-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p1i1t3q2m1c3.xml
552 lines (552 loc) · 35.6 KB
/
ahsh-l1p1i1t3q2m1c3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?>
<?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 1, Inq. 1, Tract. 3, Q. 2, M. 1, C. 3</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-02-24">February 24, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit> <witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness> <witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness> <witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness> <witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness> <witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness> </listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-02-24" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="include-list">
<xi:include href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-lists/master/workscited.xml" xpointer="worksCited"/>
<xi:include href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-lists/master/Prosopography.xml" xpointer="prosopography"/>
</div>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="141"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-Hd1e3729">I, P. 1, Inq. 1, Tract. 3, Q. 2, M. 1, C. 3</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-Hd1e3732" type="question-title">QUID SIT VERITAS.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3735">
<lb ed="#Q"/>Consequenter inquirendum est quid sit veritas<!--5-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3740">
<lb ed="#Q"/>Ponendae ergo sunt diversae a diversis ve<lb ed="#Q"/>ritatis
et veri notificationes. 1. Nam in libro
<lb ed="#Q"/><title>Solilaquiorum</title><!--6--> <name>Augustini</name> ponitur haec<!--h-->: <quote>Ve<lb ed="#Q"/>rum
est quod ita ut est<!--i--> videtur</quote>; et colligitur<!--k-->
<lb ed="#Q"/>ex suo opposito: <quote>Si enim est falsum quod aliter
<lb ed="#Q"/>quam est videtur, ergo verum est quod ita ut
<lb ed="#Q"/>est videtur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3758">
<lb ed="#Q"/>1. Sed haec definitio improbatur sic<!--l--> ab
<lb ed="#Q"/><name>Augustino</name><!--7-->: Nam ablato eo cui aliquid vide<lb ed="#Q"/>tur,
non videtur aliquid ut est nec videtur ali<lb ed="#Q"/>quid
aliter quam est<!--m-->; ergo <quote>ablato eo cui vi<lb ed="#Q"/>detur,
neque verum neque falsum est</quote>; quod est
<lb ed="#Q"/>manifestum inconveniens: nam secundum hoc <quote>la<lb ed="#Q"/>pides
in abditissimo terrae sinu<!--n--> non essent veri
<lb ed="#Q"/>lapides, quia non videntur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3779">
<lb ed="#Q"/>II. Propterea ponitur alia definitio in eodem ta<lb ed="#Q"/>lis<!--8-->:
<quote>Verum est quod ita se habet ut cognitori
<lb ed="#Q"/>videtur, si velit et possit cognoscere</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3788">
<lb ed="#Q"/>2. Sed contra hanc obicitur: quia ex hoc
<lb ed="#Q"/>sequitur quod <quote>verum non erit quod nemo potest
<lb ed="#Q"/>cognoscere</quote>. — Item, <quote>si falsum esto quod ali<lb ed="#Q"/>ter
quam est videtur, ergo si alteri videatur hic
<lb ed="#Q"/>lapis esse lapis, alteri lignum, eadem res et<!--p-->
<lb ed="#Q"/>falsa et vera erit</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3804">
<lb ed="#Q"/>III. Propterea ponitur alia brevis in eodem<!--9-->:
<quote>Verum est id quod est</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3809">
<lb ed="#Q"/>3. Sed obicitur: Cum <mentioned>id<!--q--> quod est</mentioned> sit sus<lb ed="#Q"/>ceptivum
falsi, sicut enuntiatio<!--r--> quae dicitur et
<lb ed="#Q"/>vera et falsa: quod autem est verum, non est
<lb ed="#Q"/>susceptivum falsi, ergo <mentioned>id quod est</mentioned> non conver<lb ed="#Q"/>titur
cum vero; ergo non definit verum. — Item,
<lb ed="#Q"/>si diceretur quod intelligitur de veritate rei,
<pb ed="#Q" n="142"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>non de<!--a--> veritate signi — obicitur de homine
<lb ed="#Q"/>picto<!--1-->, qui est falsus homo; et tamen<!--b--> ei con<lb ed="#Q"/>venit
esse quod est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3835">
<lb ed="#Q"/>IV. Item, ponitur alia a quodam philoso<lb ed="#Q"/>pho<!--2-->:
Veritas est adaequatio rei et intellectus,
<lb ed="#Q"/>sicut generaliter adaequatio signi et significati.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3844">
<lb ed="#Q"/>4. Sed obicitur: Adaequatio signi ad signi<lb ed="#Q"/>ficatum
non est nisi cum significatio est; ergo
<lb ed="#Q"/>non esset veritas, si non esset significatio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3854">
<lb ed="#Q"/>V. Item, ponitur alia: Veritas est indivisio esse
<lb ed="#Q"/>et eius<!--c--> quod est<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3861">
<lb ed="#Q"/>5. Sed obicitur: In negationibus non est
<lb ed="#Q"/>indivisio esse et eius quod est, immo significatur
<lb ed="#Q"/>divisio<!--d--> esse ab eo quod est, ut cum dicitur:
<mentioned>homo non est asinus</mentioned>, per negationem dividitur
<lb ed="#Q"/>esse asini ab eo quod est homo<!--e-->; ergo non esset
<lb ed="#Q"/>haec vera: <mentioned>homo non est asinus</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3874">
<lb ed="#Q"/>VI. Item, ponitur alia ab <name>Augustino</name>, in libro
<lb ed="#Q"/><title>De vera religione</title><!--4-->: <quote>Veritas est<!--f--> qua ostenditur
<lb ed="#Q"/>id quod est</quote>; et colligitur sic: <quote>Si falsitas est<!--8-->
<lb ed="#Q"/>qua id putatur quod non est, ea est veritas qua
<lb ed="#Q"/>ostenditur<!--h--> id quod est</quote>. Cui similis est noti<lb ed="#Q"/>ficatio
<name>Hilarii</name><!--5-->: <quote>Verum est declarativum aut
<lb ed="#Q"/>manifestativum esse</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3892">
<lb ed="#Q"/>6. Sed obicitur: Si <quote>verum est declarati<lb ed="#Q"/>vum
aut manifestativum esse</quote><!--i--> sive eius quod
<lb ed="#Q"/>est: ergo verum non erit id<!--k--> quod est aut esse,
<lb ed="#Q"/>cum nihil se ipsum clarificet.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3903">
<lb ed="#Q"/>VII. Item, ponitur alia ab <name>Augustino</name><!--l-->, in
<lb ed="#Q"/>libro <title>De vera religiones</title>: <quote>Veritas est summa
<lb ed="#Q"/>similitudo<!--m--> principii, quae sine ulla dissimilitu<lb ed="#Q"/>dine
est, unde falsitas oritur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3914">
<lb ed="#Q"/>7. Sed obicitur: Divina essentia non est
<lb ed="#Q"/>similitudo principii, cum sit sine principio; simi<lb ed="#Q"/>liter
Pater est principium sine principio; ergo nec
<lb ed="#Q"/>divina essentia nec Pater est veritas. — Item, cum
<lb ed="#Q"/>in creatura non sit summa similitudo principii,
<lb ed="#Q"/>ergo in creatura non est veritas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3931">
<lb ed="#Q"/>VIII. Item, ponitur alia definitio ab <name>Anselmo</name>,
<lb ed="#Q"/>in libro <title>De veritate</title><!--7-->: <quote>Veritas est rectitudo sola
<lb ed="#Q"/>mente perceptibilis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3940">
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>8. Sed obicitur: Intentio rectitudinis, si ac<lb ed="#Q"/>cipiatur
proprie, non invenitur nisi in quantitate
<lb ed="#Q"/>dimensiva; ergo non esset veritas nisi in corpo<lb ed="#Q"/>ralibus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3953">
<lb ed="#Q"/>9. Item, si accipiatur metaphorice, ergo est<!--n--> se<lb ed="#Q"/>cundum
similitudinem rectitudinis in quantitate<!--o-->;
<lb ed="#Q"/>sed ubicumque sic intelligitur rectitudo, erit dif<lb ed="#Q"/>ferentia
principii et medii et finis. Cum ergo in<!--p-->
<lb ed="#Q"/>indivisibilibus, ut puncto et unitate, et etiam in
<lb ed="#Q"/>divisibilibus completis, ut circulo<!--q-->, non sit diffe<lb ed="#Q"/>rentia
principii, medii et finis: ergo in illis non
<lb ed="#Q"/>erit veritas nec in illis intelligibilibus quae intel<lb ed="#Q"/>liguntur
ut punctus et circulus, non erit veritas;
<lb ed="#Q"/>ergo in Deo non erit veritas, cum, secundum
<lb ed="#Q"/><name>Trismegistum</name><!--8-->, <quote>Deus sit sphaera intelligi<lb ed="#Q"/>bilis,
cuius centrum est ubique, circumferentia
<lb ed="#Q"/>nusquam</quote>; ergo intelligitur per modum puncti
<lb ed="#Q"/>et per modum circuli.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e3986">
<lb ed="#Q"/>10. Item, si accipiatur rectitudo pro iustitia, se<lb ed="#Q"/>cundum
quod dicitur: <mentioned>quod fit iuste, fieri recte</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>in quem modum dicitur rectitudo ab <name>Anselmo</name><!--9-->,
<lb ed="#Q"/>secundum quam est aliquid ut debet vel sic ut
<lb ed="#Q"/>debet, tunc non conveniet divinae veritati, quae
<lb ed="#Q"/>nulli debet esse rectitudinem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4002">
<lb ed="#Q"/>11. Item, cum iustitia et bonitas sit secundum
<lb ed="#Q"/>hoc <quote>sola mente perceptibilis</quote>, non different se<lb ed="#Q"/>cundum
definitionem veritas<!--r-->, iustitia et bonitas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4011">
<lb ed="#Q"/>12. Item, cum sint<!--s--> aliqua quae percipiuntur
<lb ed="#Q"/>non solum mente, sed sensu, ut corporalia: ergo
<lb ed="#Q"/>in corporalibus non erit veritas<!--t-->, cum veritas
<lb ed="#Q"/>sit <quote>sola mente perceptibilis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4023">
<lb ed="#Q"/>IX. Item, si<!--u--> tot modis assignatae sunt notifi<lb ed="#Q"/>cationes
veri et veritatis, quomodo assignantur?
<lb ed="#Q"/>nam<!--v--> videntur deficere aut superfluere aut male
<lb ed="#Q"/>assignatae esse. Quaeritur ergo qualiter acci<lb ed="#Q"/>piantur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4036">
<lb ed="#Q"/>IX. Respondeo<!--x--> ad istud primo quod omnes di<lb ed="#Q"/>ctae
notificationes assignatae sunt in sua ratione.
<lb ed="#Q"/>Nam quaedam notificatio veri est<!--y--> generalis ad ve<lb ed="#Q"/>ritatem
— sive sit creata sive increata: et creata
<lb ed="#Q"/>sive sit cogitationis<!--x--> sive voluntatis sive actionis
<pb ed="#Q" n="143"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>sive significationis<!--a--> — et haec est: <quote>Veritas est
<lb ed="#Q"/>rectitudo</quote> etc., sicut ipse innuit, in libro <title>De ve<lb ed="#Q"/>ritate</title><!--1-->,
et nomine rectitudinis dividit eam ab
<lb ed="#Q"/>omni re quae rectitudo non vocatur. Quod vero
<quote>sola mente perceptibilis</quote> dicitur, separat eam
<lb ed="#Q"/>ab omni rectitudine visibili.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4065">
<lb ed="#Q"/>Speciales vero notificationes differunt. Nam
<lb ed="#Q"/>quaedam datae sunt de veritate comprehensionis,
<lb ed="#Q"/>ut illae <title>Soliloquiorum</title><!--b--><!--2--> quae coincidunt in idem:
<quote>Verum est quod ita ut est videtur</quote>, et alia:
<quote>Verum est quod ita est ut cognitori videtur, si
<lb ed="#Q"/>velit possitque cognoscere</quote>. -- Quaedam de ve<lb ed="#Q"/>ritate
signi sive significationis, ut illa<!--3-->: <quote>Veritas
<lb ed="#Q"/>est adaequatio signi etc. vel intellectus</quote> etc.<!--c-->.
— Quaedam de veritate rei, ut illae duae quae<!--d-->
<lb ed="#Q"/>coincidunt in idem<!--4-->: <quote>Verum est id quod est</quote>
<lb ed="#Q"/>et iterum<!--5-->: <mentioned>Veritas est indivisio esse et eius<!--e-->
<lb ed="#Q"/>quod est</mentioned>. -— Quaedam vero de veritate increata
<lb ed="#Q"/>principaliter, ut illae duae <name ref="#Augustine">Augustini</name>, <title>De vera
<lb ed="#Q"/>religione</title>; sed una de veritate secundum quod
<lb ed="#Q"/>accipitur essentialiter, et haec notificatio est per
<lb ed="#Q"/>effectum consequentem<!--6-->: <quote>Veritas est<!--f--> qua
<lb ed="#Q"/>ostenditur id quod est</quote>, quia prima veritas se
<lb ed="#Q"/>habet ad intelligibilia sicut lux ad visibilia<!--g-->, et
<lb ed="#Q"/>huic consonat definitio <name>Hilarii</name>: <quote>Verum est
<lb ed="#Q"/>declarativum esse</quote>; alia vero<!--h--> de veritate in<lb ed="#Q"/>creata
secundum quod accipitur personaliter et
<lb ed="#Q"/>appropriatur Filio, sicut unitas Patri et bonitas
<lb ed="#Q"/>Spiritui Sancto, quae est<!--7-->: <quote>Veritas est summa
<lb ed="#Q"/>similitudo principii</quote> etc. et principium ibi dicit
<lb ed="#Q"/>Patrem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4115">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: Respondendum ergo per ordinem
<lb ed="#Q"/>ad obiecta:
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4122">
<lb ed="#Q"/>1. Ad obiectum contra primam<!--i--> definitionem:
<quote>Verum est quod ita est ut videtur</quote>, iam patet
<lb ed="#Q"/>responsio<!--8-->; nam data est de veritate comprehen<lb ed="#Q"/>sionis
sive cognitionis, non rei; et ideo, ablato
<lb ed="#Q"/>cognitore, non est<!--k--> haec veritas secundum actum,
<lb ed="#Q"/>quamvis sit secundum habitum, in hoc scilicet<!--l-->
<lb ed="#Q"/>quod res nata est cognosci vel videri ut est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4138">
<lb ed="#Q"/>2. Ad obiectum contra secundam, quae de<lb ed="#Q"/>terminat
primam, similis est responsio, quia quam<lb ed="#Q"/>vis
non sit aliquis qui possit cognoscere, ipsa
<lb ed="#Q"/>tamen res adhuc est cognoscibilis, et ideo adhuc
<lb ed="#Q"/>habitu sive potentia manet veritas comprehensio<lb ed="#Q"/>nis.
— Ad aliud quod arguit: <mentioned>sicut inconve<lb ed="#Q"/>niens
est<!--m--> quod eadem res sit vera et falsa</mentioned>
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>patet responsio, quia ex veritate comprehensionis
<lb ed="#Q"/>procedit ad veritatem rei: et ideo quasi commutat<!--a-->
<lb ed="#Q"/>praedicamentum et est sophisma figurae dictionis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4165">
<lb ed="#Q"/>3. Ad aliud obiectum contra tertiam: <quote>Ve<lb ed="#Q"/>ritas
est id quod est</quote> et primo ratione enuntia<lb ed="#Q"/>tionis<!--b-->,
quae est vera et falsa: dicendum, sicut
<lb ed="#Q"/>distinguit<!--c--> <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, in libro <title>De veritate</title><!--9-->:
<quote>Alia est rectitudo et veritas enuntiationis, quia
<lb ed="#Q"/>significat ad quod significandum est facta; alia,
<lb ed="#Q"/>quia<!--d--> significat quod accepit significare</quote>. Facta
<lb ed="#Q"/>est enim ad significandum rem esse dum est, et
<lb ed="#Q"/>non esse dum non est; accepit autem significare
<lb ed="#Q"/>rem<!--e--> esse indifferenter dum est et dum non est:
<lb ed="#Q"/>verbi gratia, sive dies sit sive non sit, haec oratio
<quote>dies est</quote> accepit significare<!--f--> diem esse. Primo
<lb ed="#Q"/>modo veritas dicta est mutabilis et separabilis in
<lb ed="#Q"/>contingentibus; secundo modo, inseparabilis. Primo
<lb ed="#Q"/>modo est<!--g--> susceptiva veri et falsi: veritas in hac
<lb ed="#Q"/>enim via<!--h--> non attenditur secundum id quod ac<lb ed="#Q"/>cepit
enuntiatio, sed secundum id ad quod est;
<lb ed="#Q"/>secundo modo non, quia attenditur id quod ac<lb ed="#Q"/>cepit.
Unde <name ref="#Anselm">Anselmus</name> dicit quod primam ve<lb ed="#Q"/>ritatem
habet accidentaliter, secundam naturaliter.
— Ad illud vero quod obicit de homine picto,
<lb ed="#Q"/>dicendum<!--i--> quoniam homo pictus vera est pictura
<lb ed="#Q"/>et est id quod est, sed falsus homo, et hoc<!--k--> est
<lb ed="#Q"/>id quod non est, quemadmodum dicit <name>Augusti<lb ed="#Q"/>nus</name>,
<title>De vera religione</title><!--10-->: <quote>Si rerum visibilium
<lb ed="#Q"/>pulcritudo, quia continetur unitate et non implet
<lb ed="#Q"/>unitatem, nos<!--l--> fallit, intelligamus non ex eo quod
<lb ed="#Q"/>est nos falli, sed ex eo quod non est; omne<!--m-->
<lb ed="#Q"/>enim corpus verum corpus est, sed falsa unitas</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4224">
<lb ed="#Q"/>4. Ad obiectum contra quartam<!--n-->: <quote>Veritas est
<lb ed="#Q"/>adaequatio</quote> etc.: dicendum quoniam definitiones
<lb ed="#Q"/>non respiciunt esse<!--o--> actu, sed esse in habitu;
<lb ed="#Q"/>unde si nullus homo sit, adhuc est vera definitio:
<mentioned>homo est animal rationale, mortale</mentioned><!--p-->, ita cum di<lb ed="#Q"/>citur
<quote>veritas est adaequatio</quote>, non copulatur
<lb ed="#Q"/>adaequatio in actu, sed in habitu.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4240">
<lb ed="#Q"/>5. Ad [obiectum contra] quintam, scilicet
<quote>Veritas est indivisio</quote><!--q--> etc.: dicendum quod ve<lb ed="#Q"/>ritas
negationum fundatur in veritate affirmatio<lb ed="#Q"/>num.
Unde veritas huius negationis <mentioned>homo non
<lb ed="#Q"/>est asinus</mentioned> fundatur in hac affirmatione <mentioned>homo
<lb ed="#Q"/>est homo</mentioned>; et si significet divisionem esse asini
<lb ed="#Q"/>ab eo quod est homo, hoc non est nisi prop<lb ed="#Q"/>ter<!--r-->
indivisionem esse hominis ab eo quod est
<pb ed="#Q" n="144"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/><mentioned>homo</mentioned>. Et ita veritas negationum est indivisio se<lb ed="#Q"/>cundum
rem<!--1-->; eadem enim est veritas affirma<lb ed="#Q"/>tionis
<mentioned>homo est homo</mentioned> et <mentioned>homo non est asi<lb ed="#Q"/>nus</mentioned>,
quamvis differens in significandi ratione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4271">
<lb ed="#Q"/>6. Ad obiectum contra sextam definitionem,
<lb ed="#Q"/>quae est: <quote>Veritas est qua ostenditur</quote> etc., quae
<lb ed="#Q"/>eadem est cum definitione <name>Hilarii</name>: <quote>Verum est
<lb ed="#Q"/>declarativum</quote> etc.: dicendum quod sicut lux ma<lb ed="#Q"/>nifestat
se et alia, sic veritas, quae est divina es<lb ed="#Q"/>sentia,
quia est ipsa lux intelligibilis, sicut dicit
<lb ed="#Q"/><name>Augustinus</name>, <title>De vera religione</title><!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4289">
<lb ed="#Q"/>7. Ad obiectum contra septimam definitio<lb ed="#Q"/>nem,
scilicet<!--a--> <quote>Veritas est summa similitudo prin<lb ed="#Q"/>cipii</quote>:
dicendum, prout dictum est<!--3-->, quod haec
<lb ed="#Q"/>definitio est primae veritatis, prout accipitur per<lb ed="#Q"/>sonaliter
et per appropriationem, et ideo nihil ad
<lb ed="#Q"/>rem quod obicit de essentia vel de Patre et quod
<lb ed="#Q"/>obicit de veritate creaturae<!--b-->. Unde illa notificatio
<lb ed="#Q"/>ostenditur per proprietatem<!--c--> personae Filii et per
<lb ed="#Q"/>distinctionem ab aliis personis et per distinctio<lb ed="#Q"/>nem
a creaturis. Omne enim quod est, aut est
<lb ed="#Q"/>principium aeternum aut a principio. Principium
<lb ed="#Q"/>aeternum est unitas Dei Patris. Si a principio, du<lb ed="#Q"/>pliciter:
aut a principio qui est in identitate sub<lb ed="#Q"/>stantiae
aut in diversitate substantiae<!--4-->. Si in di<lb ed="#Q"/>versitate:
sic est creatura, quae quamvis similis
<lb ed="#Q"/>sit, tamen non potest exprimere illam unitatem
<lb ed="#Q"/>principii quam imitatur; et ideo in hoc potest oriri
<lb ed="#Q"/>falsitas, sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--5-->: <quote>Non in
<lb ed="#Q"/>quantum imitatur, sed in<!--d--> quantum implere non
<lb ed="#Q"/>potest</quote>. Item, si est a principio in identitate sub<lb ed="#Q"/>stantiae,
adhuc dupliciter: aut ergo in identitate
<lb ed="#Q"/>substantiae et similitudine seu conformitate no<lb ed="#Q"/>tionali
aut in identitate essentiae in differentia
<lb ed="#Q"/>notionali. Primo modo est a principio Patre Filius,
<lb ed="#Q"/>qui est a Patre idem in substantia et conformis in
<lb ed="#Q"/>notione, quia sicut Pater [est] persona a quo alius,
<lb ed="#Q"/>sic Filius; secundo modo, Spiritus Sanctus, qui
<lb ed="#Q"/>est a principio Patre in identitate substantiae, sed
<lb ed="#Q"/>non conformis in notione, quia Spiritus Sanctus
<lb ed="#Q"/>est persona quae ab alio<!--e-->, a qua nulla. Similitudo
<lb ed="#Q"/>ergo principii magna est in creatura, in quantum
<lb ed="#Q"/>una est, sed<!--f--> tamen in diversitate essentiae; si<lb ed="#Q"/>militudo
maior in Spiritu Sancto, qui est a Patre
<lb ed="#Q"/>in identitate substantiae, quamvis non conformis
<lb ed="#Q"/>in notione; similitudo vero summa Filius, qui est
<lb ed="#Q"/>a Patre in identitate<!--g--> essentiae et conformis in
<lb ed="#Q"/>notione: ut tamen de Spiritu Sancto non dicatur
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>
similitudo minor. Et hic est intellectus positae
<lb ed="#Q"/>definitionis: in hoc enim quod dicitur <quote>similitudo
<lb ed="#Q"/>principii</quote>, distinguitur a Patre; in hoc quod
<quote>summa</quote>, per modum qui dictus est, a Spiritu
<lb ed="#Q"/>Sancto; in hoc quod <quote>nulla dissimilitudo<!--h-->, ex qua
<lb ed="#Q"/>falsitas oritur</quote>, distinguitur a creatura. Falsitas
<lb ed="#Q"/>enim est in creatura ex hoc quod imitatur uni<lb ed="#Q"/>tatem
principii et<!--i--> illud implere non potest; illa
<lb ed="#Q"/>est Veritas quae illud implere potuit et esse id
<lb ed="#Q"/>quod illud est, quae est ita similis ut omni modo
<lb ed="#Q"/>hoc impleat ac sit ipsum: ipsa enim est quae il<lb ed="#Q"/>lud,
sicut est, ostendit. Unde et Verbum eius et
<lb ed="#Q"/>lux eius rectissime dicitur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4400">
<lb ed="#Q"/>8. Ad obiecta contra definitionem ultimam
<lb ed="#Q"/><name>Anselmi</name> respondeo<!--k-->: ad primum, quod recti<lb ed="#Q"/>tudo
dicitur per similitudinem duobus modis. In
<lb ed="#Q"/>rectitudine autem est debita ordinatio medii ad
<lb ed="#Q"/>extrema, quia ipsum medium non declinat ab
<lb ed="#Q"/>extremis: ratione debitae ordinationis, quod est
<lb ed="#Q"/>debite ordinatum dicitur rectum; ratione vero
<lb ed="#Q"/>habitudinis medii ad extrema, ubi invenietur in<lb ed="#Q"/>declinabilitas
medii ab extremis, dicetur rectum,
<lb ed="#Q"/>quamvis proprie ibi non sit ratio medii et extre<lb ed="#Q"/>morum.
Dicendum ergo quod haec definitio ge<lb ed="#Q"/>neraliter
datur ab <name>Anselmo</name>: <quote>Veritas est recti<lb ed="#Q"/>tudo</quote>
etc. Et cum dicatur veritas multipliciter --
<lb ed="#Q"/>in signo, ut in sermone, ut<!--l--> <title>Zachar.</title> 8,16: <quote>Loqui<lb ed="#Q"/>mini<!--m-->
veritatem unusquisque cum proximo</quote><!--n--> etc.;
<lb ed="#Q"/>et in cogitatione, <title>Psalmus</title><!--6-->: <quote>Qui loquitur verita<lb ed="#Q"/>tem
in carde<!--o--> suo</quote>; et in voluntate<!--p-->, <title>Ioan.</title> 8,44
<lb ed="#Q"/>de diabolo: <quote>In veritate non stetit</quote>; et in opera<lb ed="#Q"/>tione<!--q-->,
<title>Ioan.</title> 3,21: <quote>Omnis qui facit veritatem
<lb ed="#Q"/>venit ad lucem</quote> -— ostendit <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--7--> quod
<lb ed="#Q"/>in omnibus est rectitudo ex debita ordinatione,
<lb ed="#Q"/>per hoc quod sunt vel faciunt quod debent vel ad
<lb ed="#Q"/>quod debent. Unde veritas enuntiationis est<!--r--> cum
<lb ed="#Q"/>sit quod debet et ad quod debet; similiter et de
<lb ed="#Q"/>ceteris. Item, est Veritas prima, <title>Ioan.</title> l4,6: <quote>Ego
<lb ed="#Q"/>sum<!--s--> via, veritas et vita</quote>, in qua non cadit pro<lb ed="#Q"/>prie
intentio debiti, nisi sit accipere debitum con<lb ed="#Q"/>venientiae,
non necessitatis, sicut dicit <name>Ansel<lb ed="#Q"/>mus</name><!--8-->,
quia <quote>nulli debet, sed omnia ei debent</quote>;
<lb ed="#Q"/>et ideo<!--t-->, quia omnia debite ordinantur ad ipsam,
<lb ed="#Q"/>ipsa est<!--u--> rectitudo, non quia ipsa debite ordinetur
<lb ed="#Q"/>ad res, sed res debite ad ipsam. In omnibus
<lb ed="#Q"/>ergo invenitur debita ordinatio et ita rectitudo
<lb ed="#Q"/>secundum primum modum. — Item, quia ordo,
<lb ed="#Q"/>sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, consistit in tribus, in<pb ed="#Q" n="145"/><cb ed="#Q" n="a"/><lb ed="#Q"/>venitur
in omnibus veritas quasi medium non
<lb ed="#Q"/>declinans ab extremis. Verbi gratia: In veritate
<lb ed="#Q"/>creata esse vel facere quod debent et ad quod
<lb ed="#Q"/>debent, est rectitudo quae est<!--a--> veritas: <mentioned>quod
<lb ed="#Q"/>debet</mentioned> dicitur per comparationem ad causam
<lb ed="#Q"/>a qua est quasi unum extremum; <mentioned>ad quod de<lb ed="#Q"/>bet</mentioned>
dicit comparationem ad finem ad quem est
<lb ed="#Q"/>quasi<!--b--> aliud extremum; <mentioned>esse</mentioned> vero rei vel <mentioned>fa<lb ed="#Q"/>cere</mentioned>
quasi medium. Si ergo res est vel facit
<lb ed="#Q"/>quod debet, ut<!--c--> expleat quod a causa sua ac<lb ed="#Q"/>cepit
et propter finem quem debet, recta est;
<lb ed="#Q"/>et per hunc modum decurrit intentio rectitudinis
<lb ed="#Q"/>et veritatis<!--d--> in creatura, sive sit significationis
<lb ed="#Q"/>sive cogitationis sive voluntatis etc., secundum
<lb ed="#Q"/>modum secundum. In Creatore autem, prout con<lb ed="#Q"/>sideratur
in se<!--e--> et ut causa, invenitur intentio
<lb ed="#Q"/>rectitudinis hoc modo, sed eminentiori modo. Se<lb ed="#Q"/>cundum
quod consideratur ut causa, invenitur
<lb ed="#Q"/>intentio causae efficientis, quasi unum extremum
<lb ed="#Q"/>in ratione intelligentiae, secundum quam accipitur
<lb ed="#Q"/>intentio unitatis; item invenitur intentio causae
<lb ed="#Q"/>finalis, quasi aliud extremum, secundum quam<!--f-->
<lb ed="#Q"/>accipitur intentio bonitatis; invenitur intentio cau<lb ed="#Q"/>sae
formalis, quasi medium inter extrema non de<lb ed="#Q"/>clinans,
et haec est veritas secundum quam for<lb ed="#Q"/>mantur
omnia, ut dicit <name>Augustinus</name><!--1-->. Et<!--g--> hunc
<lb ed="#Q"/>ordinem monstrat <name>Augustinus</name>, in fine <title>De vera
<lb ed="#Q"/>religione</title><!--2-->, ut dictum est<!--3-->. Secundum autem quod
<lb ed="#Q"/>consideratur in se, hoc est duobus modis: id est
<lb ed="#Q"/>personaliter et essentialiter. Secundum quod per<lb ed="#Q"/>sonaliter,
invenitur sacer ordo Trinitatis: quasi
<lb ed="#Q"/>unum extremum Pater, qui est non ab alio; quasi
<lb ed="#Q"/>alterum extremum Spiritus Sanctus, a quo nullus
<lb ed="#Q"/>alius; quasi medium non declinans Filius, qui ab
<lb ed="#Q"/>alio et a quo alius, et ipse est<!--h--> veritas perso<lb ed="#Q"/>naliter,
secundum quod supra<!--4--> expositum est. Se<lb ed="#Q"/>cundum
quod essentialiter, in<!--i--> ratione intelligen<lb ed="#Q"/>tiae
invenitur esse, intelligere, diligere, quia Deus
<lb ed="#Q"/>est et intelligit se et diligit se: est ut unitas<!--k-->,
<lb ed="#Q"/>intelligit se ut veritatem, diligit ut bonitatem;
<lb ed="#Q"/>quasi unum extremum est esse, alterum diligere,
<lb ed="#Q"/>quasi<!--l--> medium non declinans inter haec est
<lb ed="#Q"/>intelligere. Hinc igitur manifestum est qualiter
<lb ed="#Q"/>intentio rectitudinis accipitur in definitione ve<lb ed="#Q"/>ritatis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4579">
<lb ed="#Q"/>9. Ad illud quod obicitur de illis in quibus
<lb ed="#Q"/>non invenitur comparatio medii ad extrema, ut
<lb ed="#Q"/>in puncto et circulo: dicendum quod, ratione<!--m-->
<lb ed="#Q"/>debitae ordinationis ad esse quod debet et propter
<lb ed="#Q"/>quod debet, est rectitudo intelligibilis in puncto
<lb ed="#Q"/>et circulo, sicut ostensum est<!--5-->. — Ad illud
<lb ed="#Q"/>vero quod obicit de Deo, patet<!--n--> responsio quo<lb ed="#Q"/>modo
intelligatur rectitudo secundum comparatio<lb ed="#Q"/>nem
medii ad extrema.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4601">
<lb ed="#Q"/>10. Ad illud quod obicit quod <mentioned>ei non con<lb ed="#Q"/>venit
ratio debiti</mentioned>, iam supra<!--6--> responsum<!--o--> est. Et
<lb ed="#Q"/>distinguendum quod debita ordinatio intelligitur
<lb ed="#Q"/>vel in ipsa re<!--p--> quae debet vel in illa cui debetur:
<lb ed="#Q"/>in creatura ergo est debita ordinatio quia debet,
<lb ed="#Q"/>sed in Deo ut<!--q--> cui debetur. Vel distinguenda est
<lb ed="#Q"/>intentio debiti: est enim debitum necessitatis, quod
<lb ed="#Q"/>est creaturae; et est debitum congruitatis vel con<lb ed="#Q"/>decentiae<!--r-->,
et hoc est in Creatore.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4623">
<lb ed="#Q"/>11. Ad illud vero quod obicit de bonitate et
<lb ed="#Q"/>iustitia, quia <mentioned>ei convenit esse rectitudinem</mentioned> etc.:
<lb ed="#Q"/>dicendum quod verum est<!--s-->, maxime secundum
<lb ed="#Q"/>intentionem qua dicitur debita ordinatio. Se<lb ed="#Q"/>cundum
autem aliam intentionem dico quod
<lb ed="#Q"/>intentio rectitudinis dicit quasi habitudinem me<lb ed="#Q"/>dii
ad extrema: quasi unum extremum ponitur
<lb ed="#Q"/>unitas, aliud bonitas, intentio medii non decli<lb ed="#Q"/>nantis
veritas; et ita in hac intentione non con<lb ed="#Q"/>venit
bonitati esse rectitudinem, sicut nec uni<lb ed="#Q"/>tati.
Secundum autem quod intentio dicit debitam
<lb ed="#Q"/>ordinationem, distinguendum<!--t-->, quod ordo crea<lb ed="#Q"/>turae
duplex est secundum comparationem ad
<lb ed="#Q"/>causam: creatura enim a causa Deo est ut sit
<lb ed="#Q"/>secundum causam<!--u-->; item creatura est a causa
<lb ed="#Q"/>Deo ut secundum causam referatur ad causam.
<lb ed="#Q"/>Secundum primum esse attenditur ordo creatu<lb ed="#Q"/>rae,
quae<!--v--> est ab unitate causae, ad veritatem,
<lb ed="#Q"/>secundum quam est et in esse servatur; secun<lb ed="#Q"/>dum
secundum<!--x--> esse ordo creaturae ad bo<lb ed="#Q"/>nitatem
ad quam est debita. Ergo ordinatio
<lb ed="#Q"/>creaturae, quae est a<!--y--> causa ut sit secundum
<lb ed="#Q"/>causam, est rectitudo quae est veritas; debita
<lb ed="#Q"/>ordinatio a causa ut sit ad causam, est recti<lb ed="#Q"/>tudo
quae est<!--z--> bonitas. Prima percipitur intel<lb ed="#Q"/>ligentia
mentis, secunda vero sentitur affectu
<lb ed="#Q"/>voluntatis; et ideo convenienter posset ad dif<lb ed="#Q"/>ferentiam
voluntatis poni quod dicitur <quote>mente
<lb ed="#Q"/>perceptibilis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t3q2m1c3-d1e4688">
<lb ed="#Q"/>12. Ad ultimum vero quod obicitur de sen<lb ed="#Q"/>sibilibus,
dicunt quod non intendit <name ref="#Anselm">Anselmus</name><!--7-->
<pb ed="#Q" n="146"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>nisi de veritate intelligibilium. — Sed contra:
<lb ed="#Q"/>Veritas signi non sine sensu percipitur, quia si- ducit veritatem sensuum sive in sensibus. Solutio
<lb ed="#Q"/>gnum est quod se sensui subicit et aliud intel<cb ed="#Q" n="a"/><lb ed="#Q"/>ligendum
relinquit. Similiter in libro illo<!--1--> ipse in<lb ed="#Q"/>ducit
veritatem sensuum sive in sensibus. Solutio
<lb ed="#Q"/>huius rei in<!--a--> Quaestione sequenti maniiestabitur<!--2-->.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>