="no"/>tendens causare bonam contemperantiam in mixto: que
<lb ed="#V" n="25"/>esse non posset nisi per aliquam corruptionem in
elemen<lb ed="#V" n="26" break="no"/>tis intendit ex consequenti in elementis aliquam
corru<lb ed="#V" n="27" break="no"/>ptionem propter bonam contemperantiam mixti. Quia
<lb ed="#V" n="28"/>etiam ad ordinem vniuersi pertinet ordo iustitie que rec
<lb ed="#V" n="29"/>rit vt peccatoribus infligatur pena: ideo etiam deus est
<lb ed="#V" n="30"/>actor mali pene.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e577">
¶ Argumenta ad partem secundam pro
<lb ed="#V" n="31"/>cedunt de malo culpe: et ideo concedenda sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e582">
<lb ed="#V" n="32"/>Ad primum in oppositum dicendum quod
proce<lb ed="#V" n="33" break="no"/>dit de malo pene.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e589">
¶ Ad secundum
<lb ed="#V" n="34"/>dicendum quod malum culpe non est a bono creato per se: sed
<lb ed="#V" n="35"/>per accidens: vt in questione sequenti ostendetur. Non
<lb ed="#V" n="36"/>oportet autem quod effectus qui est a causa secunda per
ac<lb ed="#V" n="37" break="no"/>cidens reducatur in causam primam maxime loquendo
<lb ed="#V" n="38"/>de effectu causato per accidens a causa voluntaria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e602">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="39"/>tertium dicendum quod procedit de malo quod nec est culpa nec
<lb ed="#V" n="40"/>pena.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e609">
¶ Ad quartum dicendum quod non est simile de
guber<lb ed="#V" n="41" break="no"/>natore creato et increato: quia gubernator creatus potest
<lb ed="#V" n="42"/>deficere ab eo quod tenetur facere ad salutem nauis:
guber<lb ed="#V" n="43" break="no"/>nator autem increatus deficere non potest in sua actione:
<lb ed="#V" n="44"/>nec tenetur impedire euentum mali quod euenit.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f99070-Dd1e621">
<head xml:id="kzz7yh-f99070-Hd1e623">Quaestio 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e625">
<lb ed="#V" n="45"/>¶ Questio. III.
<lb ed="#V" n="46"/>TErtio queritur vtrum prima origo
mali<lb ed="#V" n="47" break="no"/>sit a bono creato. Et videtur quod non
<lb ed="#V" n="48"/>Saluator ait: Matth. 7. non potest arbor bona
<lb ed="#V" n="49"/>fructus malos facere: ergo bonum non potest
<lb ed="#V" n="50"/>esse causa mali.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e641">
¶ Item Diony. 2. cap. de diui. no. habent
<lb ed="#V" n="51"/>causatiua causalium receptas imagines: causatiua vocat
<lb ed="#V" n="52"/>effectus: causalia causas imagines similitudines: sed iua
<lb ed="#V" n="53"/>lum nullam habet boni similitudinem: ergo origo mali non
<lb ed="#V" n="54"/>potest esse a causa bona.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e652">
¶ Item philosophus. 2. Topi. quorum
<lb ed="#V" n="55"/>effectiua bona et ipsa bona. Sed malum non est: ergo nec
<lb ed="#V" n="56"/>eius causa est bona.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e659">
<lb ed="#V" n="57"/>Contra. Augu. es libo retracta. cap. 8. Malum non est
<lb ed="#V" n="58"/>exortum nisi ex libe. voluntatis arbitrio.
<lb ed="#V" n="59"/>Sed liberum arbitrium est bonum: quia sicut dicit Aug.
<lb ed="#V" n="60"/>in eodem cap. potentie animi sine quibus recte viui non
<lb ed="#V" n="61"/>potest: media bomna sunt: ergo origo mali culpe est a bono
<lb ed="#V" n="62"/>creato quod est liberum voluntatis arbitrium.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e676">
¶ Item Aug.
<lb ed="#V" n="63"/>secundo de libero arbitrio circa principium loquens de
libe<lb ed="#V" n="64" break="no"/>ro arbitrio dicit quod non nisi eo peccamus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e683">
<lb ed="#V" n="65"/>Respondeo quod prima origo mali culpe de
qua<lb ed="#V" n="66" break="no"/>in hac questione loquimur est a
bo<lb ed="#V" n="67" break="no"/>no creato: ex quo enim non est ab aliquo principio non
prin<lb ed="#V" n="68" break="no"/>cipiato pure malo: nec partim bono partim malo: nec ab
<!--00293.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>aliquo bono increato: vt superius ostensum est.
Sequitur<lb ed="#V" n="70" break="no"/>quod sit a bono creato: non tamen ab illo sub ratione qua
na<lb ed="#V" n="71" break="no"/>tura: quia quod originatur a natura sub ratione qua
na<lb ed="#V" n="72" break="no"/>tura: naturale est: sed malum culpe non est naturale bono
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e707">
<lb ed="#V" n="73"/>¶ Unde dicit Aug. hyponosticon responsione tertia. bene
<lb ed="#V" n="74"/>post principium: quod malum non est innatum homini. Restat
<lb ed="#V" n="75"/>ergo quod sit a bono creato per intellectum et voluntatem:
<lb ed="#V" n="76"/>nec tamen fuit a voluntate boni creati per se: sed per
acci<lb ed="#V" n="77" break="no"/>dens: quia si aliquis effectus ordinatur per se ad aliquam
<lb ed="#V" n="78"/>causam ille effectus intenditur ab ea. Sed malum culpe
<lb ed="#V" n="79"/>sub ratione qua malum non est intentum a voluntate:
<lb ed="#V" n="80"/>quia nihil appetit voluntas nisi sub ratione boni. Unde
<lb ed="#V" n="81"/>Diony. cap. 4. de diui. nomi. nemo respiciens malum
fa<lb ed="#V" n="82" break="no"/>cit que facit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e731">
¶ Preterea effectus per se habet
similitu<lb ed="#V" n="83" break="no"/>dinem sue cause vel secundum eandem rationem: sicut in
agen<lb ed="#V" n="84" break="no"/>tibus vniuoce: vel secundum deficientem rationem: sicut in
agem<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tibus equiuoce. Sed malum culpe sub ratione qua
ma<lb ed="#V" n="86" break="no"/>lum nullam similitudinem habet cum bono: ergo cum
vo<lb ed="#V" n="87" break="no"/>luntas sit bona: non potest esse effectus per se ipsius
volun<lb ed="#V" n="88" break="no"/>tatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e747">
¶ Preterea omnis causa alicuius effectus per se
<lb ed="#V" n="89"/>habet certum et determinatum ordinem ad suum effectum
<lb ed="#V" n="90"/>Quod autem sit secundum ordinem certum et determinatum non est
<lb ed="#V" n="91"/>culpa: culpa enim accidit in pretermittendo ordinem
re<lb ed="#V" n="92" break="no"/>ctum: ergo videtur quod malum culpe non est per se effectus
<lb ed="#V" n="93"/>alicuius cause.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e760">
¶ Sic ergo patet quod prima origo mali cul
<lb ed="#V" n="94"/>pe est a bono creato per eius voluntatem et per accidens.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e766">
<lb ed="#V" n="95"/>¶ Sciendum tamen quod effectum esse ab aliqua causa per
<lb ed="#V" n="96"/>accidens intelligi potest dupliciter. Aut ita quod illa per
ac<lb ed="#V" n="97" break="no"/>cidentalitas sit ex parte cause: aut ita quod sit ex parte
effe<lb ed="#V" n="98" break="no"/>ctus. Uerbi gratia. si dicam domus est causata a medico:
<lb ed="#V" n="99"/>ista est per accidens: ita quod peraccidentalitas attenditur
<lb ed="#V" n="100"/>ex parte cause: dicimus enim medicum causam domus: quia
<lb ed="#V" n="101"/>edificatorccui accidit esse medicum est causa domus.
Si<lb ed="#V" n="102" break="no"/>autem dicamus quod edificator est causa infortunii
habitan<lb ed="#V" n="103" break="no"/>tium in domo ista est per accidens: ita quod per
accidenta<lb ed="#V" n="104" break="no"/>litas est ex parte effectus: quia domui que est per se
effe<lb ed="#V" n="105" break="no"/>ctus: edificatoris: accidit quod habitantes in ea infortunem.
<lb ed="#V" n="106"/>tur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e795">
¶ Dicendum ergo quod malum culpe ratione ipsius
<lb ed="#V" n="107"/>deformitatis ortum est per voluntatem boni creati per
ac<lb ed="#V" n="108" break="no"/>cidens: ita quod illa peracccidentalitas attenditur ex
par<lb ed="#V" n="109" break="no"/>te effectus: inquantum scilicet alicui bono intento: et per
<lb ed="#V" n="110"/>se causato a voluntate accidit talis deformitas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e806">
<lb ed="#V" n="111"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod
per<lb ed="#V" n="112" break="no"/>arborem bonam intelligitur ibi
<lb ed="#V" n="113"/>bonus actus voluntatis interior: et per fructus quibus
ar<lb ed="#V" n="114" break="no"/>bor cognoscitur intelliguntur opera exteriora: et quamuis
<lb ed="#V" n="115"/>ex bono actu voluntatis interiori: causetur malus actus
<lb ed="#V" n="116"/>exterior: tamen ab ipsa voluntate causari potest malus
<lb ed="#V" n="117"/>actus interior per accidens ratione alicuius
defectibili<lb ed="#V" n="118" break="no"/>tatis in voluntate: vt in sequenti questione declarabitur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e826">
<lb ed="#V" n="119"/>¶ Ad secundum et tertium dicendum: quod ille
auctorita<lb ed="#V" n="120" break="no"/>tes Dionysii et philosophi intelligende sunt de effectu
<lb ed="#V" n="121"/>per se causato non ratione defectibilitatis illius cause.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-f99070-Dd1e836">
<head xml:id="kzz7yh-f99070-Hd1e838">Quaestio 4</head>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e840">
<lb ed="#V" n="122"/>¶ Questio. IIII.
<lb ed="#V" n="123"/>QUarto queritur vtrum prima origo
ma<lb ed="#V" n="124" break="no"/>li culpe fuerit a bono creato
ra<lb ed="#V" n="125" break="no"/>tione alicuius defectibilitatis in ipso Et
vide<lb ed="#V" n="126" break="no"/>tur quod non: quia malum habet causam
efficien<lb ed="#V" n="127" break="no"/>tem: omne enim factum causam habet efficientem. Sed
<lb ed="#V" n="128"/>defectibilitas non potest esse causa alicuius factionis: ergo
<lb ed="#V" n="129"/>malum culpe non fit a bono creato ratione alicuius
defe<lb ed="#V" n="130" break="no"/>ctibilitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e862">
¶ Item in omni bono creato aliqua est
de<lb ed="#V" n="131" break="no"/>fectibilitas: eo ipso quod est de nihilo: ergo si malum culpe
<lb ed="#V" n="132"/>esset a bono creato ratione illius defectibilitatis
quodli<lb ed="#V" n="133" break="no"/>bet bonum creatum: posset esse causa mali culpe: quod
<lb ed="#V" n="134"/>falsum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e873">
¶ Item non obstante quod malum pene sit
priua<lb ed="#V" n="135" break="no"/>tio alicuius boni oritur a bono non ratione
defectibilita<lb ed="#V" n="136" break="no"/>tis: Aliter enim non esset abono increato: ergo similiter
<!--00294.xml-->
<pb ed="#V" n="140-v"/>
<cb ed="#P" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>non obstante quod malum culpe sit priuatio alicuius boni: est
<lb ed="#V" n="2"/>a bono creato non ratione defectibilitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e891">
¶ Item illa
defecti<lb ed="#V" n="3" break="no"/>bilitas in bono: creato: aut esset malum pene: aut malum culpe
<lb ed="#V" n="4"/>non malum culpe: quia tunc ante primam culpam esset alia cul
<lb ed="#V" n="5"/>pa: nec malum pene: quia tunc ante culpam fuisset pena:
<lb ed="#V" n="6"/>ergo videtur quod in bono creato non est aliqua
defectibili<lb ed="#V" n="7" break="no"/>tas: per quam malum culpe oriatur ab eo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e905">
¶ Item bonum
<lb ed="#V" n="8"/>non est causa subiectiua mali ratione alicuius
defectibili<lb ed="#V" n="9" break="no"/>tatis: sed ratione sue entitatis: ergo a simili bonum non est
<lb ed="#V" n="10"/>causa originans malum ratione alicuius defectibilitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e914">
<lb ed="#V" n="11"/>¶ Item peccatum omissionis et commissionis opponitur
<lb ed="#V" n="12"/>sed peccatum omissionis est a sua causa ratione alicuius defectibilitatis.
<lb ed="#V" n="13"/>ergo cum oppositorum non sit eadem causa peccatum
com<lb ed="#V" n="14" break="no"/>missionis non est a sua causa ratione alicuius defectibilitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e925">
<lb ed="#V" n="15"/>Contra Aug. 12. de ciui. cap. 7. emo querat
effici<lb ed="#V" n="16" break="no"/>entem causam male voluntatis: non enim est
<lb ed="#V" n="17"/>efficiens: sed deficiens: quia nec illa est effectio sed
defe<lb ed="#V" n="18" break="no"/>ctio: deficere namque ab eo quod summe est ad id quod minus est hoc
<lb ed="#V" n="19"/>est incipere habere voluntatem malam: hoc autem non esset
ve<lb ed="#V" n="20" break="no"/>rum si malum esset a bono non ratione alicutus
defectibi<lb ed="#V" n="21" break="no"/>litatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e943">
¶ Item defectus est a causa ratione defectibilita
<lb ed="#V" n="22"/>tis in causa. Sed sicut dicit Diony. 4. capitu. de diuinis
<lb ed="#V" n="23"/>nominibus: malum est defectus: ergo est a sua causa
ratio<lb ed="#V" n="24" break="no"/>ne alicuius defectibilitatis in ea.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e952">
<lb ed="#V" n="25"/>Respondeo quod prima origo maliculpe fuit a
bo<lb ed="#V" n="26" break="no"/>no creato ratione alicuius
defecti<lb ed="#V" n="27" break="no"/>bilitatis in voluntate libera. Cum enim malum culpe sit
<lb ed="#V" n="28"/>defectus impossibile est quod sit a causa nisi inquantum in
<lb ed="#V" n="29"/>actu suo deficere potest. Causam autem posse deficere
in<lb ed="#V" n="30" break="no"/>suo actu est ipsam esse defectibilem quod sibi conuenit
inquan<lb ed="#V" n="31" break="no"/>tum de nihilo est. Cui concordat Aug. 14. de ciui. ca. 13.
<lb ed="#V" n="32"/>sic dicens: vitio deprauari nisi ex nihilo facta natura non
<lb ed="#V" n="33"/>posset ac per hoc vt natura sit ex eo dicit quod a deo facta est
<lb ed="#V" n="34"/>vt ab eo quod est deficiat ex hoc habet quod de nihilo facta est.
<lb ed="#V" n="35"/>Nec sufficit illa defectibilitas ad productionem mali
cul<lb ed="#V" n="36" break="no"/>pe nisi inquantum est in libera voluntate. Si enim
volun<lb ed="#V" n="37" break="no"/>tas non esset libera: quamuis ratione defectibilitatis
egrede<lb ed="#V" n="38" break="no"/>retur ab ea actus defectuosus: ille tamen non haberet
ra<lb ed="#V" n="39" break="no"/>tionem culpe: sed quia per libertatem voluntas potest se
<lb ed="#V" n="40"/>tenere ne per suam defectibilitatem exeat in actum
defe<lb ed="#V" n="41" break="no"/>ctuosum: ideo actus defectuosus ab ea procedens habet
<lb ed="#V" n="42"/>rationem culpe. Cum ergo malum culpe sit a bono creato
<lb ed="#V" n="43"/>ratione defectibilitatis in voluntate vt modo probatum
<lb ed="#V" n="44"/>est: et etiam sit a bono: non nisi per accidens vt in
preceden<lb ed="#V" n="45" break="no"/>ti questione visum est. Facile est videre quare non
reduca<lb ed="#V" n="46" break="no"/>tur in causam primam: quamuis sit a causa secunda. Si enim
<lb ed="#V" n="47"/>aliquis faber fabricat cultellum et alteri concedat ad
de<lb ed="#V" n="48" break="no"/>bitum vsum: et ille postea ex peruersitate voluntatis
abu<lb ed="#V" n="49" break="no"/>tens cultello faciat de illo aliquod opus illicitum iste
abu<lb ed="#V" n="50" break="no"/>sus non reducitur ad fabrum: sicut in causam. Quomodo
au<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tem hoc exemplu possit applicari ad propositum satis patet
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e1013">
<lb ed="#V" n="52"/>Ad primum in oppositum dicendum quod
propri<lb ed="#V" n="53" break="no"/>loquendo malum culpe ratione
de<lb ed="#V" n="54" break="no"/>formitatis causam efficientem non habet nisi per accidens
<lb ed="#V" n="55"/>inquantum fit aliquid quod aliquo bono debito caret: vnde
<lb ed="#V" n="56"/>ratione deformitatis per se nullam habet causam
efficien<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tem: sed tantum modo deficientem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e1030">
¶ Ad secundum
dicen<lb ed="#V" n="58" break="no"/>dum quod defectibilitas non est ratio vt a bono oriatur
ma<lb ed="#V" n="59" break="no"/>lum culpe: nisi sit defectibilitas que est in libera
volunta<lb ed="#V" n="60" break="no"/>te: vt visum est in questione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e1039">
¶ Ad tertium dicendum
<lb ed="#V" n="61"/>quod non est simile de priuatione boni que est in malo pene
<lb ed="#V" n="62"/>et de priuatione que est in malo culpe. Prima enim
cau<lb ed="#V" n="63" break="no"/>sari potest absque defectu in actione. Cum enimignis
ge<lb ed="#V" n="64" break="no"/>nerat ignem et corrumpit aerem illa corruptio non est
<lb ed="#V" n="65"/>per defectum actionis in igne: et ideo tale malum bene
<lb ed="#V" n="66"/>est a causa prima. Sed defectus boni qui est in malo
cul<lb ed="#V" n="67" break="no"/>pe: aut est defectus in actione: aut est causatus per
defe<lb ed="#V" n="68" break="no"/>gctum actionis: et quia non posset esse defectus in actione:
<!--00294.xml-->
<cb ed="#P" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>nisi esset defectibilitas in agente: ideo oportet quod malum
<lb ed="#V" n="70"/>culpe sit a bono creato ratione alicuius defectibilitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e1068">
<lb ed="#V" n="71"/>¶ Ad quartum dicendum quod illa defectibilitas nec est
cul<lb ed="#V" n="72" break="no"/>pa nec pena: non enim est carentia alicuius boni debiti: sed
<lb ed="#V" n="73"/>negatio cuiusdam perfectionis et stabilitatis que sibi
con<lb ed="#V" n="74" break="no"/>uenit eo ipso quod est de nihilo. Unde ista tria se habuerunt
<lb ed="#V" n="75"/>per ordinem. Primo fuit defectibilitas que nec est culpa
<lb ed="#V" n="76"/>nec pena: et postea ratione illius defectibilitatis in libera
<lb ed="#V" n="77"/>voluntate causatus fuit defectus: qui est in culpa: et
ter<lb ed="#V" n="78" break="no"/>tio iuste secutus est defectus qui est pena.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e1088">
¶ Ad quintum
<lb ed="#V" n="79"/>dicendum quod maior est falsa. Bonum enim quod nullam
ha<lb ed="#V" n="80" break="no"/>bet defectibilitatem non potest esse subiectum mali. Dico
<lb ed="#V" n="81"/>igitur quod ens est subiectum mali inquantum in eo est
de<lb ed="#V" n="82" break="no"/>fectus alicuius actualitatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-f99070-d1e1099">
¶ Ad sextum dicendum quod
<lb ed="#V" n="83"/>peccatum commissionis et omissionis a parte rei substrate
<lb ed="#V" n="84"/>deformitati opponuntur: et sic verum est quod peccatum
con<lb ed="#V" n="85" break="no"/>missionis non est a causa sua ratione defectibilitatis: Sed
<lb ed="#V" n="86"/>a parte deformitatis conueniunt: et sic vtrumque est a bono
<lb ed="#V" n="87"/>ratione alicuius defectibilitatis.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>