-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p1i1t3q1m2c3.xml
581 lines (581 loc) · 36.4 KB
/
ahsh-l1p1i1t3q1m2c3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 1, Inq. 1, Tract. 3, Q. 1, Mem. II, C. 3</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-02-09">February 09, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit> <witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness> <witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness> <witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness> <witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness> <witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness> </listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-02-09" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="include-list">
<xi:include href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-lists/master/workscited.xml" xpointer="worksCited"/>
<xi:include href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-lists/master/Prosopography.xml" xpointer="prosopography"/>
</div>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="125"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Hd1e3729">I, P. 1, Inq. 1, Tract. 3, Q. 1, M. 2, C. 3</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Hd1e3732" type="question-title">AN DIVINA UNITAS SECUM COMPATIATUR PLURALITATEM PRINCIPIORUM.</head>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Dd1e3735" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Hd1e3737">Articulus I</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Hd1e3740" type="question-title">Utrum sit ponere duo principia summe bona.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3743">
<lb ed="#Q"/>Quaeritur postea utrum unitas divini esse se<lb ed="#Q"/>cum
compatiatur<!--s--> pluralitatem principiorum,
<lb ed="#Q"/>ita quod esset ponere duo principia boni, quo<lb ed="#Q"/>rum
utrumque diceretur summum bonum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3754">
<lb ed="#Q"/>Ad quod sic: a. <name>Boethius</name>, in libro <title>De con<lb ed="#Q"/>solatione</title><!--3-->:
<quote>Quae<!--t--> discrepant bona, non esse
unum<!--u--> quod alterum est liquet: quare neutrum
poterit esse perfectum, cum alterum alteri desit;
sed quod perfectum non est, illud non esse sum<lb ed="#Q"/>mum
manifestum est; non ergo summe bona sunt
<lb ed="#Q"/>quae sunt diversa</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3765">
<lb ed="#Q"/>b. Item<!--4-->, si essent plura principia, qualiter ab
<lb ed="#Q"/>illis gubernaretur mundus? Si enim quis parti
<lb ed="#Q"/>mundi principatur, quis mundum ordinat et per<lb ed="#Q"/>manentiam
eius facit? illud enim magis utroque
<lb ed="#Q"/>erit principium, quod scilicet ordinat universum.
<lb ed="#Q"/>Et sic relinquitur solum esse unum principium
<lb ed="#Q"/>perfectum sive summe<!--v--> bonum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3784">
<lb ed="#Q"/>c. Item<!--5-->, quod superlative dicitur uni soli con<lb ed="#Q"/>venit.
Si ergo summum bonum est, relinquitur
<lb ed="#Q"/>quod unum solum est summe bonum, non habens
<lb ed="#Q"/>parem vel superiorem; si enim habet superiorem,
<lb ed="#Q"/>iam non est summum; similiter si parem; simi<pb ed="#Q" n="126"/><cb ed="#Q" n="a"/><lb ed="#Q"/>liter<!--a-->
si habeat inferiorem, illud inferius non est
<lb ed="#Q"/>summe<!--b--> bonum; manebit ergo unum solum summe
<lb ed="#Q"/>bonum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3806">
<lb ed="#Q"/>Contra: 1. <name>Boethius</name>, in libro <title>De consola<lb ed="#Q"/>tione</title><!--1-->:
<quote>Quae discrepant bona</quote> etc., per<!--c--> hoc vo<lb ed="#Q"/>lens
probare quod<!--d--> non sunt duo principia summe
<lb ed="#Q"/>bona, quia unum non esset alterum: et sic utrum<lb ed="#Q"/>que
esset imperfectum. -—- Sed quod haec
<lb ed="#Q"/>ratio nulla sit, patet: quia est bonum crea<lb ed="#Q"/>tum
et increatum, et unum non est alterum, nec
<lb ed="#Q"/>e converso. Si ergo non ponit quod aliquid<!--e--> desit
<lb ed="#Q"/>summo bono increato, quia scilicet non est ip<lb ed="#Q"/>sum<!--f-->
bonum creatum: similiter nec si esset
<lb ed="#Q"/>aliud<!--g--> bonum increatum differens ab ipso, hoc
<lb ed="#Q"/>non poneret defectum in ipso; possunt ergo esse
<lb ed="#Q"/>duo summe bona.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3837">
<lb ed="#Q"/>2. Item, unitas et multitudo dividuntur ex op—
<lb ed="#Q"/>posito<!--2-->; ergo multitudo non est principium uni<lb ed="#Q"/>tatis
vel<!--h--> e converso; aliud ergo principium est<!--i-->
<lb ed="#Q"/>unitatis, in quantum unitas, et aliud multitudinis;
<lb ed="#Q"/>ergo duo sunt principia bonorum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3850">
<lb ed="#Q"/>3. item, <quote>beatitudo creata est status omnium
<lb ed="#Q"/>bonorum congregatione perfectus</quote><!--3-->; sed beati<lb ed="#Q"/>tudo
creata non est ipsa beatitudo increata; cum
<lb ed="#Q"/>ergo ratio summi boni sit ex aggregatione<!--k--> per<lb ed="#Q"/>fecta
totius bonitatis, relinquitur quod erunt duo
<lb ed="#Q"/>summe bona.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3866">
<lb ed="#Q"/>Solutio: Concedendum secundum rationes prae<lb ed="#Q"/>dictas
quod non sit ponere duo principia summe
<lb ed="#Q"/>bona.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3875">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primum dicendum quod
<lb ed="#Q"/>intentio <name>Boethii</name> est: si poneretur cum summo
<lb ed="#Q"/>bono bonum aliud, quod non esset ipsum vel ab
<lb ed="#Q"/>ipso differret<!--l-->, quia illud ei deesset et ita non
<lb ed="#Q"/>esset perfectum, quia perfecto nihil deest; si au<lb ed="#Q"/>tem
poneretur summe bonum increatum, non<!--m--> es<lb ed="#Q"/>set
ipsum nec ab ipso; et propter hoc non pos<lb ed="#Q"/>sunt
stare simul. Sed bonum creatum, licet non
<lb ed="#Q"/>sit ipsum bonum increatum, tamen est ab eo,
<lb ed="#Q"/>unde non est summum; et propter hoc bonitas
<lb ed="#Q"/>creata potest stare cum summo bono increato,
<lb ed="#Q"/>licet non sit ipsum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3905">
<lb ed="#Q"/>2. Ad secundum dicendum quod, quamvis
<lb ed="#Q"/>secundum rationem unitas et multitudo dividantur
<lb ed="#Q"/>ex opposito, tamen secundum rem minime, immo
<lb ed="#Q"/>ipsa multitudo substantialiter est multitudo<!--n--> ex
<lb ed="#Q"/>unitatibus aggregata<!--4-->. Si vero substantialiter est
<lb ed="#Q"/>multitudo ex unitatibus aggregatis<!--o-->, quae erit
<lb ed="#Q"/>causa ipsarum unitatum, erit et causa multitudinis.
<lb ed="#Q"/>Ideo unum erit principium unitatis et multitudinis
<lb ed="#Q"/>et unius et multorum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3927">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertiam rationem dicendum quod sum<lb ed="#Q"/>mum
bonum dicitur<!--p--> dupliciter, scilicet simplici<lb ed="#Q"/>citer
et secundum quid. Summum bonum<!--q--> sim<lb ed="#Q"/>pliciter
est bonum increatum; summum bonum
<lb ed="#Q"/>secundum quid est beatitudo creata, quia est sum<lb ed="#Q"/>mum
bonum in creatis bonis eo<!--r--> quod est a summo
<lb ed="#Q"/>bono increata: propterea non numerantur<!--s--> ut di<lb ed="#Q"/>cantur
duo summa; et ita intelligendum de con<lb ed="#Q"/>gregatione
perfecta bonorum.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Dd1e3950" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Hd1e3952">Articulus II</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-Hd1e3955" type="question-title">Utrum sit ponere duo summa principia, aliud boni et aliud mali.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3958">
<lb ed="#Q"/>Deinde quaeritur utrum<!--t--> unitas divini esse com<lb ed="#Q"/>patiatur
secum pluralitatem principiorum, ita quod
<lb ed="#Q"/>unum dicatur principium boni, reliquum vero prin<lb ed="#Q"/>cipium
mali, ut scilicet dicatur summum bonum et
<lb ed="#Q"/>summum malum, sicut posuerunt <name>Manichaei</name><!--5-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3971">
<lb ed="#Q"/>Ad quod sic: a. Bonum, verum et ens conver<lb ed="#Q"/>tuntur;
ergo eorum opposita, scilicet<!--u--> malum, fal<lb ed="#Q"/>sum,
non-ens; malum ergo, in quantum malum,
<lb ed="#Q"/>est non-ens; ergo multo magis summum malum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3982">
<lb ed="#Q"/>b. Item, unumquodque, in quantum est, bonum
<lb ed="#Q"/>est, sicut probatur a <name>Boethio</name><!--6-->; ergo malum,
<lb ed="#Q"/>in quantum malum, non est, quia, in quantum ma<cb ed="#Q" n="b"/><lb ed="#Q"/>lum,
non est malum; summum igitur malum om<lb ed="#Q"/>nino
non est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e3997">
<lb ed="#Q"/>c. Item, si summum bonum habeat oppositum<!--v-->
<lb ed="#Q"/>summum malum, ergo sicut<!--x--> summum bonum
<lb ed="#Q"/>est bonum per essentiam, ita summum malum
<lb ed="#Q"/>erit malum per essentiam; nihil ergo bonitatis erit
<lb ed="#Q"/>vel<!--y--> intelligetur in summo malo; ergo nec po<lb ed="#Q"/>tentia
nec notitia nec etiam esse. Relinquitur ergo
<lb ed="#Q"/>quod non erit potens nec etiam ens, ergo nec
<lb ed="#Q"/>principium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4017">
<lb ed="#Q"/>d. Item, in summo bono intelligitur summa vo<lb ed="#Q"/>luntas
boni et summa potentia, ergo summum
<lb ed="#Q"/>odium sive detestatio mali et summa potentia ad
<pb ed="#Q" n="127"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>destruendum malum. Posito ergo summo malo,
<lb ed="#Q"/>quaeritur an summe bonum habeat voluntatem
<lb ed="#Q"/>destruendi ipsum. Et si non habet: non summe
<lb ed="#Q"/>detestatur malum; ergo non est summe<!--a--> bonum
<lb ed="#Q"/>Si habet: aut ergo potest destruere summe ma<lb ed="#Q"/>lum
aut non potest. Si non potest: ergo non est
<lb ed="#Q"/>summe potens; ergo non est summum. Si potest
<lb ed="#Q"/>et vult et constat quod scit<!--b-->: ergo non est aliquo
<lb ed="#Q"/>modo compatiens summum malum in esse.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4050">
<lb ed="#Q"/>Contra: I. 1. Si simpliciter ad simpliciter et ma<lb ed="#Q"/>gis
ad magis<!--c--> et maxime ad maxime<!--1-->: ergo si
<lb ed="#Q"/>bonum habet oppositum malum et magis bonum
<lb ed="#Q"/>magis malum et summum bonum summum ma<lb ed="#Q"/>lum,
ergo summum malum est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4063">
<lb ed="#Q"/>2. Item, in bonis sequitur: <mentioned>aliquid est bonum<!--d-->
<lb ed="#Q"/>et aliquid<!--e--> melius, ergo aliquid optimum</mentioned>; ergo
<lb ed="#Q"/>similiter in malis: <mentioned>aliquid est malum, aliquid<!--f-->
<lb ed="#Q"/>peius, ergo aliquid pessimum</mentioned>; ergo summum
<lb ed="#Q"/>malum est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4076">
<lb ed="#Q"/>3. Item, contrariorum contrariae sunt causae;
<lb ed="#Q"/>sed in universitate sunt multae contrarietates et
<lb ed="#Q"/>multa contraria; ergo et causae contrariae; sed
<lb ed="#Q"/>una est causa omnium bonorum, quae nec est
<lb ed="#Q"/>causa malorum; ergo necesse est quod sit una
<lb ed="#Q"/>causa omnium malorum; sicut ergo illa ponitur
<lb ed="#Q"/>summum bonum, ita et ista ponetur summum
<lb ed="#Q"/>malum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4096">
<lb ed="#Q"/>4. Item, sequitur: <mentioned>si aliquid est bonum partici<lb ed="#Q"/>patione,
ergo aliquid est bonum per essentiam</mentioned>;
<lb ed="#Q"/>ergo similiter: <mentioned>aliquid est malum participatione,
<lb ed="#Q"/>ergo aliquid est malum per essentiam</mentioned><!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4108">
<lb ed="#Q"/>5. Item, nihil est principium salvativum et cor<lb ed="#Q"/>ruptivum;
cum ergo bonorum et incorruptorum
<lb ed="#Q"/>sit principium salvativum: ergo et malorum et
<lb ed="#Q"/>corruptibilium erit principium corruptivum<!--g-->. --
<lb ed="#Q"/>Si dicatur quod corruptibilium non est ponen<lb ed="#Q"/>dum
principium, cum corruptio accidat ex de<lb ed="#Q"/>fectu
et ideo ex non-causa potius quam ex causa
- contra: omne corruptivum est activum; omne
<lb ed="#Q"/>autem activum habet naturam per quam agit; erit
<lb ed="#Q"/>Igitur aliqua natura principium corruptivum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4130">
<lb ed="#Q"/>II. Item, per auctoritates<!--h--> voluerunt ostendere
<lb ed="#Q"/><name>Manichaei</name> duo principia hoc modo<!--3-->:
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4137">
1. <name>Matth.</name> 12,33: <quote>Aut facite arborem bonam et
<lb ed="#Q"/>fructum eius bonum: aut facite arborem malam
<lb ed="#Q"/>et fructum. eius malum</quote>. <title>Glossa Rabani</title><!--4-->:
<quote>Non potest ex bono malum vel ex malo nasci
<lb ed="#Q"/>bonum</quote>. Et ibidem<!--5-->: <quote>Nihil medium quin boni
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>auctoris tantum sint bona et mali mala</quote>. Ex qui<lb ed="#Q"/>bus
colligitur quod boni et mali non est<!--i--> idem
<lb ed="#Q"/>principium, sed diversa.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4155">
<lb ed="#Q"/>2. Item, <title>I Ioan.</title> 3,8: <quote>Qui facit peccatum, ex
<lb ed="#Q"/>diabolo est</quote>, non materialiter, sed<!--k--> effective. Ergo
<lb ed="#Q"/>diabolus est principium efficiens mali, et Deus
<lb ed="#Q"/>boni.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4166">
<lb ed="#Q"/>3. Item, <title>Matth.</title> 15,13: <quote>Omnis plantatio, quam
<lb ed="#Q"/>non plantavit Pater meus caelestis, eradicabitur</quote>.
<lb ed="#Q"/>Ergo aliquid est quod non plantavit Pater caele<lb ed="#Q"/>stis;
haec plantatio quid aliud est quam<!--l--> ali<lb ed="#Q"/>cuius
rei in esse productio? Est igitur aliud prin<lb ed="#Q"/>cipium
a Deo producens res in esse.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4182">
<lb ed="#Q"/>4. Item, <title>Ioan.</title> 8,44: <quote>Vos ex patre diabolo estis</quote>;
<lb ed="#Q"/>et constat quod non est pater nisi<!--m--> creatione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4190">
<lb ed="#Q"/>5. Item, <title>II Cor.</title> 4,3-4: <quote>Si evangelium nostrum
<lb ed="#Q"/>opertum est, in iis qui pereunt, est opertum, in qui<lb ed="#Q"/>bus
deus huius saeculi excaecauit<!--n--> mentes infi<lb ed="#Q"/>delium</quote>;
non autem intelligendum est de bono
<lb ed="#Q"/>Deo<!--o--> quod excaecat mentes infidelium; igitur de
<lb ed="#Q"/>malo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4206">
<lb ed="#Q"/>6. Item, <title>Ioan.</title> 14,30: <quote>Venit princeps mundi
<lb ed="#Q"/>huius</quote>. Unde innuit quod unus sit princeps mundi
<lb ed="#Q"/>huius et alter alterius; et intelligitur<!--p--> de diabolo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4215">
<lb ed="#Q"/>7. Item, <title>Rom.</title> 7,23: <quote>Video aliam legem in mem<lb ed="#Q"/>bris
meis repugnantem legi mentis meae</quote>. Ergo
<lb ed="#Q"/>duae leges sunt in homine; sed lex spiritus est
<lb ed="#Q"/>a Deo; ergo contraria est a contrario principio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4226">
<lb ed="#Q"/>8. Item, <title>Ioan.</title> 8,44: Diabolus <quote>homicida fuit ab
<lb ed="#Q"/>initio</quote>. Igitur vel essentialiter malus vel a malo
<lb ed="#Q"/>principio<!--q-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4235">
<lb ed="#Q"/>9. Item, <title>Ioan.</title> 8,44: Diabolus <quote>est mendax et
<lb ed="#Q"/>pater eius</quote>. Si pater<!--r-->, igitur efficiens causa<!--s--> et
<lb ed="#Q"/>non ab altero<!--t-->; sed causa et principium idem;
<lb ed="#Q"/>ergo<!--u--> etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4246">
<lb ed="#Q"/>10. Item, <title>Gen.</title> l,31: <quote>Vidit Deus cuncta, quae
<lb ed="#Q"/>fecerat: et erant valde bona</quote>. -- Item, <title>Eccle.</title> 1,2:
<lb ed="#Q"/><quote>Vanitas vanitatum, et omnia vanitas</quote>. Non igitur
<lb ed="#Q"/>haec a Deo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4258">
<lb ed="#Q"/>Respondeo: Deceptio <name>Manichaeorum</name> fuit
<lb ed="#Q"/>quia aestimaverunt privationes causari<!--v--> sicut po<lb ed="#Q"/>sitiones;
quod non est verum: privationes enim<!--x-->
<lb ed="#Q"/>non habent causam efficientem, quemadmodum po<lb ed="#Q"/>sitiones;
sed deficientem. Unde <name>Augustinus</name>, <title>XII
<lb ed="#Q"/>De civitate Dei</title><!--6-->: <quote>Non est efficiens causa mali,
<lb ed="#Q"/>sed deficiens, quia nec mala voluntas est effectio<!--y-->,
<lb ed="#Q"/>sed defectio. Causam ergo mali velle invenire
<lb ed="#Q"/>est acsi aliquis velit videre tenebras vel audire
<lb ed="#Q"/>silentium, quae nobis per oculos nota sunt, non
<lb ed="#Q"/>specie, sed speciei privatione; talia vero nescien<lb ed="#Q"/>do
sciuntur ut<!--a--> sciendo nesciantur: silentium
<lb ed="#Q"/>enim nonnisi non<!--b--> audiendo auditur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4289">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: Respondendum ergo ad obiecta
<lb ed="#Q"/>per<!--c--> ordinem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4296">
<lb ed="#Q"/>I. 1. Ad primum dicendum quod regula ista
<mentioned>si simpliciter ad<!--d--> simpliciter</mentioned> etc. differenter
<lb ed="#Q"/>intelligitur in positionibus et privationibus. In po<lb ed="#Q"/>sitionibus
enim est magis et minus per<!--e--> partici<lb ed="#Q"/>pationem
unius formae vel naturae, sicut in co<lb ed="#Q"/>loribus
secundum participationem formae albe<lb ed="#Q"/>dinis
secundum plus et minus dicitur plus et
<lb ed="#Q"/>minus album. In privationibus vero aliter est.
<lb ed="#Q"/>Nam in privationibus non<!--f--> dicitur magis et mi<lb ed="#Q"/>nus
per<!--g--> participationem unius formae secundum
<lb ed="#Q"/>magis et minus, sed<!--h--> per recessum a forma sive
<lb ed="#Q"/>habitu respectu cuius dicuntur privationes secun<lb ed="#Q"/>dum
magis et minus. Propterea non est ponere
<lb ed="#Q"/>terminum, et ideo nec summum simpliciter, sicut
<lb ed="#Q"/>patet in curvo: dicitur enim curvum per elonga<lb ed="#Q"/>tionem
a recto, curvius per maiorem elongatio<lb ed="#Q"/>nem,
curvissimum per summam<!--i--> elongationem.
<lb ed="#Q"/>Sic igitur malum et peius dicuntur per elonga<lb ed="#Q"/>tionem
a bono seu privationem boni secundum
<lb ed="#Q"/>magis et minus, et summum malum dicetur per
<lb ed="#Q"/>summam elongationem. Si igitur non est possi<lb ed="#Q"/>bilis
summa elongatio a bono, quia hoc esset
<lb ed="#Q"/>summa elongatio ab esse, sicut superius<!--1--> osten<lb ed="#Q"/>sum<!--k-->
est, relinquitur quod nullo modo est sum<lb ed="#Q"/>mum
malum. Illa ergo regula <mentioned>si simpliciter ad
<lb ed="#Q"/>simpliciter</mentioned> etc. tenet in illis in quibus est maxi<lb ed="#Q"/>mum
et terminus secundum accessum sive se<lb ed="#Q"/>cundum<!--l-->
recessum; sed in malo non est termi<lb ed="#Q"/>nus<!--m-->
recessus, quia malum est infinitum; prop<lb ed="#Q"/>terea
non erit ponere summum malum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4361">
<lb ed="#Q"/>2. Ad secundum iam patet responsio, quia
<lb ed="#Q"/>non est similis comparatio in bono et in malo.
<lb ed="#Q"/>Unde non sequitur: si in bono ponitur maximum,
<lb ed="#Q"/>quod in malo ponatur; cum enim malum privatio
<lb ed="#Q"/>sit, non habet esse subsistens nisi in natura, quae
<lb ed="#Q"/>quidem privata est a bono et nata ad bonum.
<lb ed="#Q"/>Propterea non potest aliquo modo esse nec etiam
<lb ed="#Q"/>intelligi summum malum simpliciter. Distinguen<lb ed="#Q"/>dum
tamen est quod summum malum potest<!--n-->
<lb ed="#Q"/>dici duobus modis: uno modo, quo nihil potest
<lb ed="#Q"/>esse peius nec habet aliquid boni, et hoc modo
<lb ed="#Q"/>nihil est summum malum ; alio modo dicitur sum<lb ed="#Q"/>mum
malum, quo nihil est peius, et hoc modo
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>summum malum est ipsa inordinatio creaturae,
<lb ed="#Q"/>qua nil est peius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4398">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertium dicendum quod est causa pro<lb ed="#Q"/>xima
propria et immediata et est causa prima
<lb ed="#Q"/>communis. Causa proxima propria et immediata
<lb ed="#Q"/>differens est contrariorum, sed causa principalis et
<lb ed="#Q"/>prima est una contrariorum<!--3-->. —— Quod patet:
<lb ed="#Q"/>contraria sunt unius generis, sicut albedo et ni<lb ed="#Q"/>gredo
in genere coloris. Una igitur est natura in
<lb ed="#Q"/>contrariis, et quae est causa illius est<!--o--> causa con<lb ed="#Q"/>trariorum,
sicut quae est causa coloris simpliciter
<lb ed="#Q"/>est causa albi et nigri coloris; una igitur erit
<lb ed="#Q"/>causa prima<!--p--> albi et nigri coloris, quamvis
<lb ed="#Q"/>proxima causa differat. Similiter nota in omni
<lb ed="#Q"/>oppositione<!--q--> per se esse aliquid commune ipsis
<lb ed="#Q"/>oppositis: vel commune secundum dictionem,
<lb ed="#Q"/>sicut est in oppositis secundum affirmationem et
<lb ed="#Q"/>negationem, una essentia est communis secundum
<lb ed="#Q"/>dictionem; aut commune secundum rem: et hoc
<lb ed="#Q"/>vel commune materiale, et hoc modo est com<lb ed="#Q"/>mune
secundum privationem et habitum; vel com<lb ed="#Q"/>mune
formale, et hoc absolutum vel respectivum<!--r-->.
<lb ed="#Q"/>Commune absolutum est in oppositione contra<lb ed="#Q"/>riorum,
quia ibi est una forma generis communis
<lb ed="#Q"/>ipsis speciebus; commune formale comparatum
<lb ed="#Q"/>est in relativis, quia ibi est communitas habitu<lb ed="#Q"/>dinis.
Cum ergo in omni oppositione oppositorum
<lb ed="#Q"/>inveniatur unum quod est fundamentum ipsius
<lb ed="#Q"/>oppositionis, quae erit causa illius unius erit
<lb ed="#Q"/>causa ipsis oppositis; una igitur causa erit om<lb ed="#Q"/>nium
oppositorum: prima, dico, non proxima.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4463">
<lb ed="#Q"/>4. Ad quartum dicendum quod<!--s--> participa<lb ed="#Q"/>tione
dicitur bonum proprie, quia bonitas una est
<lb ed="#Q"/>quae est prima, quae secundum magis et minus
<lb ed="#Q"/>communicatur ab omnibus creaturis<!--t--> et illa est
<lb ed="#Q"/>bonitas per essentiam; malum vero participatione
<lb ed="#Q"/>improprie<!--u-->, quia una malitia non est causa ma<lb ed="#Q"/>litiae
in omnibus, sicut ostendit <name ref="#Dionysius">B. Dionysius</name>,
<lb ed="#Q"/>in libro <title>De divinis nominibus</title><!--2-->: <quote>Bonum est ex
<lb ed="#Q"/>una et generali causa, malum autem ex multis et
<lb ed="#Q"/>particularibus defectibus</quote><!--v-->. Quod declarat conse<lb ed="#Q"/>quenter<!--4-->:
<quote>Non omnibus eadem omnino secun<lb ed="#Q"/>dum
idem mala: daemoni enim malum est<!--x--> prae<lb ed="#Q"/>ter
divinum intellectum esse; animae, quod est
<lb ed="#Q"/>praeter rationem; corpori, quod est praeter natu<lb ed="#Q"/>ram</quote>.
Malum ergo<!--y--> participatione non dicitur
<lb ed="#Q"/>ex communione alicuius entis, sed ex similitudine
<lb ed="#Q"/>defectus et alicuius non—entis; et ideo non se<lb ed="#Q"/>quitur:
<mentioned>ergo aliquid est malum per essentiam</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4506">
<lb ed="#Q"/>5. Ad quintum dicendum quod corruptivum
<lb ed="#Q"/>principium, in quantum agit, activum est ex na<lb ed="#Q"/>tura
boni quod substantificat malum; in quantum
<lb ed="#Q"/>vero corrumpit, defectivum est, et ideo non erit
<lb ed="#Q"/>causa efficiens, in quantum huiusmodi, sed defi<lb ed="#Q"/>ciens:
quare neque principium. Et hoc intendit
<lb ed="#Q"/><name>B. Dionysius</name><!--1-->. Unde<!--a--> cum dicitur: <mentioned>malum
<lb ed="#Q"/>agit</mentioned>, hoc dicitur per accidens; sed cum dicitur:
<mentioned>corrumpit</mentioned>, hoc dicitur per se. Nec tamen ex hoc<!--b-->
<lb ed="#Q"/>ponetur principium: agit enim per naturam sub<lb ed="#Q"/>sistentis
boni, corrumpit autem<!--c-->: per defectum et
<lb ed="#Q"/>privationem boni. Per hoc quod a bono, agit; per
<lb ed="#Q"/>hoc quod de nihilo, corrumpit, ut dicit<!--d--> <name>Augu<lb ed="#Q"/>stinus</name><!--2-->.
Exemplum <name>B.<!--e--> Dionysii</name><!--3--> in morbi
<lb ed="#Q"/>actione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4539">
<lb ed="#Q"/>II. Ad auctoritates vero respondendum:
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4544">
<lb ed="#Q"/>1. Ad primam dicendum quod per arborem
<lb ed="#Q"/>significatur voluntas et per bonam bona, per ma<lb ed="#Q"/>lam
mala, per fructum vero opus<!--4-->. Unde sensus
<lb ed="#Q"/>est: non potest ex mala voluntate nasci bonum
<lb ed="#Q"/>opus, nec ex bona malum, in quantum huiusmodi.
<lb ed="#Q"/>Ex libero tamen arbitrio procedit voluntas bona
<lb ed="#Q"/>et mala: sed per modum efficientis, in quantum
<lb ed="#Q"/>scilicet a Deo est, procedit voluntas bona; per mo<lb ed="#Q"/>dum
vero deficientis, in quantum scilicet<!--f--> ver<lb ed="#Q"/>tibile
per electionem est et de nihilo, est causa vo<lb ed="#Q"/>luntatis
malae; et sic, secundum quod declinat in
<lb ed="#Q"/>non-causam per aversionem a summa causa, ideo
<lb ed="#Q"/>simpliciter non ponetur principium secundum hoc.
— Praeterea, esto quod diceretur principium li<lb ed="#Q"/>berum
arbitrium mali, non sequeretur quod esset
<lb ed="#Q"/>unum, immo tot principia quot essent libera ar<lb ed="#Q"/>bitria
deficientia<!--g--> in diversis rationalibus<!--h--> creatu<lb ed="#Q"/>ris;
et hoc vult dicere <name ref="#Dionysius">B. Dionysius</name><!--5-->, quod
<quote>malum est ex multis defectibus, non ex una
<lb ed="#Q"/>causa</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4586">
<lb ed="#Q"/>2. Ad aliam auctoritatem respondendum quod
<lb ed="#Q"/>diabolus non dicitur principium peccati effective
<lb ed="#Q"/>seu<!--i--> per efficientiam, sed per suggestionem<!--6-->; et
<lb ed="#Q"/>qui facit peccatum non dicitur esse <quote>ex diabolo</quote>
<lb ed="#Q"/>secundum rationem efficientiae<!--k-->, sed per confor<lb ed="#Q"/>mitatem
malitiae<!--7-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4602">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertiam<!--l--> auctoritatem qua dicitur
<mentioned>omnis plantatio</mentioned> etc.: dicendum quod planta<lb ed="#Q"/>tionem
dicit ibi non naturam, sed traditionem
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>seu doctrinam Pharisaeorum contra legem Dei; et
<lb ed="#Q"/>hanc dicit<!--m--> eradicandam, id est reprobandam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4615">
<lb ed="#Q"/>4. Ad quartam dicendum, sicut prius, quod
<lb ed="#Q"/>Iudaei dicuntur <quote>ex patre diabolo</quote>, non conditione<!--n-->,
<lb ed="#Q"/>sed malitiae imitatione<!--8-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4625">
<lb ed="#Q"/>5. Ad quintam dicendum quod <mentioned>deus huius
<lb ed="#Q"/>saeculi</mentioned> intelligitur dupliciter: uno modo intelli<lb ed="#Q"/>gitur
diabolus, secundum quod <mentioned>saeculum</mentioned> dicitur
<lb ed="#Q"/>perversi amatores saecularium, quorum dicitur
<lb ed="#Q"/>diabolus deus, non causando, sed principando et
<lb ed="#Q"/>eos ad mala agendo<!--o-->. Vel <mentioned>deus huius saeculi</mentioned>
<lb ed="#Q"/>dicitur Deus, secundum quod <mentioned>saeculum</mentioned> accipitur
<lb ed="#Q"/>pro universitate rerum mundialium: et tunc quod
<lb ed="#Q"/>dicitur <mentioned>excaecasse mentes infidelium</mentioned> intelligitur
<lb ed="#Q"/>non effective, sed permissive, secundum quod di<lb ed="#Q"/>citur
<title>Rom.</title> 1,28: <quote>Tradidit illos Deus in reprobum
<lb ed="#Q"/>sensum</quote>, id est tradi permisit.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4654">
<lb ed="#Q"/>6. Ad sextam patet simili modo responsio.
<lb ed="#Q"/>Nam <quote>princeps mundi</quote> dicitur diabolus, non crea<lb ed="#Q"/>turarum
mundi, sed amatorum mundi, quorum
<lb ed="#Q"/>affectionibus dominatur<!--9-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4665">
<lb ed="#Q"/>7. Ad septimam dicendum quod <mentioned>lex camis</mentioned>
<lb ed="#Q"/>non dicitur nisi defectus rectitudinis debiti or<lb ed="#Q"/>dinis
ipsius carnis ad spiritum, contractus ex
<lb ed="#Q"/>culpa originali; causa ergo eius non ponetur nisi
<lb ed="#Q"/>quae est causa peccati, scilicet deficiens, quae
<lb ed="#Q"/>scilicet est<!--p--> prima voluntas inordinata ad Deum;
<lb ed="#Q"/>tamen, in quantum est poena afflictiva, potest
<lb ed="#Q"/>poni a Deo sive a divina iustitia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4685">
<lb ed="#Q"/>8. Ad octavam dicendum quod <quote>homicida di<lb ed="#Q"/>citur
diabolus ab initio</quote>, id est ex quo homo fuit,
<lb ed="#Q"/>quem decipiendo interfecit. Vel dicitur <quote>homicida
<lb ed="#Q"/>ab initio</quote>, scilicet mundi, id est statim post ini<lb ed="#Q"/>tium,
cum hominem decepit, non ab initio sui
<lb ed="#Q"/>esse<!--10-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4701">
<lb ed="#Q"/>9. Ad nonam dicendum quod diabolus di<lb ed="#Q"/>citur
pater mendacii, quia ab ipso et non ab alio
<lb ed="#Q"/>mendacium incepit<!--11-->, non per modum efficientis
<lb ed="#Q"/>causae, sed per modum deficientis a veritate.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q1m2c3-d1e4712">
<lb ed="#Q"/>10. Ad ultimam dicendum quod cum dicitur:
<lb ed="#Q"/><quote>Vidit Deus cuncta quae fecerat et erant valde
<lb ed="#Q"/>bona</quote>, ostenditur quod creatura duplicem bonita<lb ed="#Q"/>tem
habet, scilicet in se et in ordine universi.
<lb ed="#Q"/>Unde in conditione creaturarum de qualibet dic<lb ed="#Q"/>tum
est: <quote>Vidit Deus quod esset bonum</quote>, ad signi<pb ed="#Q" n="130"/><cb ed="#Q" n="a"/><lb ed="#Q"/>ficandum
bonitatem quam habent in proprio ge<lb ed="#Q"/>nere;
sed de universis dictum est: <quote>Erant valde
<lb ed="#Q"/>bona</quote>, ad significandum bonitatem quam habent
<lb ed="#Q"/>in rerum universitate<!--a--><!--1-->. — Quod vero obi<lb ed="#Q"/>citur
<mentioned>universa vanitas</mentioned>, intelligendum quod
<lb ed="#Q"/>creaturae, secundum quod referuntur ad princi<cb ed="#Q" n="130"/><lb ed="#Q"/>pium
a quo sunt, bona sunt et in se bona sunt
<lb ed="#Q"/>et in<!--b--> universo <quote>valde bona</quote> sunt<!--2-->; secundum vero
<lb ed="#Q"/>quod referuntur ad originem de qua sunt, scilicet
<lb ed="#Q"/>de nihilo, vanitas sunt et vertibiles ad non-esse
<lb ed="#Q"/>sunt<!--c-->, vel simpliciter vel quodam modo. Per hoc
<lb ed="#Q"/>ergo nunquam adstruetur<!--d--> aliud principium.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>