-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g20513.xml
586 lines (586 loc) · 36.9 KB
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g20513.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 3</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 3</title>
<date when="2023-09-04">September 04, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v3">Venice, 1509, v. 3</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-02" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="29-v"/>
<cb ed="#V" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-g20513"><!-- l3d9a3 -->
<head xml:id="kzz7yh-g20513-Hd1e101">Articulus 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e103">
<lb ed="#V" n="111"/>Consequenter queritur de tertio
<lb ed="#V" n="112"/>principali. Et
cir<lb ed="#V" n="113" break="no"/>ca hoc queruntur. 5.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e112">
¶ Primo vtrum dulia sit
<lb ed="#V" n="114"/>virtus distincta latria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e117">
¶ Secundo vtrum
<lb ed="#V" n="115"/>dulia sit in diuersas species distincta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e122">
¶ Tertio vtrum
om<lb ed="#V" n="116" break="no"/>nibus superioribus debeatur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e128">
¶ Quarto vtrum debeat
<lb ed="#V" n="117"/>exhiberi secundum aliquos corporales actus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e133">
¶ Quinto vtrum
<lb ed="#V" n="118"/>omnis corporalis actus latrie possit esse sub alia ratione
<lb ed="#V" n="119"/>actus dulie.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-g20513-Dd1e140">
<head xml:id="kzz7yh-g20513-Hd1e142">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e144">
Questio. I.
<lb ed="#V" n="120"/>PRimo ostendo quod dulia non sit
<lb ed="#V" n="121"/>virtus distincta
<lb ed="#V" n="122"/>a latria: glosa super illud psal. Domine deus meus
<lb ed="#V" n="123"/>in te speraui. dicit domine omnium per
posi<lb ed="#V" n="124" break="no"/>tionem cui debetur dulia: qui es deus omnium per
crea<lb ed="#V" n="125" break="no"/>tionem: cui debetur latria: sed non est alia virtus que deum
<lb ed="#V" n="126"/>respiciat sub ratione qua deus ab illa que respicit ipsum
<lb ed="#V" n="127"/>sub ratione qua dominus. ergo dulia non est virtus
distin<lb ed="#V" n="128" break="no"/>cta a latria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e166">
¶ Item philosophus 8 ethico. c. 6. dicit: quod
<lb ed="#V" n="129"/>amari autem proprie esse videtur ei quod honorari: sed non
<lb ed="#V" n="130"/>est alia virtus charitatis qua diligitur proximus ab illa
<lb ed="#V" n="131"/>qua diligitur deus: ergo dulia qua honoratur proximus
<lb ed="#V" n="132"/>non est alia virtus a latria qua honoratur deus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e177">
¶ Item
<lb ed="#V" n="133"/>sicut potest trahi ex verbis philosophi libro tertio
topi<lb ed="#V" n="134" break="no"/>Ubi vnum propter alterum vtrobique totum vnum est:
<lb ed="#V" n="135"/>sed per duliam non honorat homo proximum: nisi propter deum.
<lb ed="#V" n="136"/>ergo honorando proximum non honorat nisi deum. ergo non est
<!--00071.xml-->
<pb ed="#V" n="30-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>alia virtus a latria: qua homo honorat deum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e197">
<lb ed="#V" n="2"/>Contra. Augu. X. de ciui. dei. c. 1. dicit quod ea seruitus
<lb ed="#V" n="3"/>que debetur hominibus: secundum quam precepit
<lb ed="#V" n="4"/>apostolus seruos dominis suis subditos esse debere alio
<lb ed="#V" n="5"/>nomine grece nuncupari solet ibi expresse dans intelligere
<lb ed="#V" n="6"/>quod alio nomine nominatur quam latria: et quod alia virtus est: vt
<lb ed="#V" n="7"/>patet ibidem per ea que praedicta verba antecedunt: et sequuntur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e214">
<lb ed="#V" n="8"/>Respondeo quod dulia est virtus distincta i latria:
<lb ed="#V" n="9"/>cuius ratio est: quia per duiiam
exhi<lb ed="#V" n="10" break="no"/>betur honor debitus creature rationali: vel intellectuali per
<lb ed="#V" n="11"/>latriam vero creatori. Utraque enim virtus honorem
exhi<lb ed="#V" n="12" break="no"/>bet ratione dominii in illo qui honoratur: et seruitutis
in<lb ed="#V" n="13" break="no"/>ponorante. Alia autem est ratio dominii in deo quam in
crea<lb ed="#V" n="14" break="no"/>tura: quia in deo est plenitudo dominii propter plenitudinem
<lb ed="#V" n="15"/>nobilitatum que ad dominium requiruntur: dominium autem
<lb ed="#V" n="16"/>in homine est quaedam particularis potestas: per
longinquam<lb ed="#V" n="17" break="no"/>imitationem dominii quod est in deo: ex quo sequitur quod
alte<lb ed="#V" n="18" break="no"/>rius rationis est honor qui a creatura debetur deo: et alterius
<lb ed="#V" n="19"/>ille qui a seruo debetur creato domino. Cum ergo respectu
<lb ed="#V" n="20"/>diuersorum obiectorum: quantum ad rationes formales: sunt
<lb ed="#V" n="21"/>diuerse virtutes: dulia est virtus a latria distincta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e247">
<lb ed="#V" n="22"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod illa
glo<lb ed="#V" n="23" break="no"/>sa accipit duliam secundum quod dicit
quod<lb ed="#V" n="24" break="no"/>dam commune analogum ad latriam: et duliam proprie dictam:
<lb ed="#V" n="25"/>et quia dominium: et potestas dicuntur de creatore: et
crea<lb ed="#V" n="26" break="no"/>tura non vniuoce: sed per quandam analogiam. Creare autem
<lb ed="#V" n="27"/>nullo modo conuenit creature. Ideo duliam
appropria<lb ed="#V" n="28" break="no"/>uit illa glosa deo inquantum dominus est. Latriam proprie
<lb ed="#V" n="29"/>assignans ei sub ratione qua creator.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e267">
¶ Ad secundum
di<lb ed="#V" n="30" break="no"/>cendum: quod formale obiectum charitatis bonitas
diuina<lb ed="#V" n="31" break="no"/>est ratione cuius diligitur quicquid diligitur per charitatem
<lb ed="#V" n="32"/>siue sit creator: siue creatura: et ideo eadem est virtus
cha<lb ed="#V" n="33" break="no"/>ritas qua diligitur deus: et proximus: sed non est eadem
ra<lb ed="#V" n="34" break="no"/>tio dominii ratione cuius debetur honor deo: et ratione cum
<lb ed="#V" n="35"/>ius debetur honor creature.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e283">
¶ Ad tertium dicendum: quod
<lb ed="#V" n="36"/>quamuis per virtutem dulie non sit honorandus proximus nisi
<lb ed="#V" n="37"/>propter deum: sicut propter vltimum finem: tamen in
proxi<lb ed="#V" n="38" break="no"/>mo est aliqua creata ratio: propter quam potest sibi exhiberi
<lb ed="#V" n="39"/>honor dulie: sicut propter finem proximum ordinabilem in
<lb ed="#V" n="40"/>vltimum finem.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g20513-Dd1e297">
<head xml:id="kzz7yh-g20513-Hd1e299">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e301">
Questio. II
<lb ed="#V" n="41"/>SEcundo quaeritur vtrum dulia sit
indi<lb ed="#V" n="42" break="no"/>uersas species distincta. Et
vi<lb ed="#V" n="43" break="no"/>detur quod non. Latria non distinguitur in plures
<lb ed="#V" n="44"/>species. ergo a simili: nec dulia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e312">
¶ Item per
du<lb ed="#V" n="45" break="no"/>liam exhibetur honor qui dominis debetur a seruis: vt
ha<lb ed="#V" n="46" break="no"/>beri potest ex sententia Aug. x. de ciui. dei. c. 1. sed seruitus
<lb ed="#V" n="47"/>non diuiditur in plures species. ergo nec dulia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e321">
¶ Item quamuis
<lb ed="#V" n="48"/>sint diuerse species praeceptorum respectu quorum est obedientia:
<lb ed="#V" n="49"/>non propter hoc tamen diuiditur obedientia in plures species.
<lb ed="#V" n="50"/>ergo a simili: quamuis sint similes species excellentiarum in
<lb ed="#V" n="51"/>hominibus: ratione quarum eis debetur honor dulie: non propter
<lb ed="#V" n="52"/>hoc oportet diuidi duliam in plures species.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e334">
<lb ed="#V" n="53"/>Contra honor exhibetur cruci in qu christus fuit
cru<lb ed="#V" n="54" break="no"/>cifixus: non tantum sub ratione qua signum: sed
<lb ed="#V" n="55"/>secundum se. ille ergo honor non exhibetur ei per latriam.
Re<lb ed="#V" n="56" break="no"/>stat ergo quod per duliam: sed eadem dulia non videtur esse
re<lb ed="#V" n="57" break="no"/>spectu rei inanimate: et animate: ergo diuerse sunt species dulie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e348">
<lb ed="#V" n="58"/>¶ Item dulia maior que debetur beate virgini: et dulia
mi<lb ed="#V" n="59" break="no"/>nor quae debetur aliis: ita videntur se habere quod dulia maior medium
<lb ed="#V" n="60"/>tenet inter latriam: et minorem duliam: sed medium
specie<lb ed="#V" n="61" break="no"/>differt ab extremis: vt colores medii ab albo: et nigro. et
<lb ed="#V" n="62"/>go dulia maior: et minor sunt due species dulie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e361">
<lb ed="#V" n="63"/>Ad istam questionem dicunt aliqui quod
du<lb ed="#V" n="64" break="no"/>lia accipi potest
du<lb ed="#V" n="65" break="no"/>pliciter: vno modo communiter secundum quod exhibet reuerentiam
<lb ed="#V" n="66"/>cuicumque rationali: vel intellectuali creature ratione
cuius<lb ed="#V" n="67" break="no"/>cumque excellentie: et sic habet diuersas species. Alio modo
<lb ed="#V" n="68"/>potest accipi stricte secundum quod est virtus: per quam seruus exbi¬
<!--00071.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>bet domino reuerentiam debitam: et sic non habet
diuer<lb ed="#V" n="70" break="no"/>sas species: sed vna est specierum obseruantie: per quam
<lb ed="#V" n="71"/>cultus: et honor debitus exhibetur personis in dignitate
<lb ed="#V" n="72"/>constitutis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e390">
¶ Aliis autem videtur quod dulia proprie dicta
<lb ed="#V" n="73"/>plures habeat species: quia species sunt plures seruitutis.
<lb ed="#V" n="74"/>secundum enim philosophum primo politicorum est seruitus
natu<lb ed="#V" n="75" break="no"/>ralis: et legalis que eiusdem rationem non videntur esse: et alium
<lb ed="#V" n="76"/>honorem tenetur reddere domino seruus naturaliter: et alium
<lb ed="#V" n="77"/>seruus legaliter. videtur etiam istis quod dulia proprie dicta
exhi<lb ed="#V" n="78" break="no"/>bet debitum honorem cuscunque domino. Unde per
du<lb ed="#V" n="79" break="no"/>liam proprie dictam: non tantummodo exhibetur debitus
ho<lb ed="#V" n="80" break="no"/>nor domino a subdito: cui dominatur despotice: sed etiam ab
<lb ed="#V" n="81"/>illo: cui dominatur politice. Certum est autem quod subiectio de
<lb ed="#V" n="82"/>spotica: et politica eiusdem rationis non sunt secundum quod habetur
<lb ed="#V" n="83"/>ex sententia philosophi. 1. politicorum.
<lb ed="#V" n="84"/>Qui vult tenere hanc secundam opionem: que
mi<lb ed="#V" n="85" break="no"/>hi videtur rationabilior: potest dicere ad
pri<lb ed="#V" n="86" break="no"/>mum in oppositum: quod quia dominium in deo vnius ratio
<lb ed="#V" n="87"/>nis est: cum sibi maxime debeatur: inquantum creator: ieo
<lb ed="#V" n="88"/>latria non distinguitur in plures species: sed diuerse sunt
<lb ed="#V" n="89"/>rationes dominii in hominibus. Quidam enim dominatur
po<lb ed="#V" n="90" break="no"/>litice: quidam despotice: et istorum quidam naturaliter: quidam
<lb ed="#V" n="91"/>legaliter: et ideo dulia diuiditur in plures species.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e434">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="92"/>secundum dicendum: quod minor est falsa: quia alterius specier
<lb ed="#V" n="93"/>est subiectio politica quam despotica: et despotica naturalis:
<lb ed="#V" n="94"/>quam legalis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e443">
¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis sint plures
<lb ed="#V" n="95"/>species praeceptorum: tamen quia omnes species praeceptorum
<lb ed="#V" n="96"/>obiectum sunt obedientie: sub ratione precepti. Ideo
respe<lb ed="#V" n="97" break="no"/>ctu omnium preceptorum potest esse vna virtus
obedien<lb ed="#V" n="98" break="no"/>tie. Cum enim praelatus praecipit subdito quod querat panem: et
<lb ed="#V" n="99"/>alii quod seruiat in refectorio: isti per virtutem obedientie
ob<lb ed="#V" n="100" break="no"/>temperant: non habendo aspectum ad seruitium refectorii:
<lb ed="#V" n="101"/>vel ad questum panis: sed ad rationem precepti.
<lb ed="#V" n="102"/>Qui vult tenere opinionem ali em potest dicere ad
pter<lb ed="#V" n="103" break="no"/>mum in oppositum quod ille honor qui
exhi<lb ed="#V" n="104" break="no"/>betur cruci: in qua christus pependit si sibi exhibeatur: non
<lb ed="#V" n="105"/>inquantum est signum crucifixi: non exhibetur nec per
la<lb ed="#V" n="106" break="no"/>triam: nec per duliam: quia rei inanimate inquantum est
<lb ed="#V" n="107"/>res quaedam: non debetur honor adorationis: sed honor
cuius<lb ed="#V" n="108" break="no"/>dam venerationis: quem exhibemus per virtutem: qua
<lb ed="#V" n="109"/>prompti sumus venerari instrumenta sanctitatis
spiritua<lb ed="#V" n="110" break="no"/>lia adiutoria nostre salutis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e480">
¶ Ad secundum dicendum: quod
<lb ed="#V" n="111"/>hyperdulia: que est maior dulia: non est species dulie: nisi
<lb ed="#V" n="112"/>communiter dicte: et de illa concessum est: quod diuiditur
<lb ed="#V" n="113"/>in plures species.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g20513-Dd1e490">
<head xml:id="kzz7yh-g20513-Hd1e492">Quaestio 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e494">
Questio. III.
<lb ed="#V" n="114"/>TErtio queritur vtrum dulia debeatur om
<lb ed="#V" n="115"/>nibus creaturis rationalibus: et
intel<lb ed="#V" n="116" break="no"/>lectualibus. Et videtur quod sic: quia in omnibus
ta<lb ed="#V" n="117" break="no"/>libus creaturis est imago dei: sed alicui ratione
<lb ed="#V" n="118"/>imaginis debetur honor dulie. ergo debetur omnibus
crea<lb ed="#V" n="119" break="no"/>turis rationalibus et intellectualibus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e510">
¶ Item omnis
crea<lb ed="#V" n="120" break="no"/>tura rationalis: et intellectualis est in aliquo gradu
excel<lb ed="#V" n="121" break="no"/>lentie constituta: sed honor dulie debetur personis in
di<lb ed="#V" n="122" break="no"/>gnitate constitutis: ergo debetur omnibus creaturis
ra<lb ed="#V" n="123" break="no"/>tionalibus: et intellectualibus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e521">
¶ Item omnis creatura
<lb ed="#V" n="124"/>rationalis: et intelllectualis respectu alterius est in aliquo
<lb ed="#V" n="125"/>superior. Quelibet enim habet vnam conditionem in qua
<lb ed="#V" n="126"/>precedit aliam. Unde apostolus ad philip. 2. In
humili<lb ed="#V" n="127" break="no"/>tate superiores sibi inuicem arbitrantes: sed omni
perso<lb ed="#V" n="128" break="no"/>ne superiori debetur honor dulie a persona inferiori. ergo
<lb ed="#V" n="129"/>omnis creatura rationalis: et intellectualis: quantum ad
<lb ed="#V" n="130"/>aliquid honore dulie debet honorari.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e539">
<lb ed="#V" n="131"/>Contra philosophus quarto cethi. c. 9. ostendit quod
<lb ed="#V" n="132"/>virtutis praemium est honor: et attribuitur
bo<lb ed="#V" n="133" break="no"/>nis: sed homines peccatores: et demones non sunt
virtu<lb ed="#V" n="134" break="no"/>te prediti: neque boni: ergo eis non debetur aliquis honor.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e551">
<lb ed="#V" n="135"/>¶ Item Greg. in pastoralis. c. 2. dicit quod in exemplum cul
<lb ed="#V" n="136"/>pa vehementer extenditur: dum propter reuerentiam ordinis
<!--00072.xml-->
<pb ed="#V" n="30-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>peccator honoratur: sed culpam in exemplum non debet
<lb ed="#V" n="2"/>extendi: ergo peccator: etiam si prelatus sit: honore dulie
<lb ed="#V" n="3"/>non debet honorari.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e571">
¶ Item dulia est seruitus quedam:
<lb ed="#V" n="4"/>secundum non omnis homo habet seruum. ergo non omni
ho<lb ed="#V" n="5" break="no"/>mini debetur seruitus dulie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e578">
<lb ed="#V" n="6"/>Respondeo quod honor dulie non debetur
crea<lb ed="#V" n="7" break="no"/>turis omnibus rationalibus et
intel<lb ed="#V" n="8" break="no"/>lectualibus: quia si accipiatur stricte planum est per quaestio
<lb ed="#V" n="9"/>nem praecedentem quod non debetur nisi dominis a seruis suis.
<lb ed="#V" n="10"/>Si autem accipiatur communiter scilicet pro virtute: per quam
<lb ed="#V" n="11"/>redditur honor debitus cuicumque propter virtutem: sic etiam
<lb ed="#V" n="12"/>planum est quod non debetur nisi habenti virtutem: vel
ha<lb ed="#V" n="13" break="no"/>benti officium inducendi ad virtutem: et confirmandi
di<lb ed="#V" n="14" break="no"/>spositum in virtute: vel possibilitatem ad virtutem: et quia
<lb ed="#V" n="15"/>demones: et anime damnate virtutem non habent: nec
ha<lb ed="#V" n="16" break="no"/>bent officium inducendi ad virtutem: et naturalis aptitu
<lb ed="#V" n="17"/>do in eis ad virtutem per obstinationem est ligata ne
pos<lb ed="#V" n="18" break="no"/>sit ad virtutem reduci: ideo magis sunt pro inimicis
ha<lb ed="#V" n="19" break="no"/>bendi quam honorandi. eis ergo honor dulie non debetur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e611">
<lb ed="#V" n="20"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod
crea<lb ed="#V" n="21" break="no"/>ture ratione imaginis non debetur
ho<lb ed="#V" n="22" break="no"/>nor dulie: nisi sit habens virtutem: vel effectum
inducem<lb ed="#V" n="23" break="no"/>di ad virtutem: vel possibilitatem ad virtutem. ex hoc
<lb ed="#V" n="24"/>patet solutio ad secundum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e624">
¶ Ad tertium dicendum: quod
quam<lb ed="#V" n="25" break="no"/>uis demones in natura sint hominibus superiores: tamen
<lb ed="#V" n="26"/>per comparationem ad virtutem ratione cuius debetur
<lb ed="#V" n="27"/>honor: cuicumque debetur: sunt omnibus hominibus non
<lb ed="#V" n="28"/>damnatis inferiores eo quod omnis non damnatus possibi
<lb ed="#V" n="29"/>lis est ad virtutem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e637">
<lb ed="#V" n="30"/>Ad primum ad partem aliam dicendum: quod
ho<lb ed="#V" n="31" break="no"/>mines peccatores viatores: quamuis
<lb ed="#V" n="32"/>non sint boni: tamen possibile est: vt sint boni: et secundum quod
di<lb ed="#V" n="33" break="no"/>cit Aug. 8. de trini. c. 6. Qui amat homines: aut quia
iu<lb ed="#V" n="34" break="no"/>sti sunt: aut vt iusti sint amare debet. A simili dico quod non
<lb ed="#V" n="35"/>tantummodo honorandus est qui bonus est: sed etiam qui
bo<lb ed="#V" n="36" break="no"/>nus esse potest.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e656">
¶ Ad secundum dicendum: quod illud verbum
<lb ed="#V" n="37"/>Greg. intelligendum est de existente in gradum excellentie:
<lb ed="#V" n="38"/>dum est in actu peccati manifesti: quia durante actu illo:
<lb ed="#V" n="39"/>nec est vere virtuosus: nec potest fieri virtuosus: nec
di<lb ed="#V" n="40" break="no"/>gnus est officio inducendi ad virtutem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e667">
¶ Uel potest dici
<lb ed="#V" n="41"/>quod Greg. ibi accipit honorare pro non reprehendere crimen
<lb ed="#V" n="42"/>manifestum hominis propter reuerentiam ordinis sui:
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e674">
<lb ed="#V" n="43"/>¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis non omnis homo
ha<lb ed="#V" n="44" break="no"/>beat seruum: et ideo non omni debeatur honor dulie pro
<lb ed="#V" n="45"/>prie dicte: tamen omnis homo quamdiu est in via: vel
ha<lb ed="#V" n="46" break="no"/>bet virtutem: vel est possibilis ad virtutem: et ideo hono
<lb ed="#V" n="47"/>randus est dulia communiter dicta. et propter hoc dicitur. I
<lb ed="#V" n="48"/>Pe 2. Omnes honorate: et sic inferiores honorari etiam
<lb ed="#V" n="49"/>debent a superioribus. Unde et Thobias fuit honoratus
<lb ed="#V" n="50"/>a rege: vt habetur Tho. 1. et Mardocheus ab assuero: vt
<lb ed="#V" n="51"/>habetur. 6. Hester.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g20513-Dd1e697">
<head xml:id="kzz7yh-g20513-Hd1e699">Quaestio 4</head>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e701">
Quaestio IIII.
<lb ed="#V" n="52"/>QUarto queritur vtrum dulia debeat
exh<lb ed="#V" n="53" break="no"/>beri secundum aliquos corporalis actus.
<lb ed="#V" n="54"/>Et videtur quod non secundum enim philosophum 1 ethi. c. 6.
ho<lb ed="#V" n="55" break="no"/>nor magis videtur esse in honorantibus quam in
<lb ed="#V" n="56"/>honorato ergo non debet exhiberi secundum aliquos actus
tran<lb ed="#V" n="57" break="no"/>seuntes in aliud subiectum ab honorante: sed actus
exte<lb ed="#V" n="58" break="no"/>riores quamuis sint ab agente: non tamen remanent in
agen<lb ed="#V" n="59" break="no"/>te. ergo homini non debet exhiberi secundum aliquos actus ex
<lb ed="#V" n="60"/>teriores.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e723">
¶ Item exhiberi alicui honorem secundum aliquos
<lb ed="#V" n="61"/>corporales actus est ipsum laudare: sed sicut dicit
Ambro<lb ed="#V" n="62" break="no"/>sius in quodam sermone de confessoribus. Lauda
naui<lb ed="#V" n="63" break="no"/>gantis felicitatem: sed cum peruenerit ad portum: lauda
<lb ed="#V" n="64"/>ducis virtutem: sed cum perductus est ad triumphum.
<lb ed="#V" n="65"/>ergo nulli propter quancumque virtutem debet exhiberi
ho<lb ed="#V" n="66" break="no"/>nor dulie secundum corporales actus: quousque perductus ad triumphum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e739">
<lb ed="#V" n="67"/>Contra glo. super illud. i. thi. 5. Qui bene presunt
<lb ed="#V" n="68"/>presbyteri duplici honore digni habeantur
<!--00072.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>dicit quod boni dispensatores: et fideles non solum honore
<lb ed="#V" n="70"/>sublimilpreueniri debent: sed etiam terreno: sed terrenus
<lb ed="#V" n="71"/>honor exhibetur secundum aliquos corporales actus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e757">
¶ Item
<lb ed="#V" n="72"/>honorantes personas in dignitate constitutas: secundum aliquos
<lb ed="#V" n="73"/>corporales actus: non ex hoc reprehenduntur. Unde vt
<lb ed="#V" n="74"/>habetur tertio regum. 1. Nathan prophet a adorauit
re<lb ed="#V" n="75" break="no"/>gem Dauid pronus in terram.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e769">
<lb ed="#V" n="76"/>Respondeo quod honor dulie debet exhiberi secundum
<lb ed="#V" n="77"/>aliquos corporales actus: sicut enim
<lb ed="#V" n="78"/>habetur ex sententia philosophi. 1. 6. et. 8. ethi. Honor exhibetur in
<lb ed="#V" n="79"/>testimonium virtutis. Coram autem deo qui solus nouit
<lb ed="#V" n="80"/>corda filiorum hominum: vt habetur. 3. paraly. 6. Potest
<lb ed="#V" n="81"/>homo honorare hominem in testimonium sue virtutis:
<lb ed="#V" n="82"/>per solum motum cordis interiorem: non sic autem
co<lb ed="#V" n="83" break="no"/>ram homiribus: qui non videtur nisi ea que exterius
pa<lb ed="#V" n="84" break="no"/>tent: reddendum est autem testimonium virtuoso: non
sc<lb ed="#V" n="85" break="no"/>lum coram deo: sed etiam coram hominibus: vt
allician<lb ed="#V" n="86" break="no"/>tur ad virtutem: et ideo debet honor dulie loco: et
tempore<lb ed="#V" n="87" break="no"/>secundum aliquos corporales actus exhiberi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e798">
<lb ed="#V" n="88"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod ille actus
<lb ed="#V" n="89"/>exterior non est honor: nisi
inquan<lb ed="#V" n="90" break="no"/>tum creditur procedere ab interiori reuerentia que est in
<lb ed="#V" n="91"/>honorante. Uel potest dici quod philosophus tantum loquitur
<lb ed="#V" n="92"/>ibi de honore consistentie in corporalibus signis: sicut est
<lb ed="#V" n="93"/>inclinatio: assurrectio: et sic de aliis signis in honorante
<lb ed="#V" n="94"/>remanentibus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e816">
¶ Ad secundum dicendum: quod illud
ver<lb ed="#V" n="95" break="no"/>bum Ambrosii intelligendum est: quando imminet
peri<lb ed="#V" n="96" break="no"/>culum ne laudanti adulatio noceat: vel laudatum temptet
<lb ed="#V" n="97"/>elatio. Adulando enim nullus debet laudare illum: nec
<lb ed="#V" n="98"/>quem probabiliter existimat ex sua laude elatione tempta
<lb ed="#V" n="99"/>ri: nisi sorte ad hoc ex necessitate: et ex debito aliquando
<lb ed="#V" n="100"/>teneretur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e832">
¶ Uel potest dici quod non est idem laus: et
ho<lb ed="#V" n="101" break="no"/>nor: quia honor est testimonium bonitatis alicuius abso
<lb ed="#V" n="102"/>lute. Laus autem in comparatione ad finem: qua
pro<lb ed="#V" n="103" break="no"/>pter dicit philosophus in ethi. c. 16. Quod optimorum non
<lb ed="#V" n="104"/>est laus.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g20513-Dd1e845">
<head xml:id="kzz7yh-g20513-Hd1e847">Quaestio 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e849">
Questio I
<lb ed="#V" n="105"/>QUinto queritur vtrum omnis
corpo<lb ed="#V" n="106" break="no"/>ralis actus latrie possit esse sub
<lb ed="#V" n="107"/>alia ratione actus dulie. Et videtur quod sic: quia
<lb ed="#V" n="108"/>corporis prostratio: genuflexio: manuum
iun<lb ed="#V" n="109" break="no"/>ctio: non tantum deo exhibentur: sed etiam impune
exhiben<lb ed="#V" n="110" break="no"/>tur hominibus in dignitate constitutis. ergo cum actue
<lb ed="#V" n="111"/>predicti sint exteriores actus latrie: sub alia ratione
pos<lb ed="#V" n="112" break="no"/>sunt esse actus dulie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e869">
¶ Item offerre sacrificium inter act
<lb ed="#V" n="113"/>exteriores maxime videtur proprius latrie: sed iste actus
<lb ed="#V" n="114"/>sub alia ratione potest esse actus dulie: quia templa et
al<lb ed="#V" n="115" break="no"/>taria construuntur in honore sanctorum: et tamen certum
<lb ed="#V" n="116"/>est quod ad sacrificia offerenda construuntur. ergo multo
for<lb ed="#V" n="117" break="no"/>tius: quicunque alius actus latrie exterior sub alia ratione
<lb ed="#V" n="118"/>potest esse actus dulie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e885">
¶ Item oblationes offerre
deci<lb ed="#V" n="119" break="no"/>mas dare pro causa necessaria: et honesta loco: et
tempore<lb ed="#V" n="120" break="no"/>iurare et adiurare: et ore laudare soleniter vouere: omnes
<lb ed="#V" n="121"/>sunt actus exteriores latrie: et tamen sub alia ratione
pos<lb ed="#V" n="122" break="no"/>sunt esse actus dulie. Hominibus enim offeruntur
obla<lb ed="#V" n="123" break="no"/>tiones: dantur decime: iuratur per homines: vouetur
san<lb ed="#V" n="124" break="no"/>ctis laudatur bonitas sanctorum. ergo omnes exteriores actus
<lb ed="#V" n="125"/>latrie sub alie ratione possunt esse actus exteriores dulie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e903">
<lb ed="#V" n="126"/>Contra exo. 2. Qui immolat dis occidetur
preter<lb ed="#V" n="127" break="no"/>domino soli. ergo oblatio sacrificii non potest
<lb ed="#V" n="128"/>esse actus dulie: cum creature non debeat exhiberi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e913">
¶ Item
<lb ed="#V" n="129"/>Augusti. 10 de ciuita. dei. c. 4. Quis sacrificandum
cen<lb ed="#V" n="130" break="no"/>suit: nisi ei quem deum: aut sciuit: aut putauit: aute sinxit:
<lb ed="#V" n="131"/>ergo idem vt prius.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e922">
<lb ed="#V" n="132"/>Respondeo quod non omnis comporalis actus
la<lb ed="#V" n="133" break="no"/>trie potest esse sub alia ratione: actus
<lb ed="#V" n="134"/>dulie: quod patet: corporales actus latrie extendendo
corpo<lb ed="#V" n="135" break="no"/>rales actus ad omnes actus exteriores siue consistant in
<lb ed="#V" n="136"/>verbo: siue in facto: siue in signo: sunt vocaliter: orare: voue
<!--00073.xml-->
<pb ed="#V" n="31-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>re: laudere: surare: adiurare: oblationes offerre: decimas
<lb ed="#V" n="2"/>soluere: adorare: sacrificium offerre. Ad hos enim praedictos
<lb ed="#V" n="3"/>actus: possunt omnes exteriores actus latrie referri. Pedictorum
<lb ed="#V" n="4"/>autem actuum aliqui sub vna ratione possunt exhiberi
<lb ed="#V" n="5"/>per duliam: et sub alia ratione per latriam. Quidam
quan<lb ed="#V" n="6" break="no"/>tum ad conditiones generales: non tamen speciales. veim. 3m
<lb ed="#V" n="7"/>Laudare possumus bonitatem dei: laudare possumus
crea<lb ed="#V" n="8" break="no"/>ture bonitatem: sed laudamus bonitatem dei: sicut boni
<lb ed="#V" n="9"/>tatem per se: et omnis alterius bonitatis finem: et principium
<lb ed="#V" n="10"/>secundum qumas conditiones laudare non possumus bonitatem
<lb ed="#V" n="11"/>creature: quidam quantum ad conditiones indiuiduales:
<lb ed="#V" n="12"/>sicut est genuflectio: corporis prostratio: quamuis sub alia
<lb ed="#V" n="13"/>ratione exhibeat ista latria deo: quam dulia creature: cum enim
<lb ed="#V" n="14"/>homo per latriam genua flectit: recognoscit se non posse
<lb ed="#V" n="15"/>stare in virtute: nisi per deum: tum se prosternit: recognoscit
<lb ed="#V" n="16"/>se quod caderet in nihil: nisi manu teneretur a deo: cum autem
<lb ed="#V" n="17"/>per duliam predicta exhibentur: recognoscit homo
ali<lb ed="#V" n="18" break="no"/>quam superioritatem in illo: cui ista exhibet: per quam eum
<lb ed="#V" n="19"/>potest viuere: non tamen sicut principalis actor.
Postra<lb ed="#V" n="20" break="no"/>tio tamen corporis coram homine ex consuetudine facta
<lb ed="#V" n="21"/>est licita: quia forte a principio non fuit sic. Unde Augu.
<lb ed="#V" n="22"/>1o. de ciuita. c. 4. Multa de cultu diuino vsurpata suut
<lb ed="#V" n="23"/>que honoribus deferentur humanis: siue nimia vtilitate:
<lb ed="#V" n="24"/>siue adulatione pestifera. Aliquis tamen actus est qui
nul<lb ed="#V" n="25" break="no"/>lo modo potest exhiberi per duliam: sub quacumque ratione:
<lb ed="#V" n="26"/>cuiusmodi est sacrificii oblatio. Sicut enim in omni repub.
<lb ed="#V" n="27"/>obseruatur quod summus rector aliquo signo singulari
hono<lb ed="#V" n="28" break="no"/>ratur: quo si aliquis alium honoraret: incurreret
crimen<lb ed="#V" n="29" break="no"/>lese maiestatis: sic oblatione sacrificii: tanquam signo
singula<lb ed="#V" n="30" break="no"/>ri: honorandus est solus deus: tanquam creature vniuerse
in<lb ed="#V" n="31" break="no"/>stitutor: et summus rector. His concordat Aug. x. de ci. dei
<lb ed="#V" n="32"/>c. 4. dicens. Sacrificium certe nullus hominum est qui
<lb ed="#V" n="33"/>audeat dicere deberi nisi deo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e1013">
<lb ed="#V" n="34"/>Ad primum in oppositum patet responsio ex
<lb ed="#V" n="35"/>iam dictis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e1020">
¶ Ad secundum
dicen<lb ed="#V" n="36" break="no"/>dum: quod templa et aitaria in honore setorum construimus:
<lb ed="#V" n="37"/>non vt in eis sacrificium sanctis offeramus: sed vt in
il<lb ed="#V" n="38" break="no"/>lis deo sacrificium offerentes deo victoriis deo gratias
aga<lb ed="#V" n="39" break="no"/>mus: vt apud deum efficacius intercedant pro nobis. Ne
<lb ed="#V" n="40"/>mo enim sani capitis sacrificans dicit offero tibi petre: vel
<lb ed="#V" n="41"/>paule: sed verba sua exprimentia sacrificii oblationem
di<lb ed="#V" n="42" break="no"/>rigit ad deum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g20513-d1e1038">
¶ Ad tertium dicendum: quod et si illi actus
<lb ed="#V" n="43"/>in argumento nominati: sub aliqua ratione possent per
<lb ed="#V" n="44"/>duliam exhiberi: ex hoc tamen non sequeretur quod oblatio
<lb ed="#V" n="45"/>sacrificiis exhiberi posset per duliam: quia solius dei
inui<lb ed="#V" n="46" break="no"/>sibile sacrificium nos ipsi esse debemus. et sicut dicit Aug.
<lb ed="#V" n="47"/>1o. de ciui. dei. c. 19. Sacrificantes modo alteri visibile
sa<lb ed="#V" n="48" break="no"/>crificium offerendum esse nouerimus quam illi cuius in
cor<lb ed="#V" n="49" break="no"/>dibus nostris inuisibile sacrificium nosipsi esse debemus.
<lb ed="#V" n="50"/>Potest etiam dici quod quamuis offerre panem: vel vinum:
<lb ed="#V" n="51"/>vel argentum possit fieri: et ad bonorem dei immediate: et
<lb ed="#V" n="52"/>ad hominis honorem immediate: tamen sub aliquibus
con<lb ed="#V" n="53" break="no"/>ditionibus particularibaus sit immediate ad honorem dei
<lb ed="#V" n="54"/>sub quibum fieri non potest ad honorem hominis.
Offer<lb ed="#V" n="55" break="no"/>re enim sacerdoti in missa osculando manum eius: vel
al<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tare non videtur posse esse actus: nisi latrie. Unde talis
reue<lb ed="#V" n="57" break="no"/>rentia sit sacerdoti inquantum representat personam christi.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>