-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2.xml
476 lines (475 loc) · 31 KB
/
ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 1, Inq. 1, Tract. 5, S. 2, Q. 3, T. 2, C. 2</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-03-01">March 01, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness>
<witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness>
<witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness>
<witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness>
<witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-03-01" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="305"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Hd1e3741">I, P. 1, Inq. 1, Tract. 5, S. 2, Q. 3, T. II, C. 2</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Hd1e3744" type="question-title">QUID SIT FATUM.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3747">
<lb ed="#Q"/>Secundo quaeritur quid sit fatum:
<lb ed="#Q"/>Primo, quid sit secundum rem;
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>deinde<!--o-->, quod sit secundum definitionem
</p>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Dd1e3758" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Hd1e3760">ARTICULUS 1.</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Hd1e3763" type="question-title">Quid sit fatum secundum rem.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3766">
<lb ed="#Q"/>Circa primum quaeritur quid sit fatum secun<lb ed="#Q"/>dum<!--p-->
essentiam, utrum sit quid creatum vel in<lb ed="#Q"/>creatum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3775">
<lb ed="#Q"/>Quod <!--4--> sit quid increatum<!--r--> videtur sic: 1. <name>Au<lb ed="#Q"/>gustinus</name>,
<title>V De civitate Dei</title><!--11-->: <quote>Prorsus<!--s--> di<lb ed="#Q"/>vina
providentia regna constituuntur humana; quae
<lb ed="#Q"/>si propterea quisquam fato tribuit, quia ipsam
<lb ed="#Q"/>Dei voluntatem fati nomine appellat, sententiam
<lb ed="#Q"/>teneat, linguam corrigat</quote>. Ex iis verbis videtur
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>quod secundum veritatem fatum nihil aliud est
<lb ed="#Q"/>quam divina voluntas, haec autem increata.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3799">
<lb ed="#Q"/>2. Idem<!--t-->, in eodem libro<!--12-->: <quote>Ordinem cau<lb ed="#Q"/>sarum,
ubi voluntas Dei plurimum potest, nec
<lb ed="#Q"/>negamus neque fati vocabulo appellamus, nisi
<lb ed="#Q"/>forte fatum a fando dictum intelligamus, id est a
<lb ed="#Q"/>loquendo; non enim abnuimus<!--u--> scriptum esse:
<lb ed="#Q"/><quote>Semel locutus est Deus</quote><!--13-->, id est<!--v--> incommutabiliter
<lb ed="#Q"/>locutus est, sicut novit omnia quae futura sunt
<lb ed="#Q"/>vel quae ipse facturus est. Hac utique<!--x--> ratione
<pb ed="#Q" n="306"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>possemus a fando<!--a--> fatum appellare, nisi hoc no<lb ed="#Q"/>men
iam in alia re soleret intelligi</quote>. Ergo si fa<lb ed="#Q"/>tum
est aliquid, illud est verbum quo Deus im<lb ed="#Q"/>mutabiliter
dicit creaturas<!--b-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3833">
<lb ed="#Q"/>Contra: a. Secundum <name>Boethium</name><!--1--> <quote>Fatum
<lb ed="#Q"/>est rebus mobilibus inhaerens dispositio</quote>; sed
<lb ed="#Q"/>dispositio rebus inhaerens mobilibus est quid crea<lb ed="#Q"/>tum;
ergo fatum est quid creatum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3844">
<lb ed="#Q"/>Respondeo quod fatum, sumptum in propria
<lb ed="#Q"/>significatione, dicitur quid creatum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3851">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: Ad illa autem<!--c--> quae obiciuntur
<lb ed="#Q"/>in contrarium: dicendum quod <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--d-->
<lb ed="#Q"/>non dicit ea quae dicit determinando sive asse<lb ed="#Q"/>rendo,
sed potius interpretando sive insinuando<!--e-->
<lb ed="#Q"/>quae ex dictis loquentium de fato intelliguntur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3864">
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>
<lb ed="#Q"/>1. Dicendum ergo ad primum, quod non<!--f-->
<lb ed="#Q"/>intendit <name ref="#Augustine">Augustinus</name> dicere quod fatum sit di<lb ed="#Q"/>vina
voluntas, sed quod ille qui productionem
<lb ed="#Q"/>rerum in esse fato tribuit, quia dicit fatum esse
<lb ed="#Q"/>divinam voluntatem, verum dicit — referendo in<lb ed="#Q"/>tellectum
ad rem, quia divina voluntas est causa
<lb ed="#Q"/>rerum — sed errat in nomine; unde subiungit:
<quote>Sententiam teneat, linguam corrigat</quote><!--g-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3886">
<lb ed="#Q"/>2. Ad aliud similiter dicendum quod non
<lb ed="#Q"/>vult dicere quod fatum, usualiter dictum, sit illud
<lb ed="#Q"/>verbum divinum quo omnia dicuntur et<!--h--> ordi<lb ed="#Q"/>nantur<!--2-->,
sed intendit dicere fatum non debere
<lb ed="#Q"/>dici connexionem sive ordinationem causarum
<lb ed="#Q"/>omnium, nisi modo inconsueto etymologizando
<lb ed="#Q"/>diceretur a fando<!--i-->.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Dd1e3905" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Hd1e3907">ARTICULUS II.</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Hd1e3910" type="question-title">Quid sit fatum secundum definitionem.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3913">
<lb ed="#Q"/>Deinde quaeritur quid sit fatum secundum de<lb ed="#Q"/>finitionem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3920">
<lb ed="#Q"/>Ad quod sic: a. <name>Boethius</name>, in libro <title>De con<lb ed="#Q"/>solatiane</title><!--3-->:
<quote xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-Qd1e3929">Fatum est rebus mobilibus inhaerens
<lb ed="#Q"/>dispositio, per quam providentia suis quaeque
<lb ed="#Q"/>nectit ordinibus</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3937">
<lb ed="#Q"/>b. Item, idem, in eodem<!--4-->: <quote>Fatum est eorum,
<lb ed="#Q"/>quae divina simplicitas gerenda disposuit, mobilis
<lb ed="#Q"/>nexus atque ordo temporalis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3947">
<lb ed="#Q"/>c. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>V De civitate Dei</title><!--5-->:
<quote>Fatum est vis positionis siderum, qua existente
<lb ed="#Q"/>quando quis concipitur vel nascitur, cognoscitur
<lb ed="#Q"/>qualis futurus sit</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3956">
<lb ed="#Q"/>Cum igitur definitio dicat esse rei, sicut unius
<lb ed="#Q"/>rei unum est esse, ita et una definitio<!--6-->, quaeritur
<lb ed="#Q"/>igitur qualiter istae tres definitiones differenter
<lb ed="#Q"/>habeant assignari.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e3967">
<lb ed="#Q"/>[Solutio]: Ad quod dicendum quod <mentioned>esse</mentioned> non
<lb ed="#Q"/>solum dicit essentiam sive naturam rei absolute,
<lb ed="#Q"/>sed etiam ordinem sive relationem; unde <name>Boe<lb ed="#Q"/>thius</name><!--7-->:
<quote>Esse est quod ordinem retinet servat<lb ed="#Q"/>que
naturam</quote>. Fatum autem est dispositio sive
<lb ed="#Q"/>nexus quidam relictus in rebus fatalibus ex di<lb ed="#Q"/>vina
providentia ordinante et connectente fata<lb ed="#Q"/>lia
ad invicem. Potest igitur fatum describi vel
<lb ed="#Q"/>in relatione<!--k--> ad fatalia tantum, scilicet ut<!--l--> est
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>dispositio eorum et nexus, et sic describitur a <name>Boe<lb ed="#Q"/>thio</name><!--8-->:
<quote>Fatum est eorum quae divina simpli<lb ed="#Q"/>citas</quote>
etc.; vel in relatione non<!--m--> ad fatalia tan<lb ed="#Q"/>tum,
sed etiam ad causam suam, scilicet divinam
<lb ed="#Q"/>providentiam, ut sit dispositio per quam divina
<lb ed="#Q"/>providentia fatalia nectit ad invicem et ordinat.
<lb ed="#Q"/>Prout igitur consideratur in ista duplici relatione,
<lb ed="#Q"/>definitur a <name>Boethio</name><!--9-->, cum dicitur fatum <quote>re<lb ed="#Q"/>bus
mobilibus inhaerens dispositio</quote> etc. Unde
<lb ed="#Q"/>una describit fatum ut est nexus ab altero; al<lb ed="#Q"/>tera,
ut est nexus<!--n--> simpliciter; tertia vero, quae
<lb ed="#Q"/>ponitur in <title>V De civitate Dei</title><!--10-->, scilicet <quote>fatum
<lb ed="#Q"/>est vis positionis siderum</quote> etc., non est fati se<lb ed="#Q"/>cundum<!--o-->
acceptionem fidelem, sed potius erro<lb ed="#Q"/>neam,
scilicet eorum qui<!--p--> ponebant a lege side<lb ed="#Q"/>rum
necessitatem esse in rebus; unde <name>Augu<lb ed="#Q"/>stinus</name><!--q-->
definit ibi fatum secundum positionem<!--r-->
<lb ed="#Q"/>quorumdam errantium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4030">
<lb ed="#Q"/>Item, obicitur contra istas definitiones. 1. Et
<lb ed="#Q"/>primo contra primam partem primae
<lb ed="#Q"/>definitionis qua dicitur: <quote>Fatum est rebus
<lb ed="#Q"/>mobilibus</quote> etc. Nam si ex divina providentia
<lb ed="#Q"/>est relicta dispositio tam in<!--s--> immobilibus quam
<lb ed="#Q"/>in<!--u--> mobilibus, quare non dicitur dispositio
<lb ed="#Q"/>relicta in immobilibus fatum, sicut in<!--v--> mobi<lb ed="#Q"/>libus?
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4050">
<pb ed="#Q" n="207"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>2. Item, contra secundam partem
<lb ed="#Q"/>eiusdem definitionis, qua dicitur: <quote>Per
<lb ed="#Q"/>quam providentia</quote> etc., obicitur. Nam sicut divina
<lb ed="#Q"/>potentia vel voluntas sine medio aliquo<!--b--> producit
<lb ed="#Q"/>res de non-esse in esse, ita sine medio, ut videtur,
<lb ed="#Q"/>debet conservare<!--c--> in esse; sed <quote>esse est quod or<lb ed="#Q"/>dinem
retinet</quote><!--1-->, ordo autem dicit nexum ordina<lb ed="#Q"/>torum;
ergo, ut videtur, sine medio res connectit;
<lb ed="#Q"/>ergo non exigitur dispositio media; ergo si fatum
<lb ed="#Q"/>est aliquid, non erit <quote>dispositio per quam divina
<lb ed="#Q"/>providentia suis quaeque nectat ordinibus</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4081">
<lb ed="#Q"/>3. Item, contra definitionem secun<lb ed="#Q"/>dam
obicitur ratione eius quod dicitur: <quote>Mobi<lb ed="#Q"/>lis
nexus atque ordo temporalis</quote>. Nam nexus iste
<lb ed="#Q"/>sive ordo videtur esse immobilis; nam<!--d--> postmo<lb ed="#Q"/>dum
loquens de fato, dicit<!--2-->: <quote>Haec</quote>, scilicet<!--e--> se<lb ed="#Q"/>ries
fatalis, <quote>actus fortunasque hominum indisso<lb ed="#Q"/>lubili<!--f-->
causarum connexione constringit, quae cum
<lb ed="#Q"/>ab immobilibus providentiae proficiscantur exor<lb ed="#Q"/>diis,
ipsas quoque immutabiles esse necesse est</quote>.
<lb ed="#Q"/>Ergo iste nexus, qui dicitur fatum, erit immobilis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4106">
<lb ed="#Q"/>4. Item, obicitur de tertia definitione:
<lb ed="#Q"/>quia videtur quod illi subsit veritas. Nam <quote>vis po<lb ed="#Q"/>sitionis
siderum</quote> operatur aliquid in nativitate et
<lb ed="#Q"/>conceptione hominum; unde ex influentia corpo<lb ed="#Q"/>rum
supercaelestium relinquuntur dispositiones in
<lb ed="#Q"/>corporibus hominum, in quibus posset cognosci
<lb ed="#Q"/>qualis ille, in quo relinquitur, sit futurus, scilicet
<lb ed="#Q"/>ingeniosus vel hebes: <quote>nam molles carne apti
<lb ed="#Q"/>mente</quote>, ut dicit <name ref="#Aristotle">Philosophus</name><!--3-->; nam per mol<lb ed="#Q"/>litiem
carnis vel aliud signum sciret expertus in
<lb ed="#Q"/>astrologia qualis natus postea sit futurus. Ergo
<lb ed="#Q"/>positio fati, secundum intentionem qua definitur
<lb ed="#Q"/>ab Augustino, non est error.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4137">
<lb ed="#Q"/>5. Item, videtur quod fatum, secundum quod
<lb ed="#Q"/>definitur ab Augustino, continetur sub fato se<lb ed="#Q"/>cundum
quod definitur a <name>Boethio</name>. Nam Au<lb ed="#Q"/>gustinus
definit fatum <quote>vim positionis side<lb ed="#Q"/>rum</quote>;
<name>Boethius</name> vero, loquens de fato, dicit<!--4-->
<lb ed="#Q"/>quod <quote>ea series caelum et sidera movet</quote>. Ergo fa<lb ed="#Q"/>tum
acceptum in definitione <name ref="#Augustine">Augustini</name> conti<lb ed="#Q"/>netur
sub fato accepto in definitione <name>Boethii</name>;
<lb ed="#Q"/>ergo illa positio fati non est erronea.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4159">
<lb ed="#Q"/>Solutio <!--g--> : 1. Ad primum dicendum quod haec
<lb ed="#Q"/>est<!--h--> differentia inter providentiam et fatum, quod
<lb ed="#Q"/>providentia indivisione quadam et immutabilitate
<lb ed="#Q"/>res<!--i--> connectit; fatum autem connectit eas ut sunt
<lb ed="#Q"/>distinctae<!--k--> et mutabiles: unde de eius esse et
<lb ed="#Q"/>positione<!--l--> est nexus mobilium, sicut providentia
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>immobilium. Unde <name>Boethius</name><!--5-->: <quote>Providentia
<lb ed="#Q"/>cuncta pariter, quamvis diversa, quamvis infinita,
<lb ed="#Q"/>complectitur. Fatum vero singula digerit, in motu<!--m-->,
<lb ed="#Q"/>locis, formis ac temporibus distributa, ut haec tem<lb ed="#Q"/>poralis<!--n-->
ordinis explicatio, in divinae mentis adu<lb ed="#Q"/>nata
prospectum, providentia sit, eadem vero<!--o--> adu<lb ed="#Q"/>natio,
digesta atque explicata temporibus, fatum vo<lb ed="#Q"/>cetur</quote>.
Ad hoc ergo quod quaeritur quare disposi<lb ed="#Q"/>tio,
relicta in<!--p--> immobilibus, non dicatur fatum, re<lb ed="#Q"/>spondeo
quod hoc debetur esse rei ipsius fati, quod
<lb ed="#Q"/>est determinatum ad motum, ut infra patebit<!--6-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4212">
<lb ed="#Q"/>2. Ad hoc quod obicitur quod <mentioned>sicut divina
<lb ed="#Q"/>providentia sine medio producit res in esse, ita
<lb ed="#Q"/>sine medio debet<!--q--> connectere et ordinare</mentioned>:dicen<lb ed="#Q"/>dum
quod non sequitur. Non enim similiter se
<lb ed="#Q"/>habet universum et quae universi sunt quantum
<lb ed="#Q"/>ad esse quod primo sortiuntur et quantum ad esse
<lb ed="#Q"/>quod secundo, scilicet esse in ordine. Esse enim
<lb ed="#Q"/>in ordine connexionem ordinatorum dicit; propter
<lb ed="#Q"/>quod non est ex indifferenti relatione ad causam
<lb ed="#Q"/>primam, sed ex, earum relatione ad invicem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4236">
<lb ed="#Q"/>3. Ad hoc quod obicitur contra secundam
<lb ed="#Q"/>definitionem, quia videtur quod <mentioned>fatum sit nexus
<lb ed="#Q"/>immobilis, per illud <name>Boethii</name><!--7-->: Haec actus
<lb ed="#Q"/>fortunasque hominum indissolubili causarum con<lb ed="#Q"/>nexione
constringit</mentioned> etc.: dicendum quod non lo<lb ed="#Q"/>quitur
ibi de serie fatali, sed de divina providen<lb ed="#Q"/>tia.
Unde dicendum quod hoc pronomen demon<lb ed="#Q"/>strativum
<quote>haec</quote> non refertur ad immediate dic<lb ed="#Q"/>tum,
sed mediate. — Aliter tamen potest dici iuxta
<lb ed="#Q"/>expositionem<!--s--> quorumdam <title>Expositorum</title><!--8-->,
<lb ed="#Q"/>quod hoc pronomen demonstrativum<!--t--> <quote>haec</quote> de<lb ed="#Q"/>monstrat
<quote>seriem fatalem</quote>, quae<!--u--> dicitur constrin<lb ed="#Q"/>gere
res <quote>indissolubili causarum connexione</quote>,
<lb ed="#Q"/>quia<!--v--> continet res indissolubiliter sub periodo ordi<lb ed="#Q"/>nata
a divina providentia. Quod patet ex littera con<lb ed="#Q"/>sequenti,
quae dicit<!--9-->: <quote>Quae cum ab immobilis
providentiae proficiscantur exordiis, ipsas quoque
<lb ed="#Q"/>immutabiles esse necesse est</quote>. Unde et haec in<lb ed="#Q"/>dissolubilitas
connexionis causarum est incom<lb ed="#Q"/>municatio
suarum virtutum respectu suorum effec<lb ed="#Q"/>tuum,
prout provisum<!--x--> est a divina providentia.
<lb ed="#Q"/>Dicitur igitur fatum constringere res incommuta<lb ed="#Q"/>bili
connexione causarum, quia coercet illas<!--y--> ut
<lb ed="#Q"/>una non habeat quod alterius est; nec potest eva<lb ed="#Q"/>gari
extra id quod ordinatum est sive provisum
<lb ed="#Q"/>a divina providentia. Haec igitur indissolubilitas
<lb ed="#Q"/>omnis non est contraria mobilitati<!--z--> nexus, se<lb ed="#Q"/>cundum
quam fatum res connectit.
<pb ed="#Q" n="307"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4297">
<lb ed="#Q"/>4. Ad illud quod obicitur de tertia defini<lb ed="#Q"/>tione,
quod <mentioned>illi subsit veritas, eo quod ex vi
<lb ed="#Q"/>positionis siderum<!--a--> relinquuntur dispositiones in
<lb ed="#Q"/>rebus</mentioned>: dicendum quod sunt tria genera dispo<lb ed="#Q"/>sitionum
in hominibus. Sunt enim quaedam quae
<lb ed="#Q"/>ita pure sunt naturales quod non<!--b--> subsunt libero
<lb ed="#Q"/>arbitrio, sicut quod aliquis sit longus vel brevis,
<lb ed="#Q"/>albus vel niger; et in iis bene possunt positiones
<lb ed="#Q"/>siderum. —- Sunt etiam aliae quae, licet sint na<lb ed="#Q"/>turales,
in<!--c--> iis tamen potest iuvare liberum ar<lb ed="#Q"/>bitrium,
sicut sanitas vel aegritudo: potest enim
<lb ed="#Q"/>per liberum arbitrium adiuvari et regi natura;
<lb ed="#Q"/>et in iis etiam potest vis positionis siderum, qua<lb ed="#Q"/>tenus<!--d-->
naturales sunt. — Sunt praeter has etiam
<lb ed="#Q"/>aliae quae non sunt naturales, sed subsunt libero
<lb ed="#Q"/>arbitrio vel ipsius hominis, vel quibusdam spiri<lb ed="#Q"/>tibus
vel etiam causae primae, ut quod aliquis
<lb ed="#Q"/>sit fur: hoc enim subest voluntati hominis vel
<lb ed="#Q"/>etiam maligno spiritui suggerenti, et non naturae<!--e-->;
<lb ed="#Q"/>similiter quod aliquis sit religiosus: hoc enim non
<lb ed="#Q"/>subest naturae, sed voluntati Dei gratiam infun<lb ed="#Q"/>dentis;
et in iis simpliciter loquendo non habet
<lb ed="#Q"/>posse vis positionis siderum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4350">
<lb ed="#Q"/>Cum ergo dicebant illi<!--f--> <name>philosophi</name><!--1-->: <quote>Fa<lb ed="#Q"/>tum
est vis positionis siderum</quote>, intelligebant
<lb ed="#Q"/>quod per fatum posset cognosci, non solum
<lb ed="#Q"/>qualis quis esset futurus primo genere dispo<lb ed="#Q"/>sitionum
aut secundo, sed etiam tertio. Hoc
<lb ed="#Q"/>autem non est verum, quia in illas non potest
<lb ed="#Q"/>vis positionis siderum simpliciter loquendo. Non
<lb ed="#Q"/>negamus tamen quin aliquo modo ibi haberet
<lb ed="#Q"/>vim ad inclinationem<!--g--> ipsius animae ex dispo<lb ed="#Q"/>sitionibus
corporis propter colligationem animae
<lb ed="#Q"/>ad corpus: utpote si natus est sub Marte, re<lb ed="#Q"/>linquitur
quaedam dispositio in corpore ut sit
<lb ed="#Q"/>calidus vel alicuius qualitatis, quae existens in
<lb ed="#Q"/>corpore apta esset ad inclinandum animam eius
<lb ed="#Q"/>sive voluntatem ad hoc ut esset iracundus. Sed
<lb ed="#Q"/>ista vis nullo modo necessitatem inducit; hoc an<lb ed="#Q"/>tem
putabant ipsi; unde fallebantur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4389">
<lb ed="#Q"/>Unde contra tales opponit <name ref="#GregoryGreat">B. Gregorius</name><!--2-->, in
<lb ed="#Q"/>homilia <title>Matth.</title> 21 super illud: <quote>Cum natus esset
<lb ed="#Q"/>Iesus</quote> etc., et dicit sic: <quote>Absit hoc a fidelium cor<lb ed="#Q"/>dibus
ut fatum esse aliquid dicant; vitam quippe
<lb ed="#Q"/>hominum solus, qui creavit, Conditor administrat:
<lb ed="#Q"/>neque enim propter stellas homo, sed stellae
<lb ed="#Q"/>propter hominem factae sunt</quote>. — Obicit etiam
<lb ed="#Q"/>ipse<!--h--> <name ref="#GregoryGreat">Gregorius</name><!--3--> et <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--4--> de duo<lb ed="#Q"/>bus
geminis, qui simul concepti et simuli nati
<lb ed="#Q"/>sunt, quorum alter bonus<!--k-->, alter malus, ut<!--l--> <name>Iacob</name>
<lb ed="#Q"/>et <name>Esau</name><!--5-->, alter servus, liber alter, ut in filio an<lb ed="#Q"/>cillae
et filio regis simul conceptis et natis<!--6-->. -— Et
<lb ed="#Q"/>quia possent respondere quidam quod virtus
<lb ed="#Q"/>constellationis quasi in instanti mutatur, <name>Iacob</name> au<lb ed="#Q"/>tem
et <name>Esau</name> non in eodem instanti nati sunt, op<lb ed="#Q"/>ponit
<name>Gregorius</name><!--7-->: si<!--m--> propter diversitatem in<lb ed="#Q"/>stantium
diversum est fatum <name>Iacob</name> et <name>Esau</name>, ergo
<lb ed="#Q"/>cum nec<!--n--> eodem instanti egrediatur unum mem<lb ed="#Q"/>brum
et alterum, <quote>necesse iam erit ut tot dicant
<lb ed="#Q"/>fata quot sunt membra nascentis</quote>: quod non
<lb ed="#Q"/>dicitur. — Obicit etiam aliter <name ref="#GregoryGreat">Gregorius</name> sic:
<quote>Fateri mathematici solent quod quisquis Sub
<lb ed="#Q"/>signo Aquarii nascitur, in hac vita piscatoris<!--o-->
<lb ed="#Q"/>ministerium sortiatur; piscatores vero, ut fertur,
<lb ed="#Q"/><name>Getulia</name><!--p--><!--3--> non habet<!--q-->; quis ergo dicit quia nemo
<lb ed="#Q"/>illic in stella Aquarii nascitur, ubi piscator om<lb ed="#Q"/>nimodo
non habetur</quote>? Similiter etiam obicit, quia
<lb ed="#Q"/>dicitur quod qui <quote>sub signo Librae nascuntur,
<lb ed="#Q"/>trapezetae<!--9--> sunt futuri</quote>; in multis autem locis
<lb ed="#Q"/>sub Libra multi nascuntur, ubi trapezetae penitus
<lb ed="#Q"/>ignorantur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4459">
<lb ed="#Q"/>Refert tamen <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>V De civitate
<lb ed="#Q"/>Dei</title><!--10-->, de duobus de quibus dixerat <name>Hippocras</name>
<lb ed="#Q"/>quod eodem tempore infirmabantur et eodem in<lb ed="#Q"/>gravescebant
et eodem<!--r--> alleviabantur. Quaesitum
<lb ed="#Q"/>fuit ab astrologo <name>Possidonio</name> quare hoc esset,
<lb ed="#Q"/>qui respondit quia in eadem constellatione nati
<lb ed="#Q"/>essent; <name>Hippocras</name> autem dixit quod hoc erat
<lb ed="#Q"/>quia ab eisdem parentibus et eodem conceptu et
<lb ed="#Q"/>eodem partu erant editi. Et tunc opponit contra
<lb ed="#Q"/>astrologum <name>Augustinus</name> et dicit quod, si causa
<lb ed="#Q"/>huius requirenda erat, magis debuit accipi causa
<lb ed="#Q"/>intrinseca sive minus remota, sicut ex parte hu<lb ed="#Q"/>morum
complexionis et alimentorum et aliorum
<lb ed="#Q"/>medicinalium, quam causa remota et extrinseca,
<lb ed="#Q"/>sicut ipsae stellae. Propter hoc ergo secundum
<lb ed="#Q"/>illam acceptionem, contra quam disputat <name>Augu<lb ed="#Q"/>stinus</name>,
recte fatum non est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i1t5s2q3t2c2-d1e4498">
<lb ed="#Q"/>5. Ad aliud quod obicitur quod <mentioned>fatum se<lb ed="#Q"/>cundum
quod accipitur ab <name>Augustino</name>, conti<lb ed="#Q"/>netur
sub fato secundum quod accipitur a <name>Boe<lb ed="#Q"/>thio</name></mentioned>:
dicendum quod aliter et aliter accipitur
<lb ed="#Q"/>secundum intentionem <name>Boethii</name> et <name ref="#Augustine">Augustini</name>.
<lb ed="#Q"/>Sicut enim vult <name>Boethius</name>, quemadmodum est
<pb ed="#Q" n="308"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>quidam ordo increatus in ipso Deo -— et hic est
<lb ed="#Q"/>divina providentia -- ita est ab illa providentia
<lb ed="#Q"/>relictus quidam ordo ipsarum causarum ad suos
<lb ed="#Q"/>effectus in ipsis rebus: causarum, dico, potentium
<lb ed="#Q"/>per se ad ponendum suos effectus, et intelligi<lb ed="#Q"/>mus
hic <mentioned>per se</mentioned>, id est <mentioned>sufficienter</mentioned>, ut sit vo<lb ed="#Q"/>luntas
per se causa voluntariorum, sicut et na<lb ed="#Q"/>tura<!--a-->
naturalium. Sed intelligendum quod adhuc
<lb ed="#Q"/>ex divina providentia relinquitur in rebus duplex
<lb ed="#Q"/>ordo sive ordo quoad duo, scilicet quoad essen<lb ed="#Q"/>dum
et quoad movendum. Non ergo quilibet ordo
<lb ed="#Q"/>a divina providentia relictus in rebus debet dici
<lb ed="#Q"/>fatum secundum <name>Boethium</name>, sed tantum ille
<lb ed="#Q"/>ordo sive illa dispositio quae est quantum ad
<lb ed="#Q"/>movendum. Et hoc patet ex definitione <name>Boethii</name>,
<lb ed="#Q"/>cum dicit: <quote>Fatum est rebus mobilibus inhaerens
<lb ed="#Q"/>dispositio</quote> etc., non dicit <mentioned>entibus</mentioned>; et similiter
<lb ed="#Q"/>in alia descriptione dicit quod est <quote>mobilis ne<lb ed="#Q"/>xus</quote>.
Secundum hanc ergo rationem fati, cum
<lb ed="#Q"/>nullus motus in mobilibus accidat sine causa
<pb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>ordinata ad illum effectum, recte possunt dici om<lb ed="#Q"/>nes
motus rerum istarum mobilium esse sub di<lb ed="#Q"/>spositione
fati secundum <name>Boethium</name>. Secundum
<lb ed="#Q"/>autem acceptionem <name ref="#Augustine">Augustini</name>, quae sua non
<lb ed="#Q"/>est, sed accipit illam a <name>philosophis</name><!--b-->, ut contra
<lb ed="#Q"/>illam disputet, non continetur fatum sub fato se<lb ed="#Q"/>cundum
quod accipit <name>Boethius</name>. Quod<!--c--> patet,
<lb ed="#Q"/>quia <name>philosophi</name> illi non accipiebant fatum nisi
<lb ed="#Q"/>circa homines et in vi positionis siderum, et in
<lb ed="#Q"/>hoc errabant quod ipsi ponebant necessitatem
<lb ed="#Q"/>sive<!--d--> certitudinem inevitabilitatis in ipsis effecti<lb ed="#Q"/>bus
relinquendis in hominibus: unde volebant
<lb ed="#Q"/>dicere quod si iste<!--e--> nascitur sub tali positione
<lb ed="#Q"/>siderum vel concipitur, inevitabiliter erit fur vel
<lb ed="#Q"/>religiosus vel huiusmodi; sic autem non est. Unde
<lb ed="#Q"/>patet quod hoc modo non est fatum contentum
<lb ed="#Q"/>sub fato secundum <name>Boethium</name>; nam <name>Boe<lb ed="#Q"/>thius</name>
non intendebat aliquem effectum neces<lb ed="#Q"/>sario
relinqui in hominibus, per quem inevitabi<lb ed="#Q"/>liter
esset bonus vel malus.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>