-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g64138.xml
447 lines (447 loc) · 30.8 KB
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g64138.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 1</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 1</title>
<date when="2023-09-04">September 04, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v3">Venice, 1509, v. 3</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-02" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="91-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-g64138"><!-- l3d26a1 -->
<head xml:id="kzz7yh-g64138-Hd1e101">Articulus 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e103">
Circa principium queruntur tria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e105">
¶ Primo
<lb ed="#V" n="6"/>vtrum aliqua passio secundum suam speciem sit moraliter bona vel
<lb ed="#V" n="7"/>mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e112">
¶ Secundo vtrum passio concordans bono actui
volunta<lb ed="#V" n="8" break="no"/>tis augeat moralem bonitatem volentis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e117">
¶ Tertio vtrum
pas<lb ed="#V" n="9" break="no"/>siones concupiscibilis in via generationis priores sint
or<lb ed="#V" n="10" break="no"/>dine nature quam passiones irascibilis.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-g64138-Dd1e125">
<head xml:id="kzz7yh-g64138-Hd1e127">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e129">
Quaestio
<lb ed="#V" n="11"/>PRimo ostendo quod nulla passio secundum suam
<lb ed="#V" n="12"/>speciem sit moraliter bona vel mala:
<lb ed="#V" n="13"/>qua omni eo quod est moraliter bonum vel malum
<lb ed="#V" n="14"/>laudamur vel vituperamur: sed secundum philosophum. 2.
<lb ed="#V" n="15"/>ethico. c. 5. Secundum passiones non dicuntur studiosi vel
<lb ed="#V" n="16"/>praui: nec secundum eas laudamur vel vituperamur: ergo
nul<lb ed="#V" n="17" break="no"/>la passio est moraliter bona vel mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e147">
¶ Item si aliqua
passio<lb ed="#V" n="18" break="no"/>secundum speciem suam esset moraliter bona vel mala cum ipse
passio<lb ed="#V" n="19" break="no"/>nes sint in appetitu sensitiuo brutorum bruta possent esse
<lb ed="#V" n="20"/>moraliter bona vel mala: quod falsum est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e156">
¶ Item si aliqua
pas<lb ed="#V" n="21" break="no"/>sio esset moraliter bona vel mala secundum suam speciem cum
queli<lb ed="#V" n="22" break="no"/>bet passio posset insurgere contra imperium voluntatis
pos<lb ed="#V" n="23" break="no"/>set homo inuitus fieri moraliter bonus vel malus quod flin esta
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e165">
<lb ed="#V" n="24"/>Contra philosophus. 2 ethi. c. 7. et. 4. ethico. c. vlti. dicit. Ue
<lb ed="#V" n="25"/>recundum esse laudabilem: sed nullus
lauda<lb ed="#V" n="26" break="no"/>tur nisi pro re moraliter bona: ergo passio verecundie: est
<lb ed="#V" n="27"/>moraliter bona.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e177">
¶ Item actus dicitur moraliter bonus secundum suam
<lb ed="#V" n="28"/>speciem quando habet debitum obiectum: sed omnis passio que
com<lb ed="#V" n="29" break="no"/>sistit in prosequendo bonum habet debitum obiectum. Ergo
<lb ed="#V" n="30"/>quelibet talis passis est secundum suam speciem moraliter bona.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e186">
<lb ed="#V" n="31"/>Respondeo quod passio potest considerari inquantum
<lb ed="#V" n="32"/>est in genere nature vel inquantum
<lb ed="#V" n="33"/>est in genere moris. Primo modo nulli passioni conuenit
<lb ed="#V" n="34"/>secundum suam speciem esse moraliter bonam vel malam: sed
natu<lb ed="#V" n="35" break="no"/>raliter: sic enim illa secundum suam speciem bona est que vitali motui
<lb ed="#V" n="36"/>concordat vt gaudium et illa mala quae vitali motui repugnat
<lb ed="#V" n="37"/>que tristitia: dicit philosophus. 3. ethi. c. vlti. Quod tristitia stupefacit
<lb ed="#V" n="38"/>et corrumpit habentis naturam. Si autem consideretur inquantum est in
<lb ed="#V" n="39"/>genere moris quod sibi conuenit ex sui ordine ad rationem et
vo<lb ed="#V" n="40" break="no"/>luntatem: sic aliqua passio moraliter bona est secundum suam speciem
<lb ed="#V" n="41"/>vt illa que est respectu sui obiecti debiti in comperatione ad
<lb ed="#V" n="42"/>ordinem rationis. Passio enim specificatur per obiectum formale: et
<lb ed="#V" n="43"/>illa mala est secundum suam speciem que est respectu obiecti
indebi<lb ed="#V" n="44" break="no"/>ti per comperationem ad ordinem rationis: et quia per comperationem
<lb ed="#V" n="45"/>ad ordinem rationis malum proximi est debitum obiectum
tri<lb ed="#V" n="46" break="no"/>stitie. Ideo passio misericordie que est tristitia de malo
<lb ed="#V" n="47"/>proximi bona est moraliter serum suam speciem: et quia
expecta<lb ed="#V" n="48" break="no"/>tum conuicium est debitum obiectum timoris in ordine ad
ra<lb ed="#V" n="49" break="no"/>tionem: ideo erubescentia que secundum Dama. libro 2. c. 28 est timor
<lb ed="#V" n="50"/>expectati conuicii moraliter bona est. Unde ibidem dicit quod
<lb ed="#V" n="51"/>optima passio hec est: et quia bonum proximi est indebitum ooie
<lb ed="#V" n="52"/>ctum tristitie per comparationem ad ordinem rationis: ideo
inui<lb ed="#V" n="53" break="no"/>dia que est tristitia de bonis proximi est secundum suam
speci<lb ed="#V" n="54" break="no"/>em moraliter mala.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e241">
<lb ed="#V" n="55"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod illa auctori
<lb ed="#V" n="56"/>tas philosophi intelligenda est de
passio<lb ed="#V" n="57" break="no"/>nibus non per comperationem ad rationem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e250">
¶ Ad secundum
di<lb ed="#V" n="58" break="no"/>cendum: quod passiones in brutis non sunt moraliter bone: quia
<lb ed="#V" n="59"/>ratione non regulantur: inquantum tamen ille passiones
sequu<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tur quandam estimationem naturalem que superiori rationi scilicet diuine
<lb ed="#V" n="61"/>subiicitur est in eis aliqua similitudo moralis boni.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e261">
¶ Ad
ter<lb ed="#V" n="62" break="no"/>tium iam potest patere solutio ex praedictis: quia passiones hominis non
<lb ed="#V" n="63"/>sunt moraliter bone nisi debito modo ordinentur per rationem et
volun<lb ed="#V" n="64" break="no"/>tatem nec moraliter male nisi inquantum ordinantur modo
debi<lb ed="#V" n="65" break="no"/>to per voluntatis omissionem vel commissionem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e272">
¶ Argumenta
<lb ed="#V" n="66"/>ad partem aliam gratia conclusionis concedi potest: tamen secundum non cogit.
<lb ed="#V" n="67"/>Non enim omnis passio que consistit in prosequendo bonum habet debi
<lb ed="#V" n="68"/>tum obiectum in ordine ad rationem nisi confistat in prose¬
<!--00193.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>cutione veri boni.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g64138-Dd1e289">
<head xml:id="kzz7yh-g64138-Hd1e291">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e293">
Quetio.
<lb ed="#V" n="70"/>SEcundo quaeritur vtrum passio
concor<lb ed="#V" n="71" break="no"/>dans bono actui voluntatis
<lb ed="#V" n="72"/>augeat bonitatem moralem volentis. Et videtur quod
<lb ed="#V" n="73"/>non. Illud non auget bonitatem moralem: quod obnubilat
<lb ed="#V" n="74"/>iudicium rationis: sed secundum philosophum. 7. ethi. c. 5. In
passioni<lb ed="#V" n="75" break="no"/>bus existentes disponuntur sicut dormientes et vinolenti: et
<lb ed="#V" n="76"/>go nulla passio auget bonitatem moralem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e311">
¶ Item passio
con<lb ed="#V" n="77" break="no"/>cordans actui malo non auget: sed minuit malitiam agentis:
<lb ed="#V" n="78"/>dicit enim philosophus. 7. ethico. c. x. Omnino videtur deterior esse si
<lb ed="#V" n="79"/>quis non concupiscens vel quiete operatur aliquid turpe quam si
ve<lb ed="#V" n="80" break="no"/>hementer concupiscens: et si non iratus percutit quam si iratus:
<lb ed="#V" n="81"/>ergo a simili passio concordans bono. actui voluntatis non
au<lb ed="#V" n="82" break="no"/>get sed minuit bonitatem moralem volentis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e327">
¶ Item quod
dimi<lb ed="#V" n="83" break="no"/>nuit de difficultate boni actus diminuit de eius
ibonita<lb ed="#V" n="84" break="no"/>te morali. Quanto enim bonus actus est difficilior: tantoncete
<lb ed="#V" n="85"/>ris paribus est melior. Sed passio concordans bono actui
<lb ed="#V" n="86"/>voluntatis diminuit de eius difficultate: ergo diminuit de
<lb ed="#V" n="87"/>eius bonitate morali.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e340">
<lb ed="#V" n="88"/>Contra passio concordans bono actu voluntatis est
mo<lb ed="#V" n="89" break="no"/>raliter bona: sed bonum additum bono facit
<lb ed="#V" n="90"/>magis bonum: ergo talis passio auget moralem bonitatem
vo<lb ed="#V" n="91" break="no"/>lentis. Item quod auget intensionem boni actus voluntatis
auger<lb ed="#V" n="92" break="no"/>volentis bonitatem moralem: sed bonus actus voluntatis per
<lb ed="#V" n="93"/>passionem sibi concordantem redditur intensior: ergo talis
par<lb ed="#V" n="94" break="no"/>sio auget volentis bonitatem moralem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e359">
<lb ed="#V" n="95"/>Respondeo quod passio concordans bono actui
vo<lb ed="#V" n="96" break="no"/>lutatis: vtpote huic actui velle st
<lb ed="#V" n="97"/>uenire proximo indigenti potest considerari quaedrupliciter. Uno. modo
<lb ed="#V" n="98"/>ita quod non sit causata nec acceptata per illum voluntatis actum
<lb ed="#V" n="99"/>nec par alium: et sic cum talis passio non fit in genere moris non
<lb ed="#V" n="100"/>auget volentis bonitatem moralem nisi forte occasionaliter
<lb ed="#V" n="101"/>cum per eam bonus actus tantum intenditur quod illa intensio plus ad
<lb ed="#V" n="102"/>dat de bonitate quam facilitas creata per illam passionem
dimi<lb ed="#V" n="103" break="no"/>nuat. Secundo modo: ita quod sit per aliquem alium actu voluntatis
ac<lb ed="#V" n="104" break="no"/>ceptata vel causata: vt cum aliquis volens subuenire proximo
<lb ed="#V" n="105"/>indigenti ex ratione par alium voluntatis actum eligit affici
passio<lb ed="#V" n="106" break="no"/>ne misericordie: aute acceptat iam exortam: vt promptius opere
<lb ed="#V" n="107"/>tur: et sic cum talis passio sit per participationem rationis moraliter
<lb ed="#V" n="108"/>bona auget extensiue moralem bonitatem volentis: et sic
intensi<lb ed="#V" n="109" break="no"/>ue inquantum per eam intenditur bonus voluntatis actus. Alio
<lb ed="#V" n="110"/>modo ita quod causetur ex illo eodem actu voluntatis per modum
re<lb ed="#V" n="111" break="no"/>dundantie secundum quod fortis voluntatis motus redundat in
appe<lb ed="#V" n="112" break="no"/>titum sensitiuum propter colligantiam naturalem. Et sic dico quod illa
passio<lb ed="#V" n="113" break="no"/>signum est persectionis illius actus seu intensionis: et videtur etiam
<lb ed="#V" n="114"/>participare aliquid de bonitate morali: inquantum est effectus
vo<lb ed="#V" n="115" break="no"/>luntarii actus moraliter boni quamuis non sit a volente directe
<lb ed="#V" n="116"/>ex intentione causata: et sic auget extensiue bonitatem moralem
<lb ed="#V" n="117"/>volentis: et etiam intensiue si per illam bonus voluntatis actus
am<lb ed="#V" n="118" break="no"/>plius intendatur quibus concordat sententia philosophi que trahi potest ex. 7.
<lb ed="#V" n="119"/>ethi. in locis diuersis scilicet quod voluntarius actus temperantie quod
<lb ed="#V" n="120"/>est cum passionibus moderatis et concordantibus ration melior est
<lb ed="#V" n="121"/>quam voluntarius actus continentie: qui est cum passionibus indomitis
<lb ed="#V" n="122"/>repugnantibus rationi. Unde temperantia continentie praeponitur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e422">
<lb ed="#V" n="123"/>Ad primum dicendum quod passiones modificate: et
<lb ed="#V" n="124"/>per rationem regulate eidem
concor<lb ed="#V" n="125" break="no"/>dantes eam non obnubilant. Unde Augu. 9. de ciui. dei. c. 4.
di<lb ed="#V" n="126" break="no"/>cit quod passiones sapientem nullo errore obnubilant airt labe
<lb ed="#V" n="127"/>subuertunt: cuius ratio est: quod sapiens inquantum sapiens
passio<lb ed="#V" n="128" break="no"/>nes habet per rationem moderatas. De passionibus
er<lb ed="#V" n="129" break="no"/>go immoderatis et non regulatis est intelligendum predictum
<lb ed="#V" n="130"/>philosophi verbum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e442">
¶ Ad secundum dicendum quod passio ad
ma<lb ed="#V" n="131" break="no"/>lum inclinans ex actu voluntatis causata siue per
redun<lb ed="#V" n="132" break="no"/>dantiam propter actus intensionem siue a proposito per
<lb ed="#V" n="133"/>alium actum volutatis causata malitiam moralem non. minuit ope
<lb ed="#V" n="134"/>rantis: sed prima: signum est intensionis actus. Alia autem malitiam
<lb ed="#V" n="135"/>auget. Sed passioad malum inclinans: que per nullum malum
<lb ed="#V" n="136"/>actum voluntatis causata est diminuit de morali malitia ipsius
<!--00194.xml-->
<pb ed="#V" n="91-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>actus nisi forte occasionaliter cum per illam malus actus tantum
<lb ed="#V" n="2"/>intenditur quod illa intensio plus addat de malitia quam pronitas
cau<lb ed="#V" n="3" break="no"/>sata per illa passionem diminuat: homo enim ex passione ita
inten<lb ed="#V" n="4" break="no"/>se potest velle aliquod malum quod plus peccat quam aliquis
mul<lb ed="#V" n="5" break="no"/>tum remisse videns illud malum non inclinatus vel
mi<lb ed="#V" n="6" break="no"/>nus inclinatus ex passione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e477">
¶ Ad 3m dicendum: quod facilitas quae
<lb ed="#V" n="7"/>est in actu ex parte voluntatis per adiutorium sibi diainitus
infu<lb ed="#V" n="8" break="no"/>sum vel per adiutorium quod ipsa sibi acquisiuit non minuit de
<lb ed="#V" n="9"/>mortali bonitate actus: sed magis auget: quia motum volunta
<lb ed="#V" n="10"/>tis perfectiorem reddit et puriorem: et ideo passio rationi concordans
<lb ed="#V" n="11"/>per actum voluntatis causata quamuis bonum actum voluntatis
red<lb ed="#V" n="12" break="no"/>dat faciliorem eius bonitatem moralem non minuat: sed rationi
<lb ed="#V" n="13"/>subseruit et promptius operetur. Unde Aug. 8. de ci. dei. c. 8.
di<lb ed="#V" n="14" break="no"/>cit de passione misenicordie: quod iste motus animi seruit
ratio<lb ed="#V" n="15" break="no"/>ni: quando ita praebetur misericordia vt iustitia conseruetur: siue cum
<lb ed="#V" n="16"/>indigenti tribuitur: siue cum ignoscitur penitenti. Ex
di<lb ed="#V" n="17" break="no"/>ctis patet quomodo debeat intelligi processus
argumen<lb ed="#V" n="18" break="no"/>torum ad aliam partem.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g64138-Dd1e507">
<head xml:id="kzz7yh-g64138-Hd1e509">Quaestio 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e511">
Questio III
<lb ed="#V" n="19"/>TErtio queritur vtrum passiones
concupiscibi<lb ed="#V" n="20" break="no"/>lis in via generationis priores sint
<lb ed="#V" n="21"/>ordine nature quam passiones irascibilis. Et
vide<lb ed="#V" n="22" break="no"/>tur quod non. philosophus. 2. ethi. c. 3. Omnem passionem
sequi<lb ed="#V" n="23" break="no"/>tur delectatio et tristitia: sed delectatio et trissitia sunt
pas<lb ed="#V" n="24" break="no"/>siones concupiscibilis: ergo passiones concupiscibilis poste
<lb ed="#V" n="25"/>riores sunt passionibus irascibilis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e529">
¶ Item passio spei est causa
<lb ed="#V" n="26"/>passionis amoris. Unde Augu. enchi. c. 3. Amor non est sine
<lb ed="#V" n="27"/>spe. ergo cum amor sit prima passionum concupiscibilis vt
infe<lb ed="#V" n="28" break="no"/>rius ostendetur: et spes sit passio irascibilis et causa prior sit
effe<lb ed="#V" n="29" break="no"/>ctu: sequitur quod aliqua passio irascibilis prior sit prima
passio<lb ed="#V" n="30" break="no"/>num concupiscibilis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e542">
¶ Item motus est ante quietem: sed
pas<lb ed="#V" n="31" break="no"/>siones irascibilis sunt in quodam motu: quia illud in quo quie
<lb ed="#V" n="32"/>scitur: iam non habet ardui rationi: sed tristitia et gaudium que sunt
pas<lb ed="#V" n="33" break="no"/>siones concupiscibilis important quietem vna in bono alia in
ma<lb ed="#V" n="34" break="no"/>lo: ergo passiones irascibilis praecedunt gaudium et tristitiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e553">
<lb ed="#V" n="35"/>Contra obiectum passionum concupiscibilis cum sit
bo<lb ed="#V" n="36" break="no"/>num sensibile absolute prius est ordine
natu<lb ed="#V" n="37" break="no"/>re quam obiectum passionum irascibilis cum sit bonum contractum per
ar<lb ed="#V" n="38" break="no"/>duitatem. Absolutum enim ordine nature prius est contracto: ergo
<lb ed="#V" n="39"/>passiones concupiscibilis in via generationis priores. sunt
<lb ed="#V" n="40"/>quam irascibilis passiones.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e570">
¶ Item primo passionum concupiscibilis
<lb ed="#V" n="41"/>quae est amor prior est quam prima passionum irascibilis que est spes
<lb ed="#V" n="42"/>ergo simpliciter passiones concupiscibilis sunt priores passiont
<lb ed="#V" n="43"/>bus irascibilis per similem modum arguendi quo philosophus arguit. 3
<lb ed="#V" n="44"/>topi. Quod si optimus homo est melior optimo equo
sim<lb ed="#V" n="45" break="no"/>pliciter homo est melior.
<lb ed="#V" n="46"/>Ad clarius videndum veritatem huius quaestionis.
Pri<lb ed="#V" n="47" break="no"/>mo declarandus est ordo passionum
<lb ed="#V" n="48"/>concupiscibilis inter se. Secundo ordo earum respectu passionum
<lb ed="#V" n="49"/>irascibilis. Quantum ad primum sciendum: quod obiectum cuiuslibet
<lb ed="#V" n="50"/>passionis concupiscibilis est bonum vel malum delectabile vel
<lb ed="#V" n="51"/>tristabile secundum sensum. Et quia appetitus sensitiuus sequitur
ap<lb ed="#V" n="52" break="no"/>prehensionem sensibilem: et sensus non apprehendit nisi particulari
<lb ed="#V" n="53"/>rem. ideo obiectum cuiuslibet passionis sensitiui appetitus est
perti<lb ed="#V" n="54" break="no"/>culare sensibile delectabile vel contristabile. Quod quidem
<lb ed="#V" n="55"/>si consideretur absolute est obiectum amoris vel odii. Amor enim
<lb ed="#V" n="56"/>est complacentia boni et odium displicentia mali. Si autem
confide<lb ed="#V" n="57" break="no"/>retur inquantum absens respectu eius est quelibet passio
concu<lb ed="#V" n="58" break="no"/>piscibilis que dicitur consistere in motu. Si autem consideretur inquam
<lb ed="#V" n="59"/>tum proesens sit respectu eius sunt passiones que consistere
dicun<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tur in quiete: ita quod respectu delectabilis praesentis sit gaudium
<lb ed="#V" n="61"/>quod assimilatur naturali quieti et respectu contristabilis praesentis
tristi<lb ed="#V" n="62" break="no"/>tia que assimilatur violente quieti: quia ergo bonum vel malum
<lb ed="#V" n="63"/>non conctum prius est ordine nature quam conctum per conditionem
absen<lb ed="#V" n="64" break="no"/>tie vel per conditionem praesentialitatis: et quod prius est ordine nature in
<lb ed="#V" n="65"/>apprehensione sensibili prius ordine nature mouet appetitum
<lb ed="#V" n="66"/>sensitiuum: ideo amor et odium in via generationis priores sunt
or<lb ed="#V" n="67" break="no"/>dine nature omnibus aliis passionibus concupiscibilis. Et quia placentia
<lb ed="#V" n="68"/>boni est ratio displicente mali inquentum malum est repugnans
<!--00194.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>bono: ideo amor prior est odio: ita quod non potest esse odium nisi sit
<lb ed="#V" n="70"/>ex aliquo amore procedens.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e642">
¶ Preterea per placentiam boni
<lb ed="#V" n="71"/>coaptatur appetitus ipsi bono: et per displicentiam mali est
appeti<lb ed="#V" n="72" break="no"/>tus incoaptatus ipsi malo vel contrarius. Et ideo sicut videmus
<lb ed="#V" n="73"/>quod naturalis coaptatio grauis ad locum dehorsumsprius est
or<lb ed="#V" n="74" break="no"/>dine nature quam eius naturalis tendentia ad locum dehorsum vel quies
<lb ed="#V" n="75"/>eius in eodem: et naturalis repugnantia grauis ad locum seo: sam priuo
<lb ed="#V" n="76"/>est ordine nature quam eius resilitio ab illo loco vel eius violenta
<lb ed="#V" n="77"/>quies in eodem: sic amor prior est ordine nature respectu omnium
<lb ed="#V" n="78"/>passionum que motum importat in bonum: et respectu delectationis
<lb ed="#V" n="79"/>quae importat quietem in praesenti bono et odium respectu omnium quae
im<lb ed="#V" n="80" break="no"/>portant resilitionem a malo: et respectu tristitie quae importat
quasi<lb ed="#V" n="81" break="no"/>violentam quietem in praesenti malo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e668">
¶ Quantum ad secundum articulum
scien<lb ed="#V" n="82" break="no"/>dum quod passiones concupiscibilis quae sunt amor odium concupiscentia
<lb ed="#V" n="83"/>fuga priores sunt ordine nature in via generationis quam
passio<lb ed="#V" n="84" break="no"/>nes irascibilis: vt enim patet ex praecedenti articulo amor et odium
<lb ed="#V" n="85"/>sunt priores quam concupiscentia et fuga que consistunt in motu:
<lb ed="#V" n="86"/>et iste priores sunt passionibus irascibilis. Obiectum enim
pas<lb ed="#V" n="87" break="no"/>sionum irascibilis se habet per additionem ad obiectum
concupi<lb ed="#V" n="88" break="no"/>scentie et fuge: et passiones ille ad passiones istas: quod patet.
<lb ed="#V" n="89"/>Obiectum enim concupiscentie est delectabile secundum sensum absens
<lb ed="#V" n="90"/>et obiectum fuge contristabile secundum sensum absens: obiectum autem
<lb ed="#V" n="91"/>passionum irascibilis est absens delectabile vel contristabile
<lb ed="#V" n="92"/>secundum sensum contractum conditione arduitatis: spes est supra
concu<lb ed="#V" n="93" break="no"/>piscentiam addit quendam appetitus conatum: seu eleuationem
<lb ed="#V" n="94"/>propter difficultatem adipiscendi bonum respectu cuius est spes
<lb ed="#V" n="95"/>et timor addit supra fugam quandam appetitus depressionem propter
<lb ed="#V" n="96"/>arduitatem mali respectu cuius est timor: quod autem se habet ad
<lb ed="#V" n="97"/>aliud per additionem posterius est ordine nature in via
genera<lb ed="#V" n="98" break="no"/>tionis ordine nature quam passiones irascibilis. Uel potest dici secundum
<lb ed="#V" n="99"/>alios quod ratio delectabilis quod est obiectum concupiscibilis
<lb ed="#V" n="100"/>non includitur in ratione ardui: quia sicut bonum sub ratione qua
con<lb ed="#V" n="101" break="no"/>ueniens nature animalis est delectabile: ita sub ratione qua aptum
<lb ed="#V" n="102"/>natum acquiri per opus magno honore dignum vel per victoriam
<lb ed="#V" n="103"/>mali quod de difficili potest vinci est arduum: quia talis victoria
<lb ed="#V" n="104"/>est opus magno honore dignum: ita quod delectabile et arduu
<lb ed="#V" n="105"/>sunt distincte differentie boni que no addunt super bonum
ge<lb ed="#V" n="106" break="no"/>neraliter dictum nisi relationes diuersas. Ex quibus patet: quod
bo<lb ed="#V" n="107" break="no"/>num sub ratione qua delectabile est magis connaturale animali quam sub
<lb ed="#V" n="108"/>ratione qua arduum: et ideo prius ordine nature mouet appe
<lb ed="#V" n="109"/>titum sensitiuum. Si autem comperarentur passiones concupiscibilis
<lb ed="#V" n="110"/>quae videntur importare quasi quandam quietem scilicet gaudium et tristitiam
<lb ed="#V" n="111"/>ad passiones irascibilis: sic dico quod tristitia semper est prior
or<lb ed="#V" n="112" break="no"/>dine nature in via generationis quam passio ire. Ira enim est
<lb ed="#V" n="113"/>appetitus vindicte propter receptam iniuriam. Est tamen prior illo
<lb ed="#V" n="114"/>gaudio quod oritur ex consecutione vindicte. Si autem comparentur
<lb ed="#V" n="115"/>gaudium et tristitia ad alias irascibilis passiones: quae sunt spes
<lb ed="#V" n="116"/>desperatio audacia timor. Sic dico quod non praesupponit de
<lb ed="#V" n="117"/>necessitate aliquam earum. Possunt enim causari ex praenetia boni
<lb ed="#V" n="118"/>vel mali ante irascibilis motum: nec praedicte quatuor passio
<lb ed="#V" n="119"/>nes praesupponunt de necessitate aliquam earum: ex qualibet enim
<lb ed="#V" n="120"/>passione potest immediate causari delectatio vel tristitia.
Si<lb ed="#V" n="121" break="no"/>enim bonum prius sit proespens quam amatum causatur delectatio
imme<lb ed="#V" n="122" break="no"/>diate ex amore. Si autem bonum amatum et desideratum prius. Fit
<lb ed="#V" n="123"/>proesenus quam sit speratum: quod contingere potest cum aliquis desiderans
ali<lb ed="#V" n="124" break="no"/>quod bonum ex insperato obtinet illud. Causatur gaudium
<lb ed="#V" n="125"/>immediate ex passione desiderii Si autem prius est speratum
<lb ed="#V" n="126"/>causatur ex spe immediate. Unde apostolus ad Ro. 12. Spe
gauden<lb ed="#V" n="127" break="no"/>tes. Gaudium etiam sequitur audaciam post consecutionem
victo<lb ed="#V" n="128" break="no"/>rie: et iram post consecutionem vindicte. Similiter dico quod
tri<lb ed="#V" n="129" break="no"/>stitia immediate potest consequi odium et sugam et timorem et
despera<lb ed="#V" n="130" break="no"/>tionem: et sic patet quod quelibet alia passio terminatur ad
gau<lb ed="#V" n="131" break="no"/>dium vel tristitiam: et propter hoc bene dicit philosophus. 2. ethico.
<lb ed="#V" n="132"/>c. 30. Quod delectatio et tristitia sequuntur ad quamlibet
passio<lb ed="#V" n="133" break="no"/>ne: et sic patet solutio ad primum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e783">
¶ Ad secundum dicendum quod
passio<lb ed="#V" n="134" break="no"/>spei non est causa passionis amoris sed econuerso. Unde
<lb ed="#V" n="135"/>cum dicit Aug. quod amor non est sine spe: loqutur de amore
ele<lb ed="#V" n="136" break="no"/>ctiuo per charitatem perfecto non de passione amoris.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e792">
¶ Ad
<!--00195.xml-->
<pb ed="#V" n="92-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>tertium cum dicitur: quod motus est ante quietem etiam etc. dico quod verum
<lb ed="#V" n="2"/>est de quiete illi rei que prius fuit distans a loco: sed si res
ali<lb ed="#V" n="3" break="no"/>qua nunquam fuit extra suum locum naturalem: non oportet quod suam
<lb ed="#V" n="4"/>quietem in loco praecedat aliquis motus localis illius: sic dico
<lb ed="#V" n="5"/>quod si aliquod bonum amatum prius est absens quam appetitus
quie<lb ed="#V" n="6" break="no"/>scat in ipso presenti talem quietem praecedit motus: vt motus
<lb ed="#V" n="7"/>concupiscentie vel spei: si autem prius fuit presens quam esset
ama<lb ed="#V" n="8" break="no"/>tum: non oportet quod quietem appetitus in illo bono praecedat
<lb ed="#V" n="9"/>alius motus quam amor.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g64138-d1e821">
¶ Argumenta ad partem aliam bene
<lb ed="#V" n="10"/>procedunt de passionibus concupiscibilis que important
dis<lb ed="#V" n="11" break="no"/>plicentiam boni vel mali et tendentiam in bonum absens et
refili<lb ed="#V" n="12" break="no"/>tionem a malo absenti.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>