-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 3
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g90050.xml
955 lines (955 loc) · 63.9 KB
/
cod-ve09v3_kzz7yh-g90050.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Articulus 5</title>
<author ref="#RicardusDeMediavilla">Ricardus de Mediavilla</author>
<respStmt>
<name ref="#jeffreycwitt">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>Transcription Editor</resp>
<resp>TEI Encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Articulus 5</title>
<date when="2023-09-04">September 04, 2023</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority>SCTA</authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/">Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="V" n="cod-ve09v3">Venice, 1509, v. 3</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-diplomatic-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/1.0.0/src/out/diplomatic.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2023-09-02" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#V" n="128-r"/>
<cb ed="#V" n="b"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="kzz7yh-g90050"><!-- l3d33a5 -->
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e101">Articulus 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e103">
<lb ed="#V" n="82"/>COnsequenter queritur de quinto
<lb ed="#V" n="83"/>principali: et circa
<lb ed="#V" n="84"/>hoc queruntur octo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e112">
¶ Primo vtrum
temperan<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tia sit virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e117">
¶ Secundo vtrum sit virtus ab aliis
<lb ed="#V" n="86"/>distincta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e122">
¶ Tertio vtrum actus virtutis temporantie sit solum
<lb ed="#V" n="87"/>respectu delectabilis vel tristabilis presentis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e128">
¶ Quarto
<lb ed="#V" n="88"/>vtrum melior sit temporantia quam continentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e133">
¶ Quinto vtrum
<lb ed="#V" n="89"/>magis sit exprobrabilis intemperantia quam iracundia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e138">
¶ Sex.
<lb ed="#V" n="90"/>to vtrum magis sit vitium intemperantia quam timiditas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e143">
<lb ed="#V" n="91"/>¶ Septimo de partibus temperantie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e148">
¶ Octauo vtrum
<lb ed="#V" n="92"/>verecundia sit virtus.
</p>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e153">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e155">Quaestio 1</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e157">
Quaestio I.
<lb ed="#V" n="93"/>Rimo ostendo quod tempantia non sit virtus
<lb ed="#V" n="94"/>secundum Damas. libro 2. c. vltim. Uirtus est
<lb ed="#V" n="95"/>secundum naturam: sed temporantia non est secundum naturam: quia illud
<lb ed="#V" n="96"/>quod est secundum naturam non reprimit motum naturalem:
<lb ed="#V" n="97"/>temperantia autem reprimit naturalem motum appetitus
senfitiui<lb ed="#V" n="98" break="no"/>in delectationem sensibilem: ergo non est virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e173">
¶ Item
<lb ed="#V" n="99"/>Augu. 4 de ciui. c. 21. Dicit quod ars bene recteque viuendi
<lb ed="#V" n="100"/>virtus a veteribus diffinita est: sed temporantia non est ars:
<lb ed="#V" n="101"/>quia secundum philosophum 6 Ethi. c. 4. Ars pertinet ad potentiam
cor<lb ed="#V" n="102" break="no"/>gnitiuam: ergo temporantia: non est virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e184">
¶ Item
temporan<lb ed="#V" n="103" break="no"/>tia est circa delectabile: sed virtus est circa tristabile: quia
si<lb ed="#V" n="104" break="no"/>cut dicit philosophus 2 Ethi. c. 3. Uirtus est circa bonum difficile:
<lb ed="#V" n="105"/>difficile autem est tristabile quod importat rationem penalis mali:
<lb ed="#V" n="106"/>ergo temperantia non est virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e195">
<lb ed="#V" n="107"/>Contra Augu. libr. 83. quaestionum q. 61. dicit. Quatuor
ant<lb ed="#V" n="108" break="no"/>mi virtutes quibus in hac vita spiritualiter viuitur
<lb ed="#V" n="109"/>esse prudentiam: temperantiam: ortitudinem: iustitiam.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e205">
<lb ed="#V" n="110"/>Respondeo quod tempantis virtus est: propter hoc. ni quoe
<lb ed="#V" n="111"/>secundum beatum Diony. 4. c. de diui.
nomi<lb ed="#V" n="112" break="no"/>nibus. Bonum hominis est esse secundum rationem: et difficile est secundum
<lb ed="#V" n="113"/>rationem esse: ideo secundum quod dicit Tul. 2. Rheto. Habitus
in<lb ed="#V" n="114" break="no"/>modum nature rationi consentaneus: virtus est. Sed talis
habi<lb ed="#V" n="115" break="no"/>tus est temporantia secundum quod patet per philosophum. 3. Ethi. c. penul. Qui
<lb ed="#V" n="116"/>declarat ibidem: temparatu per temporantiam medio modo se habere
<lb ed="#V" n="117"/>ad delectationes per comparationem ad rectum iudicium rationis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e225">
<lb ed="#V" n="118"/>Ad primum in oppositum dicendum quod nama de qua
ibi<lb ed="#V" n="119" break="no"/>loquitur Damas. non est naum generis
<lb ed="#V" n="120"/>sed speciei. vnde pro tanto dicit virtutem esse secundum naturam: quia
<lb ed="#V" n="121"/>concordat naturali iudicio recte rationis: et motum nature sic dicte
tem<lb ed="#V" n="122" break="no"/>perantia non reprimit: nec impedit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e238">
¶ Ad secundum dicendum quod
for<lb ed="#V" n="123" break="no"/>te illi veteres qui virtutem diffinierunt artem recte
vi<lb ed="#V" n="124" break="no"/>uendi: fuerunt de opinione illorum qui estimabant: omnes
vir<lb ed="#V" n="125" break="no"/>tutes esse prudentias quam opinionem tangit philosophus: et
repro<lb ed="#V" n="126" break="no"/>bat 6 Ethi. c. 17.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e249">
¶ Uel potest dici quod ipsi non dederunt illam
<lb ed="#V" n="127"/>diffinitionem de virtute in generali: sed de prudentia tantum.
<lb ed="#V" n="128"/>Uel voluerunt dicere quod virtus vel est ars recte viuendi
<lb ed="#V" n="129"/>que est prudentia: vel non est sine illa arte. Et bene verum
<lb ed="#V" n="130"/>est virtutem non esse sine prudentia secundum quod dicit philoso
<lb ed="#V" n="131"/>phus 6 Ethico. cap. preallegato.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e262">
¶ Ad tertium
dicen<lb ed="#V" n="132" break="no"/>dum quod cum dicitur esse virtus circa bonum et difficile:
<lb ed="#V" n="133"/>non est hoc intelligendum: sicut circa obiectum: sed sicut
<lb ed="#V" n="134"/>circa actum bene ibi voluit dicere philosophus quod omnis
<lb ed="#V" n="135"/>actus virtutis est bonus et difficilis.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e275">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e277">Quaestio 2</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e279">
<lb ed="#V" n="136"/>estio. II.
<!--00266.xml-->
<pb ed="#V" n="128-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>SEcundo queritur: vtrum tempantia sit
vir<lb ed="#V" n="2" break="no"/>tus ab aliis distincta: et videtur quod
<lb ed="#V" n="3"/>non: quia temparare actum appetitus: commune est omni
virtu<lb ed="#V" n="4" break="no"/>ti. Sed actus temporantie est temparare actum
appeti<lb ed="#V" n="5" break="no"/>tus secundum regulam rationis: ergo non est aliqua virtus distincta
<lb ed="#V" n="6"/>ab aliis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e303">
¶ Item Augu. liro 83. quaestionum. q. 61. Dicit quod
temporan<lb ed="#V" n="7" break="no"/>tia est refrenatio cupiditatis ab his que temporaliter delectant:
<lb ed="#V" n="8"/>sed hoc conuenit pluribus virtutibus. Conuenit enim
eutra<lb ed="#V" n="9" break="no"/>pelie que est circa delectationes que sunt in ludis: ergo videtur
<lb ed="#V" n="10"/>quod temperantia: non sit virtus distincta ab aliis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e314">
<lb ed="#V" n="11"/>Contra secundum Augu. 19 libro de ciui. c. 4. Tempeantia est
<lb ed="#V" n="12"/>qua carnales frenantur libidines: ne in queque
<lb ed="#V" n="13"/>flagitia mentem consentientem trahant. Sed hic actus
distin<lb ed="#V" n="14" break="no"/>ctus est ab actibus aliarum virtutum: ergo temperantia
<lb ed="#V" n="15"/>virtus est ab aliis distincta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e327">
<lb ed="#V" n="16"/>Respondeo quod tempantia tripliter potest accipi: vno
<lb ed="#V" n="17"/>modo pro habitu temperante actum
<lb ed="#V" n="18"/>appetitus secundum regulam rationis: et sic non est virtus distincta
<lb ed="#V" n="19"/>ab aliis. Temparare enim actum appetitus modo praedicto conuenit
<lb ed="#V" n="20"/>cuilibet morali virtuti. Alio modo potest accipi pro
habi<lb ed="#V" n="21" break="no"/>tu: cuius principalior actus est retrahere moderate
appe<lb ed="#V" n="22" break="no"/>titum ab his que contra rationem ipsum alliciunt. Et sic quamuis
di<lb ed="#V" n="23" break="no"/>stinguatur a fortitudine: inquantum principalis actus
fortitudi<lb ed="#V" n="24" break="no"/>nis est moderate impellere appetitum ad firmiter
sustinen<lb ed="#V" n="25" break="no"/>dum mala ardua: ne propter ea vitanda refugiatur rationis bonum
<lb ed="#V" n="26"/>tamen sic modo distinguitur ab aliis virtutibus que sunt
respe<lb ed="#V" n="27" break="no"/>ctu boni delectabilis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e357">
¶ Tertio modo potest accipi speciealiter
<lb ed="#V" n="28"/>et proprie scilicet pro habitum moderante delectationes sensibiles
<lb ed="#V" n="29"/>que sunt respectu venereorum et respectu cibi et potus: et sic
<lb ed="#V" n="30"/>est specialis virtus distincta ab aliis: principalius tamen est
cir<lb ed="#V" n="31" break="no"/>ca delectationes venereorum quam circa illas que sunt
respe<lb ed="#V" n="32" break="no"/>ctu cibi et potus. Unde philosophus. 3. ethi. c. 12. Dicit quod temparati videntur
<lb ed="#V" n="33"/>gustu in parum vel in nihil vti: quod intelligendum est quantum
<lb ed="#V" n="34"/>ad delectationem que est in sapere cibi et potus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e375">
¶ Circa
<lb ed="#V" n="35"/>tamen delectationem que est in vsu cibi et potus inquantum
requi<lb ed="#V" n="36" break="no"/>runtur ad conseruationem naturalis vite et ad repellendam famem et
<lb ed="#V" n="37"/>sitim magis proprie est virtus temporantie quam circa
delectatio<lb ed="#V" n="38" break="no"/>nes saporum. Non est autem intelligendum quod temporantia hoc
mo<lb ed="#V" n="39" break="no"/>do accepta ita sit speciealis virtus ab aliis distincta quod non
<lb ed="#V" n="40"/>distinguatur in plures species: quia plures sunt species temporantie: vt
<lb ed="#V" n="41"/>in septima questione presentis articuli patebit.
<lb ed="#V" n="42"/>Primum argumentum ad partem primam procaedit de
<lb ed="#V" n="43"/>tempaerantia primo modo dicta: et secundum de
tem<lb ed="#V" n="44" break="no"/>perantia secundo modo dicta.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e399">
¶ Argumentum ad partem secundam
<lb ed="#V" n="45"/>procedit de temperantia: tertio modo dicta.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e405">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e407">Quaestio 3</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e409">
Quaestio III
<lb ed="#V" n="46"/>TErtio queritur: vtrum actus temprantie sit solum
<lb ed="#V" n="47"/>respectu delectabilis vel trstabilis
<lb ed="#V" n="48"/>praesentis: et videtur quod non: vt enim superius habitum est:
susti<lb ed="#V" n="49" break="no"/>nere qui est percipuus actus fortitudinis est
re<lb ed="#V" n="50" break="no"/>spectu mali ardui praesentis: aliquis est actus eius est respectu
<lb ed="#V" n="51"/>mali ardui futuri: ergo a simili aliquis actus temporantie est
re<lb ed="#V" n="52" break="no"/>spectu delectabilis praesentis: et aliquis respectu delectabilis
fu<lb ed="#V" n="53" break="no"/>turi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e429">
¶ Item temperantia non tantum est moderatiua
delectatio<lb ed="#V" n="54" break="no"/>nis: sed et concupiscentie: sed sicut delectabile poesens causat de
<lb ed="#V" n="55"/>lectationem: ita futurum causat concupiscentiam: ergo non tantum
<lb ed="#V" n="56"/>est actus temporantie respectu delectabilis praesentis: sed est
futu<lb ed="#V" n="57" break="no"/>ri.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e440">
¶ Item memoria rei delectabilis et spes eius causant
de<lb ed="#V" n="58" break="no"/>lectationem secundum quod potest accipi ex sententia phlosophi. 9. Ethi. c. 8. Sed
<lb ed="#V" n="59"/>delectatio est tempaerantie immediatum obiectum: ergo non tantum est virt:
<lb ed="#V" n="60"/>temperantie respectum delectabilis praesentis: sed est praeteriti et futuri.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e449">
<lb ed="#V" n="61"/>Contra secundum philosophum. 3. Ethi. c. 12. Temprantia est
medie<lb ed="#V" n="62" break="no"/>tas circa delectationes et tristitias: sed
dele<lb ed="#V" n="63" break="no"/>ctatio et tristitia sunt respectu boni vel mali praesentis: sicut
<lb ed="#V" n="64"/>concupiscentia vel fuga respectu boni vel mali futuri: ergo
<lb ed="#V" n="65"/>actus temporantie solum est respectu delectabilis vel
tristabi<lb ed="#V" n="66" break="no"/>lis praesentis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e466">
¶ Item actus temperantie non est respectu
de<lb ed="#V" n="67" break="no"/>lectabilis: nisi inquantum parit delectationem: sed
absen<lb ed="#V" n="68" break="no"/>tia delectabilis non parit delectationem sed tristitiam: sicut
<!--00266.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>absentia tristabilis non parit tristitiam: sed delectationem:
<lb ed="#V" n="70"/>ergo actus temporantie non est respectu delectabilis absentis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e482">
<lb ed="#V" n="71"/>Respondeo quod delectabile dupliciter potest
intelli<lb ed="#V" n="72" break="no"/>gi esse praesens scilicet vel in re vel in spe: et
<lb ed="#V" n="73"/>vtroque istorum modorum causat delectationem. Unde est secundum
<lb ed="#V" n="74"/>philosophum. 3. Ethi. c. 12. Odoribus leporum canes non gaudent
<lb ed="#V" n="75"/>nisi pro cibatione: nec leo voce bouis: nisi pro comestione
<lb ed="#V" n="76"/>cuius ratio est: quia canibus per odores leporum et leoni per
vo<lb ed="#V" n="77" break="no"/>cem bouis delectabile secundum gustum: iam est proaesens in spe: quia
<lb ed="#V" n="78"/>tamen verior est praesentia in re quam in spe: ideo delectatio: quam
cau<lb ed="#V" n="79" break="no"/>sat delectabile proaesens in re est fortior et purior quam illa quam
<lb ed="#V" n="80"/>causat proaesens in spe. Illa enim est admista cum aliqua afflictione
<lb ed="#V" n="81"/>propter abesentiam realis praesentie: quia sic sap. prouer. 13. Spes quae differtur
<lb ed="#V" n="82"/>affligit animam. Et ideo dicendum quod principaliter actus temporantie non
<lb ed="#V" n="83"/>est nisi respectu delectabilis praesentis in re: ex consequenti tamen est
re<lb ed="#V" n="84" break="no"/>spectu delectabilis praesentis in spe: et in imaginatione
inquan<lb ed="#V" n="85" break="no"/>tum speratum causat aliquam concupiscentiam et delectationem.
<lb ed="#V" n="86"/>dicendum quod non plus concludit nisi quod
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e519">
<lb ed="#V" n="87"/>Ad primum
<lb ed="#V" n="88"/>aliquis actus minus principalis
te<lb ed="#V" n="89" break="no"/>perantie est respectu delectabilis abesentis in re
distinguen<lb ed="#V" n="90" break="no"/>do delectabile a delectatione: quod ideo dico: quia delectatio est
<lb ed="#V" n="91"/>etiam delectabilis non multum tamen valet forma argumenti: quia
<lb ed="#V" n="92"/>malum arduum proesens non minus est difficile: sed magis quam
fu<lb ed="#V" n="93" break="no"/>turum: obiectum autem delectationis futurum: non ita est delecta
<lb ed="#V" n="94"/>bile: sicut poesenus. et ideo non sic potest praecipuus actus temporantie esse
<lb ed="#V" n="95"/>respectu delectabilis futuri: sicut principalis actus
fortitu<lb ed="#V" n="96" break="no"/>dinis qui est sustinere respectu ardui mali praesentis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e543">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="97"/>secundum dicendum quod quamuis temporantia sit respectu concupiscentie: quia tamen
<lb ed="#V" n="98"/>hoc non est: nisi in ordine ad delectationem: ideo non ita
prin<lb ed="#V" n="99" break="no"/>cipaliter est respectu delectabilis futuri causantis
concupiscen<lb ed="#V" n="100" break="no"/>tiam: sicut respectum praesentis
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e554">
¶ Ad 3m patet solutio ex dictis in quaestione.
<lb ed="#V" n="101"/>Primum argumentum ad partem iliam non plus concludit
<lb ed="#V" n="102"/>nisi quod actus temporantie principalius est
re<lb ed="#V" n="103" break="no"/>spectu delectabilis praesentis in re quam praesentis in spe vel in
ima<lb ed="#V" n="104" break="no"/>ginatione tantum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e565">
¶ Ad secundum dicendum quod delectabile abesens sub
<lb ed="#V" n="105"/>ratione qua absens nullam causat delectationem: sed ab
<lb ed="#V" n="106"/>sens in re sub ratione qua presens in spe vel in
imagina<lb ed="#V" n="107" break="no"/>ione aliquam causat delectationem.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e575">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e577">Quaestio 4</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e579">
Quaestio IIII
<lb ed="#V" n="108"/>QUarto queritur: vtrum melior sit temporantia
<lb ed="#V" n="109"/>quam continentia: et videtur quod non melior
<lb ed="#V" n="110"/>virtus non est in minus nobili subiecto: sed
con<lb ed="#V" n="111" break="no"/>tinentia est in voluntate: temporantia autem non est:
<lb ed="#V" n="112"/>quia in voluntate non est aliqua virtus circa passionem existens
<lb ed="#V" n="113"/>cum in voluntate non sit passio sensibilis: sed in parte in
ratio<lb ed="#V" n="114" break="no"/>nali secundum philosophum. 2. Ethi. c. 12. Ergo non est melior quam
conti<lb ed="#V" n="115" break="no"/>nentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e599">
¶ Item melior est virtus que fortioribus
impu<lb ed="#V" n="116" break="no"/>gnationibus resistit. Sed continentia fortioribus
impugna<lb ed="#V" n="117" break="no"/>tionibus resistit quam temperantia: quia secundum philosophum. 7. Ethi. c. 14.
<lb ed="#V" n="118"/>Continens habet prauos concupiscentias quas non habet
tempora<lb ed="#V" n="119" break="no"/>tus: ergo melior est continentia quam temporantia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e610">
¶ Item eccle. 26.
<lb ed="#V" n="120"/>Omnis ponderatio non est digna continentis anime: quod non
<lb ed="#V" n="121"/>esset verum si temperantia melior esset continentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e617">
<lb ed="#V" n="122"/>Contram philosophus. 7. Ethi. c. 1. Pobat quod intempratus
pe<lb ed="#V" n="123" break="no"/>ior est incontinente. Sed ipse dicit. 8. Ethi.
<lb ed="#V" n="124"/>c. 10. Quod pessimum est contrarium optimo: ergo temporantia melior est
<lb ed="#V" n="125"/>quam continentia cum sit contraria peiori vitio.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e629">
¶ Item nobilius
<lb ed="#V" n="126"/>est totum quam pars: sed secundum Tul. 2. Rhet. Continentia est pars
<lb ed="#V" n="127"/>temperantie: ergo temperantia est melior continentia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e636">
<lb ed="#V" n="128"/>Respondeo quod continentia dupliter potest accipi: vno
<lb ed="#V" n="129"/>modo secundum quod importat abstinentiam
<lb ed="#V" n="130"/>ab omnibus actibus venereis: sicut est continentia virginalis
<lb ed="#V" n="131"/>vel vidualis: et hec nobilior est quam temporantia communiter dicta: quod
<lb ed="#V" n="132"/>ideo dico: quia continentia virginalis perfecta temporantia est seu
perfe<lb ed="#V" n="133" break="no"/>cta species temporantie: sed sic non loquimur hic de continentia.
<lb ed="#V" n="134"/>Alio modo pro habitu voluntatis firmante volutatem in
bo<lb ed="#V" n="135" break="no"/>no rationis contra concupiscentias prauas. Unde dicit philosophus. 7. Ethi.
<lb ed="#V" n="136"/>c. 2. Quod continens non sequitur prauas concupiscentias propter
ratio<lb ed="#V" n="137" break="no"/>nem. Et. c. 14 quod a prauis concupiscentiis non ducit: et sic lo¬
<!--00267.xml-->
<pb ed="#V" n="129-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>quendo de continentia melior est temporantia quam continentia secundum
<lb ed="#V" n="2"/>quod dicit philosophus capitulo immediate allegato. Per temperantiam enim
<lb ed="#V" n="3"/>non tantum habilitatur voluntas ad volendum seruare bonum
ratio<lb ed="#V" n="4" break="no"/>nis circa delectationes: que sunt secundum tactum et gustum: sed etiam
<lb ed="#V" n="5"/>habilitatur sensitiua concupiscibilis ad faciliter obediendum
<lb ed="#V" n="6"/>imperio rationis: vnde temparatus: non habet concupiscentias
indo<lb ed="#V" n="7" break="no"/>mitas: et est illa habilitatio in concupiscibili: autem ex assuetu
<lb ed="#V" n="8"/>dine causata: aut per redundantiam perfectionis temporantie:
<lb ed="#V" n="9"/>in voluntate quasi quedam eius impressio: habitus autem
con<lb ed="#V" n="10" break="no"/>tinentie tante perfectionis non est quod per ipsum sit
concupisci<lb ed="#V" n="11" break="no"/>bilis habilitata: nec est in concupiscibili continentis acquisitus
<lb ed="#V" n="12"/>aliquis habitus: quo saciliter obediat rationi: vnde eius
con<lb ed="#V" n="13" break="no"/>cupiscibilis senantiua inordinate mouetur. Quapropter bene diciter
<lb ed="#V" n="14"/>quod continens habet concupiscentias prauas. Melius autem est
bo<lb ed="#V" n="15" break="no"/>num rationis communicatum voluntati et sensitiue parti quam communica
<lb ed="#V" n="16"/>tum voluntati tantum ceteris paribus: et ideo melior est
tem<lb ed="#V" n="17" break="no"/>perantia quam continentia: et videtur differre a continentia: sicut
perfe<lb ed="#V" n="18" break="no"/>ctum ab imperfecto. Quapropter dicit philosophus de continentia. 7. ethi.
<lb ed="#V" n="19"/>c. 2. Quod nec est virtus: nec alterum genus a virtute volens
<lb ed="#V" n="20"/>dicere quod non attingit ad perfectionem virtutis ita plene:
si<lb ed="#V" n="21" break="no"/>cut temperantia et ratione eius quod sibi deficit ab illa perfectione
<lb ed="#V" n="22"/>que in temporantia reperitur: distinguitur a philosopho. 7. Ethi. c. 2. contra virtutem.
<lb ed="#V" n="23"/>in oppositum dicendum quod philosophus ibi loqut
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e717">
<lb ed="#V" n="24"/>Ad primum de tempantia quantum adilam
ha<lb ed="#V" n="25" break="no"/>bilitationem: que est per assuetudinem in concupiscibili
acquisi<lb ed="#V" n="26" break="no"/>ta: vel per redundantiam perfectionis temperantie: que est in
<lb ed="#V" n="27"/>voluntate: et planum est quod illa habilitatioconcupiscibilis per
<lb ed="#V" n="28"/>se non est melior quam continentia. Sed temperantia et praedictam
<lb ed="#V" n="29"/>habilitationem: et voluntatis habitum comprehendit.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e733">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="30"/>secundum dicendum quod maior non est vera: nisi intelligatur ceteris
pa<lb ed="#V" n="31" break="no"/>ribus: quamuis autem continens habeat fortiores impugnationes
<lb ed="#V" n="32"/>quam temperatus: tamen voluntas per continentiam non resistit: ita
<lb ed="#V" n="33"/>perfecte: nec ita stabiliter: sicut per temperantiam: nec ita per
<lb ed="#V" n="34"/>continentiam perficitur anima plene: sicut per temperantiam: per
quam<lb ed="#V" n="35" break="no"/>perficitur: non tantum in voluntate: sed est in sensualitate.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e749">
¶ Ad
<lb ed="#V" n="36"/>tertium dicendum quod si continentia accipiatur pro abstinentia ab omni
<lb ed="#V" n="37"/>actu venereo: sicut est in continentia virginali: tunc nihil
<lb ed="#V" n="38"/>est eque dignum ei: non dico simpliciter: sed in genere castitatis:
<lb ed="#V" n="39"/>quia martyrium dignius est virginitate: quod potest probare per
il<lb ed="#V" n="40" break="no"/>lud: quod dicitur Io. 15. Maiorem hac dilectionem nemo habet.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e762">
<lb ed="#V" n="41"/>¶ Si autem accipiatur continentia pro abstinentia ab omni illicito
<lb ed="#V" n="42"/>simplicite: tunc planum est sine glo. quod non est digna
pondera<lb ed="#V" n="43" break="no"/>tio anime continentis: Sed nec isto modo: nec primo loquimur: hic de
<lb ed="#V" n="44"/>continentia: secundum quod patet ex dictis in corpore quaestionis.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e774">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e776">Quaestio 5</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e778">
Quaestio V
<lb ed="#V" n="45"/>QUinto queritur vtrum magis sit
exprobra<lb ed="#V" n="46" break="no"/>
<!-- line coord error -->
<lb ed="#V" n="47"/>bilis intemperantia quam iracundia:
<lb ed="#V" n="48"/>et videtur quod non. Quanto vitium magis nocet reipu.
<lb ed="#V" n="49"/>tanto est exprobrabilius. Sed iracundia magis
<lb ed="#V" n="50"/>nocet reipu. quam intemperantia: quia sicut dicit Grego. 5.
mo<lb ed="#V" n="51" break="no"/>ralium super illud Iob. 5. Uirum stultum interficit
iracun<lb ed="#V" n="52" break="no"/>dia per iram perditur sapientia: iustitia: concordia: sine quibus non
<lb ed="#V" n="53"/>potest stare reipu. bonum: iustitia autem et concordia: non ita
per<lb ed="#V" n="54" break="no"/>duntur per temperantiam: ergo exprobrabilius vitium est
ira<lb ed="#V" n="55" break="no"/>cundia quam intemperantia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e807">
¶ Item tanto vitium est exprobra
<lb ed="#V" n="56"/>bilius: quanto potest caueri facilius. Unde philosophus. 7. Ethi. c.
<lb ed="#V" n="57"/>1o. Non enim si quis a fortibus: et superexcellentibus
dele<lb ed="#V" n="58" break="no"/>ctationibus vincitur vel tristitiis admirabile est: sed fortior
<lb ed="#V" n="59"/>est impetus carnalis concupiscentie circa quam est
intempe<lb ed="#V" n="60" break="no"/>rantia quam passionis ire circa quam est iracundia. Motus enim
<lb ed="#V" n="61"/>irascibilis oriuntur ex motibus concupiscibilis: et tanta
forti<lb ed="#V" n="62" break="no"/>tudo non est in effectu: sicut in causa: ergo exprobrabilius est
<lb ed="#V" n="63"/>iracundia quam intemperantia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e827">
¶ Item duorum vitiorum: illud est
<lb ed="#V" n="64"/>exprobrabilius: quod est propinquius peiori vitio: sed
iracun<lb ed="#V" n="65" break="no"/>dia: propinquior est odio quam intemperantia. Ira enim odium
ge<lb ed="#V" n="66" break="no"/>nerat: odium autem pessimum vitium est cum contrarietur optime virtuti: quae est
<lb ed="#V" n="67"/>charitas: ergo exprobrabilius vitium est iracundia quam intemperantia.
<lb ed="#V" n="68"/>coum philosophus. 7. Ethi. c. 8. Turpior est incontinentia:
<lb ed="#V" n="69"/>Conti que est circa concupiscentias quam illa que est cir¬
<!--00267.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="70"/>ca iram: et si turpior: ergo exprobrabilior.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e849">
¶ Item
expro<lb ed="#V" n="71" break="no"/>brabilius est illud vitium per quod homo similior redditur
<lb ed="#V" n="72"/>brutis: sed per intemperantiam redditur homo similior brutis:
<lb ed="#V" n="73"/>quam per iracundiam: quia secundum philosophum. 3. Ethi. c. 17.
Intemperan<lb ed="#V" n="74" break="no"/>tia nobis inest: non secundum quod homines sumus: sed secundum quod animalia.
<lb ed="#V" n="75"/>Unde et philosophus. 3. Ethi. c. vlti. Uitium intemperantie vocat
vi<lb ed="#V" n="76" break="no"/>tium puerile: ergo intemperantia magis est exprobrabilis:
<lb ed="#V" n="77"/>quam iracundia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e868">
¶ Item secundum philosophum. 7. Ethi. c. 8. Ira est
natu<lb ed="#V" n="78" break="no"/>ralior et difficilior passio quam concupiscentia non necessaria:
<lb ed="#V" n="79"/>ergo plus habet de excusatione iracundia quam intemperantia:
<lb ed="#V" n="80"/>et ex consequenti minus de exprobrabilitate.
<lb ed="#V" n="81"/>quod vnum vitium esse exprobrabilius
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e879">
<lb ed="#V" n="82"/>Respondeo
<lb ed="#V" n="83"/>alio intelligi potestdupliter scilicet autem in
con<lb ed="#V" n="84" break="no"/>spectu dei: aut in conspectu hominum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e888">
¶ Primo modo
expro<lb ed="#V" n="85" break="no"/>brabilius est vitium quo magis homo deordinatur a fine
<lb ed="#V" n="86"/>vltimo.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e895">
¶ Secundo modo exprobrabilius est vitium quod
ma<lb ed="#V" n="87" break="no"/>gis impedit rationis vsum et reddit hominem similiorem
bru<lb ed="#V" n="88" break="no"/>tis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e902">
¶ Primo modo secundum multos exprobrabilior est iracum
<lb ed="#V" n="89"/>dia que est superabundantia ire quam intemperantia: que est super
<lb ed="#V" n="90"/>abundantia carnalis concupiscentie respectu delectabilium
<lb ed="#V" n="91"/>secundum tactum et gustum: quia in appetendo malum proximo conuenit
<lb ed="#V" n="92"/>cum odio: et inuidia quamuis sub alia ratione: quia odium appetit
<lb ed="#V" n="93"/>malum proximo absolute: inuidia propter appetitum proprie glorie
<lb ed="#V" n="94"/>et iracundia sub ratione iuste vindicte. Quapropter peius est odium
<lb ed="#V" n="95"/>quam inuidia: et inuidia quam iracundia. Intemperantia aut nullum
<lb ed="#V" n="96"/>malum appetit proximo: nec illud quod appetit malum est: nisi
<lb ed="#V" n="97"/>sub ratione superabundantie. Minus ergo est nociua
intempe<lb ed="#V" n="98" break="no"/>rantia per quam homo non nocet: nisi sibi ipsi quam iracundia:
<lb ed="#V" n="99"/>per quam homo nocet proximo: et sibi.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e928">
¶ Preterea
iracun<lb ed="#V" n="100" break="no"/>dia propinquior est ad peiores effectus quam intempernatia: que
<lb ed="#V" n="101"/>sunt homicidi: m: odium: discordia: et sic de multis aliis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e936">
<lb ed="#V" n="102"/>¶ Preterea quanto deordinatio committitur ab illo qui
ma<lb ed="#V" n="103" break="no"/>gis habere potest rationis vsum tanto ceteris paribus peior est in
<lb ed="#V" n="104"/>conspectu dei: quia tanto magis est voluntaria: sed in actu ira
<lb ed="#V" n="105"/>cundie homo magis potest habere rationis vsum quam in actu
inten<lb ed="#V" n="106" break="no"/>perantie: quia sicut dicit philosophus. 7. Ethi. c. 8. Uter ira audire
qui<lb ed="#V" n="107" break="no"/>dem secundum quid rationem: et parum post dicit quod syllogizans: quoniam
<lb ed="#V" n="108"/>opertet talem repugnare irascitur confestim: actus autem
intempe<lb ed="#V" n="109" break="no"/>rantie: maxime circa venerea vsum rationis absorbet. Unde
<lb ed="#V" n="110"/>philosophus in eo. li. c. 9. Dicit quod est deceptio que furata est
intel<lb ed="#V" n="111" break="no"/>lectum spisse sapientis: peius ergo vitium est iracundia quam
<lb ed="#V" n="112"/>intemperantia. Nec ex hoc sequitur quod peior sit quecumque
super<lb ed="#V" n="113" break="no"/>abundantia ire quam fornicatio: sed quod peior est pessimus
ac<lb ed="#V" n="114" break="no"/>tus iracundie quam pessimus actus intemperantie loquendo
<lb ed="#V" n="115"/>de intemperantia: que non est contra naturam: de qua loquor hic.
<lb ed="#V" n="116"/>Et certum est quod multo peius est hominem occidere per iracum
<lb ed="#V" n="117"/>diam quam per intemperantiam fornicari.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e973">
¶ In conspectu autem
<lb ed="#V" n="118"/>hominum exprobrabilior est intemperantia quam iracundia: quia per
<lb ed="#V" n="119"/>illam magis impeditur rationis vsus: et efficitur homo similior
<lb ed="#V" n="120"/>brutis. Unde philosophus. 3. Ethi. c. 12. Intemperantia videtur iuste
expro<lb ed="#V" n="121" break="no"/>brabilis esse: quoniam non secundum quod homines sumus existit: sed secundum quod
<lb ed="#V" n="122"/>animalia: talibus vtique gaudere: et maxime diligere bestiale
<lb ed="#V" n="123"/>est: vnde in detestatione praedicti vitii dicit psalmum. Nolite fieri
si<lb ed="#V" n="124" break="no"/>cut equus et mulus quibus non est intellectus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e991">
¶
Argumen<lb ed="#V" n="125" break="no"/>ta ad partem primam loquuntur de exprobrabilitate in conspectu dei.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e996">
<lb ed="#V" n="126"/>¶ Duo prima argumenta ad partem aliam procedunt de
ex<lb ed="#V" n="127" break="no"/>probrabilitate in conspectu hominum. Quod tamen dicit philosophus
intem<lb ed="#V" n="128" break="no"/>perantiam esse puerile vitium non est sic intelligendum quod illud
vi<lb ed="#V" n="129" break="no"/>tium conueniat pueris: sed hoc intelligitur per quandam similitudinem: quia
si<lb ed="#V" n="130" break="no"/>cut pueri frequenter appetunt turpia: sic et intemparati.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1009">
¶
Prete<lb ed="#V" n="131" break="no"/>rea: sicut puer non attendit ad ordinem rationis: sicut nec
concu<lb ed="#V" n="132" break="no"/>piscentia audit rationem secundum philosophum. 7. ethi. c. 8.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1016">
¶ Preterea sicut
<lb ed="#V" n="133"/>puer dimissus sue voluntati crescit in mala consuetudine: sic
<lb ed="#V" n="134"/>concupiscentia venereorum: si ei satisfiat maius robur accipit: quia
<lb ed="#V" n="135"/>sicut dic phi. 3. ethi. c. vel. Opertio concupiscentie auget conatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1026">
<lb ed="#V" n="136"/>¶ Ad tertium dicendum quod de natura hominis possumus loqui
<lb ed="#V" n="137"/>tripliciter: aut secundum genus scilicet inquantum est animal: aut secundum speciem scilicet
<lb ed="#V" n="138"/>inquantum est homo: aut secundum indiuiduum scilicet inquantum
<!--00268.xml-->
<pb ed="#V" n="129-v"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>est hic homo: sic complexionatus: verbi gratia complexione
cho<lb ed="#V" n="2" break="no"/>lerica.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1046">
¶ Primo modo naturaliter est concupiscentia quam ira.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1048">
<lb ed="#V" n="3"/>¶ Secundo modo econuerso: quia homo est homo formaliter
<lb ed="#V" n="4"/>per rationem: et in passione ire: plus immiscet se actus rationis:
<lb ed="#V" n="5"/>quamuis peruersus quam in passione concupiscentie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1057">
¶
Tertio<lb ed="#V" n="6" break="no"/>modo potest dici quod in homine complexionato complexione
maxi<lb ed="#V" n="7" break="no"/>me apta ad iram eius est cholerica respectu hominis
comple<lb ed="#V" n="8" break="no"/>xionati complexione maxime apta ad concupiscentiam eius
<lb ed="#V" n="9"/>est sanguinea: se habet passio ire in difficultate et
naturalita<lb ed="#V" n="10" break="no"/>te: sicut excedens concupiscentia: et ab ea excessa: quia propter
mo<lb ed="#V" n="11" break="no"/>bilitatem cholere: que assimilatur igni difficilius est
prohi<lb ed="#V" n="12" break="no"/>bere insurrectionem ire quam concupiscentie: tamen postquam iam
<lb ed="#V" n="13"/>vtraque passio insurrexit difficilius est sedare concupiscentiam
<lb ed="#V" n="14"/>quam tram: quia facta est in magis tenaci materia: et quia delectationes
<lb ed="#V" n="15"/>ciborum et venereorum magis alliciunt quam vindicta et
natu<lb ed="#V" n="16" break="no"/>raliores sunt: et sic potest intelligi illud verbum philosophi. 2. Ethi.
<lb ed="#V" n="17"/>c. 3. Quod difficilius est repugnare voluptati: quam ire.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e1087">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e1089">Quaestio 6</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1091">
Quaestio VI
<lb ed="#V" n="18"/>Exto queritur vtrum maius sit vitium
in<lb ed="#V" n="19" break="no"/>temperantia quam timiditas: et videtur
<lb ed="#V" n="20"/>quod non: quia illud vitium est maius: quod opponitur
<lb ed="#V" n="21"/>maiori virtuti: quia sicut dicit philosophus. 8. Ethi. c. 10.
<lb ed="#V" n="22"/>Pessimum est contrarium optimo. Sed fortitudo est maior
<lb ed="#V" n="23"/>virtus quam temperantia: ergo timiditas: que opponitur
for<lb ed="#V" n="24" break="no"/>titudini est maius vitium quam intemperantia.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1109">
¶ Item
ira<lb ed="#V" n="25" break="no"/>fortior est passio quam timor: sed concupiscentia venereorum
for<lb ed="#V" n="26" break="no"/>tior est passio quam ira. Dicit enim philosophus. 2. Ethi. c. 3. Quod
diffici<lb ed="#V" n="27" break="no"/>lius est repugnare voluptati quam ire: sed vinci a fortiori
pas<lb ed="#V" n="28" break="no"/>sione minus est vitium quam vinci a debiliori: ergo vitium
<lb ed="#V" n="29"/>intemperantie minus est: quam vitium timiditatis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1122">
<lb ed="#V" n="30"/>Contra quanto vitium est magis voluntarium: tanto
<lb ed="#V" n="31"/>est maius. Sed secundum philosophum 3. Ethi. c. vlti.
In<lb ed="#V" n="32" break="no"/>temperantia magis assimilatur voluntario quam timiditas
<lb ed="#V" n="33"/>ergo est maius vitium quam timiditas.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1133">
<lb ed="#V" n="34"/>Ad istam quaestionem dicunt quidam quod intemperantia
<lb ed="#V" n="35"/>est maius vitium quam timiditas: et ratione
<lb ed="#V" n="36"/>sue comparationis ad obiectum: et ratione sue comparationis ad
<lb ed="#V" n="37"/>peccantem: quia obiectum timiditatis est periculum
mor<lb ed="#V" n="38" break="no"/>tis: ad quod refugiendum inducit amor conseruationis
natu<lb ed="#V" n="39" break="no"/>ralis vite: obiectum autem intemperantie maxime est delecta
<lb ed="#V" n="40"/>tio venerea: cuius appetitus non sic est necessarius ad
na<lb ed="#V" n="41" break="no"/>turalis vite indiuidui conseruationem. Amor autem
conserua<lb ed="#V" n="42" break="no"/>tionis naturalis vite: multo fortior est: et connaturalior quam
appe<lb ed="#V" n="43" break="no"/>titus delectationum venerearum. Ille enim delectationes
<lb ed="#V" n="44"/>sunt apposite et quasi fundate super delectationem qua
<lb ed="#V" n="45"/>delectatur viuens de sua vita. quanto autem illud quod mouet
<lb ed="#V" n="46"/>ad peccandum est magis necessarium: tanto ceteris
pari<lb ed="#V" n="47" break="no"/>bus leuius est peccatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1167">
¶ Ex parte est comparationis istorum
<lb ed="#V" n="48"/>vitiorum ad peccantem intemperantia est grauius peccatum
<lb ed="#V" n="49"/>quia timor violente mortis cum probabiliter: et de propinquo
<lb ed="#V" n="50"/>imminet eius periculum magis stupefacit hominis mentem quam
<lb ed="#V" n="51"/>concupiscentia venereorum. Quanto autem homo minus est
<lb ed="#V" n="52"/>compos mentis sue: tanto ceteris paribus minus est eius
<lb ed="#V" n="53"/>peccatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1183">
¶ Preterea actus intemperantie magis est volunta
<lb ed="#V" n="54"/>rium in particulari quam actus timiditatis: quamuis
econtrario<lb ed="#V" n="55" break="no"/>sit in vniuersali: secundum quod dicit philosophus. 3. Ethi. ca. vlti. Magis
<lb ed="#V" n="56"/>autem est voluntarium: quod est voluntarium in particulari quam
<lb ed="#V" n="57"/>illud quod est voluntarium in vniversali. Et ideo vitium
intemperan<lb ed="#V" n="58" break="no"/>tie: est magis voluntarium quam vitium timiditatis. Sed
<lb ed="#V" n="59"/>quanto vitium est magis voluntarium: tanto ceteris
pa<lb ed="#V" n="60" break="no"/>ribus est maius.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1201">
¶ Preterea sine periculo et frequenter
<lb ed="#V" n="61"/>potest homo exercitare se exercitio ordinato ad acquerendum
<lb ed="#V" n="62"/>habitum temperantie: quia delectationes circa quas est
tem<lb ed="#V" n="63" break="no"/>perantia: et intemperantia frequentius occurrunt quam
proba<lb ed="#V" n="64" break="no"/>bile periculum violente mortis de propinquo imminens.
Ta<lb ed="#V" n="65" break="no"/>le enim periculum rarius imminet: et quando imminet est periculosius
<lb ed="#V" n="66"/>quam concupiscentie venereorum: sed quanto homo facilius et
se<lb ed="#V" n="67" break="no"/>curius potest acquirere virtutem vitio contrariam tanto ceteris
<lb ed="#V" n="68"/>paribus illud vitium est grauius. Grauius ergo vitium est
<!--00268.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>intemperantia quam timiditas. quia tamen fortitudo magis videtur
ordi<lb ed="#V" n="70" break="no"/>nari ad bonum commune quam temperantia. Ideo secundum istum respectum
<lb ed="#V" n="71"/>timiditas peior est intemperantia: inquantum homines quandoque per
<lb ed="#V" n="72"/>timiditatem desistunt a defensione boni communis.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1234">
<lb ed="#V" n="73"/>Ad primum in oppositum dicendum quod non semper ortet
<lb ed="#V" n="74"/>quod vitium oppositum maiori
virtuti<lb ed="#V" n="75" break="no"/>simpliciter sit grauius vitio opposito minori virtuti: quando scilicet
vir<lb ed="#V" n="76" break="no"/>tus prefertur virtuti per hoc: quod est circa illud: quod
diffici<lb ed="#V" n="77" break="no"/>lius potest vinci: quia sicut gloriosius est vincere difficilius: ita
<lb ed="#V" n="78"/>vituperabilius est vinci a minus difficili. Difficilius autem
<lb ed="#V" n="79"/>est vincere violente mortis magnum periculum de propinquo
<lb ed="#V" n="80"/>iminens quam concupiscentiam veneream. Unde a minus
diffi<lb ed="#V" n="81" break="no"/>cili vincitur intemperatus quam timidus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1256">
¶ Ad secundum dicendum
<lb ed="#V" n="82"/>quod sicut amor conseruationis naturalis vite est fortior: et connaturalior
<lb ed="#V" n="83"/>quam amor delectationis veneree: et quam amor vindicte: sic
di<lb ed="#V" n="84" break="no"/>co quod timor violente mortis apprehense vt possibilis de pro
<lb ed="#V" n="85"/>pinquo euenire: et vt non possibilis: nisi cum magna
diffi<lb ed="#V" n="86" break="no"/>cultate vitari est fortior passio quam ira: et quam venereorum
concu<lb ed="#V" n="87" break="no"/>piscentia: quamuis timor causatus ex amore diuitiarum vel
<lb ed="#V" n="88"/>bonorum vel delectationum: que sunt in ludis: et sic de aliis:
<lb ed="#V" n="89"/>non sit ita fortis passio: sicut passio ire: et concupiscentie
ve<lb ed="#V" n="90" break="no"/>nereorum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1278">
¶ Alii dicunt quod cum peccatum sit formaliter
caren<lb ed="#V" n="91" break="no"/>tia boni debiti: et carentia debiti boni iudicetur maior vel
<lb ed="#V" n="92"/>minor: secundum quod est maioris vel minoris boni. Ad
iudican<lb ed="#V" n="93" break="no"/>dum vnum peccatum grauius alio magis respiciendum est ad
<lb ed="#V" n="94"/>bonum: cuius peccatum est corruptio seu priuatio: quam ad
maio<lb ed="#V" n="95" break="no"/>rem vel minorem facilitatem vel difficultatem:
abstinen<lb ed="#V" n="96" break="no"/>di ab illo peccato: et ideo quamuis facilius sit abstinere a vitio
<lb ed="#V" n="97"/>intemperantie quam a vitio timiditatis: propter rationes dictas: in
pre<lb ed="#V" n="98" break="no"/>cedenti opinione: tamen quia maius est bonum rationis in
fortitu<lb ed="#V" n="99" break="no"/>dine: quod per vitium timiditatis corrumpitur quam sit bonum
ratio<lb ed="#V" n="100" break="no"/>nis in temperantia: quod corrumpitur per vitium intemperantie
<lb ed="#V" n="101"/>quia fortitudo minor est virtus quam temperantia: ideo simpliciter
<lb ed="#V" n="102"/>per se: et absolute timiditas que fortitudini opponitur
ma<lb ed="#V" n="103" break="no"/>ius est vitium quam intemperantia in conspectu dei: quamuis secundum
<lb ed="#V" n="104"/>quid et quo ad alia accidentalia intemperantia maius sit vitium
<lb ed="#V" n="105"/>quam timiditas de tali maioritate videntur procedere rationes pro
<lb ed="#V" n="106"/>opinione prima.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1316">
¶ Ad argumentum ad partem secundam: cum
<lb ed="#V" n="107"/>dicitur quod quanto vitium est magis voluntarium: tanto maius
<lb ed="#V" n="108"/>est etc. Dico quod verum est ceteris paribus. Sed tanti boni
<lb ed="#V" n="109"/>potest esse vuum peccatum corruptio: quod commissum ex minus intensa
<lb ed="#V" n="110"/>voluntate erit maius quam aliud vitium: quod est boni parui
cor<lb ed="#V" n="111" break="no"/>ruptiuum: quamuis sit ex intensiori voluntate commissum. Con
<lb ed="#V" n="112"/>tingere enim potest quod homo ex intensiori voluntate quandoque
di<lb ed="#V" n="113" break="no"/>cat simplex mendacium quam sit illa voluntas: qua committit
<lb ed="#V" n="114"/>solenne periurium: nec tamen propter hoc sequitur quod dicendo simplex
<lb ed="#V" n="115"/>mendacium: magis peccauerit quam periurium committendo.
Ma<lb ed="#V" n="116" break="no"/>gnitudo enim voluntatis malitie non solum ponderatur secundum
<lb ed="#V" n="117"/>magnitudinem intensionis actus: sed est secundum magnitudinem
<lb ed="#V" n="118"/>boni debiti: cuius est carentia in malo voluntatis actu:
<lb ed="#V" n="119"/>vel quod corrumpitur per malum voluntatis actum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1347">
¶
Pre<lb ed="#V" n="120" break="no"/>terea potest dici quod cum philosophus dicit: intemperantiam magis esse
<lb ed="#V" n="121"/>voluntariam quam timiditatem extendit voluntarium ad
mo<lb ed="#V" n="122" break="no"/>tum non tantum deliberatiue voluntatis: sed est ad motum
sen<lb ed="#V" n="123" break="no"/>sitiui appetitus. Unde et 3 Ethi. ca. 4. Philosophus vult quod alia
<lb ed="#V" n="124"/>animalia ab homine: et est pueri voluntarie operantur: et quod sic
ma<lb ed="#V" n="125" break="no"/>gis est voluntarium: non propter hoc oportet quod sit grauius peccatum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1363">
<lb ed="#V" n="126"/>¶ Sed hec secunda solutio non multum valeret: quia in
fugien<lb ed="#V" n="127" break="no"/>do periculum mortis fortius mouet sensitiuus appetitus:
<lb ed="#V" n="128"/>quam in prosequendo delectationem venereorum.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e1373">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e1375">Quaestio 7</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1377">
Quaestio VII
<lb ed="#V" n="129"/>Eptimo queritur que etquot sunt
par<lb ed="#V" n="130" break="no"/>tes temperantie.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1384">
<lb ed="#V" n="131"/>Respondeo quod secundum aliquos partes
<lb ed="#V" n="132"/>eius quasi integrales
<lb ed="#V" n="133"/>due sunt scilicet Uerecundia per quam homo refugit
turpitu<lb ed="#V" n="134" break="no"/>dinem contrariam temperantie: et tamen secundum eos verecundia virtus
<lb ed="#V" n="135"/>non est. Et honestas per quam amat pulchritudinem
tem<lb ed="#V" n="136" break="no"/>perantie: que dicuntur partes temperantie: quasi integrales
<!--00269.xml-->
<pb ed="#V" n="130-r"/>
<cb ed="#V" n="a"/>
<lb ed="#V" n="1"/>quia requiruntur in nobis ad perfectum temperantie
di<lb ed="#V" n="2" break="no"/>ctum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1410">
¶ Partes subiectiue sunt quatuor vt aliqui
di<lb ed="#V" n="3" break="no"/>cunt due respectu delectationum secundum gustum.
sci<lb ed="#V" n="4" break="no"/>licet abstinentia: que est moderantia delectationum: que
<lb ed="#V" n="5"/>sunt respectu cibi: et sobrietas: et que est moderatiua
dele<lb ed="#V" n="6" break="no"/>ctationum: que sunt respectu potus. Due respectu
dele<lb ed="#V" n="7" break="no"/>ctationum: que sunt secundum tactum scilicet castitas: que
<lb ed="#V" n="8"/>est respectu maxime delectationis: que respicit tactum:
<lb ed="#V" n="9"/>que est delectatio venerea. Et pudicitia que est
modera<lb ed="#V" n="10" break="no"/>tiua delectationum predicte delectationi circum ad
inacen<lb ed="#V" n="11" break="no"/>tium: et ad illam disponentium cuiusmodi sunt delecta
<lb ed="#V" n="12"/>tiones in osculis tactibus et amplexibus: et dicuntur
pre<lb ed="#V" n="13" break="no"/>dicte quatuor partes subiectiue temperantie: quia queliber
<lb ed="#V" n="14"/>recipit predicationem totius: pudicitia tamen magis
vi<lb ed="#V" n="15" break="no"/>detur pertinere ad essentiam castitatis: vel saltem ad eius
<lb ed="#V" n="16"/>perfectionem quam esset virtus ab ea distincta: quia cum ad
vir<lb ed="#V" n="17" break="no"/>tutem moralem pertineat conseruare bonum rationis
cir<lb ed="#V" n="18" break="no"/>ca ea in quibus potest impediri: non est specialis virtus:
<lb ed="#V" n="19"/>nisi vbi est specialis ratio difficultatis in seruando bonum
<lb ed="#V" n="20"/>rationis: quamuis autem sit specialis ratio difficultatis: in
<lb ed="#V" n="21"/>seruando bonum rationis circa cibum et potum: que non
<lb ed="#V" n="22"/>est circa delectabilia venereorum et econuerso: et aliqua re
<lb ed="#V" n="23"/>spectu cibi que non est respectu potus inebriare valentis
<lb ed="#V" n="24"/>et econuerso: tamen non est aliqua specialis circa
ample<lb ed="#V" n="25" break="no"/>xus et oscula que non sit circa venerea. Unde perfecte
ha<lb ed="#V" n="26" break="no"/>bituatus ad seruandum bonum rationis circa venerea eo ipso
<lb ed="#V" n="27"/>habituatus est ad seruandum bonum rationis circa
am<lb ed="#V" n="28" break="no"/>plexus et osctula.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1469">
¶ Partes autem potentiales plures sunt:
<lb ed="#V" n="29"/>quarum tres videntur assignate a Tul. 2. Rheto. Scilicet
<lb ed="#V" n="30"/>continentia: clementia: modestia: cuius partem dicunt
ali<lb ed="#V" n="31" break="no"/>qui esse humilitatem. Et per clementiam potest
intelligi<lb ed="#V" n="32" break="no"/>mansuetudo: quia non differunt: nisi secundum rationem et
re<lb ed="#V" n="33" break="no"/>lationem. Dicitur enim mansuetudo sub ratione qua est mode
<lb ed="#V" n="34"/>ratiua passionis ire interius. Et clementia sub ratione: qua
<lb ed="#V" n="35"/>est moderatiua punitionis exterius. Per continentiam
<lb ed="#V" n="36"/>frenatur voluntas ne sequatur concupiscentias prauas:
<lb ed="#V" n="37"/>que sunt in continente. Unde de hac dicit Tul. 2. Rheto.
<lb ed="#V" n="38"/>Continentia est per quam cupiditas consilii gubernatio
<lb ed="#V" n="39"/>ne regitur. Per clementiam frenatur passio ire tendentio
<lb ed="#V" n="40"/>in vindictam. Unde de illa dicit Tul. Clementia est per
<lb ed="#V" n="41"/>quam animi temere in odium alicuius concitati
benigni<lb ed="#V" n="42" break="no"/>tate retinentur. Per modestiam in seriosa conuersatione
<lb ed="#V" n="43"/>actus exteriores corporis moderantur. De hac dicit Tul
<lb ed="#V" n="44"/>lius quod modestia est per quam pudor honestus charam et
<lb ed="#V" n="45"/>stabilem compararat auctoritatem. Per modestiam enim
<lb ed="#V" n="46"/>pudicitia charior efficitur et stabilitur et auctenticatur. Quod
<lb ed="#V" n="47"/>antem dictum est verecundiam non esse virtutem non
ap<lb ed="#V" n="48" break="no"/>probo. potest enim accipi pro passione vel virtute. Habitus enim
<lb ed="#V" n="49"/>passionem verecundie modificans virtus est.
</p>
</div>
<div xml:id="kzz7yh-g90050-Dd1e1519">
<head xml:id="kzz7yh-g90050-Hd1e1521">Quaestio 8</head>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1523">
Quaestio VIII
<lb ed="#V" n="50"/>Etauo queritur vtrum verecundia sit
vir<lb ed="#V" n="51" break="no"/>tus: et videtur quod non philosophus
<lb ed="#V" n="52"/>4. Ethi. c. 23. Dicit quod de verecundia: vt quadam
<lb ed="#V" n="53"/>virtute non conuenit dicere. Passioni enim
ma<lb ed="#V" n="54" break="no"/>gis assimilatur quam habitui. Sed secundum eundem lib. 2. c. 5. Uir
<lb ed="#V" n="55"/>tus est habitus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1539">
¶ Item illud propter quod non
lauda<lb ed="#V" n="56" break="no"/>tur senex nec reperitur in studioso non est virtus: sed secundum
<lb ed="#V" n="57"/>philosophum. 4. Ethi. c. 23. Senem nullus laudabit quoniam
ve<lb ed="#V" n="58" break="no"/>recundabilis: et parum post dicit quod studiosi non est
vere<lb ed="#V" n="59" break="no"/>cundia: ergo verecundia non est virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1550">
¶ Item nullum
vi<lb ed="#V" n="60" break="no"/>tium est necessarium ad acquisitionem virtutis: sed ad
ac<lb ed="#V" n="61" break="no"/>quirendum habitum verecundie necessarium est vitium:
<lb ed="#V" n="62"/>quia sicut dicit Damas. libro 2. c. 14. Uerecundia est timor de
<lb ed="#V" n="63"/>turpori acto: ergo habitus verecundie non est virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1561">
<lb ed="#V" n="64"/>Contra secundum philosophum. 2. Ethi. c. 1. Ex operationibus
si<lb ed="#V" n="65" break="no"/>milibus acquiruntur habitus similes illis.
<lb ed="#V" n="66"/>Sed secundum eundem 4 Ethi. c. 23. Ueretundia est laudabilis:
<lb ed="#V" n="67"/>ergo ex multotiens verecundari acquiritur laudabilis
ha<lb ed="#V" n="68" break="no"/>bitus: sed laudabilis hitus est virtus: ergo verecundia est vertus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1575">
<!--00269.xml-->
<cb ed="#V" n="b"/>
<lb ed="#V" n="69"/>Ad istam quaestionem dicunt quidam quod virtus
du<lb ed="#V" n="70" break="no"/>pliciter potest capi scilicet proprie et
communi<lb ed="#V" n="71" break="no"/>ter. Primo modo cum virtus sit perfectio quedam secundum
<lb ed="#V" n="72"/>philosophum. 7. physico. Omne illud quod repugnat
perfectio<lb ed="#V" n="73" break="no"/>ni etiam si sit bonum deficit a ratione virtutis: sed vere
<lb ed="#V" n="74"/>cundia perfectioni repugnat vt enim iam dictum est in
<lb ed="#V" n="75"/>arguendo. Uerecundia est timor confusionis pro aliquo
<lb ed="#V" n="76"/>turpi facto. Unde etiam dicit philosophus. 7. Ethico.
<lb ed="#V" n="77"/>cap. 23. Quod est quidam timor iugulationis: et perficitur
<lb ed="#V" n="78"/>circa pericula timoris consimiliter. Cum ergo timor non
<lb ed="#V" n="79"/>sit nisi respectu ardui mali difficilis ad vitandum. Et per
<lb ed="#V" n="80"/>fectus non apprehendat aliquid turpe seu exprobrabile:
<lb ed="#V" n="81"/>vt difficile ad vitandum: quia perfecto facile est talia
vi<lb ed="#V" n="82" break="no"/>tare. Uerecundia perfectioni repugnat: ergo proprie
loquen<lb ed="#V" n="83" break="no"/>do non est virtus.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1614">
¶ Si autem accipiatur virtus commu
<lb ed="#V" n="84"/>niter pro quolibet bono laudabili in humanis actibus:
<lb ed="#V" n="85"/>vel passionibus: sic verecundia potest dici virtus: cum sit
<lb ed="#V" n="86"/>quedam passio laudabilis. Sed hec opinio non mihi
pla<lb ed="#V" n="87" break="no"/>cet. Planum est enim quod nullus intelligens diceret quod
vere<lb ed="#V" n="88" break="no"/>cundia: prout accipitur pro passione esset virtus: sed de
ha<lb ed="#V" n="89" break="no"/>bitu habilitante appetitum ad actum verecundandi: secundum
<lb ed="#V" n="90"/>rectum iudicium rationis multi dicerent quod virtus est:
<lb ed="#V" n="91"/>non obstante ratione que pro alia opinione posita est: in
<lb ed="#V" n="92"/>corpore questionis. Si enim illa ratio valeret gratia
for<lb ed="#V" n="93" break="no"/>me: sequeretur quod fides et spes non essent virtutes: quia
re<lb ed="#V" n="94" break="no"/>pugnant perfectioni patrie. Cum fides sit respectu
veri<lb ed="#V" n="95" break="no"/>non apparent. Et spes respectu boni ardui absentis.
Pe<lb ed="#V" n="96" break="no"/>nitentia etiam virtus non esset: quia penitentia: est de
ali<lb ed="#V" n="97" break="no"/>quo malefacto: et repugnat perfectioni status innocentie.
<lb ed="#V" n="98"/>Unde sine preiudicio mihi videtur dicendum ad
<lb ed="#V" n="99"/>questionem quod verecundia potest
acci<lb ed="#V" n="100" break="no"/>pi tripliciter: vno modo pro passione: alio modo pro actu.
<lb ed="#V" n="101"/>Tertio modo pro habitum.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1656">
¶ Primo modo concedo cum
<lb ed="#V" n="102"/>philosopho quod verecundia non est virtus: sed laudabilis
<lb ed="#V" n="103"/>passio. Passiones autem secundum eundem 2 li. Ethi. c. 5. Non
<lb ed="#V" n="104"/>sunt virtutes. Secundo modo est actus virtutis.
Tertio<lb ed="#V" n="105" break="no"/>modo est virtus. habitns enim determinans appetitum
<lb ed="#V" n="106"/>inclinando ad actum existentem secundum rectum iudicium
ra<lb ed="#V" n="107" break="no"/>tionis virtus est: quia talis habitus est bonus: et
habentenm<lb ed="#V" n="108" break="no"/>perficit: et opus eius bonum reddit. Sed esse talem
habi<lb ed="#V" n="109" break="no"/>tum est esse virtutem secundum philosophum 2 Ethi. c. 5. Cum ergo
mo<lb ed="#V" n="110" break="no"/>dificatio verecundie sit actus secundum rectum iudicium
ratio<lb ed="#V" n="111" break="no"/>nis habitus habilitans ad talem actum virtus est.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1680">
<lb ed="#V" n="112"/>Ad primum in oppositum dicendum quod philosophus
<lb ed="#V" n="113"/>ibi loquitur de verecundia proui
<lb ed="#V" n="114"/>accipitur pro passione.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1689">
¶ Ad secundum dicendum quod
quan<lb ed="#V" n="115" break="no"/>uis nullus debeat inaudari: sed vituperari peo facto
expro<lb ed="#V" n="116" break="no"/>brabili: de quo est verecundia: tamen et senes et iuuenes
lan<lb ed="#V" n="117" break="no"/>dandi sunt ex hoc quod sic sunt dispositi: vt si aliquid
expro<lb ed="#V" n="118" break="no"/>brabile committerent verecundarentur. vnde talis
disposi<lb ed="#V" n="119" break="no"/>tio seu talis habitus bene est in studioso: immo quanto
ho<lb ed="#V" n="120" break="no"/>mo est melior in statu: in quo potest peccare: tanto magis
<lb ed="#V" n="121"/>sic est dispositus: vt verecundaretur: si committeret aliquid
<lb ed="#V" n="122"/>turpe. Sed quia philosophus ibi restringit nomen
vir<lb ed="#V" n="123" break="no"/>tutis ad virtutem: que nullam presupponit in virtuoso
<lb ed="#V" n="124"/>moralem turpitudinem fuisse: ideo non tantum verecum
<lb ed="#V" n="125"/>diam secundum quod est passio: sed etiam secundum quod accipitur
<lb ed="#V" n="126"/>pro habitu: negat esse virtutem.
</p>
<p xml:id="kzz7yh-g90050-d1e1718">
¶ Ad tertium cum
di<lb ed="#V" n="127" break="no"/>citur quod nullum vitium est necessarium ad acquisitionem
<lb ed="#V" n="128"/>virtutis etc. Dico quod verum est de virtute: que non
suppo<lb ed="#V" n="129" break="no"/>nit aliquod peccatum in virtuoso fuisse: sed virtus
vere<lb ed="#V" n="130" break="no"/>cundie: non est talis: presupponit enim eum qui talem
ac<lb ed="#V" n="131" break="no"/>quisiuit virtutem exprobrabilia commisisse. Uel potest dici
<lb ed="#V" n="132"/>quod ex multotiens timere secundum rectam rationem ingloria.
<lb ed="#V" n="133"/>tionem pro facto exprobrabili: si committeretur quod timens
<lb ed="#V" n="134"/>apprehendit vt committi possibile potest causari virtus:
<lb ed="#V" n="135"/>que passionem verecundie secundum rectum iudicium rationis
<lb ed="#V" n="136"/>modificareteam aliquod turpe committeretur.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>