-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p1i2t1q1t1c3.xml
1293 lines (1292 loc) · 87 KB
/
ahsh-l1p1i2t1q1t1c3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 1, Inq. 2, Tract. 1, Q. 1, T. 1, C. 3</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-04-03">April 03, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness>
<witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness>
<witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness>
<witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness>
<witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-04-03" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="422"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3">
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Hd1e3741">I, P. 1, Inq. 2, Tract. 1, Q. 1, T. 1, C. 3</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Hd1e3744" type="question-title">CUIUS SIT GENERATIO.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3747">
<lb ed="#Q"/>Postea quaeritur cuius est generatio. Quaeruntur
<lb ed="#Q"/>ergo duo:
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3754">
<lb ed="#Q"/>Primo, an generare vel generari sint essentiae
<lb ed="#Q"/>aut<!--g--> personae;
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>secundo, supposito quod personae, cuius sit
<lb ed="#Q"/>personae generare et cuius sit<!--h--> generari.
</p>
<div xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Dd1e3770" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Hd1e3772">ARTICULUS I.</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Hd1e3775" type="question-title">An generare vel generari sint essentiae aut personae<!--2-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3778">
<lb ed="#Q"/>Ad primum ergo, quod generare vel generari
<lb ed="#Q"/>non sint essentiae, sic arguitur: <!--a-->. Cum enim es<lb ed="#Q"/>sentia
divina una sit et eadem et omnino simplex,
<lb ed="#Q"/>ergo si essentia in Deo generat essentiam, ergo
<lb ed="#Q"/>idem generat se ; sed, sicut<!--i--> dicit <name>Augustinus</name><!--3-->:
<lb ed="#Q"/><quote>Nulla res generat se ipsam</quote>, et hoc est etiam
<lb ed="#Q"/>communis animi conceptio et dicit etiam <name>Ansel<lb ed="#Q"/>mus</name><!--4
--> quod <quote>nec intellectus capit nec natura
<lb ed="#Q"/>permittit illum, qui de alio est, esse illum de quo
<lb ed="#Q"/>est</quote>; ergo impossibile est idem esse generans et
<lb ed="#Q"/>genitum, masculine dico; sed si essentiae est ge<lb ed="#Q"/>nerare,
idem est generans et genitum, quia si ge<lb ed="#Q"/>nerat,
non generat nisi essentiam, cum sit gene<lb ed="#Q"/>ratio
univoca; ergo generat<!--k--> se. Et sic<!--l--> generatio,
<lb ed="#Q"/>sive active .sive passive dicta, nullo modo con<lb ed="#Q"/>venit
essentiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3813">
<lb ed="#Q"/>b. Secunda ratio. Si essentia generat, aut generat
<lb ed="#Q"/>essentiam aut personam. Si essentiam: ergo es<lb ed="#Q"/>sentiam
aliam a se, quia generans et genitum non
<lb ed="#Q"/>sunt idem; sed hoc est inconveniens. Similiter si
<lb ed="#Q"/>generat personam, sicut Filium: ergo alia est per<lb ed="#Q"/>sona
ab essentia et essentia alia a<!--m--> persona per
<lb ed="#Q"/>eamdem rationem; sed hoc est<!--n--> falsum, quia idem
<lb ed="#Q"/>est in Deo essentia et persona, natura<!--o--> et res
<lb ed="#Q"/>naturae: tunc vero esset dicere quod Filius non
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>esset essentia; ergo essentia non potest generare
<lb ed="#Q"/>essentiam nec personam; ergo non generat, pari
<lb ed="#Q"/>ratione nec generatur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3844">
<lb ed="#Q"/>c. Tertia ratio. Si essentia generat vel generatur,
<lb ed="#Q"/>ergo essentia relative dicitur, quia <mentioned>generans, ge<lb ed="#Q"/>nitum</mentioned>
relationem dicunt; sed omne tale dicitur
<lb ed="#Q"/><mentioned>ad aliquid</mentioned>; sed nihil quod dicitur <mentioned>ad aliquid</mentioned>
<lb ed="#Q"/>indicat essentiam, ut dicit <name>Augustinus</name><!--5-->; ergo
<lb ed="#Q"/>essentia non indicaret essentiam: quod est in<lb ed="#Q"/>conveniens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3861">
<lb ed="#Q"/>d. Quarta ratio. In eis quae dicuntur de formis,
<lb ed="#Q"/>ita est quod si volumus eis attribuere actum, hoc
<lb ed="#Q"/>non est nisi in quantum dicuntur concretive, sicut
<lb ed="#Q"/>caliditas non calefacit, sed calidum; ergo similiter
<lb ed="#Q"/><mentioned>generare, generari</mentioned>, non dicuntur de essentia, prout
<lb ed="#Q"/>significatur ita abstractive, scilicet per hoc nomen
<lb ed="#Q"/><mentioned>essentia</mentioned>, immo in quantum per modum concretio<lb ed="#Q"/>nis
significatur, scilicet<!--p--> in habente formam, sicut
<lb ed="#Q"/>per hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned>; ergo erit dicere <mentioned>Deus ge<lb ed="#Q"/>nerat
Deum</mentioned> et non <mentioned>essentia generat essentiam</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3881">
<lb ed="#Q"/>e. Quinta ratio. Cum essentia dicat quid indistinc<lb ed="#Q"/>tum,
<mentioned>generare, generari</mentioned> distinguant, consequitur
<lb ed="#Q"/>necessario quod indistinctum sit distinctum, si
<lb ed="#Q"/>dicamus essentiam generare vel generari: quod
<lb ed="#Q"/>est impossibile et inintelligibile<!--q-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3896">
<pb ed="#Q" n="422"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>f. Sexta ratio. <mentioned>Generare</mentioned> dicit proprietatem
<lb ed="#Q"/>incommunicabilem, quia unius solius, videlicet
<lb ed="#Q"/>generantis, et <mentioned>generari</mentioned><!--a--> similiter incommuni<lb ed="#Q"/>cabilem
proprietatem geniti; essentia vero dicit
<lb ed="#Q"/>communicabile et commune generanti et genito,
<lb ed="#Q"/>Patri et Filio et etiam<!--b--> Spiritui Sancto. Si ergo
<lb ed="#Q"/>diceretur<!--c--> quod essentia generaret et generaretur,
<lb ed="#Q"/>consequeretur quod commune<!--d--> esset incommuni<lb ed="#Q"/>cabile:
quod est impossibile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3918">
<lb ed="#Q"/>Ad oppositum: 1. <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in XI <title>De
<lb ed="#Q"/>ciuitate Dei</title><!--1-->: <quote>Ideo Deus simplex dicitur, quia
<lb ed="#Q"/>idem est habens et quod habet<!--e-->, excepto quod
<lb ed="#Q"/>una persona dicitur relative ad aliam</quote>. Ergo ha<lb ed="#Q"/>bens
divinitatem et divinitas sunt idem; sed ha<lb ed="#Q"/>bens
divinitatem est Deus, divinitas est<!--f--> essen<lb ed="#Q"/>tia;
ergo idem est Deus et essentia; si ergo Deus
<lb ed="#Q"/>generat Deum, ergo essentia generat essentiam. —
<lb ed="#Q"/>Nec ex hoc sequitur quod essentia generet se,
<lb ed="#Q"/>sicut nec sequitur quod Deus generet se. Nam
<lb ed="#Q"/><name>Ioachim</name><!--2-->, cuius fuit haec opinio, ita argu<lb ed="#Q"/>mentatur
contra <name ref="#Lombard">Magistrum Sententiarum</name>:
<lb ed="#Q"/><quote>Petre, tu dicis quod si essentia generat essen<lb ed="#Q"/>tiam,
cum non sit nisi una essentia, ergo idem
<lb ed="#Q"/>generat se</quote>. Ergo a simili, cum non sit nisi unus
<lb ed="#Q"/>Deus, sequitur: <mentioned>Deus generat Deum, ergo idem
<lb ed="#Q"/>generat se</mentioned>; sed hoc est falsum, quia non sequi<lb ed="#Q"/>tur;
ergo nec illud.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3955">
<lb ed="#Q"/>2. Secunda ratio. In Deo non differt <mentioned>quod est</mentioned>
<lb ed="#Q"/>et <mentioned>quo est</mentioned><!--3-->; <mentioned>quod est</mentioned> significatur per hoc
<lb ed="#Q"/>nomen <mentioned>Deus</mentioned>, <mentioned>quo est</mentioned> vero per hoc nomen
<lb ed="#Q"/>deitas; ergo non differt <mentioned>Deus</mentioned> et <mentioned>deitas</mentioned><!--g--> in
<lb ed="#Q"/>rei veritate; ergo quidquid est dicere in veritate de
<lb ed="#Q"/>Deo, et de deitate; si ergo generare et generari
<lb ed="#Q"/>dicuntur de Deo, ergo et de<!--h--> deitate, et ita deitas
<lb ed="#Q"/>generat deitatem<!--i--> sive essentiam: quod idem est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3973">
<lb ed="#Q"/>3. Si dicatur quod <mentioned>hoc quod est Deus</mentioned> et
<mentioned>deitas</mentioned> faciunt differentiam quoad intellectum
<lb ed="#Q"/>tantum<!--f--> et ratione huius differentiae<!--l--> erit dicere
<lb ed="#Q"/>generare et generari de Deo et non de essentia
<lb ed="#Q"/>— contra: vanus<!--m--> est intellectus cui non re<lb ed="#Q"/>spondet
aliquid in re vel veritas; si ergo <mentioned>Deus</mentioned>
<lb ed="#Q"/>et <mentioned>deitas</mentioned> non facit differentiam in re, ergo nec
<lb ed="#Q"/>in<!--n--> intellectu; ergo intellectus non facit quin pos<lb ed="#Q"/>sit
dici quod si hoc generat, et illud.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e3992">
<lb ed="#Q"/>4. Quarta ratio. Pater generat Filium; non ex
<lb ed="#Q"/>nihilo; ergo generat ipsum de aliquo. Constat
<lb ed="#Q"/>quod haec praepositio <mentioned>de</mentioned> non dicit ibi habi<lb ed="#Q"/>tudinem
causae materialis, quia cum in Deo
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>concurrat ratio triplicis causae, non tamen ratio
<lb ed="#Q"/>causae materialis concurrit in eo, et hoc est quia
<lb ed="#Q"/>nihil in eo possibile<!--o--> est nec defectivum; <mentioned>de</mentioned>
<lb ed="#Q"/>ergo non dicit ibi causam materialem<!--4-->. Similiter
<lb ed="#Q"/>non dicit ibi ordinem, sicut facit cum dicitur
<lb ed="#Q"/><mentioned>de mane fit meridies</mentioned>, id est post mane succedit
<lb ed="#Q"/>meridies<!--p-->: hunc ordinem non potest dicere, quia
<lb ed="#Q"/>sic in Deo esset ordo successionis, nec esset ibi
<lb ed="#Q"/>convenientia in re vel identitas quando diceretur
<lb ed="#Q"/><mentioned>Pater generat Filium de aliquo</mentioned>; ergo <!--de--> dicit
<lb ed="#Q"/>ibi habitudinem causae originalis; sed hoc, quod
<lb ed="#Q"/>est <mentioned>de aliquo</mentioned>, supponit<!--q--> essentiam sive substan<lb ed="#Q"/>tiam,
quia Pater generat Filium de sua substantia
<lb ed="#Q"/>sive essentia: ergo essentia se habet in ratione
<lb ed="#Q"/>causae originalis in Patre respectu Filii; sed ordo
<lb ed="#Q"/>originalis in Patre respectu Filii est secundum
<lb ed="#Q"/>habitudinem generantis et geniti; ergo essentia in
<lb ed="#Q"/>Patre se habet in ratione generantis, essentia in
<lb ed="#Q"/>Filio in ratione geniti.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4042">
<lb ed="#Q"/>5. Quinta ratio<!--5-->. Pater Filii est essentia: de<lb ed="#Q"/>monstrato
enim eo qui est Pater, possum dicere
<mentioned>iste est essentia</mentioned>; ergo essentia est Pater Filii<!--r-->;
<lb ed="#Q"/>et si sic, ergo essentia generat Filium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4051">
<lb ed="#Q"/>6. Sexta ratio. Pater est essentia et essentia
<lb ed="#Q"/>est Pater; sed non potest dici Pater nullius, quia
<lb ed="#Q"/>Pater dicitur <mentioned>ad aliquid</mentioned>; ergo est Pater alicuius;
<lb ed="#Q"/>nonnisi Filii; essentia ergo generat Filium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4062">
<lb ed="#Q"/>7. Septima ratio. Pater est essentia et Pater
<lb ed="#Q"/>est Pater, Filius est essentia et Filius est Filius;
<lb ed="#Q"/>essentiam autem habet Filius a Patre<!--s--> ratione es<lb ed="#Q"/>sentiae
Patris, filiationem autem ratione paterni<lb ed="#Q"/>tatis:
Pater enim, in quantum est, est<!--t--> principium
<lb ed="#Q"/>ad Filium in quantum est; Pater<!--u-->, in quantum
<lb ed="#Q"/>Pater, est principium Filii in quantum Filius; non
<lb ed="#Q"/>solum in quantum Pater est principium Filii<!--v--> in
<lb ed="#Q"/>quantum Filius<!--x-->, sed Pater in quantum est essen<lb ed="#Q"/>tia;
ergo in Patre habet rationem<!--y--> principii re<lb ed="#Q"/>spectu
Filii, sed nonnisi rationem principii gene<lb ed="#Q"/>rantis,
quia secundum hanc<!--z--> habitudinem se habet
<lb ed="#Q"/>unus ad alium, secundum vero rationem spirantis
<lb ed="#Q"/>ad Spiritum Sanctum; essentia ergo in Patre ge<lb ed="#Q"/>nerat
Filium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4097">
<lb ed="#Q"/>8. Octava ratio. <name>Hilarius</name>, in libro <title>De Tri<lb ed="#Q"/>nitate</title><!--6-->:
<quote>Nihil habet Filius nisi natum</quote>, id est
<lb ed="#Q"/>nisi quod nascendo accepit. Si ergo Filius habet
<lb ed="#Q"/>essentiam, ergo nascendo accepit essentiam; sed
<lb ed="#Q"/>quidquid accepit nascendo, accepit per generatio<lb ed="#Q"/>nem;
ergo essentiam accepit per generationem;
<pb ed="#Q" n="423"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>sed omne tale est genitum, quia omne quod est
<lb ed="#Q"/>terminus generationis est genitum, cum generatio
<lb ed="#Q"/>sit ab hoc toto in hoc totum; ergo essentia in
<lb ed="#Q"/>Filio est genita; sed nonnisi ab essentia in Patre;
<lb ed="#Q"/>ergo essentia habet rationem generantis et geniti.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4128">
<lb ed="#Q"/>9. Nona ratio. <name ref="#Aristotle">Philosophus</name><!--1-->: <quote>Generato
<lb ed="#Q"/>Sorte, generantur omnia quae sunt in Sorte, et
<lb ed="#Q"/>corrupto Sorte, corrumpuntur omnia quae sunt
<lb ed="#Q"/>in Sorte; generato enim Sorte, generatur homo
<lb ed="#Q"/>qui est in Sorte, generatur etiam<!--a--> rationale in
<lb ed="#Q"/>Sorte</quote>. Ergo similiter generato Filio, generantur
<lb ed="#Q"/>omnia quae sunt in Filio<!--b-->, scilicet potentia, sa<lb ed="#Q"/>pientia,
bonitas, essentia; ergo essentia in Filio
<lb ed="#Q"/>est generata, sed nonnisi ab essentia Patris.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4151">
<lb ed="#Q"/>10. Decima ratio. Quidquid est principium in
<lb ed="#Q"/>divinis aut est principium per generationem aut
<lb ed="#Q"/>per processionem; sed <quote>Pater est principium to<lb ed="#Q"/>tius
divinitatis</quote>, sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in
<lb ed="#Q"/>IV <title>De Trinitate</title><!--2-->; ergo aut per generationem aut
<lb ed="#Q"/>per spirationem vel processionem, quod idem est;
<lb ed="#Q"/>ergo ipsa divinitas est generata vel spirata; sed
<lb ed="#Q"/>divinitas ipsa est essentia; ergo essentia est ge<lb ed="#Q"/>nita,
sicut in Filio, vel spirata, sicut in Spiritu
<lb ed="#Q"/>Sancto; essentia igitur est genita.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4175">
<lb ed="#Q"/>11. Undecima ratio. Bene<!--c--> sequitur: <mentioned>homo
<lb ed="#Q"/>est res currens, ergo homo currit</mentioned>; sed essentia
<lb ed="#Q"/>est res generans; ergo essentia generat, a simili.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4184">
<lb ed="#Q"/>12. Duodecima ratio. Magis convenit Deo actus
<lb ed="#Q"/>aeternus quam actus qui est ex tempore; sed ge<lb ed="#Q"/>nerare
in divinis est actus aeternus, creare vero
<lb ed="#Q"/>est actus ex tempore; ergo multo magis convenit
<lb ed="#Q"/>Deo actus generandi quam actus creandi; si ergo
<lb ed="#Q"/>actus creandi convenit divinae essentiae, ergo
<lb ed="#Q"/>multo magis actus generandi.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4202">
<lb ed="#Q"/>13. Decima tertia ratio. Aliquando in compo<lb ed="#Q"/>sitis
praedicationibus potest inferri divisim, sicut
<lb ed="#Q"/>quando illud quod additur diminuens non est -
<lb ed="#Q"/>unde bene sequitur: <mentioned>Sortes est homo albus, ergo
<lb ed="#Q"/>Sortes est albus</mentioned> — aliquando autem non potest
<lb ed="#Q"/>ita inferri, sicut<!--d--> quando illud quod additur
<lb ed="#Q"/>diminuens est; sed cum dicitur <mentioned>essentia est<!--e-->
<lb ed="#Q"/>persona generans</mentioned><!--f-->, haec propositio vera est et
<lb ed="#Q"/>bona est praedicatio et compositio<!--g-->, et haec ad<lb ed="#Q"/>ditio<!--h-->
<mentioned>generans</mentioned> non diminuit de persona; ergo
<lb ed="#Q"/>bene sequitur: <mentioned>essentia est persona generans,
<lb ed="#Q"/>ergo essentia est generans</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4231">
<lb ed="#Q"/>14, Decima quarta ratio. Cum bene dicatur
<lb ed="#Q"/><mentioned>Deus de Deo, sapientia de sapientia</mentioned>, ergo si<lb ed="#Q"/>militer
<mentioned>essentia de essentia</mentioned><!--i-->. — Si dicatur
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>quod hoc non<!--k--> est verum propter abstractionem
<lb ed="#Q"/>quae significatur in hoc nomine <mentioned>essentia</mentioned> — sed
<lb ed="#Q"/>contra: similiter hoc quod est<!--l--> <mentioned>sapientia</mentioned> di<lb ed="#Q"/>citur
per abstractionem; ergo male diceretur <mentioned>sa<lb ed="#Q"/>pientia
de sapientia</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4251">
<lb ed="#Q"/>15. Decima quinta ratio. <name>Hilarius</name>, in IX li<lb ed="#Q"/>bro
<title>De Trinitate</title><!--3-->: <quote>Dicamus Filium naturaliter
<lb ed="#Q"/>in se gignentem habere naturam</quote>. Ergo naturae
<lb ed="#Q"/>est generare<!--m-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4263">
<lb ed="#Q"/>16. Decima sexta ratio. <name>Hilarius</name>, in V libro
<lb ed="#Q"/><title>De Trinitate</title><!--3-->: <quote>Nativitas Dei non potest eam, ex
<lb ed="#Q"/>qua perfecta est, non tenere naturam</quote>. Ergo ipsa
<lb ed="#Q"/>nativitas, id est Filius perfectus est ex natura;
<lb ed="#Q"/>ergo natura gignit<!--o-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4276">
<lb ed="#Q"/>17. Decima septima ratio. <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in
<lb ed="#Q"/>libro <title>De fide ad Petram</title><!--5-->: <quote>Christum Dei Fi<lb ed="#Q"/>lium,
unam in Trinitate personam, Deum verum
<lb ed="#Q"/>crede, ita ut divinitatem eius de natura Patris
<lb ed="#Q"/>esse natam non dubites</quote>. Ergo divinitas sive di<lb ed="#Q"/>vina
essentia genita est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4292">
<lb ed="#Q"/>18. Decima octava ratio. <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in
<lb ed="#Q"/>eodem<!--6-->: <quote>Deus Pater, qui verissime se indicare
<lb ed="#Q"/>animis cognituris et potuit et voluit, hoc ad se
<lb ed="#Q"/>ipsum indicandum genuit quod est ipse qui ge<lb ed="#Q"/>nuit</quote>;
sed hoc quod est ipse, est divina essen<lb ed="#Q"/>tia;
ergo divina<!--p--> essentia est genita.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4308">
<lb ed="#Q"/>19. Decima nona ratio. In VII libro <title>De Trini<lb ed="#Q"/>tate</title><!--7-->
<name>Augustinus</name>: <quote>Pater et Filius sunt una
<lb ed="#Q"/>sapientia, quia una essentia, et sigillatim sapientia
<lb ed="#Q"/>de sapientia sicut essentia de essentia</quote>; sed cum
<lb ed="#Q"/>dicitur essentia esse de essentia, hoc non dici<lb ed="#Q"/>tur<!--q-->
materialiter nec dicitur causaliter sicut crea<lb ed="#Q"/>tura
de Deo; ergo dicitur originaliter; ergo es<lb ed="#Q"/>sentia
est origo essentiae, quia<!--r--> aut per genera<lb ed="#Q"/>tionem
aut per processionem; essentia ergo est
<lb ed="#Q"/>generans et genita, vel spirans et spirata.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4332">
<lb ed="#Q"/>20. Vicesima ratio<!--s-->. Si dicatur quod es<lb ed="#Q"/>sentia
non est gignens nec genita, et<!--t--> ita est
<lb ed="#Q"/>etiam dicere quod non est procedens — secun<lb ed="#Q"/>dum
hoc<!--u--> obicitur: divina essentia non est
<lb ed="#Q"/>gignens nec genita nec procedens; ergo est res
<lb ed="#Q"/>quae nec est gignens nec genita nec procedens<!--v-->;
<lb ed="#Q"/>ergo cum res gignens et res genita et res proce<lb ed="#Q"/>dens
sint tres res, et est res aliqua in Trinitate
<lb ed="#Q"/>quae nec est gignens nec genita nec procedens,
<lb ed="#Q"/>ergo sunt quatuor res in Trinitate.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4356">
<lb ed="#Q"/>21. Item, vicesima prima ratio. Constat<!--x-->: res
<lb ed="#Q"/>gignens non est res quae est non-gignens, quia
<lb ed="#Q"/>Pater non est Filius, nec res procedens est res
<pb ed="#Q" n="424"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>genita, et ita de aliis; ergo, cum sit<!--u--> res quae
<lb ed="#Q"/>non est gignens nec genita nec procedens, non
<lb ed="#Q"/>erit res trium personarum; ergo erit quaternarius
<lb ed="#Q"/>in Trinitate. Relinquitur igitur quod essentia est
<lb ed="#Q"/>gignens etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4381">
<lb ed="#Q"/>22. Vicesima secunda<!--b--> ratio. Gignere et gigni
<lb ed="#Q"/>sunt opposita relative, similiter gignere et non-
<lb ed="#Q"/>gignere opponuntur secundum contradictionem;
<lb ed="#Q"/>ergo res, quibus attribuuntur, sunt oppositae; si
<lb ed="#Q"/>ergo res gignens non est res genita propter op<lb ed="#Q"/>positionem
secundum relationem, multo magis res
<lb ed="#Q"/>non-gignens non erit res gignens<!--c--> propter oppo<lb ed="#Q"/>sitionem
secundum contradictionem; ergo res quae
<lb ed="#Q"/>non est gignens nec genita nec procedens non
<lb ed="#Q"/>erit res trium personarum; ergo erit res quarta:
<lb ed="#Q"/>quod est inconveniens. Relinquitur ergo quod es<lb ed="#Q"/>sentia
est gignens et genita et procedens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4410">
<lb ed="#Q"/>23. Vicesima tertia ratio. Divina essentia est
<lb ed="#Q"/>summum bonum et summum bonum est diffu<lb ed="#Q"/>sivum
sui esse et summe, sicut supra<!--1--> ostensum
<lb ed="#Q"/>est<!--d-->; sed diffusio substantiae<!--e--> est generare, ut
<lb ed="#Q"/>dictum est<!--f2-->, quia generatio sola est productio
<lb ed="#Q"/>de substantia generantis vel producentis; ergo di<lb ed="#Q"/>vinae
essentiae est generare.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4428">
<lb ed="#Q"/>24. Vicesima quarta ratio. Plenitudo<!--g--> bonitatis
<lb ed="#Q"/>est causa quare Deus generat; ergo cum pleni<lb ed="#Q"/>tudo
bonitatis intelligatur in divina essentia, eius<!--h-->
<lb ed="#Q"/>erit generare.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4439">
<lb ed="#Q"/>25. Vicesima quinta ratio<!--3-->. Primum principium
<lb ed="#Q"/>agendi agit — quod patet in natura creata: ponde<lb ed="#Q"/>rositas
movet grave deorsum et albedo disgregat
<lb ed="#Q"/>visum<!--4-->; et in increata natura, quia illa verissime
<lb ed="#Q"/>operatur et creat et gubernat omnia — similiter pri<lb ed="#Q"/>mum
principium generandi generat. Cum ergo di<lb ed="#Q"/>vina
essentia sit primum principium generandi,
<lb ed="#Q"/>sicut patet in <title>Psalmo</title><!--5-->: <quote>Ex utero ante luciferam
<lb ed="#Q"/>genui te</quote><!--i-->, <title>Glossa</title><!--6-->: <quote>Ex secreta mea substan<lb ed="#Q"/>tia</quote>,
relinquitur ergo quod divina essentia ge<lb ed="#Q"/>nerat.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4465">
<lb ed="#Q"/>Solutio: Ad evidentiam praesentis quaestionis
<lb ed="#Q"/>praeintelligendum est quod cum in divino esse
<lb ed="#Q"/>intelligatur natura et ordo naturae, et secundum
<lb ed="#Q"/>hoc quod intelligitur in Deo<!--k--> natura et ordo na<lb ed="#Q"/>turae,
variantur locutiones et modus dicendi. Ex
<lb ed="#Q"/>hoc enim quod natura intelligitur in habente illam
<lb ed="#Q"/>et cum ordine<!--7-->, intelligitur<!--l--> quod in uno est na<lb ed="#Q"/>tura
non ab alio, scilicet in Patre, in alio est ab
<lb ed="#Q"/>alio per generationem, scilicet in Filio, in tertio,
<lb ed="#Q"/>scilicet in Spiritu Sancto, est per spirationem<!--m-->
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>ab utroque. Et hoc generat triplicem modum di<lb ed="#Q"/>cendi
in divinis et quaerendi, scilicet quid, quis,
<lb ed="#Q"/>quomodo, quia in divino esse est habens divinam
<lb ed="#Q"/>naturam et est ibi ipsa natura quae habetur et
<lb ed="#Q"/>est ibi modus habendi, scilicet notio sive habi<lb ed="#Q"/>tudo
seu proprietas, quia sub ea habet habens
<lb ed="#Q"/>naturam. <mentioned>Quid</mentioned> ergo quaerit ipsam naturam com<lb ed="#Q"/>munem;
unde <mentioned>quid est Pater</mentioned>? Deus vel deitas.
<lb ed="#Q"/><mentioned>Quis</mentioned> vero quaerit habentem naturam sub dis<lb ed="#Q"/>creta
et incommunicabili proprietate, et iste ha<lb ed="#Q"/>bens
dicitur persona; unde <mentioned>quis est</mentioned> quaerit per<lb ed="#Q"/>sonam
vel hypostasim; unde dicendo <mentioned>quis est
<lb ed="#Q"/>iste</mentioned>? dicetur: Pater vel Filius vel Spiritus Sanc<lb ed="#Q"/>tus.
Quia vero est ibi modus habendi naturam,
<lb ed="#Q"/>scilicet cum<!--n--> aliqua habitudine vel cum ordine,
<lb ed="#Q"/>ideo de illo modo quaeritur per <mentioned>quomodo</mentioned>; unde
<lb ed="#Q"/>cum quaeritur ibi <mentioned>quomodo se habet Pater ad
<lb ed="#Q"/>Filium</mentioned>? respondetur: ut generans, quia generans
<lb ed="#Q"/>et genitum dicunt habitudinem<!--o--> ordinis naturae.
<lb ed="#Q"/>Per <mentioned>quid</mentioned> ergo quaeritur ipsa divina essentia,
<lb ed="#Q"/>per <mentioned>quis</mentioned> ipsa persona, per <mentioned>quomodo</mentioned> ipsae
<lb ed="#Q"/>habitudines notionales, quae distinguunt personas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4537">
<lb ed="#Q"/>Breviter ergo dicendum pro regula quod de
<lb ed="#Q"/>omnibus nominibus significantibus divinam essen<lb ed="#Q"/>tiam
ut <mentioned>quis est</mentioned>, hoc est<!--p--> substantiam incommu<lb ed="#Q"/>nicabilem
sub discreta proprietate et incommunica<lb ed="#Q"/>bili,
possunt dici verba significantia habitudines
<lb ed="#Q"/>notionales, sicut generare et generari, spirare et
<lb ed="#Q"/>spirari; et hoc est quia nomina illa proprie sup<lb ed="#Q"/>ponunt
personam, hae autem habitudines per<lb ed="#Q"/>sonales
sunt et proprie ad personam referuntur.
<lb ed="#Q"/>Si autem sunt nomina significantia divinam es<lb ed="#Q"/>sentiam
ut <mentioned>quid est</mentioned>, hoc est<!--q--> substantiam com<lb ed="#Q"/>municabilem,
distinguendum est, quia divina es<lb ed="#Q"/>sentia
ut <mentioned>quid est</mentioned> multipliciter significatur. Si<lb ed="#Q"/>gnificatur
enim aliquando ut <mentioned>quo est</mentioned>, aliquando
<lb ed="#Q"/>ut <mentioned>quod est</mentioned>, id est prout significatur ut<!--r--> in
<lb ed="#Q"/>habente illam: et sic significatur per hoc nomen
<mentioned>Deus</mentioned>. Et iste duplex modus significandi venit
<lb ed="#Q"/>ex duplici comprehensione intellectus nostri: quia
<lb ed="#Q"/>intellectus noster comprehendit divinam essentiam
<lb ed="#Q"/>ut in se, et sic significat eam ut <mentioned>quo est</mentioned>;
<lb ed="#Q"/>item, comprehendit divinam essentiam ut in ha<lb ed="#Q"/>bente
illam, et ex hoc movetur ad significandum
<lb ed="#Q"/>eam sic, et tunc significatur ut <mentioned>quod est</mentioned>; in
<lb ed="#Q"/>Deo autem idem est <mentioned>quod est</mentioned> et <mentioned>quo est</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>tamen modus designandi<!--s--> distinguit. Unde hoc
<lb ed="#Q"/>vocabulum <mentioned>Deus</mentioned> significat divinam essentiam
<lb ed="#Q"/>sive deitatem de sua significatione;.tamen ex modo
<!-- </p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4597">-->
<pb ed="#Q" n="425"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>significandi<!--a--> significat eam ut<!--b--> in habente; habens
<lb ed="#Q"/>autem divinam essentiam est persona divina, et
<lb ed="#Q"/>inde est quod tale nomen naturaliter supponit per<lb ed="#Q"/>sonam.
Et ideo generalis regula est quod de nomi<lb ed="#Q"/>nibus
divinis significantibus divinam essentiam
<lb ed="#Q"/>ut <mentioned>quod est</mentioned> possunt dici verba notionalia, sicut
<lb ed="#Q"/>generare, generari et huiusmodi<!--c-->, quae dicunt
<lb ed="#Q"/>habitudines notionales personae ad personam; ideo
<lb ed="#Q"/>potest dici: <mentioned>Deus generat Deum, Deus spirat
<lb ed="#Q"/>Deum</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4621">
<lb ed="#Q"/>Essentia autem prout in se significatur, hoc
<lb ed="#Q"/>est non prout est in habente, dupliciter signifi<lb ed="#Q"/>catur,
quia significatur absolute, significatur etiam
<lb ed="#Q"/>cum connotatione<!--d--> ordinis naturae, qui est ordo
<lb ed="#Q"/>originis. Absolute significatur divina essentia per
<lb ed="#Q"/>hoc nomen <mentioned>deitas</mentioned>, per hoc nomen <mentioned>essentia</mentioned>.
<lb ed="#Q"/>Generalis ergo regula est, quod de illis nominibus
<lb ed="#Q"/>divinis, quae significant divinam essentiam ab<lb ed="#Q"/>solute,
non possunt dici verba notionalia sive per<lb ed="#Q"/>sonalia,
quae dicunt habitudines personales, quia
<lb ed="#Q"/>essentia sic designata absolute significatur absque
<lb ed="#Q"/>designatione ordinis naturae; et ideo nunquam
<lb ed="#Q"/>convenit ei modus comparatus, qui est modus
<lb ed="#Q"/>ordinis, quia modo opposito significatur, scilicet
<lb ed="#Q"/>absolute; ideo nullo modo dicitur essentia gene<lb ed="#Q"/>rare
nec<!--e--> generari, nec deitas, quia verba ista di<lb ed="#Q"/>cunt
habitudines ordinis naturae in personis; et
<lb ed="#Q"/>ideo non sunt haec vocabula extendenda nisi ubi
<lb ed="#Q"/>significatur essentia cum ordine naturae, qui est
<lb ed="#Q"/>ordo personalis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4667">
<lb ed="#Q"/>Nomina autem designantia vel significantia di<lb ed="#Q"/>vinam
essentiam cum designatione ordinis natu<lb ed="#Q"/>rae
sunt multa, et generaliter de omnibus il<lb ed="#Q"/>lis<!--f-->
possunt dici verba notionalia, scilicet ge<lb ed="#Q"/>nerare,
generari, spirare, spirari; huiusmodi au<lb ed="#Q"/>tem
nomina sunt natura, virtus, sapientia, lux
<lb ed="#Q"/>sive lumen, potentia, bonitas, caritas. Unde po<lb ed="#Q"/>test
dici natura de natura, lumen de lumine,
<lb ed="#Q"/>virtus de virtute et huiusmodi; et hoc est quia
<lb ed="#Q"/>huiusmodi nomina significant divinam essentiam
<lb ed="#Q"/>ut <mentioned>quo est</mentioned> cum connotatione ordinis naturae:
<lb ed="#Q"/>et ideo de ipsis dici possunt generare, generari,
<lb ed="#Q"/>procedere et huiusmodi, quae sunt verba dicentia
<lb ed="#Q"/>habitudines illius ordinis: nomina enim illa signi<lb ed="#Q"/>ficant
divinam essentiam cum connotatione ordinis
<lb ed="#Q"/>naturae, qui est ordo principii ad illud quod est
<lb ed="#Q"/>de principio. — Quod patet: virtus enim di<lb ed="#Q"/>cit
divinam essentiam, sed connotando respectum
<lb ed="#Q"/>ad aliquem actum cuius est principium; et sic
<lb ed="#Q"/>virtus dicit divinam essentiam cum connotatione
<lb ed="#Q"/>ordinis ad id quod ex ipsa producitur. Simi<lb ed="#Q"/>liter
natura idem dicit quod essentia, tamen con<lb ed="#Q"/>notat<!--g-->
in ratione dicendi virtutem producentem<!--h-->
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>simile ex se: natura enim est vis rebus insita
<lb ed="#Q"/>ex similibus similia procreans. Similiter lux si<lb ed="#Q"/>gnificat
divinam essentiam ut in quadam diffu<lb ed="#Q"/>sione,
similiter bonitas et caritas; in hac autem
<lb ed="#Q"/>diffusione intelligitur habitudo principii ad illud
<lb ed="#Q"/>cuius est principium vel ad illud quod est de
<lb ed="#Q"/>principio: unde illa diffusio importat ordinem. Si<lb ed="#Q"/>militer
sapientia significat divinam essentiam ut
<lb ed="#Q"/>habitum, et ita dicit divinam essentiam cum or<lb ed="#Q"/>dine
ad aliquid sicut principium, scilicet ad ali<lb ed="#Q"/>quem
actum. Similiter potentia dicit divinam es<lb ed="#Q"/>sentiam
connotando ordinem ad actum cuius est
<lb ed="#Q"/>principium. Et ideo de omnibus istis nominibus
<lb ed="#Q"/>dicuntur proprietates notionales.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4752">
<lb ed="#Q"/>Fuit autem deceptus <name>Ioachim</name> credens omnia
<lb ed="#Q"/>vocabula circa istam materiam esse eiusdem pon<lb ed="#Q"/>deris;
sed quia verbum notionale semper est ali<lb ed="#Q"/>cuius
ordinis, ideo nunquam dicitur de essentia,
<lb ed="#Q"/>quae significat quid absolutum ab omni ordine
<lb ed="#Q"/>in ratione dicendi, sed de aliis<!--1-->. Tamen propter
<lb ed="#Q"/>vitandum intellectum erroneum, non sunt exten<lb ed="#Q"/>dendae
huiusmodi locutiones quae dicuntur quasi
<lb ed="#Q"/>per abstractionem, sed<!--i-->, ubi inveniuntur a Sanctis,
<lb ed="#Q"/>exponendae. De essentia autem nullo modo re<lb ed="#Q"/>cipiendae
sunt determinationes notionales sive or<lb ed="#Q"/>dinis
naturae: huiusmodi enim ordo semper in<lb ed="#Q"/>troducit
distinctionem. Nunquam autem ut es<lb ed="#Q"/>sentia
dicitur absolute, intelligitur in ea distinc<lb ed="#Q"/>tio,
quia sic sequeretur quod esset differens; ubi
<lb ed="#Q"/>autem est designatio ordinis naturae, bene est re<lb ed="#Q"/>cipere
huiusmodi locutiones. Unde Sancti semper
<lb ed="#Q"/>respexerunt in huiusmodi locutionibus si esset de<lb ed="#Q"/>signatio
ordinis; et si aliquando propter conve<lb ed="#Q"/>nientiam
vocabulorum inveniatur <mentioned>essentia de es<lb ed="#Q"/>sentia</mentioned>,
hoc semper sic est exponendum quod
<lb ed="#Q"/>scilicet Filius est a Patre eadem essentia. Et haec
<lb ed="#Q"/>est ratio dicendi in talibus, non quod ratio gene<lb ed="#Q"/>randi
attribuatur ipsi essentiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4807">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primam ergo rationem
<lb ed="#Q"/>in contrarium dicendum quod, licet sit idem in
<lb ed="#Q"/>Deo essentia et persona, tamen alius modus si<lb ed="#Q"/>gnificandi
est in essentia et<!--k--> persona, quia ex
<lb ed="#Q"/>parte naturae intelligitur ordo qui est principii
<lb ed="#Q"/>ad illud quod est de principio; et quia istae pro<lb ed="#Q"/>prietates
notionales sunt ipsius personae et fa<lb ed="#Q"/>ciunt
alium et alium, ideo de persona vel de no<lb ed="#Q"/>minibus
personalibus possunt dici, non de essentia.
<lb ed="#Q"/>Nec tamen isti modi aliquid addunt essentiae vel
<lb ed="#Q"/>mutant vel minuunt. Unde sicut dextrum nihil ad<lb ed="#Q"/>dit
ad Sortem nec mutat<!--l-->, sed differentiam, quam
<lb ed="#Q"/>ponit, ponit ad suum correlativum<!--2-->: sic isti modi
<lb ed="#Q"/>nihil addunt ad essentiam nec mutant. Unde per<lb ed="#Q"/>sona
non differt ab essentia, sed ab alia persona,
<pb ed="#Q" n="426"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>sicut dextrum a sinistro. Quamvis ergo idem sint,
<lb ed="#Q"/>nihilominus in persona intelligitur modus, qui est
<lb ed="#Q"/>ipsius veritatis ordinis naturae, faciens differen<lb ed="#Q"/>tiam
in personis; non autem sic est in essentia,
<lb ed="#Q"/>et ideo non possunt dici de essentia verba signi<lb ed="#Q"/>ficantia
notionales proprietates, quae faciunt diffe<lb ed="#Q"/>rentiam
sive distinctionem alicuius ad alium: quod
<lb ed="#Q"/>non potest esse in essentia sicut in habente essen<lb ed="#Q"/>tiam<!--a-->
sive in persona prOpter ordinem naturae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4866">
<lb ed="#Q"/>2. Ad secundam rationem dicendum quod
<lb ed="#Q"/>licet idem sit in Deo <mentioned>quod est</mentioned> et <mentioned>quo est</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>tamen dicendo <mentioned>quod est</mentioned> admittitur aliquis mo<lb ed="#Q"/>dus
qui non est essentiae prout absolute dicitur;
<lb ed="#Q"/>ratione cuius de nomine significante <mentioned>quod est</mentioned>
<lb ed="#Q"/>dicuntur notionales proprietates, quae non dicun<lb ed="#Q"/>tur
de essentia, quae nulla distinguitur proprietate.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4885">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertiam. rationem dicendum quod ita
<lb ed="#Q"/>est in re sicut in intellectu; licet enim <mentioned>Deus</mentioned>
<lb ed="#Q"/>et <mentioned>deitas</mentioned> idem sint, tamen ultra hoc per hoc
<lb ed="#Q"/>nomen <mentioned>Deus</mentioned> connotatur respectus alius, scilicet
<lb ed="#Q"/>ad habentem essentiam<!--1-->; iste autem respectus
<lb ed="#Q"/>est secundum ordinem principii ad illud quod
<lb ed="#Q"/>est de<!--b--> principio, quia habens deitatem vel habet
<lb ed="#Q"/>non ab alio vel ab alio etc. Unde licet eadem res
<lb ed="#Q"/>significetur per utrumque, tamen aliter de eadem
<lb ed="#Q"/>re significatur per hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> et <mentioned>deitas</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>quia unum significat divinam essentiam ut in
<lb ed="#Q"/>habente illam, habens autem est divina persona;
<lb ed="#Q"/>ideo de illo nomine dicuntur personales proprie<lb ed="#Q"/>tates.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4918">
<lb ed="#Q"/>4. Ad quartam rationem dicendum quod haec
<lb ed="#Q"/>praepositio <mentioned>de</mentioned> aliquando notat ordinem vel suc<lb ed="#Q"/>cessionem<!--2-->
in tempore: ut cum dicitur<!--c--> <mentioned>de mane
<lb ed="#Q"/>fit meridies</mentioned>; aliquando vero notat causam, sed hoc
<lb ed="#Q"/>multipliciter: aliquando enim notat causam mate<lb ed="#Q"/>rialem,
aliquando causam originalem, aliquando
<lb ed="#Q"/>convenientiam cum ratione principii materialis<!--d-->
<lb ed="#Q"/>sive originis, ut cultellus est de ferro. Cum ergo
<lb ed="#Q"/>dicitur <mentioned>Pater generat Filium de aliquo</mentioned>, non notat
<lb ed="#Q"/>ibi habitudinem causae materialis nec ordinem
<lb ed="#Q"/>successionis, sed notat ordinem originis, qui est
<lb ed="#Q"/>principii ad illud quod est de principio. — Et ad
<lb ed="#Q"/>illud<!--e--> quod obicitur, quod ly <mentioned>aliquo</mentioned> sup<lb ed="#Q"/>ponit
ibi essentiam Patris: dicendum quod sicut
<lb ed="#Q"/>cum dicitur <mentioned>cultellus est de ferro</mentioned>, haec prae<lb ed="#Q"/>positio
<mentioned>de</mentioned> notat convenientiam et cum hoc notat
<lb ed="#Q"/>rationem principii originalis de quo est cultel<lb ed="#Q"/>lus:
sic cum dicitur<!--f--> <mentioned>Filius est de substantia
<lb ed="#Q"/>Patris</mentioned>, notat ibi illa duo, quia cum dicitur <mentioned>de
<lb ed="#Q"/>substantia Patris</mentioned>, ibi dicitur substantia quae est
<lb ed="#Q"/>Pater; ex hoc quod dicitur <mentioned>de<!--g--> substantia</mentioned>, no<lb ed="#Q"/>tatur
convenientia per hanc praepositionem <mentioned>de</mentioned>;
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>ex hoc quod dicitur <mentioned>Pater vel Patris</mentioned>, notatur
<lb ed="#Q"/>ratio principii vel originis per ipsam. Unde sensus
<lb ed="#Q"/>est: Filius est a Patre sicut de principio, con<lb ed="#Q"/>veniens
cum eodem sive eadem essentia cum illo;
<lb ed="#Q"/>et ex hoc non sequitur quod substantia sit origo
<lb ed="#Q"/>respectu Filii, sicut<!--h--> cum dicitur <mentioned>Filius est de
<lb ed="#Q"/>substantia Patris</mentioned>, non denotatur originale prin<lb ed="#Q"/>cipium
ex parte essentiae Patris respectu Filii,
<lb ed="#Q"/>sed magis notatur hic quod sit convenientia Pa<lb ed="#Q"/>tris
ad Filium in substantia<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e4992">
<lb ed="#Q"/>5. Ad quintam rationem dicendum<!--4--> quod
<lb ed="#Q"/>haec est duplex: <mentioned>essentia est Pater Filii</mentioned>. Nam
<lb ed="#Q"/>hoc quod<!--i--> dico <mentioned>Pater</mentioned> potest sumi adiective vel
<lb ed="#Q"/>substantive. Si sumatur substantive: tunc sup<lb ed="#Q"/>ponit
hypostasim vel personam quae habet Fi<lb ed="#Q"/>lium;
et hoc modo est vera et est sensus: essentia
<lb ed="#Q"/>est Pater Filii, id est essentia est persona habens
<lb ed="#Q"/>Filium, id est illa persona quae habet Filium. Si<lb ed="#Q"/>militer
etiam si dicatur e converso <mentioned>Pater Filii
<lb ed="#Q"/>est essentia</mentioned>, id est illa persona quae habet Fi<lb ed="#Q"/>lium
est essentia; sed tamen non sequitur: <mentioned>es<lb ed="#Q"/>sentia
est persona quae habet Filium, ergo es<lb ed="#Q"/>sentia
habet Filium</mentioned>, immo ibi est commutatio
<lb ed="#Q"/>praedicamenti <mentioned>quid</mentioned><!--k--> in <mentioned>quomodo</mentioned> sive in <mentioned>ad<!--l-->
<lb ed="#Q"/>aliquid</mentioned>. Si vero hoc quod est <mentioned>Pater</mentioned> sumatur
<lb ed="#Q"/>adiective: tunc haec est falsa <mentioned>essentia est Pater
<lb ed="#Q"/>Filii</mentioned> et e converso, quia sensus est: essentia se
<lb ed="#Q"/>habet ad Filium ut Pater eius sive ut generans;
<lb ed="#Q"/>tunc enim hoc quod dico <mentioned>Pater</mentioned> dicit solum
<lb ed="#Q"/><mentioned>ad aliquid</mentioned>, non hypostasim vel personam, et
<lb ed="#Q"/>ideo secundum illum sensum est haec<!--"--> falsa, quia
<lb ed="#Q"/><mentioned>esse ad aliquid</mentioned> non convenit essentiae, sed so<lb ed="#Q"/>lum
personae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5040">
<lb ed="#Q"/>6. Per hoc patet solutio ad aliam rationem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5045">
<lb ed="#Q"/>7. Ad septimam dicendum quod Pater est
<lb ed="#Q"/>Pater, Pater est essentia. Dico ergo quod Pater,
<lb ed="#Q"/>in quantum est<!--"--> utrumque, est principium ad Fi<lb ed="#Q"/>lium,
scilicet in quantum essentia et in quantum
<lb ed="#Q"/>Pater, intelligendo coniunctim, non divisim. Cum
<lb ed="#Q"/>enim dicitur <mentioned>Filius habet essentiam a Patre</mentioned>, duo
<lb ed="#Q"/>significantur vel dicuntur: dicitur enim essentia in
<lb ed="#Q"/>Filio, item dicitur habitudo Filii ad Patrem tam<lb ed="#Q"/>quam
ad suum principium. Ex parte eius quod
<lb ed="#Q"/>dicitur <mentioned>essentia</mentioned> est ratio convenientiae Filii ad
<lb ed="#Q"/>Patrem, quia si non conveniret cum Patre in sub<lb ed="#Q"/>stantia,
iam non esset Filius, et hoc quia ratio
<lb ed="#Q"/>generationis hoc ponit: aliter enim non esset<!--o-->
<lb ed="#Q"/>generatio nisi esset de substantia. Et propter hoc
<lb ed="#Q"/>dicendo <mentioned>Filium</mentioned> dico convenientiam Filii ad Pa<lb ed="#Q"/>trem,
dico etiam habitudinem eius quod est de
<lb ed="#Q"/>principio ad suum principium; et Pater, in quan<lb ed="#Q"/>tum
est Pater et in quantum est essentia, est
<pb ed="#Q" n="427"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>principium ad Filium: alioquin non esset Filius
<lb ed="#Q"/>nisi de substantia produceretur; sed non per hoc
<lb ed="#Q"/>ponitur essentia generare, cum<!--a--> essentia non se
<lb ed="#Q"/>habet in ratione principii respectu geniti, immo
<lb ed="#Q"/>per hoc determinatur quod Filius est a Patre per
<lb ed="#Q"/>generationem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5104">
<lb ed="#Q"/>8. Ad octavam rationem dicendum quod
<lb ed="#Q"/>haec est duplex <mentioned>nihil habet Filius nisi quod na<lb ed="#Q"/>scendo
accepit</mentioned>, quia hoc gerundivum <mentioned>nascendo</mentioned>
<lb ed="#Q"/>potest ibi dicere causam vel concomitantiam. Si
<lb ed="#Q"/>dicat causam: sic est falsa, quia<!--b--> dicendo cau<lb ed="#Q"/>sam,
haec est falsa <mentioned>essentiam nascendo accepit</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>quia per hoc significatur quod nasci sit causa ad
<lb ed="#Q"/>essentiam. Si vero dicat concomitantiam: haec
<lb ed="#Q"/>est vera <mentioned>essentiam nascendo accepit</mentioned>, et tunc
<lb ed="#Q"/>non sequitur quod essentia sit nata, sed quasi
<lb ed="#Q"/>concomitans nativitatem Filii, ut sit sensus quod
<lb ed="#Q"/>in nascendo cum sua nativitate a Patre essen<lb ed="#Q"/>tiam
habuit. Unde sicut in creaturis videmus quod
<lb ed="#Q"/>illa quae concomitantur nativitatem non dicuntur
<lb ed="#Q"/>nasci — unde quantitas non dicitur nata, nec qua<lb ed="#Q"/>litas
nec huiusmodi dicuntur nasci — sic divina
<lb ed="#Q"/>essentia non dicetur nata<!--c-->, licet nativitatem Filii
<lb ed="#Q"/>concomitatur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5147">
<lb ed="#Q"/>9. Ad nonam rationem potest dici quod in
<lb ed="#Q"/>creatura, sicut in Sorte, non repugnat essentia ipsi
<lb ed="#Q"/>generationi, quia generatio in creatura est exitus
<lb ed="#Q"/>de non-esse ad esse; essentia autem, quae est in
<lb ed="#Q"/>Sorte, prius est in potentia et non-ens, possibile
<lb ed="#Q"/>tamen ad esse et ideo generabile. Sed generatio
<lb ed="#Q"/>in divinis dicit habitudinem alicuius ad alium, sicut
<lb ed="#Q"/>principii ad illud quod est de principio; divina
<lb ed="#Q"/>autem essentia, prout sic<!--d--> dicitur, in ultima ab<lb ed="#Q"/>solutione
dicitur, et ideo non convenit dicere <mentioned>gene<lb ed="#Q"/>rare,
generari</mentioned> de ipsa divina essentia; et ita, cum
<lb ed="#Q"/>ratio generationis in divinis repugnet ipsi essen<lb ed="#Q"/>tiae,
non autem in creaturis, ideo non est simile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5178">
<lb ed="#Q"/>10. Ad decimam rationem dicendum quod
<lb ed="#Q"/>Pater dicitur principium totius divinitatis, hoc est<!--e-->
<lb ed="#Q"/>quia est principium ad divinas personas, quae sunt
<lb ed="#Q"/>ipsa deitas vel essentia: ad alia enim est ipse Pater
<lb ed="#Q"/>principium, quae non sunt de substantia ipsius, et
<lb ed="#Q"/>sic est principium ad creaturas. Est autem princi<lb ed="#Q"/>pium
ad divinas personas, quia<!--f--> sunt de substan<lb ed="#Q"/>tia
ipsius, immo etiam sunt tota essentia ipsius:
<lb ed="#Q"/>quaelibet enim persona est ipsa divina essentia;
<lb ed="#Q"/>et sic dicitur Pater principium totius divinitatis,
<lb ed="#Q"/>non quia sit principium<!--g--> essentiae, sed ad divinas
<lb ed="#Q"/>personas, ad hoc ut sint in perfecta divinitate.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5209">
<lb ed="#Q"/>11. Ad undecimam rationem dicendum quod
<lb ed="#Q"/>hic est commutatio praedicamenti <mentioned>essentia est
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>res, id est persona generans, ergo essentia ge<lb ed="#Q"/>nerat</mentioned>,
quia commutatur <mentioned>quid</mentioned> in <mentioned>quomodo se
<lb ed="#Q"/>habet</mentioned> vel in <mentioned>ad aliquid</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5225">
<lb ed="#Q"/>12. Ad duodecimam rationem dicendum
<lb ed="#Q"/>quod <mentioned>generare, generari</mentioned> in divinis dicunt habitu<lb ed="#Q"/>dines
ordinis naturae, qui est principium ad illud
<lb ed="#Q"/>quod est de principio; et ideo semper ponunt
<lb ed="#Q"/>distinctionem rei ad rem, hoc est principii ad
<lb ed="#Q"/>illud quod<!--h--> de principio. Quia ergo ex parte es<lb ed="#Q"/>sentiae
nullo modo potest esse distinctio, ideo
<lb ed="#Q"/>non possunt convenire essentiae, sed personis ae<lb ed="#Q"/>ternis;
sed actus qui est ex tempore, scilicet
<lb ed="#Q"/>creare, non ponit distinctionem in creante nisi
<lb ed="#Q"/>dicatur<!--i--> distinctio ab ipsa re creata, quia creare
<lb ed="#Q"/>est producere aliquid non<!--k--> de sua substantia;
<lb ed="#Q"/>sed in divinis personis generans et genitum non
<lb ed="#Q"/>differunt in substantia: ideo de essentia non po<lb ed="#Q"/>test
dici <mentioned>generare</mentioned>, sed <mentioned>creare</mentioned>, quia non ponit
<lb ed="#Q"/>quod essentia divina sit differens vel distincta in
<lb ed="#Q"/>diversis, sicut poneret <mentioned>generare, generari</mentioned> circa
<lb ed="#Q"/>ipsam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5267">
<lb ed="#Q"/>13. Ad decimam tertiam rationem dicen<lb ed="#Q"/>dum
quod <mentioned>persona</mentioned> dicit habentem essentiam,
<lb ed="#Q"/>et hoc designat ordinem originis, qui est principii,
<lb ed="#Q"/>ad illud quod est de principio vel e converso.
<lb ed="#Q"/>Ordo autem ille non convenit essentiae, cum ipsa
<lb ed="#Q"/>sit in ultima absolutione. Et propter hoc notio<lb ed="#Q"/>nales
habitudines, quae dicunt illum ordinem, licet
<lb ed="#Q"/>praedicentur de personis, non tamen poterunt de
<lb ed="#Q"/>essentia praedicari; tale autem est generans, ge<lb ed="#Q"/>nitum,
spirans, spiratum. Ideo non sequitur in
<lb ed="#Q"/>tali praedicatione composita quod fiat praedicatio
<lb ed="#Q"/>divisa pro utroque, quia solum convenit ratione
<lb ed="#Q"/>alterius: <mentioned>generare</mentioned> enim nihil aliud dicit quam na<lb ed="#Q"/>turam
suam<!--m--> alii dare, <mentioned>generari</mentioned> vero accipere
<lb ed="#Q"/>naturam ab alio; hoc nunquam dicitur de essen<lb ed="#Q"/>tia,
immo solum de persona.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5304">
<lb ed="#Q"/>14. Ad decimam quartam rationem di<lb ed="#Q"/>cendum
quod essentia dicitur ad se, generare et
<lb ed="#Q"/>generari dicuntur ad aliquid, sive genitum et in<lb ed="#Q"/>genitum;
sicut ergo non est aliquo modo vere
<lb ed="#Q"/>dicere quod illud<!--n--> quod dicitur ad se dicatur ad
<lb ed="#Q"/>aliquid vel quod absolutum sit relativum, ita non
<lb ed="#Q"/>erit vere dicere quod essentia sit generans vel ge<lb ed="#Q"/>nita;
quare autem de sapientia et virtute possunt
<lb ed="#Q"/>dici, causa dicta est<!--1-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5327">
<lb ed="#Q"/>15—19. Ad omnes auctoritates quae vi<lb ed="#Q"/>dentur
dicere quod <mentioned>generare</mentioned> convenit essentiae,
<lb ed="#Q"/>generalis est responsio, quod<!--o--> omnes illae sunt
<lb ed="#Q"/>impropriae locutiones et emphaticae, id est<!--p--> ex<lb ed="#Q"/>pressivae;
unde exponendae sunt<!--2-->. In illis enim
<pb ed="#Q" n="428"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>auctoritatibus non significatur quod generare sit
<lb ed="#Q"/>essentiae vel generari, quamvis dicatur generans
<lb ed="#Q"/>vel genita vel huiusmodi ; sed per hoc exprimitur
<lb ed="#Q"/>quod ille, cuius est generare, sit essentia divina,
<lb ed="#Q"/>sicut est Pater, et similiter ille cuius est generari.
<lb ed="#Q"/>Exponendae ergo sunt hoc modo: <mentioned>natura gene<lb ed="#Q"/>rans</mentioned>,
id est ille qui est generans, est<!--a--> natura; ita
<lb ed="#Q"/><mentioned>deitas nata</mentioned>, id est ille qui est natus<!--b-->, est deitas.
<lb ed="#Q"/>Secundum ergo figuram loquendi, quae dicitur
<lb ed="#Q"/>emphasis, id est expressio<!--1-->, sunt<!--c--> huiusmodi lo<lb ed="#Q"/>cutiones,
sicut et nos propter maiorem expres<lb ed="#Q"/>sionem
affectus vel dignitatis dicimus <mentioned>rogo ex<lb ed="#Q"/>cellentiam
vestram</mentioned> vel<!--d--> <mentioned>paternitatem vestram</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>et non est plus dicere nisi <mentioned>vos, qui pater estis</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>vel <mentioned>excellens</mentioned>. Sic igitur patet responsio ad
<lb ed="#Q"/>quinque auctoritates inductas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5377">
<lb ed="#Q"/>20. Ad vicesimam<!--e--> rationem dicendum
<lb ed="#Q"/>quod haec est concedenda <mentioned>divina essentia non est
<lb ed="#Q"/>gignens nec genita nec procedens, ergo est res<!--f-->
<lb ed="#Q"/>nec gignens</mentioned> etc. — Sed si obiciatur ulte<lb ed="#Q"/>rius:
<mentioned>aliqua res</mentioned> - non sequitur: nam hoc,
<lb ed="#Q"/>quod dico <mentioned>aliqua</mentioned> trahit hoc quod dico <mentioned>res</mentioned>
<lb ed="#Q"/>ad personam proprie, et ita non est quaternarius
<lb ed="#Q"/>rerum<!--g-->. Nam cum dico essentiam <mentioned>rem</mentioned> et per<lb ed="#Q"/>sonam
<mentioned>rem</mentioned>, non geminatur res rei, sicut cum dico
<lb ed="#Q"/><mentioned>homo et hic homo, ergo duo homines</mentioned>, non se<lb ed="#Q"/>quitur;
ideo dicendo essentiam <mentioned>rem</mentioned> et tres per<lb ed="#Q"/>sonas
tres <mentioned>res</mentioned>, non sequitur: <mentioned>ergo quatuor res</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>quia <mentioned>commune</mentioned><!--h-->, quando cum singulari dicitur,
<lb ed="#Q"/>non connumeratur cum illo, sic nec divina es<lb ed="#Q"/>sentia
cum persona, cum dicitur de<!--i-->. essentia <mentioned>res
<lb ed="#Q"/>neque gignens</mentioned> etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5412">
<lb ed="#Q"/>21. Ad aliud dicendum quod non sequitur
<lb ed="#Q"/>quod, quamvis essentia sit res non-gignens etc.,
<lb ed="#Q"/>quod non sit res trium personarum sive res quae
<lb ed="#Q"/>sunt personae; et est<!--k--> hic mutatio praedicamenti
<lb ed="#Q"/>a negatione ipsius relationis personalis ad nega<lb ed="#Q"/>tionem
ipsius personae: unde <mentioned>quae</mentioned> vel q<mentioned>uo<lb ed="#Q"/>modo</mentioned>
<lb ed="#Q"/>commutatur in <mentioned>quis</mentioned>. Non enim sequitur,
<lb ed="#Q"/>quamvis relatio personalis removeatur ab essentia,
,quod propterea persona, immo ipsa essentia est
<lb ed="#Q"/>persona et persona<!--l--> essentia; tamen relationes
<lb ed="#Q"/>personales non conveniunt essentiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5436">
<lb ed="#Q"/>22. Ad aliud dicendum quod non sequitur,
<lb ed="#Q"/>quamvis gignens et genitum referantur ad res op<lb ed="#Q"/>positas,
quod<!--m--> gignens et non-gignens; quae di<lb ed="#Q"/>cunt
oppositionem<!--n--> secundum contradictionem,
<lb ed="#Q"/>referantur ad res oppositas, sed quod referuntur<!--o-->
<lb ed="#Q"/>ad oppositos modos. Unde ibi est deceptio ex
<lb ed="#Q"/>hoc quod abnegatio modi putatur esse abnegatio
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>rei. Et est simile si quis argueret: <mentioned>homo non est
<lb ed="#Q"/>genus, et animal est genus, ergo homo non est
<lb ed="#Q"/>animal</mentioned>: cum enim dicitur <mentioned>animal est genus</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>refertur ad modum dicendi sive intentionem, quae
<lb ed="#Q"/>quidem intentio non convenit homini, quamvis<!--p-->
<lb ed="#Q"/>res, cuius est haec<!--q--> intentio, conveniat; simi<lb ed="#Q"/>liter
cum dico <mentioned>generare, generari</mentioned>, dico exi<lb ed="#Q"/>stendi
modos ipsarum personarum Patris et Filii,
<lb ed="#Q"/>sicut dicit <name>Ioannes Damascenus</name><!--2-->. Quamvis
<lb ed="#Q"/>ergo iste modus negetur de essentia, non se<lb ed="#Q"/>quitur
quod propter hoc negetur res cuius est ille
<lb ed="#Q"/>modus, id est persona.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5482">
<lb ed="#Q"/>23. Ad aliud dicendum quod summum bo<lb ed="#Q"/>num
sive divina essentia potest considerari du<lb ed="#Q"/>pliciter:
ut in se vel ut in persona quae non
<lb ed="#Q"/>habet esse ab alio. Secundum quod consideratur
<lb ed="#Q"/>in se: sic consideratur absolute et absque ratione
<lb ed="#Q"/>diffusionis, quia si hoc modo intelligeretur ratio
<lb ed="#Q"/>diffusionis in ea, consequeretur quod esset dif<lb ed="#Q"/>fusio
ipsius substantiae in infinitis personis, et
<lb ed="#Q"/>quod non esset status in aliqua; propterea ma<lb ed="#Q"/>nifestum
est quod essentia secundum se, sive sum<lb ed="#Q"/>mum
bonum, consideratur absque ratione diffu<lb ed="#Q"/>sionis
sui. Si vero consideratur in persona, quae
<lb ed="#Q"/>non habet esse ab alio, ut in Patre: secundum
<lb ed="#Q"/>hoc est ratio diffusionis ex<!--s--> summa bonitate in
<lb ed="#Q"/>Patre<!--t--> sive ex essentia in Patre per generatio<lb ed="#Q"/>nem,
et in Filio cum Patre per processionem, sicut
<lb ed="#Q"/>patebit<!--3-->. Non ergo sequitur ex hoc quod essen<lb ed="#Q"/>tiae
attribuatur generare, sed magis ipsi personae
<lb ed="#Q"/>habenti essentiam; licet igitur non sit diffusivum
<lb ed="#Q"/>sui ut in se consideratur, nihilominus est diffu<lb ed="#Q"/>sivum
prout est in persona non-ente ab alio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5530">
<lb ed="#Q"/>24. Ad aliud dicendum quod plenitudo bo<lb ed="#Q"/>nitatis
est causa, id est ratio, generationis<!--u-->, quare
<lb ed="#Q"/>Pater generet; et hoc secundum quod ipsa bo<lb ed="#Q"/>nitas
intelligitur in Patre, id est<!--v--> in persona quae
<lb ed="#Q"/>quidem est et non ab alia, non secundum quod
<lb ed="#Q"/>consideratur in se, sicut dictum est<!--4-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5547">
<lb ed="#Q"/>25. Ad aliud dicendum quod haec est falsa
<mentioned>essentia est principium generandi</mentioned>. Supposito
<lb ed="#Q"/>tamen hoc, dicendum quod non sequitur: <mentioned>primum
<lb ed="#Q"/>principium agendi<!--x--> agit, ergo primum principium
<lb ed="#Q"/>generandi generat</mentioned>, quia quod dico <mentioned>generare,
<lb ed="#Q"/>generari</mentioned> dicunt <mentioned>ad aliquid</mentioned> sive respectum per<lb ed="#Q"/>sonae
ad personam, agere vero dicit respectum
<lb ed="#Q"/>causae ad effectum. Id autem quod dicit respec<lb ed="#Q"/>tum
causae ad effectum convenit essentiae et
<lb ed="#Q"/>etiam Trinitati personarum, quia sicut una essen<lb ed="#Q"/>tia,
ita virtus, ita operatio; ea vero quae dicunt
<pb ed="#Q" n="429"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>respectum personae ad personam nullo modo con<lb ed="#Q"/>veniunt
essentiae, sicut patet ex dictis. Quod
<lb ed="#Q"/>etiam<!--a--> patet ex ratione eius quod est generare:
<lb ed="#Q"/>generare enim est naturam, quam habet quis, alii
<lb ed="#Q"/>dare<!--1-->; generari vero est naturam ab alio acci<lb ed="#Q"/>pere.
Si ergo non potest dici quod natura habeat
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>naturam vel accipiat, nullo modo potest dici quod
<lb ed="#Q"/>essentia generet vel generetur. Generat autem con<lb ed="#Q"/>venienter
persona et proprie: cum enim<!--b--> sit res
<lb ed="#Q"/>habens naturam, ei convenit naturam<!--c-->, quam ha<lb ed="#Q"/>bet,
alii dare, sicut personae Patris, vel naturam
<lb ed="#Q"/>ab alio accipere, sicut personae Filii.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Dd1e5606" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Hd1e5608">ARTICULUS II</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-Hd1e5611" type="question-title">Cuius personae sit generare et cuius generari.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5614">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur cuius personae sit ge<lb ed="#Q"/>nerare
et cuius generari. Quaeritur igitur utrum
<lb ed="#Q"/>Filius possit generare vel Spiritus Sanctus<!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5623">
<lb ed="#Q"/>1. Et cum omnis potentia, quae est in Patre,
<lb ed="#Q"/>sit in Filio, in Patre autem est potentia gene<lb ed="#Q"/>randi:
ergo et in Filio et in Spiritu Sancto simi<lb ed="#Q"/>liter.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t1c3-d1e5634">
<lb ed="#Q"/>2. Item, Pater generans totam suam<!--d--> substan<lb ed="#Q"/>tiam
et virtutem transfundit in Filium, quia si
<lb ed="#Q"/>retineret aliquid de potentia vel virtute quod non
<lb ed="#Q"/>transfunderet in Filium, diminutus esset Filius
<lb ed="#Q"/>respectu Patris. Cum ergo virtus gignendi sit in
<lb ed="#Q"/>Patre, virtus gignendi erit in Filio, id est, si virtus
<lb ed="#Q"/>qua generat est in Patre, virtus qua generat est