-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g83639.xml
778 lines (778 loc) · 54.3 KB
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g83639.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 1</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 1</title>
<date when="2023-09-04">September 04, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v3">Venice, 1509, v. 3</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-02" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="119-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-g83639"><!-- l3d33a1 -->
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e101">Articulus 1</head>
<!-- missing q1-2-->
<div xml:id="kzz7yh-g83639-Dd1e105">
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e107">Quaestio 3</head>
<!-- missing start of q 3 -->
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e111">
<lb ed="#V" n="1"/>et hoc est rectitudo rationis create. Omnis ergo virtus
<lb ed="#V" n="2"/>vel est rectitudo que deus est: vel rectitudo rationis: vel
<lb ed="#V" n="3"/>secundum aliquam istarum rectitudinum immediate mensurata:
<lb ed="#V" n="4"/>ille que immediate tantum regulantur secundum primam rectitudinem
<lb ed="#V" n="5"/>que deus est sunt virtutes theologice: quarum deus obiectum
<lb ed="#V" n="6"/>est: quamuis sub diuersis rationibus. Fides enim mensuratur
<lb ed="#V" n="7"/>seu regulatur secundum veritatem que deus est: et spes secundum ardui
<lb ed="#V" n="8"/>tatem que deus est: charitas aut secundum bonitatem que deus est.
<lb ed="#V" n="9"/>Ille que regulantur secundum mensuram rationis sunt virtutes
mora<lb ed="#V" n="10" break="no"/>les quamuis etiam iste mensurentur secundum mensuram primam: quia
recti<lb ed="#V" n="11" break="no"/>tudo rationis est exemplata a mensura prima.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e137">
¶ Ille virtutes
<lb ed="#V" n="12"/>quarum quelibet est quedam rectitudo rationis sunt virtutes
<lb ed="#V" n="13"/>intellectuales. Cum ergo nihil possit extendere mensuram
<lb ed="#V" n="14"/>primam cum sit infinita: impossibile est quod virtus aliqua
theolo<lb ed="#V" n="15" break="no"/>gica per comparationem ad eam sit media inter
superabundan<lb ed="#V" n="16" break="no"/>tiam et defectum: quamuis hoc sit aliquo modo possibile per
com<lb ed="#V" n="17" break="no"/>parationem ad nos. Sic enim spes est media inter
praesum<lb ed="#V" n="18" break="no"/>ptionem et desperationem: sed quia mensura rationis est finita: ideo
<lb ed="#V" n="19"/>per comparationem ad eam potest esse superabundantia et defectus
<lb ed="#V" n="20"/>quorum vtrumque vicium est inter que medium est illud quod ita
<lb ed="#V" n="21"/>conformatur recte rationi quod nec eam excedit: nec ab ea deficit:
<lb ed="#V" n="22"/>cum ergo vt iam dictum est: omnis virtus moralis sit conformis
ra<lb ed="#V" n="23" break="no"/>tioni recte quod non esset verum si eam excederet vel ab ea
defi<lb ed="#V" n="24" break="no"/>teret. Omnis virtus moralis in medio consistit per
compa<lb ed="#V" n="25" break="no"/>rationem ad rationem rectam. Sed hoc medium quandoque est medium
<lb ed="#V" n="26"/>rei: quod eque distans ab vtroque extremo in quo medio
consi<lb ed="#V" n="27" break="no"/>slit virtus iustitie: vt inferius ostendetur. Quandoque autem non
<lb ed="#V" n="28"/>est medium rei: vt patet in medio in quo consistit temperantia:
<lb ed="#V" n="29"/>et in medio in quo consistit fortitudo: propter hoc enim quod
<lb ed="#V" n="30"/>proni sumus ad prosequendum superabundantiam delectationum
<lb ed="#V" n="31"/>secundum tactum et gustum: ideo ratio recta iudicat: quod virtus
ob<lb ed="#V" n="32" break="no"/>seruans medium circa delectationes praedictas: magis debet
<lb ed="#V" n="33"/>elongari a superabundantia persecutionis dictarum
delectatio<lb ed="#V" n="34" break="no"/>num quam a defectu qui vocari potest insensibilitas. Quia etiam
dif<lb ed="#V" n="35" break="no"/>ficile est aggredi terribile: et proni sumus ad resiliendum: ideo
<lb ed="#V" n="36"/>recta ratio iudicat quod est medium: quod obseruat fortitudo
cir<lb ed="#V" n="37" break="no"/>ca terribilia debet magis elongari a timore quam ab audacia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e196">
<lb ed="#V" n="38"/>Ad primum in oppositum dicendum: quod magnanimus
<lb ed="#V" n="39"/>non dicitur magnitudine extremus: quia
<lb ed="#V" n="40"/>dignificet se maximis absolute: sed quia dignificat se
maximis<lb ed="#V" n="41" break="no"/>in comparatione ad suam dignitatem: non enim dignificat se
ma<lb ed="#V" n="42" break="no"/>ioribus quam dignus sit sicut chaimus nec minoribus quam
di<lb ed="#V" n="43" break="no"/>gnus sit vt pusillanimus: sed dignificat se maximis quibus
<lb ed="#V" n="44"/>dignus est: et ideo magnanimitas est media inter
chaimo<lb ed="#V" n="45" break="no"/>tem et pusillanimitate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e217">
¶ Ad secundum dicendum: quod non est
in<lb ed="#V" n="46" break="no"/>conueniens aliquam virtutem tenere extremum secundum vnam circunstam
<lb ed="#V" n="47"/>tiam: et tamen tenere medium secundum alias circumstantias per
comparatio<lb ed="#V" n="48" break="no"/>nem ad rationem: et sic est in virginitate: quantum enim ad illud in
<lb ed="#V" n="49"/>quod tendit tenet extremum: quia tenet maximam puritatem mentis
<lb ed="#V" n="50"/>et corporis absque permistione delectationum venerearum: sed
<lb ed="#V" n="51"/>quantum ad circustantias tenet medium per comparationem ad
ratio<lb ed="#V" n="52" break="no"/>nem: quia illud tendit secundum quod opoertet: et propter quod opetet: et sic de aliis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e235">
<lb ed="#V" n="53"/>¶ Ad tertium dicendum: quod minor est falsa. Uirtutes enim
intelle<lb ed="#V" n="54" break="no"/>ctuales consistunt in medio per comparationem ad suam mensuram e
<lb ed="#V" n="55"/>est res cognita: sicut enim virtutes morales mensurantur a ratio
<lb ed="#V" n="56"/>ne: ita virtutes intellectuales mensurantur a re. vnde secundum philosophum
<lb ed="#V" n="57"/>x. metaphy. res est mensura nostri intellectus: hoc est nostre
<lb ed="#V" n="58"/>nalis cognitionis in virtute: ergo in intellectuali consistit
mer<lb ed="#V" n="59" break="no"/>dium per comparationem ad ipsam re inquantum habilitat
intelle<lb ed="#V" n="60" break="no"/>ctum ad dicendum quod est esse: et quod non est non esse. Uicium autem
<lb ed="#V" n="61"/>superabundantie est cum affirmat intellectus quod non est esse: et
vi<lb ed="#V" n="62" break="no"/>tiu defectus est cum dicit quod est non esse: quod tamen dictum est in
<lb ed="#V" n="63"/>argumenta. Uirtutes intellectuales esse regulas moralium non debet
<lb ed="#V" n="64"/>intelligi nisi de prudentia: nisi extendatur nomen regule ad
om<lb ed="#V" n="65" break="no"/>ne illud quod reddit regulam perfectiorem: quod ideo dico: quia forte
<lb ed="#V" n="66"/>intellectus et scientia et maxime sapientia que a philosopho. 6 ethi. c. 4.
<lb ed="#V" n="67"/>numerantur inter virtutes intellectuales coadiuuant ipsam
<lb ed="#V" n="68"/>prudentiam.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g83639-Dd1e273">
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e275">Quaestio 4</head>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e277">
Questio. IIII
<!--00248.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>Uarto quaeritu. Utrum virtutes morales
<lb ed="#V" n="70"/>possint corrumpi per cessationem ab
<lb ed="#V" n="71"/>actibus suis. Et videtur quod non. Non sunt
permanen<lb ed="#V" n="72" break="no"/>tiores in anima species intelligibiles quam virtutes: sed
<lb ed="#V" n="73"/>species intelligibiles in anima non possunt corrumpi: quia aliter
pos<lb ed="#V" n="74" break="no"/>sent corrumpi in angelo quod declaratum est falsum esse
<lb ed="#V" n="75"/>li. 2. Ergo cum virtutes morales sint in anima intellectiua:
<lb ed="#V" n="76"/>non possunt corrumpi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e301">
¶ Item vbi non est agens: non potest esse actio:
<lb ed="#V" n="77"/>nec constructiua: nec destructiua: sed cessationi ab actu: cum sit
pu<lb ed="#V" n="78" break="no"/>ta carentia: nonconuenit ratio agentis: ergo cum corrumpere sit actio destru
<lb ed="#V" n="79"/>ctiua: cessatio virtutis ab actu: non potest corrumpere virtutem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e310">
<lb ed="#V" n="80"/>Contra non est pemanentior virtus quam potentia: cum
<lb ed="#V" n="81"/>potentia sit naturalis: et virtus ex acquisitione
<lb ed="#V" n="82"/>sed potentia corrumpitur per cessationem a suo actu: tandiu enim
<lb ed="#V" n="83"/>posset esse homo in obscuro carcere: in quo nihil penitus
vi<lb ed="#V" n="84" break="no"/>deret quod totaliter amitteret visum: ergo multo fortius
virtu<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tes morales corrumpi possunt per cessationem ab actibus suis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e326">
<lb ed="#V" n="86"/>Respondeo quod forma accidentalis quatuor modis
<lb ed="#V" n="87"/>potest corrumpi: vno modo per actionem
<lb ed="#V" n="88"/>sui contrarii: et sic corrumpitur frigidum a calido. Alio modo per illud
<lb ed="#V" n="89"/>quod contrariatur sue causae effectiue et conseruatiue: et sic corrumpitur
albun<lb ed="#V" n="90" break="no"/>a calido excessiuo: frigiditas enim causa est effectiua et
conseruati<lb ed="#V" n="91" break="no"/>ua albedinis: quamuis non sit tota eius causa. Alio modo per
cor<lb ed="#V" n="92" break="no"/>ruptionem sui subiecti. Cum naturale esse accidentis: sit esse
<lb ed="#V" n="93"/>in subiecto: illud quod corrumpit subiectum: ex consequenti corrumpit
<lb ed="#V" n="94"/>naturale accidentis esse.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e349">
¶ Alio modo per remotionem eorum:
<lb ed="#V" n="95"/>que prohibere causas corrupentes: et sic cessatio ab actibus
re<lb ed="#V" n="96" break="no"/>cte considerandi: corrumpit habitus intellectuales: quia
exerci<lb ed="#V" n="97" break="no"/>tium: quod est in actibus recte considerandi prohibet
deceptio<lb ed="#V" n="98" break="no"/>nem: ad quam tendit argumentatio peccans in materia: et illam
<lb ed="#V" n="99"/>ad quam tendit argumentatio peccans informa: que
dece<lb ed="#V" n="100" break="no"/>ptiones sunt repugnantes hitibus intellectualibus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e365">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="101"/>similitudinem primi modi corrumpitur virtus castitatis per actus
<lb ed="#V" n="102"/>luxurie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e372">
¶ Ad similitudinem secundi modi corrumpitur per actus
<lb ed="#V" n="103"/>gule. Abstinentia enim que per actus gule corrumpitur multum
<lb ed="#V" n="104"/>iuuat ad castitatis conseruationem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e379">
¶ Modo autem tertio:
<lb ed="#V" n="105"/>nulla virtus corrumpi potest: quia proprie loquendo de virtute:
<lb ed="#V" n="106"/>essentia cuiuslibet virtutis est in anima intellectiua: que est
<lb ed="#V" n="107"/>incorruptibilis nature: vt enim superius dictum est: illi habitus
<lb ed="#V" n="108"/>qui sunt in appetitu sensitiuo proprie: et plene: rationem
vir<lb ed="#V" n="109" break="no"/>tutis non habent.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e392">
¶ Quarto modo cessatio ab actibus
vir<lb ed="#V" n="110" break="no"/>tutum moralium: potest esse causa corruptionis ipsarum virtutum.
<lb ed="#V" n="111"/>exercitari enim in actibus prohibet ab anima actus: quibus
acqui<lb ed="#V" n="112" break="no"/>runtur vitia virtutibus contrarie. Qui sunt contrarii actibus:
qui<lb ed="#V" n="113" break="no"/>bus acquiruntur virtutes. morales.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e403">
¶ Cum enim homo cessat
<lb ed="#V" n="114"/>ab actibus virtutum moderantium passiones: et
frequen<lb ed="#V" n="115" break="no"/>ter passiones insurgant: se habet ad passiones immoderate:
<lb ed="#V" n="116"/>quia si eas moderaret: non cessaret ab actu virtutis: cum eas
<lb ed="#V" n="117"/>moderare actus virtutis sit: hominem autem se habere immoderate
<lb ed="#V" n="118"/>ad passiones est per actus disponentes ad hitus vitiorum seu per
<lb ed="#V" n="119"/>tales hietus elicitos. Similiter cum homo cessat ab operando iuste opera
<lb ed="#V" n="120"/>taiones eius ad proximum non regulantur iustitia: et opeorsitiones ad proximu
<lb ed="#V" n="121"/>non regulate iustitia disponunt ad corruptionem hitus iustitie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e424">
<lb ed="#V" n="122"/>Ad primum in oppositum dicendum quod non est
si<lb ed="#V" n="123" break="no"/>mile de speciebus intelligibilibus
<lb ed="#V" n="124"/>in anima: et de virtutibus existentibus in ea: quia speciebus
intel<lb ed="#V" n="125" break="no"/>ligibilibus in anima nihil est contrarium Sunt enim subleuate
su<lb ed="#V" n="126" break="no"/>per contrarietatem: vt superius dctum est: net est earum causae proxime: earum
<lb ed="#V" n="127"/>effectiue: et conseruatiue est aliquid contrarium. illa enim ca est intellectus
<lb ed="#V" n="128"/>agens ipsius anime. quamuis enim recipiantur in anima ratione sut possibilis quod est
<lb ed="#V" n="129"/>est necessarium ad earum conseruationem ad similitudinem
<lb ed="#V" n="130"/>secundum quam materia subiecti necessaria est ad conseruatio.
<lb ed="#V" n="131"/>nem accidentis recepti in eo ratione sue materie: tamen tanquam per
<lb ed="#V" n="132"/>causam efficientem conseruantur per intellectum agentem: qu
<lb ed="#V" n="133"/>est illud: quod in ipsa anima est actiuum huius receptionis: et
<lb ed="#V" n="134"/>conseruationis habemus exemplum in lumine quod in aere
<lb ed="#V" n="135"/>recipitur per luminare in aere conseruatur. ipsi est motioni
intel<lb ed="#V" n="136" break="no"/>lectuali nihil est contrarium. Et ideo species intelligibiles cor¬
<!--00249.xml-->
<pb ed="#V" n="120-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>rumpi non possunt vllo modo cum non possint corrumpi per contrarium sut
<lb ed="#V" n="2"/>cum contrarium non hebeant: nec per. contrarium sue cause cum
<lb ed="#V" n="3"/>contrarium non hebeat: nec per corruptionem sui subiecnti cum anima sit
<lb ed="#V" n="4"/>incorruptibilis nature. Sed habentibus virtutum in anima
in<lb ed="#V" n="5" break="no"/>tellectiua contrarii sunt habitus vitiorum: et actibus per quos
ac<lb ed="#V" n="6" break="no"/>quiruntur contrarii sunt actus per quos acquiruntur vicia: et ideo
<lb ed="#V" n="7"/>habitus moralium virtutum corrumperi possunt: quamuis existant in non
<lb ed="#V" n="8"/>corruptibili subiecto.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e483">
¶ Ad secundum dicendum: quod sicut secundum philosophum. 8.
<lb ed="#V" n="9"/>phy. Grauium et leuium duplex est mouens scilicet mouens per se
quod<lb ed="#V" n="10" break="no"/>cumque sit illud quod per suam formam elicit motum grauium et leuiu: et
<lb ed="#V" n="11"/>mouens quod est remouens prohibere: sub quo etiam
comprehendi<lb ed="#V" n="12" break="no"/>tur ipsa remotio prohibentis: sic dico: quod corruptionis
virtu<lb ed="#V" n="13" break="no"/>tis duplex est causa id est vna que per se corrupit virtutem
cuiusmo<lb ed="#V" n="14" break="no"/>di causa est actus contrarii actibus per quos est acquisita virtus. Alia
<lb ed="#V" n="15"/>est remotio cause que prohibebat tales actu et talis causa
<lb ed="#V" n="16"/>est cessatio ab actibus virtutum: talem autem causam non oporter
<lb ed="#V" n="17"/>importare aliquid positiuum: quamuis cessans ab actibus
virtu<lb ed="#V" n="18" break="no"/>tum aliquid positiuum sit: sicut carentia probibentis in motu
gra<lb ed="#V" n="19" break="no"/>nium et leuium non est aliquid positiuum: quamuis ille qui trabem
<lb ed="#V" n="20"/>remouet: qui lapidem descendere prohibebat sit aliquid
positi<lb ed="#V" n="21" break="no"/>uum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e514">
¶ Quamuis autem argumentum ad partem secundam gratia
<lb ed="#V" n="22"/>conclusionis principalis posset concedi. Sciendum tamen quod per longam
<lb ed="#V" n="23"/>existentiam in carcere tenebroso homo non perdit visum: quia ipsa
<lb ed="#V" n="24"/>potentia visiua corrumpatur secundum id quod est. Sed quia sicut dicit
<lb ed="#V" n="25"/>Auicenna. 6 naturalium lib. 3. c. 7. Spiritus visibilis fugit ocium et
<lb ed="#V" n="26"/>tenebeas naturaliter: ideo natura amittit et desuescit
mitte<lb ed="#V" n="27" break="no"/>re visibilem spiritum ad oculos: et tunc paulatiue concauitas
<lb ed="#V" n="28"/>nerui per quam transibat spiritus visibilis repletur aliquo
hu<lb ed="#V" n="29" break="no"/>more impediente transitum spiritus visibilis ad oculos: ita quod
eti<lb ed="#V" n="30" break="no"/>am postquam homo exit de carcere: natura non potest tramsmittere
<lb ed="#V" n="31"/>spiritum visibilem ad oculos: nec species rei visibilis potest
tran<lb ed="#V" n="32" break="no"/>sire ad concauitatem communem duobus neruis venientibus ad
du<lb ed="#V" n="33" break="no"/>os oculos: in qua concauitate est iudicium de visibilitate.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g83639-Dd1e544">
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e546">Quaestio 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e548">
<lb ed="#V" n="34"/>Questio V
<lb ed="#V" n="35"/>QUinto queritur. Utrum actus elicitus
<lb ed="#V" n="36"/>a virtute non proportinatus ei secundum
<lb ed="#V" n="37"/>intensionem minuat eam. Et videtur quod non. Nullus
<lb ed="#V" n="38"/>actus meritorius minuit virtute: sed omnis actus
<lb ed="#V" n="39"/>virtutis est meritorius etiam si non sit proportionatus ei secundum
<lb ed="#V" n="40"/>intensionem: exiens enim in actum diligendi ex charitate: non tamen
<lb ed="#V" n="41"/>ita intensum sicut posset aliquis actus elici ex charitate
iam<lb ed="#V" n="42" break="no"/>habita meretur: ergo nullus actus virtutis etiam si sit minus
<lb ed="#V" n="43"/>intensus quam alii actus qui elici possent ab illa virtute: minuit
<lb ed="#V" n="44"/>virtutem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e574">
¶ Item omnis actus minuens virtutem disponit ad
vi<lb ed="#V" n="45" break="no"/>cium: quia disponit ad contrarium virtuti: et nihil conriatur
virtuti<lb ed="#V" n="46" break="no"/>msi viciu. Sed actus virtutis non proportionatus ei secundum in
<lb ed="#V" n="47"/>tensionem non disponit ad vicium: ergo non minuit virtutem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e583">
<lb ed="#V" n="48"/>¶ Item multi actus debiles seu remissi equalere possunt
<lb ed="#V" n="49"/>vni actui sorti: sicut multe gutte parue possunt equiuale
<lb ed="#V" n="50"/>re vni magne in disponendo ad lapidis cauationem: sed vnus
<lb ed="#V" n="51"/>actus virtutis ita fortis quod commensuratur virtuti in intensione
<lb ed="#V" n="52"/>non minuit virtutem: ergo nec mualti actus debiles ipsam diminuunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e596">
<lb ed="#V" n="53"/>Contra aqua minus calida superinfusa magis calide
<lb ed="#V" n="54"/>ipsam alterat ad minorem caliditatem: quia ex
<lb ed="#V" n="55"/>vtraque aqua efficitur vinum totum minus calidum quam erat aqua
<lb ed="#V" n="56"/>ante superinfusionem aque minus calide: ergo a simili actus
eli<lb ed="#V" n="57" break="no"/>citus ex virtute a quae deficit secundum intensionem minuit illam virt:
<lb ed="#V" n="58"/>tem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e613">
¶ Item secundum philosophum. 2 ethi. c. i. Quales sunt actus talea
<lb ed="#V" n="59"/>sequuntur actus: ergo actus eliciti a virtute remissiores in
<lb ed="#V" n="60"/>tensione quam sit ipsa virtus disponunt ad virtutem minorem. Sed
<lb ed="#V" n="61"/>in appetitu non possunt simul esse due virtutes morales
<lb ed="#V" n="62"/>eiusdem speciei vna minor altera: ergo praedicti actu disponunt
<lb ed="#V" n="63"/>ad diminutionem illius eiusdem virtutis a qua eliciuntur.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e626">
<lb ed="#V" n="64"/>Ad istam quaestionem fote euellet dicere quidem
<lb ed="#V" n="65"/>quod a virtute non potest
elici<lb ed="#V" n="66" break="no"/>actus non commensuratus ei secundum intensionem: et ita queod nulla est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e635">
<lb ed="#V" n="67"/>¶ Sed contra hanc responsionem arguitur sic: vsus virtutum in
vo<lb ed="#V" n="68" break="no"/>lutate consistit. Unde habens virtutem potest agere non secundum vir¬
<!--00249.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>tutem vel actum contrarium virtuti: ergo multo fortius
<lb ed="#V" n="70"/>potest agere per illam vittutem actum ei non commensuratum in
inten<lb ed="#V" n="71" break="no"/>sione sed remissiorem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e653">
¶ Alii dicunt quod actus proportionati
<lb ed="#V" n="72"/>virtuti secundum intensionem: aut sunt intensio: es quam illi actus ad
<lb ed="#V" n="73"/>quos habilitat illa virtus: et tales ex illa virtute non
eliciun<lb ed="#V" n="74" break="no"/>tur: sed sunt disponentes ad augumentum illius virtutis.
Si<lb ed="#V" n="75" break="no"/>autem sunt remissiores in intensione quam sit ipsa virtus: tunc
di<lb ed="#V" n="76" break="no"/>cunt quod non est inconueniens quod eliciantur ab illa virtute.
Uir<lb ed="#V" n="77" break="no"/>tus enim qui reddit hominem proptum et facilem ad magnum dilectio
<lb ed="#V" n="78"/>nis actum: reddit est eu promptum et facilem ad minores
difectio<lb ed="#V" n="79" break="no"/>nis actus: quia forma perfecta in se continet virtualiter virtutem
<lb ed="#V" n="80"/>formarum imperfectarum et hi dicunt: quod tales actus per se minuunt
<lb ed="#V" n="81"/>illam virtutem a qua eliciuntur: aut ad eius diminutionem
di<lb ed="#V" n="82" break="no"/>sponunt: quia non tantum est dissimile calidum frigido: sed etiam minus
<lb ed="#V" n="83"/>calidum magis calido. Unde secundum philosophum. 5 phy. Motus cum
<lb ed="#V" n="84"/>sit a maiori in minus dicitur aliquo modo esse a conrio in contrarium:
<lb ed="#V" n="85"/>actus autem praedicti minus sunt intensi: nisi vt iam dictu est quam
<lb ed="#V" n="86"/>actus commensurati illi virtuti in intensione: et quam illa virtus
<lb ed="#V" n="87"/>et ideo ipsa disponunt ad tantam diminutionem que requiritur ad hoc:
<lb ed="#V" n="88"/>quod illi actus essent sibi commensurati secundum intensionem ipse etiam
<lb ed="#V" n="89"/>defectus perfectionis in actibus praedictis disponit ad
dimi<lb ed="#V" n="90" break="no"/>nutionem illius virtutis aliquo modo ad similitudinem qua cessa
<lb ed="#V" n="91"/>tio ab actu virtutis corrumpit virtutem seu disponunt ad ei
<lb ed="#V" n="92"/>corruptionem: cum enim anima non possit simul esse in duobus
acti<lb ed="#V" n="93" break="no"/>bus eiusdem virtutis vno perfecto alio imperfecto: et
exerciti<lb ed="#V" n="94" break="no"/>um imperfectis actibus virtutis commensuratis virtuti secundum
<lb ed="#V" n="95"/>intensionem excludat seu prohibeat multa que disponerent
<lb ed="#V" n="96"/>ad diminutionem virtutis illius que non prohibentur per
exer<lb ed="#V" n="97" break="no"/>citium in actibus illius virtutis deficientibus ab ea. secundum
in<lb ed="#V" n="98" break="no"/>tensionem: et ab actibus qui illi virtuti in intensione
commensu<lb ed="#V" n="99" break="no"/>rantur: ideo est actus praedicti disponunt ad diminutionem
il<lb ed="#V" n="100" break="no"/>lius virtutis sicut remouens prohibens.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e718">
<lb ed="#V" n="101"/>Ad primum in oppositum cum dicitur: quod
nul<lb ed="#V" n="102" break="no"/>lus actus meritorius minuit
vu<lb ed="#V" n="103" break="no"/>tutem etc. Dico quod verum est sub ratione qua meritorius est: praed
i<lb ed="#V" n="104" break="no"/>cti autem actus virtutis: nec minuunt: nec ad eius
diminu<lb ed="#V" n="105" break="no"/>tionem disponunt sub ratione qua meritorii sunt: nec sub ratione
<lb ed="#V" n="106"/>qua sunt actus virtutis. Sed sub ratione qua deficiunt ab in
<lb ed="#V" n="107"/>tensione commensurata virtuti: sub ratione autem huius defectus
<lb ed="#V" n="108"/>meritorii non sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e738">
¶ Ad secundum cum dicitur: quod omnis actus
minu<lb ed="#V" n="109" break="no"/>ens virtutem disponit ad vitium. Dico quod non opetet hoc esse
ve<lb ed="#V" n="110" break="no"/>rum per se: quia actus disponens ad minore virtutem eiusdem
spe<lb ed="#V" n="111" break="no"/>ciei cum maiori: eo ipso disponit ad diminutionem illius
ma<lb ed="#V" n="112" break="no"/>ioris virtutis: quia vt dictu est supra maior et minor virtus
<lb ed="#V" n="113"/>eiusdem speciei non possunt in eadem anima simul esse
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e752">
¶ Ad
ter<lb ed="#V" n="114" break="no"/>tium cum dicitur: quod. multi actus debiles seu remisi equalere
pos<lb ed="#V" n="115" break="no"/>sunt vni a. tui sorti etc. Dico quod non est verum per
comparatio<lb ed="#V" n="116" break="no"/>nem ad virtutem iam habitam cui commensuratur actus fortis:
<lb ed="#V" n="117"/>quia actus fortis non disponit ad diminutionem illius
virtu<lb ed="#V" n="118" break="no"/>tis: sed per multos actus debiles posset diminui
quous<lb ed="#V" n="119" break="no"/>quod esset ita parua: quod actus debilis in intensione commensura
<lb ed="#V" n="120"/>retur ei: sed per comparationem ad acquerendum virtutem magnam
non<lb ed="#V" n="121" break="no"/>dum habitam possent multi remissi actus boni equalere
in<lb ed="#V" n="122" break="no"/>directe vni actui sortiori: quia per multos actus remissos
pos<lb ed="#V" n="123" break="no"/>set acquiri imperfecta virtus: et virtus iperfecta seu pua
quando<lb ed="#V" n="124" break="no"/>quod est maior dispositio ad acquisitionem virtutis maioris quam
<lb ed="#V" n="125"/>vnus actus fortior quocumque illorum actuum: per quos
ac<lb ed="#V" n="126" break="no"/>quisita est virtus parua.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g83639-Dd1e785">
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e787">Quaestio 6</head>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e789">
Questio. VI
<lb ed="#V" n="127"/>SExto queritur. Utrum virtutes cardinales
<lb ed="#V" n="128"/>remanebunt in patria. Et videtur quod
<lb ed="#V" n="129"/>non: quia secundum glo. Luc. x. super illud: Maria.
opti<lb ed="#V" n="130" break="no"/>mam partem elegit. Et est secundum Aug. homelia vlti.
su<lb ed="#V" n="131" break="no"/>per Ioan. Uita actiua non remanebit in patria: sed vt
colli<lb ed="#V" n="132" break="no"/>gi potest ex sententia Aug. 12. de trinitate. c. 14. Uirtutes cardinales
<lb ed="#V" n="133"/>pertinent ad vitam actiuam: ergo non remanebunt in patria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e807">
¶ Item
<lb ed="#V" n="134"/>secundum philosophum. x. ethico. c. x. In angelis quos deos vocat non
<lb ed="#V" n="135"/>sunt cardinales virtutes: sed vt habetur Mattub 22
ho<lb ed="#V" n="136" break="no"/>mines erunt sicuu engeli dei in celo: ergo in eis non
<!--00250.xml-->
<pb ed="#V" n="120-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>remanebunt virtutes cardinales.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e825">
¶ Item ibi non possunt
<lb ed="#V" n="2"/>esse virtutes cardinales vbi non sunt earum obiecta: sed in
<lb ed="#V" n="3"/>patria non erunt terribilia: nec timor: nec passiones
concupi<lb ed="#V" n="4" break="no"/>scibilis: ergo ibi non remanebunt fortitudo et temperantia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e834">
<lb ed="#V" n="5"/>Contra Sapientia primo. Iustitia perpetua est et
immor<lb ed="#V" n="6" break="no"/>talis: sed sicut habetur eodem lib. c. 8. Sicut
<lb ed="#V" n="7"/>sapientia docet iuslitiam: ita sobrietatem et prudentiam et virtutem:
<lb ed="#V" n="8"/>ergo sicut iuslitia remabebit: remanebunt et ille.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e846">
¶ Item
<lb ed="#V" n="9"/>Aug. 14 de tri. c. ix. Predicte virtutes in patria
remane<lb ed="#V" n="10" break="no"/>bunt et assignat actus quos habebunt in patria.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e853">
<lb ed="#V" n="11"/>Respondeo quod virtutes cardinales infuse: cum
<lb ed="#V" n="12"/>nos ordinent ad ciuilitatem supernam
<lb ed="#V" n="13"/>nec de ratione essentiarum sit aliquid illi ciuilitati
incompassi<lb ed="#V" n="14" break="no"/>bilis quando peruenerimus ad illam ciuilitatem non euacuabuntur
<lb ed="#V" n="15"/>sed perficientur: nec tantum ad decorem anime remanebunt absque
<lb ed="#V" n="16"/>actibus: vt quidam senserunt: sed habebunt perfectiores actus
<lb ed="#V" n="17"/>quam habeant in via. Terribilia enim et passiones que sunt
ti<lb ed="#V" n="18" break="no"/>mor et audacia non sunt formale obiectum fortitudinis: nec
<lb ed="#V" n="19"/>delectationes carnales: nec passio concupiscentie sunt
forma<lb ed="#V" n="20" break="no"/>le obiectum temperantie. Sed praedicta sunt praedictarum virtutum
<lb ed="#V" n="21"/>obiecta materialia: ita tamen quod propinquiora obiecta praedictarum
<lb ed="#V" n="22"/>virtutum sunt praedicte passiones quam obiecta earum. Formale
<lb ed="#V" n="23"/>autem obiectum fortitudinis est ordo seu modus: quem dicta
<lb ed="#V" n="24"/>ratio recta in habendo se respectu obiectorum materialium: et
<lb ed="#V" n="25"/>sicut medium rationis secundum philosophum. 2. ethi. c. 5 non est vnus neque
<lb ed="#V" n="26"/>idem omnibus: ita dico quod non est vnum et idem per comparationem
<lb ed="#V" n="27"/>ad statum vie: et ad statum patrie. Modus enim quem recta
ra<lb ed="#V" n="28" break="no"/>tio dictat debere haberi respectu terribilium in via est in
ti<lb ed="#V" n="29" break="no"/>mendo et audendo moderate. Modus autem quem recta ratio
<lb ed="#V" n="30"/>instituit in se habendo in patria respectu terribilium est
fir<lb ed="#V" n="31" break="no"/>mare voluntatem in securitate in non timendo amplius
terri<lb ed="#V" n="32" break="no"/>bilia et in gaudendo moderate de obtenta ab omnibus
terri<lb ed="#V" n="33" break="no"/>bilibus liberatione perfecta. Similiter dico quod modus quem
insti<lb ed="#V" n="34" break="no"/>tuit ratio in debendo se hebere in via respectu
delectatio<lb ed="#V" n="35" break="no"/>num secundum errorem est frenare debito modo concupiscentias
re<lb ed="#V" n="36" break="no"/>spectu earum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e912">
¶ In patria autem modus quem respectu earum
<lb ed="#V" n="37"/>instituit ratio recta est perfecte eas detestari et rationabiliter
<lb ed="#V" n="38"/>gaudere de obtenta ab omnibus prauis concupiscentiis
libera<lb ed="#V" n="39" break="no"/>tione plena: remanebunt ergo praedictarum virtutum obiecta
<lb ed="#V" n="40"/>formalia: sed nullo modo remanebunt obiecta eorum
mate<lb ed="#V" n="41" break="no"/>rialia. Nec enim ibi esse poterunt respectu periculorum mortis:
<lb ed="#V" n="42"/>timores et audacie quas oporteat modificare: nec
carna<lb ed="#V" n="43" break="no"/>lis concupiscentia quas oporteat frenare praedictio concordat
<lb ed="#V" n="44"/>Aug. 14. de tri. c. 9. vbi assignans actus praedictarum virtutum
<lb ed="#V" n="45"/>quos habebunt in patria dicit actum iustitie esse perfecte deo
<lb ed="#V" n="46"/>subditum. Actus prudentie erit sine vllo erroris periculo.
<lb ed="#V" n="47"/>Fortitudo sine molestia tolerandorum malorum. Temperantia
<lb ed="#V" n="48"/>sine repugnatione libidinum: ita vt prudentie sit nullum
bo<lb ed="#V" n="49" break="no"/>num deo praeponere vel equare. Fortitudinis enim ei
firmis<lb ed="#V" n="50" break="no"/>sime coherere: temperantie nullo defectu noxio delectari.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e945">
<lb ed="#V" n="51"/>Ad primum in oppsitum dicendum: quod non plus
con<lb ed="#V" n="52" break="no"/>cludit nisi quod cessabunt quantum ad
<lb ed="#V" n="53"/>actus conuenientes vite actiue cuiusmodi sunt actus quos
<lb ed="#V" n="54"/>habent in via: actus autem quos habebunt in patria
conuenien<lb ed="#V" n="55" break="no"/>tes sunt vite contemplatiue.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e958">
¶ Ad secundum dicendum: quod non
<lb ed="#V" n="56"/>plus concludit nisi quod in patria non manebunt virtutes
quan<lb ed="#V" n="57" break="no"/>tum ad actus quos habent in via: nec remanebunt in
re<lb ed="#V" n="58" break="no"/>earum obiecta materialia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e967">
¶ Ad tertium dicendum: quod
<lb ed="#V" n="59"/>esse virtutes non dependet ex obiecto materiali sed
forma<lb ed="#V" n="60" break="no"/>li. Formalia autem earum obiecta: vt superius est ostensum:
<lb ed="#V" n="61"/>realiter remanebunt. Sed earum obiecta materialia
reali<lb ed="#V" n="62" break="no"/>ter non remanebunt: sed tantum secundum esse intellectum: et hoc
suf<lb ed="#V" n="63" break="no"/>ficit ad hoc vt realiter possint remanere formale
virtu<lb ed="#V" n="64" break="no"/>tis obiectum tale quale requiritur in patria: quia illud formale
obie<lb ed="#V" n="65" break="no"/>ctum non est in illo materiali vt in subiecto: sicut medium in
<lb ed="#V" n="66"/>passione timoris est in illa passione: sed est tantum in actu
ap<lb ed="#V" n="67" break="no"/>petitus absque predicta passione: quamuis sit respectu eius
<lb ed="#V" n="68"/>vt appehensa est.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g83639-Dd1e992">
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e994">Quaestio 7</head>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e996">
Quaestio. VII.
<!--00250.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>SEptimo queritur. Utrum sole virtutes
<lb ed="#V" n="70"/>morales que sunt prudentia:
<lb ed="#V" n="71"/>iustitia: fortitudo: et temperantia dici debeant
cardi<lb ed="#V" n="72" break="no"/>nales. Et videtur quod non. Magnanimitas
ma<lb ed="#V" n="73" break="no"/>ior est aliqua praedictarum: quia secundum philosophum. 4. ethi. c. 8.
Magnani<lb ed="#V" n="74" break="no"/>mus magnitudine extremus est: cum ergo virtus propter
<lb ed="#V" n="75"/>suam principalitatem cardinalis dicatur magnanimitas virtus
<lb ed="#V" n="76"/>cardinalis est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1020">
¶ Item quanto virtus moralis est perfectior
<lb ed="#V" n="77"/>tanto magis debet dici cardinalis: sed patientia non est minus
<lb ed="#V" n="78"/>perfecta quam aliqua de praedictis quatuor. De illa enim dicitur
Ia<lb ed="#V" n="79" break="no"/>co I. quod illa opus perfectum habet. ergo est cardinalis
vir<lb ed="#V" n="80" break="no"/>tus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1031">
¶ Item superbia principalius vitium est quam intemperantia:
<lb ed="#V" n="81"/>ergo humilitas principalior est virtus quam temperantia: cum
er<lb ed="#V" n="82" break="no"/>go temperantia sit virtus cardinalis multo fortius
humili<lb ed="#V" n="83" break="no"/>tas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1040">
¶ Item virtutes theologice sunt. omnibus aliis
princi<lb ed="#V" n="84" break="no"/>paliores: ergo maxime debent dici cardinales.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1046">
¶ Item
si<lb ed="#V" n="85" break="no"/>cut caelum voluitur super suos cardines et ostium in cardine
<lb ed="#V" n="86"/>suo sic tota actiua vita hominis voluitur super omnes morales
vir<lb ed="#V" n="87" break="no"/>tutes: sed ideo virtutes dicuntur cardinales: quia super eas
<lb ed="#V" n="88"/>voluitur vita actiua hominis secundum rationem viuentis: ergo omnes
virtu<lb ed="#V" n="89" break="no"/>tes morales debent dici cardinales.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1059">
<lb ed="#V" n="90"/>Contra Tullius in sua rhetorica et papias omnes alias
<lb ed="#V" n="91"/>virtutes morales ad predictas quatuor
re<lb ed="#V" n="92" break="no"/>ducit: ergo ille sole quatuor principales et cardinales sunt.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1068">
<lb ed="#V" n="93"/>¶ Item glo. super illud Luc. 6. Beati pauperes non ponit
<lb ed="#V" n="94"/>nisi cardinales quatuor virtutes scilicet iustitiam: prudentiam:
forti<lb ed="#V" n="95" break="no"/>tudinem: et temperantiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1077">
<lb ed="#V" n="96"/>Respondeo quod virtutes morales quae sunt
pru<lb ed="#V" n="97" break="no"/>dentia: iustitia: fortitudo et temperantia
<lb ed="#V" n="98"/>dici debent cardinales et principales et generales.
Principa<lb ed="#V" n="99" break="no"/>les propter principalitatem materie circa quam sunt. Est enim
pru<lb ed="#V" n="100" break="no"/>dentia respectu veri contingentis agibilis per nos sub ratione qua
<lb ed="#V" n="101"/>est praeceptibile quod principale est inter agibilia. Iustitia
respe<lb ed="#V" n="102" break="no"/>ctu operationum debitarum de necessitate legis inter personas
<lb ed="#V" n="103"/>inter quas potest considerari equalitas que inter operationes.
mo<lb ed="#V" n="104" break="no"/>rales ad alium plenius vendicant rationem iusti. Fortitudo
respe<lb ed="#V" n="105" break="no"/>ctu maximi terribilis quod est periculum mortis quod terribile
<lb ed="#V" n="106"/>est principalius inter alia que subeunda sunt propter bonum finem.
Di<lb ed="#V" n="107" break="no"/>cit enim philosophus. 3. ethi. c. 9. Quod terribilissimum est mors.
Tempe<lb ed="#V" n="108" break="no"/>rantia autem est circa maximas delectationes secundum sensum scilicet
cir<lb ed="#V" n="109" break="no"/>ca illas que sunt secundum gustum et tactum: et quia ad illud quod
princi<lb ed="#V" n="110" break="no"/>pale est in vnaquaque re alia ordinantur vt videmus quod
infe<lb ed="#V" n="111" break="no"/>riores artes ordinantur ad principalem que eis imperat: ideo
prae<lb ed="#V" n="112" break="no"/>dicte virtutes cardinales dicuntur: quia alie morales minus
prin<lb ed="#V" n="113" break="no"/>cipales ad istas reducuntur tanquam ad principium sui motus.
Un<lb ed="#V" n="114" break="no"/>de tota vita actiua ipsius hominis viuentis secundum rationem rectam
cir<lb ed="#V" n="115" break="no"/>ca praedictas virtutes versatur circa motus ostii circa
cardi<lb ed="#V" n="116" break="no"/>nem: et quia virtutes secundarie aliquam participationem habent
princi<lb ed="#V" n="117" break="no"/>palium: ideo praedicte quatuor virtutes ad omnes morales
virtu<lb ed="#V" n="118" break="no"/>tes generales dicuntur: quia in qualibet morali virtute est
ali<lb ed="#V" n="119" break="no"/>qua participatio alicuius istarum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1132">
¶ Et sunt virtutes
cardi<lb ed="#V" n="120" break="no"/>nales rationabilis in quaternario numero: quia cum vita
huma<lb ed="#V" n="121" break="no"/>na consistat circa operationes et passiones requiritur
rectitu<lb ed="#V" n="122" break="no"/>do iudicii in sententiando quod principaliter est per prudentiam que
<lb ed="#V" n="123"/>est recta ratio agibilium ad totum bene viuere secundum philosophum 6 ethi.
<lb ed="#V" n="124"/>c. 5. Requiritur etiam inclinatio ad exequendum rectum iudicium
<lb ed="#V" n="125"/>rationis quod respectu operationum ad alium principaliter est per
iu<lb ed="#V" n="126" break="no"/>stitiam respectu passionum impellentium appetitum ad aliquid rationi
<lb ed="#V" n="127"/>contrarium est principaliter per temperantiam respectu passionum
tra<lb ed="#V" n="128" break="no"/>hentium a recto rationis iudicio est principaliter per fortitudinem quae
<lb ed="#V" n="129"/>ideo dicta sunt: quia passiones concupiscibilis magis inclinant
<lb ed="#V" n="130"/>ad prosequendum: quia delectabile attrahit. Passiones autem
irasci<lb ed="#V" n="131" break="no"/>bilis magis mouent ad fugiendum: quia terribile repellit: et ideo
<lb ed="#V" n="132"/>per appropriationem dicimus quod temperantia est passionum
frena<lb ed="#V" n="133" break="no"/>tiua: et fortitudo ipsius irascibilis firmatiua contra passiones ne
<lb ed="#V" n="134"/>propter terribile recedat ab executione huius quod prudentia dictat.
<lb ed="#V" n="135"/>Ad tria prima in opposita dicendum: quod bene
conclu<lb ed="#V" n="136" break="no"/>dunt quod magnanimitas: patien¬
<!--00251.xml-->
<pb ed="#V" n="121-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>ti et humilitas secundum aliquid principales sine: sed non concludunt
<lb ed="#V" n="2"/>de illa principalitate ratione cuius dici debeant cardinales: quia
<lb ed="#V" n="3"/>illa principalitas est ratione materie: quam non habent tres praedicte
vu<lb ed="#V" n="4" break="no"/>tutes. vnde et ad cardinales reducuntur: sicut magnanimitas:
<lb ed="#V" n="5"/>et patientia ad fortitudinem et humilitas ad iustitiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1189">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="6"/>quartum dicendum quod virtutes theologice sunt simpliciter omnibus
<lb ed="#V" n="7"/>aliis virtutibus principaliores: proprie tamen non dicuntur
virtu<lb ed="#V" n="8" break="no"/>tes humane: sed diuine. Cardinales autem ponimus
princi<lb ed="#V" n="9" break="no"/>pales non vniverslaiter: sed inter virtutes humanas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1201">
¶ Ad quantum
<lb ed="#V" n="10"/>dicendum quod et si vita hominis voluatur super omnes morales virtutes
prin<lb ed="#V" n="11" break="no"/>cipaliter tamen voluitur super predictas quatuor ad quas
<lb ed="#V" n="12"/>alie morales reducuntur.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g83639-Dd1e1211">
<head xml:id="kzz7yh-g83639-Hd1e1213">Quaestio 8</head>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1215">
Questio. VIII
<lb ed="#V" n="13"/>Etauo queritur: vtrum prudentia sit
dignior<lb ed="#V" n="14" break="no"/>aliis virtutibus cardinalibus: et
<lb ed="#V" n="15"/>videtur quod non. Uirtus aliis nobilior non est in
sub<lb ed="#V" n="16" break="no"/>iecto minus nobili: sed prudentia est in subiecto
<lb ed="#V" n="17"/>minus nobili quam virtutes alie cardinales: quia est in
intelle<lb ed="#V" n="18" break="no"/>ctu practico alie autem sunt in voluntate. Intellectus autem
mi<lb ed="#V" n="19" break="no"/>nus est nobilis quam voluntas: vt in 2 libro ostensum est: ergo
pru<lb ed="#V" n="20" break="no"/>dentia non est aliis dignior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1235">
¶ Item dignius est eligere
re<lb ed="#V" n="21" break="no"/>cte quam scire eligere recte. Sed per virtutes morales homo
eli<lb ed="#V" n="22" break="no"/>git recte per prudentiam scit eligere recte: ergo digniores
<lb ed="#V" n="23"/>sunt virtutes morales quam prudentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1244">
¶ Item inter
vir<lb ed="#V" n="24" break="no"/>tutes theologicas illa non est nobilior que est in
intelle<lb ed="#V" n="25" break="no"/>ctu: quia vt habetur. 1. Cor. 13. Charitas maior est fide: ergo a simili
in<lb ed="#V" n="26" break="no"/>ter virtutes cardinales: illa non est aliis dignior quae est in intellectu.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1253">
<lb ed="#V" n="27"/>Contra illa virtus est aliis dignir que eis praecipit:
<lb ed="#V" n="28"/>sed prudentia est huiusmodi. dicit enim philosophus 6 Ethi.
<lb ed="#V" n="29"/>capi. 11. Quod prudentia preceptiua est aliis dignior: ergo
<lb ed="#V" n="30"/>prudentia est aliis dignior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1265">
¶ Item virtus sine qua alie
<lb ed="#V" n="31"/>esse non possunt: videtur aliis dignior: sed secundum philosophum 6 Ethi. c. 17.
<lb ed="#V" n="32"/>Non esse possibile bonum esse secundum virtutem moralem sine
pruden<lb ed="#V" n="33" break="no"/>tia: ergo prudentia est omnibus virtutibus moralibus
di<lb ed="#V" n="34" break="no"/>gnior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1276">
¶ Item secundum Ber. in quodam sermone de
circuncisio<lb ed="#V" n="35" break="no"/>ne domini. Discretio est mater virtutum: sed mater est filiabus
di<lb ed="#V" n="36" break="no"/>gnior: ergo prudentia que videtur intelligere per discretionem
<lb ed="#V" n="37"/>est dignior omnibus virtutibus moralibus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1285">
<lb ed="#V" n="38"/>Ad istam quaestionem dicunt aliquid quod prudentia
dignior<lb ed="#V" n="39" break="no"/>est quacumque morali virtute: quia secundum ipsos
<lb ed="#V" n="40"/>intellectus nobilior est voluntate. Et in ente ratio veri est
no<lb ed="#V" n="41" break="no"/>bilior quam ratio boni: et naturalis cognitio boni nobilior est quam natura
<lb ed="#V" n="42"/>lis eius dilectio. Sed hec ratio non placet mihi: quia credo
sun<lb ed="#V" n="43" break="no"/>damenta eius esse falsa propter ea que dicta sunt in lib 2.
<lb ed="#V" n="44"/>Unde mihi vr dicendum ad quaestionem quod prudentia
tri<lb ed="#V" n="45" break="no"/>pliciter potest accipi: vno modo pro
ha<lb ed="#V" n="46" break="no"/>bitu in intellectu practico: quo inclinatiue determinatur
<lb ed="#V" n="47"/>ad recte dicendum quid eligendum vel fugiendum non in vniversali tantum: sed
<lb ed="#V" n="48"/>etia circa singularia. circa que est actio secundum philosophum 6 Ethi. c.
<lb ed="#V" n="49"/>8. Alio modo pro tali habitu non absolute: sed vt
virtuti<lb ed="#V" n="50" break="no"/>bus moralibus coniuncto seu per eas formato.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1316">
¶
Tertio<lb ed="#V" n="51" break="no"/>modo improprie scilicet pro coniuncto ex praedicto habitum: et
for<lb ed="#V" n="52" break="no"/>ma eius: et extendo nomen forme: quia proprie loquendo
nul<lb ed="#V" n="53" break="no"/>la virtus est forma alterius virtutis nisi charitas. Quod autem
<lb ed="#V" n="54"/>non tantum accipiatur modo primo probari potest per philosophum qui vult
<lb ed="#V" n="55"/>6. Ethi. c. 6. Quod magis opponitur prudentie peccare
scien<lb ed="#V" n="56" break="no"/>ter quam ignoranter: quod non esset verum: si ex hoc ipso esset
homo<lb ed="#V" n="57" break="no"/>prudens quod eius intellectus practicus inclinatiue
deter<lb ed="#V" n="58" break="no"/>minaretur ad recte dicendum circa singularia agibilia: quid est
eli<lb ed="#V" n="59" break="no"/>gendum vel fugiendum. Dico ergo quod si accipiatur prudentia:
<lb ed="#V" n="60"/>primo non est dignior omnibus aliis virtutibus
cardinali<lb ed="#V" n="61" break="no"/>bus: immo iustitia est dignior maxime iustitia legalis: ratio enim
<lb ed="#V" n="62"/>boni quam formaliter respicit iustitia dignior est quam ratio veri:
<lb ed="#V" n="63"/>quam formaliter respicit prudentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1347">
¶ Preterea principia naturalia
<lb ed="#V" n="64"/>que sunt naturalis cognitio boni et naturalis eius amor que
praesup<lb ed="#V" n="65" break="no"/>ponuntur ad acquisitionem virtutum cardinalium sic se habens inter
<lb ed="#V" n="66"/>se quod cognitio ordinatur ad amorem in quo patet quod amor est
prin<lb ed="#V" n="67" break="no"/>cipalior: iustitia ergo que principalius respondet naturali amori
bo<lb ed="#V" n="68" break="no"/>ni quam naturali eius cognitioni dignior est quam prudentia primo
<!--00251.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>modo dicta que principalius respicit naturalem boni
cogni<lb ed="#V" n="70" break="no"/>
<lb ed="#V" n="71"/>
<lb ed="#V" n="72"/>acquisita in voluntate respectu agibilium nobilior est quam
nobi<lb ed="#V" n="73" break="no"/>lissima virtus in practico intellectu. Si autem accipiatur
pru<lb ed="#V" n="74" break="no"/>dentia modo secundo sic adhuc dico quod quamuis sit nobilior secundum
<lb ed="#V" n="75"/>quid aliis virtutibus scilicet inquantum eis ostendit medium in quod
ten<lb ed="#V" n="76" break="no"/>dunt: tamen simpliciter non est dignior legali iustitia: sicut nec
fi<lb ed="#V" n="77" break="no"/>des formata dignior est quam charitas que est forma eius.
Si<lb ed="#V" n="78" break="no"/>autem accipiatur tertio modo sic planum est prudentiam esse
no<lb ed="#V" n="79" break="no"/>biliorem quacumque morali virtute.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1388">
¶ Argumenta ad
par<lb ed="#V" n="80" break="no"/>tem primam procedunt de prudentia primo modo dicta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1394">
<lb ed="#V" n="81"/>Ad primum ad partem aliam dicendum quod prudentia
<lb ed="#V" n="82"/>dicitur praeceptiua secundum quod praeceptum
accipit<lb ed="#V" n="83" break="no"/>pro intellectuali locutione imperatiuo modo: sed ad tale
pre<lb ed="#V" n="84" break="no"/>ceptum non de necessitate sequitur operatio recta nisi
inquan<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tum ad sic imperandum mouetur intellectus per voluntatem
vir<lb ed="#V" n="86" break="no"/>tutibus moralibus perfectam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1410">
¶ Ad secundum dicendum quod maior non
<lb ed="#V" n="87"/>est vniversaiter vera. Charitas enim in viatore esse non potest sine fide:
<lb ed="#V" n="88"/>et tamen fides non est charitate dignior: et dilectio boni non
<lb ed="#V" n="89"/>potest esse sine eius cognitione: et tamen cognitio boni non est
<lb ed="#V" n="90"/>dignior eius dilectione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1421">
¶ Preterea sicut virtus moralis
<lb ed="#V" n="91"/>non potest esse sine prudentia. ista prudentia non potest esse
si<lb ed="#V" n="92" break="no"/>ne morali virtute. Unde philosophus 6 Ethi. c. 17. Manifestum est
<lb ed="#V" n="93"/>quoniam non possibile est bonum esse principaliter sine prudentia: neque
<lb ed="#V" n="94"/>prudentem sine morali virtute.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1432">
¶ Ad tertium dicendum quod forte
<lb ed="#V" n="95"/>ibi accipit Ber. discretionem prout comprehendit naturalem
bo<lb ed="#V" n="96" break="no"/>ni cognitionem et amorem que sunt principia acquisitionis
car<lb ed="#V" n="97" break="no"/>dinalium virtutum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g83639-d1e1441">
¶ Uel potest dici quod si accipit discretionem
<lb ed="#V" n="98"/>pro prudentia non tantum accipit eam pro eo quod habet in
intel<lb ed="#V" n="99" break="no"/>lectu precise: sed cum forma sua: quam habet in voluntate.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>