-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g19549.xml
579 lines (579 loc) · 36.6 KB
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g19549.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 2</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 2</title>
<date when="2023-09-04">September 04, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v3">Venice, 1509, v. 3</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-02" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="28-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-g19549"><!-- l3d9a2 -->
<head xml:id="kzz7yh-g19549-Hd1e101">Articulus 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e103">
<lb ed="#V" n="33"/>COnsequenter queritur de
secun<lb ed="#V" n="34" break="no"/>do principali. Et
<lb ed="#V" n="35"/>circa hoc queruntur quinque.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e112">
¶ Primo vtrum
<lb ed="#V" n="36"/>humanitati christi sit culius latrie exhibendus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e117">
<lb ed="#V" n="37"/>¶ Secundo vtrum imagini christi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e122">
¶ Tertio vtrum
cru<lb ed="#V" n="38" break="no"/>ci.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e128">
¶ Quarto vtrum matri dei.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e130">
¶ Quinto vtrum secundum
ali<lb ed="#V" n="39" break="no"/>quos corporales ritus debeat exhiberi.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-g19549-Dd1e135">
<head xml:id="kzz7yh-g19549-Hd1e137">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e139">
Quaestio.
<lb ed="#V" n="40"/>Rimo ostendo quod humanitati christi non
<lb ed="#V" n="41"/>sit cultus latrie exhibendus. Glo.
<lb ed="#V" n="42"/>super illud verbum psal. Adorate scabellum
pe<lb ed="#V" n="43" break="no"/>dum eius. Dicit quod caro christi a verbo dei
assum<lb ed="#V" n="44" break="no"/>pta sine impietate adoratur a nobis: et paucis interpositis
<lb ed="#V" n="45"/>subiungit: non illa dico adoratione: que latria est: que soli
<lb ed="#V" n="46"/>creatori debetur: sed illa que in dulia dignior est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e157">
¶ Item
<lb ed="#V" n="47"/>minori minor debetur reuerentia: sed christus: inquantum
<lb ed="#V" n="48"/>homo minor est patre. Unde dicit Io. 14. Pater maior
<lb ed="#V" n="49"/>me est: ergo sibi inquantum homo non debetur illa
maxi<lb ed="#V" n="50" break="no"/>ma adoratio que per virtutem latrie exhibetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e168">
¶ Item
<lb ed="#V" n="51"/>cultus latrie debetur alicui ratione summi dominii: quod
<lb ed="#V" n="52"/>fundatur in summa potestate saptentia et bonitate: sed
hu<lb ed="#V" n="53" break="no"/>manitas christi non habet summam potestatem: nec
sapien<lb ed="#V" n="54" break="no"/>tiam: nec bonitatem: quia creatura est: ergo sibi cultus
<lb ed="#V" n="55"/>latrie non debetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e181">
<lb ed="#V" n="56"/>Contra. Augu. de verbis domini Hhomelis e6 prope
<lb ed="#V" n="57"/>finem. Perfectam in christo humanitatem
<lb ed="#V" n="58"/>propterea adoro quod a diuinitate suscepta atque vnita deitati
<lb ed="#V" n="59"/>est: vt non alium atque alium: sed vnum eundemque deum et
ho<lb ed="#V" n="60" break="no"/>minem dei filium esse confitear: ergo videtur quod humanitas
<lb ed="#V" n="61"/>christi adoranda est: illa eadem adoratione qua christus adoratur:
<lb ed="#V" n="62"/>illa autem est adoratio latrie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e200">
¶ Item purpura qua rex
indu<lb ed="#V" n="63" break="no"/>tus est: honoratur illo honore quo honoratur rex: vnde Augu.
<lb ed="#V" n="64"/>in Homelis praedicta circa finem. Cum rex purpura fuerit
indu<lb ed="#V" n="65" break="no"/>tus periculum mortis incurrit: si eam simul cum rege
adora<lb ed="#V" n="66" break="no"/>re quis contempserit: ergo similiter: quamuis humanitas christi: si
<lb ed="#V" n="67"/>esset a verbo separata non deberet latria adorari: tamen videtur
<lb ed="#V" n="68"/>quod inquantum verbo est vnita vna adoratione: et eadem
<!--00068.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>cum ipso verbo debeat adorari.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e222">
<lb ed="#V" n="70"/>Respondeo quod cultum latrie exhiberi
humani<lb ed="#V" n="71" break="no"/>tati christi dupliciter potest
intelligi<lb ed="#V" n="72" break="no"/>aut ita quod exhibeatur ipsi humanitati propter se habendo
<lb ed="#V" n="73"/>aspectum ad eam tantum: et sic dico cum creatura sit non
obstan<lb ed="#V" n="74" break="no"/>te hoc quod est vnita verbo non est licitum sibi cultum latrie
<lb ed="#V" n="75"/>exhiberi: autm ita quod sibi exhibeatur per verbum cum quo
<lb ed="#V" n="76"/>vna adoratione adoratur: et sic dico quod humanitati christi cul
<lb ed="#V" n="77"/>tus latrie debetur: vna enim adoratione et eadem adoratur
<lb ed="#V" n="78"/>suppositum et natura: ita quod natura per suppositum. Christus autem
<lb ed="#V" n="79"/>nomen persone est in duabus naturis secundum Damas. lib. 3. c. 3.
<lb ed="#V" n="80"/>et ideo vna et eadem adoratione adoratur christus et natura
<lb ed="#V" n="81"/>humana in ipso. Huic modo respondendi concordat Dam.
<lb ed="#V" n="82"/>lib. 3. cap. 8. Cuius auctoritatem adducit Magister in littera
<lb ed="#V" n="83"/>vbi dicitur sic. vnus est christus perfectus deus et
homo<lb ed="#V" n="84" break="no"/>perfectus quem adoramus cum patre et spiritu vna
adoratio<lb ed="#V" n="85" break="no"/>ne: cum incontaminata carne eius: non inadorabilem
carnem<lb ed="#V" n="86" break="no"/>dicentes. Adoratur enim in vna verbi hypostasi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e261">
<lb ed="#V" n="87"/>Ad primum dicendum: quo illa Glo. intelligenda
<lb ed="#V" n="88"/>est de adoratione: que exhibetur
ali<lb ed="#V" n="89" break="no"/>cui primo: et propter se.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e270">
¶ Ad secundum cum dicitur quod
mino<lb ed="#V" n="90" break="no"/>ri minor debetur reuerentia etc. Dico quod verum est de
re<lb ed="#V" n="91" break="no"/>uerentia: que debetur alicui primo et per se: sic autem non
<lb ed="#V" n="92"/>debetur cultus latrie humanitati christi: sed primo et per se
<lb ed="#V" n="93"/>debetur verbo: et ex consequenti humanitati christi
pro<lb ed="#V" n="94" break="no"/>pter verbum: inquantum eius suppositum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e283">
¶ Ad tertium
<lb ed="#V" n="95"/>dicendum quod quamuis humanitas christi non habeat summum dominium
<lb ed="#V" n="96"/>tamen vna adoratione adoratur cum christo in quo est
sum<lb ed="#V" n="97" break="no"/>mum dominium: quia christus est nomen pesone in
dua<lb ed="#V" n="98" break="no"/>bus naturis: vt dictum est.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g19549-Dd1e295">
<head xml:id="kzz7yh-g19549-Hd1e297">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e299">
Questio. II.
<lb ed="#V" n="99"/>SEcundo queritur vtrum imagini christi
<lb ed="#V" n="100"/>cultus latrie sit exhibendus
<lb ed="#V" n="101"/>Et videtur quod non. Exomd. 20. Non facies tibi
<lb ed="#V" n="102"/>sculptile: neque omnem similitudinem: que est in
<lb ed="#V" n="103"/>celo desuper: et que in terra deorsum: neque eorum que sunt
<lb ed="#V" n="104"/>in aquis sub terra non adorabis ea: neque coles.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e315">
¶ Item
<lb ed="#V" n="105"/>Damas. lib. 4. cap. 8. dicit quod impietas est figurare quod
di<lb ed="#V" n="106" break="no"/>uinum est: ergo si illicitum est figurare imaginem dei
mul<lb ed="#V" n="107" break="no"/>to fortius illicitum est adorare.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e324">
¶ Item in cultu dei non
<lb ed="#V" n="108"/>sunt exhibenda: nisi ea que per diuinam legem
determi<lb ed="#V" n="109" break="no"/>nantur: sed nec in veteri lege: nec in noua inuenimus
de<lb ed="#V" n="110" break="no"/>terminatum quod deus in imaginibus adoretur: ergo
imagi<lb ed="#V" n="111" break="no"/>ni christi cultus latrie non debetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e335">
<lb ed="#V" n="112"/>Contra ecclesia sancta hoc obseruat vt christus in
<lb ed="#V" n="113"/>sua imagine adoratione latrie adoretur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e343">
¶ Item
<lb ed="#V" n="114"/>Aug. 3. de doctrina christia. cap 1. qui operatur aut
venera<lb ed="#V" n="115" break="no"/>tur signum diuinitus institutum: cuius vim significationemque
<lb ed="#V" n="116"/>intelligit non hoc veneratur quod videtur: et transit illud potius
<lb ed="#V" n="117"/>quo talia cuncta referenda sunt: ergo cultus qui exhibetur
<lb ed="#V" n="118"/>imagini christi refertur ad christum: et sic idem cultus latrie qui
<lb ed="#V" n="119"/>christo debetur: debetur etiam imagini christi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e359">
<lb ed="#V" n="120"/>Respondeo quod imago christi dupliciter potest
consi<lb ed="#V" n="121" break="no"/>derari. Uno modo absolute secundum
il<lb ed="#V" n="122" break="no"/>lud quod est. Alio modo in relatione ad christum scilicet sub ratione
<lb ed="#V" n="123"/>qua est imago eius. Primo modo non est imagini christi cultus
<lb ed="#V" n="124"/>latrie exhibendus nec aliquis cultus: sicut nec alii lapidi vel
<lb ed="#V" n="125"/>ligno. Secundo modo sibi est cultus latrie exhibendus: quia sic
mo<lb ed="#V" n="126" break="no"/>tus non sistit in imagine: sed fertur in illum cuius est
ima<lb ed="#V" n="127" break="no"/>go. vnde Damas. libro 4. ca. 8. sic aite deiformis et magnus in
<lb ed="#V" n="128"/>diuinis basilius imaginis honor ad prototypum prouenit id est
<lb ed="#V" n="129"/>exemplar prototypum autem est quod imaginatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e383">
<lb ed="#V" n="130"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod in veteri le
<lb ed="#V" n="131"/>ge non erat licitum fieri
imaginen<lb ed="#V" n="132" break="no"/>triplici de causa: tum quia ipsa natura diuino non est
figura<lb ed="#V" n="133" break="no"/>lis: tum quia populus iudaicus pronus erat ad idolatriam propter
<lb ed="#V" n="134"/>exemplum aliarum gentium: tum quia aliqui idolatre estimabant quod ex
vi<lb ed="#V" n="135" break="no"/>constellationis sub qua fiebant imagines attribueretur ipsis
<lb ed="#V" n="136"/>imaginibus aliquid diuinum: post incarnationem vero
<!--00069.xml-->
<pb ed="#V" n="29-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>licitum est fieri imaginem dei: quia et si non sit figuralis:
<lb ed="#V" n="2"/>inquantum deus: est tamen figurabilis: inquantum
ho<lb ed="#V" n="3" break="no"/>mo Fuit etiam et est expediens facere imaginem
christi<lb ed="#V" n="4" break="no"/>et sanctorum: quia sicut dicit Damas. lib. 4. c. 8. loquens
<lb ed="#V" n="5"/>de his que christus fecit pro nobis: quia non omnes
no<lb ed="#V" n="6" break="no"/>uerunt litteras: neque lectioni vacant: patres
excogitaue<lb ed="#V" n="7" break="no"/>runt velut quosdam triumphos in imaginibus hoc
de<lb ed="#V" n="8" break="no"/>scribere ad velocem memoriam: cui rationi potest alia
su<lb ed="#V" n="9" break="no"/>peraddi scilicet quia magis mouent visa quam audita.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e427">
¶ Per
pre<lb ed="#V" n="10" break="no"/>dicta patet solutio ad secundum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e432">
¶ Ad tertium dicendum:
<lb ed="#V" n="11"/>quod aliqua tradiderunt apostoli que scripta non sunt que
<lb ed="#V" n="12"/>diligenter obseruauit: et obseruat sanctam ecclesia. Unde Dam.
<lb ed="#V" n="13"/>lib. 4. c. 4 dicit de apostolis. Quod multa non scripta
tra<lb ed="#V" n="14" break="no"/>diderunt nobis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e443">
¶ Preterea in veteri lege precepit
do<lb ed="#V" n="15" break="no"/>minus fieri imagines cherubin que obumbrarent
propi<lb ed="#V" n="16" break="no"/>tiatorium: vt habetur Exo. 25. Narrat etiam Damas. libro
<lb ed="#V" n="17"/>4. c. 8. ista quod fertur quod quedam hystoria dicit quod dominus
<lb ed="#V" n="18"/>Agaro gelisimorum ciuitatis regi qui pictorem miserat
<lb ed="#V" n="19"/>imaginem domini similiter picturare et figurare nequeunte
<lb ed="#V" n="20"/>pictore propter coruscantes a facie eius claritates ipsum
<lb ed="#V" n="21"/>vestimentum proprie speciei diuine et viuifice super
impo<lb ed="#V" n="22" break="no"/>nens in vestimento illo sui ipsius imaginem abstersisse:
<lb ed="#V" n="23"/>et ita cupienti Agaro misisse: et post eodem. c. Accepimus
<lb ed="#V" n="24"/>Luc. euangelistam pinxisse dominum: et matrem eius.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g19549-Dd1e468">
<head xml:id="kzz7yh-g19549-Hd1e470">Quaestio 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e472">
<lb ed="#V" n="25"/>Questio. III.
<lb ed="#V" n="26"/>Tertio queritur vtrum cultus latrie
exhi<lb ed="#V" n="27" break="no"/>bendus sit cruci christi. Et
vide<lb ed="#V" n="28" break="no"/>tur quod non: quia si adoretur latria: quia christus
<lb ed="#V" n="29"/>in ea fuit extensus secundum humanitatem pari
ra<lb ed="#V" n="30" break="no"/>tione celum deberet adorari latria: quia est sedes dei secundum
<lb ed="#V" n="31"/>diuinitatem. Unde Isaie. 56. Hec dicit dominus caelum se
<lb ed="#V" n="32"/>des mea: et tamen celo non debetur cultus latrie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e492">
¶ Item
<lb ed="#V" n="33"/>cruci non debetur cultus latrie secundum se: nec in relatione:
<lb ed="#V" n="34"/>quia imago christi non est: ergo nullo modo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e499">
¶ Item cui
<lb ed="#V" n="35"/>debetur cultus latrie debet orari: sed crucem non
debe<lb ed="#V" n="36" break="no"/>mus orare: orantem enim exaudire non potest. ergo nec adorare.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e506">
<lb ed="#V" n="37"/>Contra. Damas. libro quarto. c. 3. Si amator
diligi<lb ed="#V" n="38" break="no"/>bilis domus et lectulus et hortus:
quanto<lb ed="#V" n="39" break="no"/>magis que dei et saluatoris per que et saluati sumus
ado<lb ed="#V" n="40" break="no"/>ramus: et typum pretiosi crucis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e518">
¶ Item infra eodem. c.
<lb ed="#V" n="41"/>Adorandum signum christi: vbi enim vtique fuerit signum:
<lb ed="#V" n="42"/>illic et ipse erit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e525">
<lb ed="#V" n="43"/>Respondeo quod ine et tadem crut in qua
epri<lb ed="#V" n="44" break="no"/>stus pependit: dupliciter potest
con<lb ed="#V" n="45" break="no"/>siderari: vel secundum se: inquantum est res quedam absolute:
<lb ed="#V" n="46"/>et sic sibi non debetur cultus latrie: sed tamen est
veneran<lb ed="#V" n="47" break="no"/>da: sicut pretiose reliquie: propter contactum sanctissimo
<lb ed="#V" n="48"/>rum christi membrorum: et propter multa beneficia: que
<lb ed="#V" n="49"/>per mortem christi in cruce nobis sunt collata. Unde
<lb ed="#V" n="50"/>Damas. lib. 4. c. 3. Omnibus est mirabilior pretiosa eius
<lb ed="#V" n="51"/>crux. Per nullum enim aliud mors euacuata est: primi
<lb ed="#V" n="52"/>parentis peccatum solutum est infernus depredatum est:
<lb ed="#V" n="53"/>resurrectio donata est: virtus nobis ad contemnendum
pre<lb ed="#V" n="54" break="no"/>sentia: et ipsam mortem tributa est: porte paradisi aperte
<lb ed="#V" n="55"/>sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e556">
¶ Uel potest considerari in relatione: scilicet
inquan<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tum est representatio christi crucifixi: et sic eadem
adora<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tione adoratur: qua ipse christus existens: quia
adoratio<lb ed="#V" n="58" break="no"/>non sistit in cruce: sed refertur a christum. Cruces autem
<lb ed="#V" n="59"/>que de alia materia fiunt: vt de auro: vel argento: vel aliis
<lb ed="#V" n="60"/>lignis adorande sunt: inquantum crucifixum
represen<lb ed="#V" n="61" break="no"/>tant. Unde nulla veneratio eis debetur: nisi ratione
figu<lb ed="#V" n="62" break="no"/>re: ratione cuius est crucifixi signum. Unde Damas. libo
<lb ed="#V" n="63"/>4. c. 3. Postquam dixit adoramus typum pretiose crucis
im<lb ed="#V" n="64" break="no"/>mediate subiungit: et sic ex alia materia facta est: non
ma<lb ed="#V" n="65" break="no"/>teriam honorantes: absit: sed typum: vt christi symbolum id est
<lb ed="#V" n="66"/>uotam: et aliquibus interpositis postea subdit: materia ex
<lb ed="#V" n="67"/>qua typus crucis consistit: et si aurum: et pretiosi lapides
<lb ed="#V" n="68"/>fierent post tepri si contigerit dissolutionem non adoranda
<!--00069.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e591">
<lb ed="#V" n="69"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod non
<lb ed="#V" n="70"/>est simile de celo: et cruce: quia
ce<lb ed="#V" n="71" break="no"/>lum representat deum secundum generalem modum: quo
om<lb ed="#V" n="72" break="no"/>nis creatura representat creatorem. Crux autem
repre<lb ed="#V" n="73" break="no"/>sentat christum crucifixum secundum specialem modum. Est
<lb ed="#V" n="74"/>enim specialissimum memoriale passionis Iesu christi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e607">
<lb ed="#V" n="75"/>¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis crux non sit
ima<lb ed="#V" n="76" break="no"/>go christi: tamen est quedam representatio specialis
ipsi<lb ed="#V" n="77" break="no"/>us: et passionis sue. Unde et si non sit imago: tamen signum
<lb ed="#V" n="78"/>eius est. Unde saluator Matth. 24. Apparebit signum
fi<lb ed="#V" n="79" break="no"/>lii hominis: quod quedam glosa ibidem. et Damas. libro 4. c. 3.
<lb ed="#V" n="80"/>exponunt de signo crucis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e623">
¶ Ad tertium dicendum: quod
<lb ed="#V" n="81"/>sicut adoramus christum crucifixum in adorando
cru<lb ed="#V" n="82" break="no"/>cem: ita oramus christum in orando crucem. Unde cum
<lb ed="#V" n="83"/>dicimus: o crux aue spes vnica: hoc passionis tempore:
au<lb ed="#V" n="84" break="no"/>ge piis iustitiam etc. Hec verba referuntur ad christum
cu<lb ed="#V" n="85" break="no"/>ius crux est speciale signum.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g19549-Dd1e637">
<head xml:id="kzz7yh-g19549-Hd1e639">Quaestio 4</head>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e641">
Quaestio IIII.
<lb ed="#V" n="86"/>QUarto queritur vtrum
cul<lb ed="#V" n="87" break="no"/>tus latrie sit
<lb ed="#V" n="88"/>exhibendus matri christi. Et videtur quod sic.
<lb ed="#V" n="89"/>Cruci debetur cultus latrie: quia est speciale
<lb ed="#V" n="90"/>signum christi: sed specialius signum christi est eius
ma<lb ed="#V" n="91" break="no"/>ter: quam ipsa crux. ergo multo fortius debetur cultus
latrie<lb ed="#V" n="92" break="no"/>matri christi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e659">
¶ Item expressior et nobilior est imago a
<lb ed="#V" n="93"/>deo nobis impressa: quam imago per hominem facta: si ergo
<lb ed="#V" n="94"/>imagini christi per hominem facte: et debetur cultus
la<lb ed="#V" n="95" break="no"/>trie: propter christi representationem: multo fortius
de<lb ed="#V" n="96" break="no"/>betur imagini a deo impresse. ergo matri sue: et cuilibet
<lb ed="#V" n="97"/>rationali creature debetur cultus latrie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e672">
¶ Item vt
ha<lb ed="#V" n="98" break="no"/>betur Gensem. 18 de Abraham. Apparuerunt tres viri
stan<lb ed="#V" n="99" break="no"/>tes prope eum: quos cum vidisset: occurrit in occursum
<lb ed="#V" n="100"/>eorum de ostio tabernaculi sui: et adorauit in terra: sed
il<lb ed="#V" n="101" break="no"/>la fuit adoratio latrie: quia secundum glosam ibidem: in illis
ado<lb ed="#V" n="102" break="no"/>rauit deum. ergo multo fortius matri christi debet
exhi<lb ed="#V" n="103" break="no"/>beri cultus latrie in illa filium adorando.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e688">
<lb ed="#V" n="104"/>Contra non est eiusdem alium adorare:
adoratio<lb ed="#V" n="105" break="no"/>ne latrie: et adorari: sed beata virgo
adora<lb ed="#V" n="106" break="no"/>uit filium suum adoratione latrie. ergo beate virgini
ta<lb ed="#V" n="107" break="no"/>lis adoratio non debetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e700">
<lb ed="#V" n="108"/>Respondeo quod cultus latrie non est
exhiben<lb ed="#V" n="109" break="no"/>dus matri christi. Ipsi enim cum
<lb ed="#V" n="110"/>sit persona quedam debetur aliqua adoratio per se: et cum
<lb ed="#V" n="111"/>sit pura creatura: sibi deberi non potest adoratio latrie.
<lb ed="#V" n="112"/>Unde illud verbi Damasceni libro quarto. ca 8.
dicen<lb ed="#V" n="113" break="no"/>tis quod honor qui est ad beatam virginem ad deum qui est
<lb ed="#V" n="114"/>ex ipsa incarnatus redditur: intelligendum est de
redu<lb ed="#V" n="115" break="no"/>ctione non sicut ad obiectum: sed sicut ad finem: quia
<lb ed="#V" n="116"/>tamen inter creaturas est excellentissima: debetur sibi
<lb ed="#V" n="117"/>maximus honor: qui licite potest exhiberi creature. Unde
<lb ed="#V" n="118"/>de sibi debetur maximus honor hyperdulie: idest
ho<lb ed="#V" n="119" break="no"/>nor dulie maioris.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e729">
<lb ed="#V" n="120"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod
ma<lb ed="#V" n="121" break="no"/>tri christi: cum sit nobilis
perso<lb ed="#V" n="122" break="no"/>na debetur magnus honor secundum se. Unde magis offert se
<lb ed="#V" n="123"/>per modum rei venerabilis secundum se: quam per modum signi:
<lb ed="#V" n="124"/>sed crux magis offert se per modum signi ducentis in
cru<lb ed="#V" n="125" break="no"/>cifixum: et ideo crux et crucifixus vna adoratione
odoran<lb ed="#V" n="126" break="no"/>tur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e747">
¶ Ad secundum dicendum: quod imago dei in homine:
<lb ed="#V" n="127"/>cum sit valde nobilis creatura magis offert se per modum
<lb ed="#V" n="128"/>rei: quam per modum signi: et ideo honor qui defertur ei: non
<lb ed="#V" n="129"/>sic refertur ad ipsum deum: sicut honor qui defertur rei:
<lb ed="#V" n="130"/>cui veneratio non debetur: nisi inquantum offert. se per
<lb ed="#V" n="131"/>modum signi. Et ideo non vult deus: quod exhibeatur sue
<lb ed="#V" n="132"/>imagini in creatura rationali: cultus latrie: sicut sue
ima<lb ed="#V" n="133" break="no"/>gini artificiali.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e765">
¶ Ad tertium dicendum: quod corpora
il<lb ed="#V" n="134" break="no"/>lorum angelorum: non erant naturalia: sed artificialia: tres personas
in<lb ed="#V" n="135" break="no"/>trinitate representantia: quod intelligens abraham trinitatem
adora<lb ed="#V" n="136" break="no"/>uit in illis: sicut in artificiali signo: et secundum hunc modum dicendi
<!--00070.xml-->
<pb ed="#V" n="29-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>non adorauit angelos qui illa corpora assumpserunt: Uel
<lb ed="#V" n="2"/>potest dici quod illi angeli ex diuina institutione et speciali
<lb ed="#V" n="3"/>precepto trinitatem representabant: et ideo adorari
potue<lb ed="#V" n="4" break="no"/>runt: non sicut quedam creature intellectuales absolute:
<lb ed="#V" n="5"/>sed sicut trinitatem representantes: sicut angelus
median<lb ed="#V" n="6" break="no"/>te quo deus moisi loquebatur in persona dei loquebatur. Unde
<lb ed="#V" n="7"/>dicebat: Ego sum deus abraham: deus isaac: deus Iacob:
<lb ed="#V" n="8"/>vt habetur exo. 3. vnde in ipso deum moyses adorabat.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g19549-Dd1e800">
<head xml:id="kzz7yh-g19549-Hd1e802">Quaestio 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e804">
Quaestio V
<lb ed="#V" n="9"/>QUinto queritur vtrum secundum aliquos
cor<lb ed="#V" n="10" break="no"/>porales ritus cultus latrie debeat
<lb ed="#V" n="11"/>exhiberi. Et videtur quod non: Ioan. 4. spiritus est
<lb ed="#V" n="12"/>deus: et eos qui adorant in spiritu et veritate oportet:
<lb ed="#V" n="13"/>non ergo requiruntur corporales ritus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e817">
¶ Item
adoratio<lb ed="#V" n="14" break="no"/>includere videtur orationem vel saltem ab oratione nomen
<lb ed="#V" n="15"/>eius tractum est. Sed oratio non requirit aliquos
corpo<lb ed="#V" n="16" break="no"/>rales ritus. Sed tota in actu interiori consistit. Unde apost.
<lb ed="#V" n="17"/>prima ad Cor. 14. orabo spiritu: orabo et mente: ergo nec
<lb ed="#V" n="18"/>adoratio requirit aliquos corporales ritus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e830">
¶ Item Auic.
<lb ed="#V" n="19"/>6 naturalium lib. 5. c. 7. loquens de virtutibus anime
di<lb ed="#V" n="20" break="no"/>cit. Uerissime scimus quod harum virtutum altera impedit
<lb ed="#V" n="21"/>alteram. Cum ergo circa corporales ritus occupetur
vir<lb ed="#V" n="22" break="no"/>tus sensitiua: videtur quod per illos ritus impediatur in sua
<lb ed="#V" n="23"/>operatione virtus inteliectiua. ergo videtur quod in
adoran<lb ed="#V" n="24" break="no"/>do deum: nocuum est exhibere corporales ritus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e846">
¶ Item
<lb ed="#V" n="25"/>adoratio latrie non requirit determinatum locum. Unde
<lb ed="#V" n="26"/>Ioan. 4 venit hora: quando neque in monte hoc: neque
hie<lb ed="#V" n="27" break="no"/>rosoiymis adorabitis patrem. In veteri etiam testamento
<lb ed="#V" n="28"/>adorabatur ad aquilonem. Ostium enim tabernaculi erat
<lb ed="#V" n="29"/>ad orientem: vt trahi potest ex his que habentur Exo. 26.
<lb ed="#V" n="30"/>Modo autem adoramus ad orientem. ergo a simili
vide<lb ed="#V" n="31" break="no"/>tur quod non requirat aliquos corporales ritus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e865">
<lb ed="#V" n="32"/>Contra sancta ecclesia obseruat quod deus per
corpo<lb ed="#V" n="33" break="no"/>rales ritus adoretur: et in locis ad orationem
<lb ed="#V" n="34"/>deputatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e874">
¶ Item Isa. 56. domus mea domus orationis
<lb ed="#V" n="35"/>vocabitur. Si ergo sunt loca deputata ad orationem:
vi<lb ed="#V" n="36" break="no"/>detur etiam quod debeant deputari ad adorationem. ergo a
<lb ed="#V" n="37"/>simili: et aliqui corporales ritus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e883">
<lb ed="#V" n="38"/>Respondeo quod cultus latrie exhiberi debet secundum
<lb ed="#V" n="39"/>aliquos corporales ritus: et hoc
pre<lb ed="#V" n="40" break="no"/>pter proximorum edificationem qui nos iudicare fidem
<lb ed="#V" n="41"/>habere non possunt nisi per nostros actus exteriores: quia
<lb ed="#V" n="42"/>interiora non vident: et propter deuotionis interioris
exci<lb ed="#V" n="43" break="no"/>tationem: quia enim anima nostra est corporis forma: ideo
<lb ed="#V" n="44"/>gestus corporis exteriores excitant motus anime
interio<lb ed="#V" n="45" break="no"/>res. et etiam quia a deo tenemus animam: et corpus de vtroque
<lb ed="#V" n="46"/>sibi debemus obsequium ad pleni dominii in deo super
<lb ed="#V" n="47"/>totum hominem recognitionem. Unde deum adorare
<lb ed="#V" n="48"/>per aliquos actus exteriores debemus: non tantum de
congrui<lb ed="#V" n="49" break="no"/>tate: sed etiam de necessitate loco et tempore. Sed sicut
cor<lb ed="#V" n="50" break="no"/>pus est propter animam: et viuificatur ab ea: ita cultus: qui
<lb ed="#V" n="51"/>consistit in actus corporalibus ordinatur ad illum: qui
con<lb ed="#V" n="52" break="no"/>sistit interiori actu anime: et a deo acceptatur propter
cul<lb ed="#V" n="53" break="no"/>tum anime interiorem. determinatio autem loci non est
<lb ed="#V" n="54"/>per comparationem ad actus interiores: nec per
compa<lb ed="#V" n="55" break="no"/>rationem ad omnes actus exteriores: quia sunt aliqui ad
<lb ed="#V" n="56"/>quos non est necessarius: cuiusmodi sunt manuum
iun<lb ed="#V" n="57" break="no"/>ctio: genuflexio: corporum prostratio: quamuis ad hoc vnus
<lb ed="#V" n="58"/>locus magis sit congruus: quam alius propter loci
consecra<lb ed="#V" n="59" break="no"/>tionem ex qua spiritualem deuotionem concipiunt
oran<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tes: vt magis exanudiantur: sicut patet per orationem
Sa<lb ed="#V" n="61" break="no"/>lomonis. 3. Re. c. 8. et etiam propter sanctitatis signa que sunt
<lb ed="#V" n="62"/>in locis illis: et quia plures in illis locis orant: et oratio
<lb ed="#V" n="63"/>per consortium plurium orantium centeris paribus
ma<lb ed="#V" n="64" break="no"/>gis est exaudibilis: cui concordat illud verbum
saluato<lb ed="#V" n="65" break="no"/>ris Matth. 18 Ubi sunt duo: vel tres in nomine meo ibi
<lb ed="#V" n="66"/>sum ego in medio eorum. Respectu tamen oblationis
sa<lb ed="#V" n="67" break="no"/>cramenti altaris necessarius est determinatus locus pro
<lb ed="#V" n="68"/>pter statutum ecclesie: sic intelligendo quod sacerdos aliter
<!--00070.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>faciens mortaliter peccaret: quamnis in quocumque loco
di<lb ed="#V" n="70" break="no"/>ceret verba debita super materiam debitam: cum intentione
<lb ed="#V" n="71"/>faciendi quod facit ecclesia in rei veritate consecraret.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e964">
<lb ed="#V" n="72"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod ille
qui<lb ed="#V" n="73" break="no"/>per aliquos corporales actus
ado<lb ed="#V" n="74" break="no"/>rat procedentes ex spirituali deuotione: et ad interiorem
<lb ed="#V" n="75"/>cultum ordinatos dicitur adorare in spiritu: et veritate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e975">
<lb ed="#V" n="76"/>¶ Ad secundum dicendum: quod debemus orare principaliter
mem<lb ed="#V" n="77" break="no"/>te: et secundario ore: et etiam quadam corporis humilita
<lb ed="#V" n="78"/>te propter consimiles rationes que dicte sunt de adoratione
<lb ed="#V" n="79"/>in corpore quaestionis: sed oratio vocalis laudabilis est propter
<lb ed="#V" n="80"/>mentalem: et ad ipsam ordinatur. Et propter hoc dicit
apo<lb ed="#V" n="81" break="no"/>stolus: Orabo spiritu: orabo et mente.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e991">
¶ Ad tertium cum
<lb ed="#V" n="82"/>dicitur: quod anime virium alia impedit aliam etc. Dico quod
ve<lb ed="#V" n="83" break="no"/>rum est: quando actus vnius non ordinatur ad actum
alte<lb ed="#V" n="84" break="no"/>rius: vel quando vna excessiue: et improportionaliter in suo
<lb ed="#V" n="85"/>actu nimis intenditur. oratio autem vocalis debet
procede<lb ed="#V" n="86" break="no"/>re a mentali: et referri ad mentalem: nec ita excessiue
de<lb ed="#V" n="87" break="no"/>bet homo intendere vocibus corporis: vt minuatur
deuo<lb ed="#V" n="88" break="no"/>tio mentis. Unde saluator Matth. 6. Orantes nolite
mul<lb ed="#V" n="89" break="no"/>tum loqui: sicut ethnici faciunt. Putant enim quod in
mul<lb ed="#V" n="90" break="no"/>tiloquio suo exaudiantur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g19549-d1e1014">
¶ Ad quartum dicedum: quod
il<lb ed="#V" n="91" break="no"/>lud verbum saluatoris ad litteram intelligitur de cessa
<lb ed="#V" n="92"/>tione adorationis secundum ritum iudeorum adorantium in hie
<lb ed="#V" n="93"/>rusalem: et secundum ritum samaritanorum adorantium in monte
<lb ed="#V" n="94"/>garizi. Adorationis autem iudeorum ad occidentem est ratio
<lb ed="#V" n="95"/>litteralis et mystica. Literalis est: quia in tabernaculo non
<lb ed="#V" n="96"/>erant fenestre: et ideo introitus erat versus orientem vt
<lb ed="#V" n="97"/>sol in suo ortu refulgeret in tabernaculo. Mystica est: quia
<lb ed="#V" n="98"/>in hoc significabatur: quia lex mosayca: quantum ad ritum
<lb ed="#V" n="99"/>obseruantiarum que erant figura veritatis implende per
chri<lb ed="#V" n="100" break="no"/>stum: iret ad occasum veniente veritatis impletione: nunc
<lb ed="#V" n="101"/>autem adoramus ad orientem propter motum celi: qui inci
<lb ed="#V" n="102"/>pit ab oriente: et propter paradisum terrestrem qui est in
ori<lb ed="#V" n="103" break="no"/>ente: et quia sicut dicit Damas. libro 4. c. 4. licet dominus
cru<lb ed="#V" n="104" break="no"/>cifixus ad occidentem respiciebat: et ita adoramus ad ipsum
<lb ed="#V" n="105"/>respicientes: tamen assumptus ad orientem: sursum fere
<lb ed="#V" n="106"/>batur: et ita ipsum apostoli adorauerunt. Cui concordat
<lb ed="#V" n="107"/>psal. Dominus ascendit super caelum celi ad orientem: et
<lb ed="#V" n="108"/>etiam quia ab oriente primo apparebit aduentus eius ad
<lb ed="#V" n="109"/>iudicium. Unde Matth. 24. Sicut fulgur exit ab
orien<lb ed="#V" n="110" break="no"/>te: et apparet vsque in occidentem: ita erit aduentus filii hominis.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>