-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p1i2t1q1t2c4.xml
620 lines (619 loc) · 39 KB
/
ahsh-l1p1i2t1q1t2c4.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 1, Inq. 2, Tract. 1, Q. 1, T. 2, C. 4</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-04-05">April 05, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness>
<witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness>
<witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness>
<witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness>
<witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-04-05" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="447"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4">
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-Hd1e3741">I, P. 1, Inq. 2, Tract. 1, Q. 1, T. 2, C. 4</head>
<head xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-Hd1e3744" type="question-title">A QUO SIT PROCESSIO SPIRITUS SANCTI.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3747">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur a quo sit processio. Spi<lb ed="#Q"/>ritus
Sancti aeterna<!--o2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3754">
<lb ed="#Q"/>Nam Graeci negant eam esse a Filio et dicunt
<lb ed="#Q"/>solum a Patre Spiritum Sanctum procedere. Et
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>ad hoc inducunt auctoritates et rationes, scilicet
<lb ed="#Q"/>ad confirmationem sui erroris:
<lb ed="#Q"/>1. Primo auctoritatem <name>Ioannis Damasceni</name>,
<lb ed="#Q"/>in I <title>Sententiarum</title><!--3-->: <quote>Spiritus Sanctus virtus est
sanctificativa<!--p--> a Patre indistanter procedens et
<pb ed="#Q" n="448"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>in Filio requiescens</quote>. Ergo Spiritus Sanctus est
<lb ed="#Q"/>a Patre in Filium; non igitur est a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3780">
<lb ed="#Q"/>2. Item, idem, in eodem<!--1-->: <quote>Filium dicimus Pa<lb ed="#Q"/><lb ed="#Q"/>tris
Filium, et procedere dicimus a Patre Spiri<lb ed="#Q"/>tum
Sanctum; Filii vero Spiritum dicimus Sanc<lb ed="#Q"/>tum,
non tamen a Filio procedere dicimus</quote>.
. 3. Item, <name ref="#Dionysius">Dionysius</name><!--2-->: <quote>Ex immateriali et im<lb ed="#Q"/>partibili
bono cordialia bonitatis exorta sunt lu<lb ed="#Q"/>mina,
et ab ea<!--a--> quae ab ipso et in se ipsis ad
<lb ed="#Q"/>invicem coaeternae pullulationis remanserunt ir<lb ed="#Q"/>recessibilia
</quote>. Ex qua auctoritate volunt dicere
<lb ed="#Q"/>quod Filius et Spiritus Sanctus procedunt et Pa<lb ed="#Q"/>tre
ita quod neuter ab alio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3807">
<lb ed="#Q"/>4. Item, <name ref="#Dionysius">Dionysius</name><!--3-->: <quote> Filius et Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus sunt quasi divina semina<!--b--> vel quasi flo<lb ed="#Q"/>res,
et quasi lumina superessentialia ea sumimus;
<lb ed="#Q"/>qualiter autem<!--c--> sint nec intelligere nec vere di<lb ed="#Q"/>cere
possumus</quote>. Volunt ergo dicere quod Filius
<lb ed="#Q"/>et Spiritus Sanctus sunt quasi duo rivuli<!--4--> a Pa<lb ed="#Q"/>tre
procedentes ita quod neuter ab alio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3823">
<lb ed="#Q"/>5. Item, <name ref="#GregoryGreat">Gregorius</name> Theologus, in <title>Sermone
<lb ed="#Q"/>de Spiritu Sancto</title><!--5-->: <quote>Sicut radii solaris luminis
<lb ed="#Q"/>ab ipso procedentes<!--d--> non separantur nec ab in<lb ed="#Q"/>vicem
abscinduntur<!--e--> et usque ad nos luminis
<lb ed="#Q"/>emittunt claritatem, eo modo Filius et Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus<!--f-->, geminus Patris radius, usque ad nos mi<lb ed="#Q"/>serunt
lumen claritatis<!--g--> et Patri sunt coniuncti</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3841">
<lb ed="#Q"/>Ex quibus auctoritatibus arguunt quod neuter
<lb ed="#Q"/>procedit ab alio, sed uterque procedit a Patre.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3848">
<lb ed="#Q"/>6. Item, obiciunt quod non invenitur in Evan<lb ed="#Q"/>gelio
quod Spiritus Sanctus procedat a Filio, sed
<lb ed="#Q"/>solum quod <quote>procedit a Patre</quote>, <title>Ioan.</title> 15, 26, ubi
<lb ed="#Q"/>fides integra continetur; propterea non est aliquo
<lb ed="#Q"/>modo dicendum<!--h--> nec credendum quod Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus procedat a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3864">
<lb ed="#Q"/>7. Item, non est expressum <quote>in principalibus
<lb ed="#Q"/>quatuor Conciliis<!--6--> quae apud illos celebrata sunt,
<lb ed="#Q"/>in quibus subiunguntur anathemata<!--i--> ut nulli de
<lb ed="#Q"/>Trinitatis fide aliud docere vel praedicare quam
<lb ed="#Q"/>ibi contineatur liceat<!--7--></quote>. Unde arguunt nos ana<lb ed="#Q"/>thematis
reos, quia quicumque Spiritum Sanctum
<lb ed="#Q"/>a Filio procedere inquiunt, addunt.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3882">
<lb ed="#Q"/>8. Item, obiciunt quod non continetur in Sym<lb ed="#Q"/>bolis<!--k-->
maxime in illo<!--l--> quod scripsit <quote>Leo Papa
<lb ed="#Q"/>in tabula argentea post altare B. Pauli<!--m--> Apo<lb ed="#Q"/>stoli<!--8--></quote>
nec etiam in Symbolo <quote>quod cantatur
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>in Missa, quod [editum] fuit in Nicaeno Concilio,
<lb ed="#Q"/>in cuius fine subiunctum est: Qui aliud docuerit
<lb ed="#Q"/>vel aliter praedicaverit, anathema sit<!--9--></quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3903">
<lb ed="#Q"/>9. Item, obiciunt: Unde habent illud Latini?
<lb ed="#Q"/>quia<!--n--> nec a Scriptura nec a Conciliis nec a Sym<lb ed="#Q"/>bolis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3912">
<lb ed="#Q"/>10-11. Si dicatur quod habeant per reve<lb ed="#Q"/>lationem<!--10-->:
sed cum Deus<!--o--> velit <mentioned>omnes salvos
<lb ed="#Q"/>fieri et ad agnitionem veritatis venire</mentioned><!--11-->, quare
<lb ed="#Q"/>non fuerunt eorum episcopi convocati cum hoc<!--p-->
<lb ed="#Q"/>adderetur Symbolo fidei?
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3923">
<lb ed="#Q"/>12. Item, per rationes videtur idem ostendi.
<lb ed="#Q"/>Nam constans est quod potentia cognitiva potest
<lb ed="#Q"/>egredi in actum suum non egrediente motiva in
<lb ed="#Q"/>actum suum et, e converso, potentia motiva po<lb ed="#Q"/>test
egredi in actum suum non egrediente cogni<lb ed="#Q"/>tiva
in actum suum, quia voluntas libera est
<lb ed="#Q"/>et ideo nulli alii adstricta est; si autem libera
<lb ed="#Q"/>est, egreditur in actum suum libere, non depen<lb ed="#Q"/>dens
a cognitiva quae prius egrediatur in actum
<lb ed="#Q"/>suum, tamen aliquando per illuminationem ra<lb ed="#Q"/>tionis
egreditur motiva in actum suum, non ta<lb ed="#Q"/>men
hoc est necessarium. Cum ergo summa li<lb ed="#Q"/>bertas
sit in Deo, et egressio sit duplex, egressio
<lb ed="#Q"/>in velle et egressio in cognoscere — et egressio
<lb ed="#Q"/>in velle est quam concomitatur processio Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sancti a Patre, et egressio in cognoscere quam
<lb ed="#Q"/>concomitatur<!--q--> generatio Filii a Patre — ergo non
<lb ed="#Q"/>dependent ab invicem esse Filii a Patre et esse
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sancti a Patre; sic ergo uterque pro<lb ed="#Q"/>cedit
quod neuter procedit ab alio<!--r-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3969">
<lb ed="#Q"/>13. Item, procedere est<!--s--> ab aliquo in aliquid;
<lb ed="#Q"/>cum ergo Spiritus Sanctus procedat aeternaliter,
<lb ed="#Q"/>ab aliquo procedit et in aliquem; sed <title>Ioan.</title> 15, 26
<lb ed="#Q"/>dicitur quod procedit a Patre; quaeritur ergo in
<lb ed="#Q"/>quid. Non est invenire nisi in<!--t--> Filium, quia non
<lb ed="#Q"/>procedit in se ipsum; procedit igitur a Patre in
<lb ed="#Q"/>Filium; non ergo procedit a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e3987">
<lb ed="#Q"/>14. Item, si procedit a Filio, quaeritur in quid.
<lb ed="#Q"/>Non in se ipsum; ergo in Patrem, quia non est<!--u--> ibi
<lb ed="#Q"/>alius; ergo procedit a Filio in Patrem<!--v-->; ergo Pater
<lb ed="#Q"/>recipit a Filio: quod falsum est et inconveniens,
<lb ed="#Q"/>cum ipse sit primus fons, primum principium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4000">
<lb ed="#Q"/>15. Item, ad <title>Hebr.</title> 1, 3, <name ref="#Paul">Apostolus</name> comparat
<lb ed="#Q"/>generationem Filii a Patre generationi splendoris
<lb ed="#Q"/>a luce; ergo simili ratione poterit comparari<!--x-->
<pb ed="#Q" n="449"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>processio Spiritus Sancti processioni caloris a
<lb ed="#Q"/>sole<!--1-->. Si ergo calor non dicitur procedere a splen<lb ed="#Q"/>dore,
sed solum a sole, Spiritus Sanctus non
<lb ed="#Q"/>debet dici procedere a Filio, sed solum a Patre.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4023">
<lb ed="#Q"/>16. Item, Filius est a Patre ut verbum a di<lb ed="#Q"/>cente,
Spiritus Sanctus a Patre ut spiritus a spi<lb ed="#Q"/>rante;
ergo Spiritus Sanctus se habet ad Filium
<lb ed="#Q"/>ut spiritus ad verbum; sed spiritus est vehicu<lb ed="#Q"/>lum
verbi<!--a--> et nullo modo dicitur procedere a
<lb ed="#Q"/>verbo, sed a spirante; ergo similiter nec Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus procedit a Filio, sed solum a Patre.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4041">
<lb ed="#Q"/>Contra: a. <title>Ioan.</title> 15, 26: <quote>Cum venerit Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus<!--b-->, quem ego mittam vobis a Patre</quote>. Ergo
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sanctus mittitur a Filio; sed qui mittitur
<lb ed="#Q"/>ab aliquo, procedit ab eo; ergo Spiritus Sanctus
<lb ed="#Q"/>procedit a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4054">
<lb ed="#Q"/>b. Item, <title>Ioan.</title> 14, 26: <quote>Paraclitus autem<!--c--> Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus, quem mittet Pater in nomine meo</quote>, id
<lb ed="#Q"/>est in virtute mea. Ergo Spiritus Sanctus habet
<lb ed="#Q"/>virtutem a Filio; ergo cum ab eodem sit<!--d--> in ipso
<lb ed="#Q"/>virtus et esse, habet esse a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4067">
<lb ed="#Q"/>c. Item, <title>Ioan.</title> 16, 13: <quote>Non loquetur a semetipso,
<lb ed="#Q"/>sed quaecumque audiet, loquetur</quote> etc. Super hoc
<lb ed="#Q"/>dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--2-->: <quote>Cur non credamus quod
<lb ed="#Q"/>a Filio procedit Spiritus Sanctus, cum similiter
<lb ed="#Q"/>ab eo loquatur?</quote>
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4080">
<lb ed="#Q"/>d. Item<!--e-->, ibidem<!--3-->: <quote>Ille me clarificabit, quia de
<lb ed="#Q"/>meo accipiet</quote>; sed constat quod non accipiet ab
<lb ed="#Q"/>eo creatum quid; ergo ab eo accipiet increatum;
<lb ed="#Q"/>increatum igitur donum accipit<!--f--> ab eo; sed idem
<lb ed="#Q"/>est esse et esse donum; ergo accipiet ab eo esse;
<lb ed="#Q"/>ergo procedit a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4096">
<lb ed="#Q"/>e. Super illud: <quote>De meo accipiet</quote>, dicit<!--g--> <name>Ioan<lb ed="#Q"/>nes
Chrysostomus</name><!--4-->: <quote>Id est de mea cogni<lb ed="#Q"/>tione</quote>;
sed a quocumque accipiet cognitionem
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sanctus, ab eodem<!--h--> accipit essentiam;
<lb ed="#Q"/>ergo habet esse sive essentiam a Filio; ergo pro<lb ed="#Q"/>cedit
ab ipso.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4113">
<lb ed="#Q"/>f. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--5-->, super <title>Ioan.</title> 16, 13:
<lb ed="#Q"/><quote>Quaecumque audiet, loquetur</quote>: <quote>Cur non credamus
<lb ed="#Q"/>quod de Filio procedit Spiritus Sanctus, cum sit
<lb ed="#Q"/>Filii Spiritus? Si enim ab eo non procederet, non
<lb ed="#Q"/>post resurrectionem se repraesentans discipulis
<lb ed="#Q"/>insufflasset eis, dicens: <quote>Accipite Spiritum Sanc<lb ed="#Q"/>tum</quote>,
<title>Ioan.</title> 20, 22. Quid enim aliud significat nisi
<lb ed="#Q"/>quod procedit Spiritus Sanctus de ipso?</quote>
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4133">
<lb ed="#Q"/>g. Item, <title>Marc.</title> 5, 30<!--6-->: <quote>Ego sensi de me virtutem
<lb ed="#Q"/>exiisse</quote>. <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--7-->: <quote>Nomine <mentioned>virtutis</mentioned>
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sanctus intelligitur</quote>; <title>Luc.</title> 1, 35: <quote>Virtus
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>Altissimi obumbrabit tibi</quote>, et ultimo, 49: <quote>Sedete in
<lb ed="#Q"/>civitate, donec induamini<!--i--> virtute ex alto</quote>. Ergo
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sanctus<!--k--> exit et procedit a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4151">
<lb ed="#Q"/>h. Item, sunt aliae auctoritates plures Docto<lb ed="#Q"/>rum
graecorum:<name>Athanasii</name>, <name>Didymi</name>, <name>Cyrilli</name>,
<lb ed="#Q"/><name>Ioannis Chrysostomi</name>, in <title>Sententiis</title>, dist.11<!--8-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4160">
<lb ed="#Q"/>i. Item, idem ostenditur per rationes<!--l-->. Suppo<lb ed="#Q"/>sita
hac propositione quod <quote>omnis amor procedat
<lb ed="#Q"/>ab amante, cum Spiritus Sanctus sit amor Filii
<lb ed="#Q"/>quo Filius amat Patrem, ergo Spiritus Sanctus
<lb ed="#Q"/>procedit a Filio<!--9--></quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4173">
<lb ed="#Q"/>k. Item, si duae personae immediate procede<lb ed="#Q"/>rent
a Patre ita quod non una ab alia, cum<!--m--> ex
<lb ed="#Q"/>parte Patris non sit nisi unus existentiae modus,
<lb ed="#Q"/>omnino idem modus esset exeundi<!--n--> duarum per<lb ed="#Q"/>sonarum
a Patre; ergo si una existeret per mo<lb ed="#Q"/>dum
generationis, et alia; utraque ergo<!--o--> esset
<lb ed="#Q"/>Filius; et si una esset Verbum, et alia; ergo cum
<lb ed="#Q"/>unicum sit Verbum summe perfectum ad dicendum
<lb ed="#Q"/>omnia, nugatio<!--p--> esset in Patre si protulisset Ver<lb ed="#Q"/>bum
aliud<!--q-->. Relinquitur igitur quod non potest
<lb ed="#Q"/>poni quod duae personae procedant a Patre ita
<lb ed="#Q"/>quod neutra ab alia; procedit igitur vel Filius a
<lb ed="#Q"/>Spiritu Sancto vel Spiritus Sanctus a Filio; sed
<lb ed="#Q"/>non Filius a Spiritu Sancto; ergo Spiritus Sanc<lb ed="#Q"/>tus
procedit a Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4208">
<lb ed="#Q"/>l. Item<!--10-->, si procederent duae ab una<!--r--> ita quod
<lb ed="#Q"/>neutra ab altera, non esset summa germanitas
<lb ed="#Q"/>vel convenientia; ergo nec summus amor: quod
<lb ed="#Q"/>est inconveniens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4220">
<lb ed="#Q"/>m. Item, si duae personae procedunt immediate
<lb ed="#Q"/>ab una, aut procedunt secundum unum modum
<lb ed="#Q"/>vel secundum alium et alium. Si secundum mo<lb ed="#Q"/>dum
unum: ergo si una est Filius, et alia; si
<lb ed="#Q"/>secundum alium et alium modum: tunc penitus
<lb ed="#Q"/>inter eas nulla esset 8 germanitas vel convenientia
<lb ed="#Q"/>personalis habitudinis, quia secundum illum mo<lb ed="#Q"/>dum
nunquam ad invicem referrentur: quod est
<lb ed="#Q"/>inconveniens<!--t-->. Relinquitur igitur quod sic<!--u--> duae
<lb ed="#Q"/>personae procedunt ab una, ita quod una proce<lb ed="#Q"/>dat
ab una sola et alia procedit ab una cum alia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4246">
<lb ed="#Q"/>n. Item, in imagine trinitatis creatae est amor
<lb ed="#Q"/>non solum procedens a mente, sed<!--v--> a mente et
<lb ed="#Q"/>notitia; ergo similiter in Trinitate increata Spiri<lb ed="#Q"/>tus
Sanctus non solum procedit a Patre, sed a
<lb ed="#Q"/>Patre et<!--x--> Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4259">
<lb ed="#Q"/>o. Item, <title>Gal.</title> 4, 6: <quote>Misit Deus Spiritum Filii<!--y--></quote>;
<lb ed="#Q"/>unde bene dicitur Spiritus Filii. Sed quae est ha<lb ed="#Q"/>bitudo
hic notata<!--z-->? Constans est quod habitudo
<!--</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4268">-->
<pb ed="#Q" n="450"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>genitivi<!--a--> dicit habitudinem in prima ratione gi<lb ed="#Q"/>gnentis
ad genitum; sed si diceretur <mentioned>Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus a Filio</mentioned>, haec praepositio <mentioned>a</mentioned> notaret ori<lb ed="#Q"/>ginem;
ergo cum magis proprie dicatur quod<!--b-->
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sanctus habet originem<!--c--> a Filio quam
<lb ed="#Q"/>generationem, adhuc<!--d--> magis proprie dicetur Spi<lb ed="#Q"/>ritus
Sanctus a Filio quam Spiritus Filii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4288">
<lb ed="#Q"/>Solutio: Dicendum quod <mentioned>procedere</mentioned> dicitur
<lb ed="#Q"/>dupliciter. Uno modo dicitur <mentioned>procedere</mentioned> in motu
<lb ed="#Q"/>locali motus<!--e--> ab aliquo in aliquid; alio modo
<lb ed="#Q"/>dicitur <mentioned>procedere</mentioned> in exitu causati<!--f--> a causa vel
<lb ed="#Q"/>motus a movente. Secundum primum modum<!--g-->
<lb ed="#Q"/><mentioned>procedere</mentioned> requirit duplicem terminum: a quo et
<lb ed="#Q"/>in quem; secundum modum secundum non requi<lb ed="#Q"/>rit
nisi unum, scilicet a quo. Unde et secundum
<lb ed="#Q"/>hos duos modos potest transumi ad processionem
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sancti verbum <mentioned>procedendi</mentioned>. Graeci vero
<lb ed="#Q"/>verbum procedendi transtulerunt a motu locali;
<lb ed="#Q"/>unde processionem Spiritus Sancti aeternam<!--h--> in<lb ed="#Q"/>tellexerunt
ab aliquo in aliquem. Et ideo secun<lb ed="#Q"/>dum
hunc modum non concesserunt quod pro<lb ed="#Q"/>cederet
Spiritus Sanctus a Filio, quia ex hoc se<lb ed="#Q"/>queretur
quod procederet a Filio in Patrem: quod
<lb ed="#Q"/>non est conveniens, cum in ipso Patre sit ratio
<lb ed="#Q"/>primi principii et nihil habeat Pater a Filio; si
<lb ed="#Q"/>autem diceretur quod procederet a Filio in Pa<lb ed="#Q"/>trem,
videretur Pater aliquid habere a Filio. Sed
<lb ed="#Q"/>concesserunt quod procedat a Patre<!--i--> in Filium:
<lb ed="#Q"/>in quo ostenditur quod est amor Patris ad Filium
<lb ed="#Q"/>et etiam insinuatur quod Filius habeat esse a
<lb ed="#Q"/>Patre. Latini vero transumunt verbum <mentioned>proce<lb ed="#Q"/>dendi</mentioned>
ab exitu sive<!--k--> processu causati a causa.
<lb ed="#Q"/>Unde dicunt quod procedere est ab aliquo exire,
<lb ed="#Q"/>quamvis non in aliquem, secundum quod dicitur
<lb ed="#Q"/>a mente et notitia procedere amor<!--l-->, quamvis non
<lb ed="#Q"/>intelligitur in aliquid. Et secundum hunc modum
<lb ed="#Q"/>dicunt Latini quod Spiritus Sanctus procedit a
<lb ed="#Q"/>Patre et Filio, quia exit ab utroque velut amor
<lb ed="#Q"/>a notitia et mente.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4358">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1-2. Et per hoc patet responsio ad
<lb ed="#Q"/>auctoritates <name>Ioannis Damasceni</name><!--1-->; nam ipse
<lb ed="#Q"/>accipit <mentioned>procedere</mentioned> secundum primum modum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4368">
<lb ed="#Q"/>3-4-5. Ad auctoritates vero<!--m--> <name>Dionysii</name> et
<lb ed="#Q"/><name>Gregorii Theologi</name> dicendum quod cum di<lb ed="#Q"/>cuntur<!--n-->
coaeternae pullulationes vel duo lumina
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>vel duo semina vel duo radii Filius et Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus a Patre, non negatur per hoc quod unus,
<lb ed="#Q"/>scilicet Spiritus Sanctus, non habeat originem ab
<lb ed="#Q"/>alio, videlicet a Filio, sed per hoc insinuatur in
<lb ed="#Q"/>Patre ratio primae originis<!--o--> et primi principii et
<lb ed="#Q"/>duplex modus emanationis vel exitus a primo
<lb ed="#Q"/>principio, Patre: unus conveniens Filio, qui fluit
<lb ed="#Q"/>per generationem, alius Spiritui Sancto, qui fluit
<lb ed="#Q"/>per processionem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4399">
<lb ed="#Q"/>6. Ad sextum respondendum, secundum <name>Au<lb ed="#Q"/>gustinum</name>
in V libro <title>De Trinitate</title><!--2-->: <quote>Cur dixit
<lb ed="#Q"/>Filius: <quote>De Patre procedit</quote><!--3-->, si de Patre et Filio
<lb ed="#Q"/>procedit Spiritus Sanctus? nisi quia solet ad eum
<lb ed="#Q"/>referri etiam quod ipsius est<!--p--> de quo et ipse
<lb ed="#Q"/>est, sicut ipse <name>Ioannes</name> dicit<!--4-->: <quote>Mea doctrina non
<lb ed="#Q"/>est mea, sed eius qui misit me</quote>; si igitur hic in<lb ed="#Q"/>telligitur
eius doctrina, quam tamen dixit esse
<lb ed="#Q"/>non suam, sed Patris, quanto magis illic intelli<lb ed="#Q"/>gendus
est Spiritus Sanctus de ipso procedere,
<lb ed="#Q"/>ubi ait: <quote>De Patre procedit</quote>, ut non diceret <mentioned>de
<lb ed="#Q"/>me non procedit</mentioned>!</quote> Quapropter qui potest intel<lb ed="#Q"/>ligere
in eo quod ait Filius, <title>Ioan.</title> 5, 26: <quote>Sicut Pa<lb ed="#Q"/>ter
habet vitam in semetipso, sic dedit et Filio
<lb ed="#Q"/>vitam habere in semetipso</quote><!--q-->, intelligat etiam<!--r--> sicut
<lb ed="#Q"/>habet in se ipso Pater ut de illo procedat Spi<lb ed="#Q"/>ritus
Sanctus, sic dedit<!--s--> Filio ut de ipso etiam
<lb ed="#Q"/>procedat Spiritus Sanctus<!--t-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4441">
<lb ed="#Q"/>7. Ad septimum respondendum, secundum
<lb ed="#Q"/><name>Augustinum</name><!--5-->, quod <mentioned>addere aliud</mentioned> est addere
<lb ed="#Q"/>contrarium, secundum quod dicitur ad <title>Gal.</title> 1, 8:
<lb ed="#Q"/><quote>Qui aliud evangelizaverit vobis, anathema sit</quote>;
<lb ed="#Q"/>unde <mentioned>docere aliud</mentioned> est docere contrarium; non
<lb ed="#Q"/>ergo dixit <name ref="#Paul">Apostolus</name>: si quis<!--u--> addiderit, quia
<lb ed="#Q"/><quote>sibi praeiudicaret, qui</quote>, ait<!--v6-->, <title>I Thess.</title> 3, 10,
<lb ed="#Q"/><quote>cupiebat ad eos venire ut suppleret quae illorum<!--x-->
<lb ed="#Q"/>fidei deerant; sed qui supplet quod minus erat,
<lb ed="#Q"/>addit, non quod inerat, tollit</quote>. Secundum ergo
<lb ed="#Q"/>hunc modum dicendum est quod Latini adden<lb ed="#Q"/>tes,
quod verum erat, Spiritum Sanctum proce<lb ed="#Q"/>dere
a Filio, quatuor Conciliis et etiam Symbolis
<lb ed="#Q"/>non<!--y--> aliud praedicaverunt, id est contrarium, sed
<lb ed="#Q"/>veritatem inexplicatam expresserunt<!--7-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4472">
<lb ed="#Q"/>8. Ad octavum dicendum quod ex hoc quod
<lb ed="#Q"/>non continetur in Symbolo quod scripsit Leo
<lb ed="#Q"/>Papa nec etiam in illo quod cantatur in Missa
<pb ed="#Q" n="451"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>sive in<!--a--> Nicaeno Concilio, non est argumentum quod
<lb ed="#Q"/>non sit<!--b--> dicendum, quia sicut dicit <name ref="#Anselm">Anselmus</name>,
<lb ed="#Q"/>in libro <title>De processione Spiritus Sancti</title><!--1-->:<quote>Non
<lb ed="#Q"/>omnia quae credere et confiteri debemus ibi dicta
<lb ed="#Q"/>sunt: non enim ibi dicitur Dominum ad infernum
<lb ed="#Q"/>descendisse quod tamen communiter credimus</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4498">
<lb ed="#Q"/>9. Ad nonum: in dicendum quod consequitur ex
<lb ed="#Q"/>fide et ex verbis Scripturae, scilicet Evangelii,
<lb ed="#Q"/>sicut supra<!--2--> ostensum est<!--c-->. Unde dicit <name>Ansel<lb ed="#Q"/>mus</name>,
in libro <title>De processione Spiritus Sancti</title><!--3-->:
<lb ed="#Q"/><quote>Si error est credere de Filio Spiritus Sancti
<lb ed="#Q"/>processionem, ipsa divina auctoritas nos in erro<lb ed="#Q"/>rem
inducit<!--d-->, cum et illa, ex quibus<!--e--> sequitur
<lb ed="#Q"/>processio et quae illam sequuntur, nos docet nec
<lb ed="#Q"/>alicubi<!--f--> aut illam negat aut quod illi repugnat
<lb ed="#Q"/>aliquo modo pronuntiat. Si ergo quia nusquam
<lb ed="#Q"/>eam divina profert auctoritas, ideo non est dicen<lb ed="#Q"/>dum,
dicatur similiter quia nusquam illam negat
<lb ed="#Q"/>nec aliquid dicit quod repugnet<!--g-->, non esse ne<lb ed="#Q"/>gandum:
dicimus enim<!--h--> quia satis illam affir<lb ed="#Q"/>mat,
cum illa asserit unde probatur et<!--i--> nullo
<lb ed="#Q"/>modo aliquid significat unde negetur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4531">
<lb ed="#Q"/>10. Ad decimum dicendum, secundum<!--k--> <name>An<lb ed="#Q"/>selmum</name>,
in eodem libro<!--4-->: <quote>Si quaeritur cur fac<lb ed="#Q"/>tum
sit, dicimus quod necesse erat propter quos<lb ed="#Q"/>dam
minus intelligentes, qui<!--l--> non animadverte<lb ed="#Q"/>bant
in illis, quae universa credit Ecclesia, con<lb ed="#Q"/>tineri
[et] ex iis sequi Spiritum Sanctum de
<lb ed="#Q"/>Filio procedere: ne<!--m--> forte hoc credere dubita<lb ed="#Q"/>rent.
Quod quam<!--n--> necessarium fuerit, per<!--o--> illos
<lb ed="#Q"/>qui hoc negant, quia in illo Symbolo positum non
<lb ed="#Q"/>est cognoscimus. Quoniam igitur et necessitas co<lb ed="#Q"/>gebat
et ratio nulla<!--p--> prohibebat et vera fides hoc<!--q-->
<lb ed="#Q"/>admittebat, fiducialiter asseruit Latinitas quod cre<lb ed="#Q"/>dendum
et confitendum esse cognoscebat</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4561">
<lb ed="#Q"/>. 11. <quote>Quod autem<!--r--> quaeritur quare hoc Graeco<lb ed="#Q"/>rum
Ecclesiae consensu factum non est, responde<lb ed="#Q"/>mus:
quia nimis erat Latinis<!--s--> difficile Graecorum
episcopos ad consulendum de hac re colligere nec
<lb ed="#Q"/>erat necesse, unde non dubitabant<!--t--> in quaestionem
<lb ed="#Q"/>adducere. Quae enim Ecclesia est, quae per am<lb ed="#Q"/>plitudinem
unius regni<!--u--> dilatatur, cui non liceat
aliquid secundum rectam fidem constituere, quod
<lb ed="#Q"/>in conventu populi utiliter legatur aut cantetur?
<lb ed="#Q"/>Quanto in magis licuit Romanis hoc constanter pro<lb ed="#Q"/>ferre
in quo omnes gentes et omnia regna, quae
<lb ed="#Q"/>latinis utuntur litteris, pariter concordant<!--v-->!</quote>
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4585">
<lb ed="#Q"/>12. Ad duodecimum dicendum quod est
<lb ed="#Q"/>comparare potentiam cognitivam motivae, ut
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>comparentur<!--a--> secundum actum vel secundum ha<lb ed="#Q"/>bitum<!--5-->.
<lb ed="#Q"/>Si comparentur<!--b--> secundum actum: non
<lb ed="#Q"/>necessario ordinatur<!--c--> una ad aliam, immo utraque
<lb ed="#Q"/>potest exire in actum suum sine altera. Si vero
<lb ed="#Q"/>comparentur secundum habitum in quantum egre<lb ed="#Q"/>ditur
in actum, naturaliter ordinatur potentia co<lb ed="#Q"/>gnitiva
ad motivam ut principium eius, quia ad
<lb ed="#Q"/>hoc quod ipsa egrediatur in actum necesse est
<lb ed="#Q"/>praeexistere habitum cognitivae — ad hoc enim
<lb ed="#Q"/>quod potentia motiva egrediatur in actum suum,
<lb ed="#Q"/>quod est velle bonum, necesse est quod sit actu
<lb ed="#Q"/>vel habitu praecognitum ipsum bonum — et quia
<lb ed="#Q"/>in Deo<!--d--> quidquid est est<!--sic--> actu, non differt habi<lb ed="#Q"/>tus
ab actu: unde eadem est ratio in habitu et<!--e-->
<lb ed="#Q"/>actu. Ordine igitur naturae egressio per modum
<lb ed="#Q"/>voluntatis, quae est processio Spiritus Sancti,
<lb ed="#Q"/>habet, velut sui originem, egressionem quae est
<lb ed="#Q"/>per modum cognitionis, quae est generatio Filii;
<lb ed="#Q"/>ex quo relinquitur quod ipse Spiritus Sanctus
<lb ed="#Q"/>est a Patre et Filio velut a<!--f--> mente et intelligentia
<lb ed="#Q"/>amor. Tamen Sancti, qui secundum ea quae se<lb ed="#Q"/>cundum
nos sunt, de divinis loquuntur, aliquando
<lb ed="#Q"/>accipiunt comparationem cognitivae et motivae
<lb ed="#Q"/>secundum actum ad exprimendum quia sicut a
<lb ed="#Q"/>potentia mentis est duplex exitus, cognitionis et
<lb ed="#Q"/>voluntatis, ita et<!--g--> a Patre est duplex exitus, ge<lb ed="#Q"/>nerationis
Filii et processionis Spiritus Sancti; et
<lb ed="#Q"/>secundum hunc modum loquendi non exprimitur
<lb ed="#Q"/>quod Spiritus Sanctus procedat a Filio. Aliquando
<lb ed="#Q"/>accipiunt comparationem secundum habitum, in
<lb ed="#Q"/>quantum refertur ad actum; et tunc ostenditur
<lb ed="#Q"/>et exprimitur ordo naturae, qui est in hoc quod
<lb ed="#Q"/>Filius a Patre et Spiritus Sanctus ab utroque,
<lb ed="#Q"/>velut intelligentia quae est per modum cognitio<lb ed="#Q"/>nis
a mente et amor per modum voluntatis ab
<lb ed="#Q"/>intelligentia et mente.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4674">
<lb ed="#Q"/>13. Ad decimum tertium dicendum quod
<lb ed="#Q"/>verbum <mentioned>procedendi</mentioned><!--h--> potest transumi ad di<lb ed="#Q"/>vina
dupliciter<!--6-->: ab exitu causati a causa sive
<lb ed="#Q"/>processione, et hoc modo non dicit verbum <mentioned>pro<lb ed="#Q"/>cedendi</mentioned>
nisi exitum ab alio, non in aliquid, et
<lb ed="#Q"/>hoc modo<!--i--> convenit processioni aeternae<!--k--> Spi<lb ed="#Q"/>ritus
Sancti; vel potest transumi a motu locali,
<lb ed="#Q"/>et tunc dicit velut motum ab aliquo in aliquid, et
<lb ed="#Q"/>hoc modo convenit processioni Spiritus Sancti tem<lb ed="#Q"/>porali,
quae intelligitur processio Spiritus Sancti a
<lb ed="#Q"/>Patre et Filio ad sanctiticandum creaturam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4700">
<lb ed="#Q"/>14. Et per hoc etiam patet solutio ad deci<lb ed="#Q"/>mum
quartum obiectum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4707">
<pb ed="#Q" n="452"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>15. Ad decimum quintum dicendum, se<lb ed="#Q"/>cundum
<name>Anselmum</name>, in libro <title>De processione Spi<lb ed="#Q"/>ritus
Sancti</title><!--1-->: <quote>Dicunt Graeci quod sicut calor et
<lb ed="#Q"/>splendor procedunt a sole ita quod neuter ab al<lb ed="#Q"/>tero,
ita Filius et Spiritus Sanctus possunt esse de
<lb ed="#Q"/>Patre ut neuter sit ab altero. Sed si ita est, unde
<lb ed="#Q"/>habent qui hoc dicunt quod Spiritum Sanctum con<lb ed="#Q"/>fitentur
esse Filii et Filium negant esse Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sancti? Nam sicut nulla ratio admittit ut splendor
<lb ed="#Q"/>sit caloris aut calor splendoris<!--a-->, ita nec patitur
<lb ed="#Q"/>veritas ut Spiritus Sanctus magis sit Filii quam
<lb ed="#Q"/>Filius Spiritus Sancti. Quapropter si negare non
<lb ed="#Q"/>audent Spiritum Sanctum esse Filii, negent Filium
<lb ed="#Q"/>et Spiritum Sanctum ita esse pariter de solo Pa<lb ed="#Q"/>tre
sicut sunt splendor et calor de uno sole</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p1i2t1q1t2c4-d1e4742">
<lb ed="#Q"/>16. Ad ultimum<!--b--> dicendum<!--2--> quod est ver<lb ed="#Q"/>bum
interius et est verbum exterius et spiritus
<lb ed="#Q"/>interior et spiritus exterior. Potest igitur fieri com<lb ed="#Q"/>paratio
verbi interioris ad spiritum creatum inte<lb ed="#Q"/>riorem,
ut sic cognoscatur Spiritus increatus, qui
<lb ed="#Q"/>Deus est, in distinctione personarum a Patre et
<lb ed="#Q"/>Filio; vel potest fieri comparatio verbi exterioris
<lb ed="#Q"/>ad spiritum exteriorem. <name>Augustinus</name> vero et La<lb ed="#Q"/>tini
faciunt comparationem secundum primum mo<lb ed="#Q"/>dum;
<name>Ioannes vero Damascenus</name> et Graeci
<lb ed="#Q"/>secundum modum secundum<!--3-->. Secundum<!--c--> enim
<lb ed="#Q"/><name>Augustinum</name>, primo est mens, deinde ver<lb ed="#Q"/>bum<!--d-->
sive cogitatio: cogitatio enim<!--e--> mente con<lb ed="#Q"/>cepta
verbum est<!--4-->, consequenter vero ex utroque
<lb ed="#Q"/>spiratur affectus amoris. Secundum vero <name>Ioan<lb ed="#Q"/>nem
Damascenum</name> et Graecos accipitur com<lb ed="#Q"/>paratio
exterius secundum hunc modum: primo
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>est intellectus, deinde verbum, scilicet vox quae
<lb ed="#Q"/>exprimit intellectum dicentis, tertio spiritus sive
<lb ed="#Q"/>flatus, qui est vehiculum verbi; intellectus enim
<lb ed="#Q"/>format vocem et spirando in ipsa<!--f--> voce ostendit
<lb ed="#Q"/>se ipsum. In prima comparatione ostenditur qua<lb ed="#Q"/>liter<!--g-->
Spiritus Sanctus procedit a Patre et Filio;
<lb ed="#Q"/>in secunda vero comparatione non<!--h--> ostenditur
<lb ed="#Q"/>quod Spiritus procedat a Verbo sive a Filio, sed
<lb ed="#Q"/>quod uterque procedat a Patre. Quia ergo ver<lb ed="#Q"/>bum
interius verius est verbum quam verbum
<lb ed="#Q"/>exterius — sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, XV <title>De
<lb ed="#Q"/>Trinitate</title><!--5-->: <quote>Verbum, quod foris sonat, signum
<lb ed="#Q"/>est verbi quod intus lucet, cui<!--i--> magis competit
<lb ed="#Q"/>verbi nomen; nam illud quod profertur carnis
<lb ed="#Q"/>ore, vox verbi est</quote> — ita et spiritus interior,
<lb ed="#Q"/>qui est amor, verius est spiritus<!--k--> quam spiritus
<lb ed="#Q"/>exterior et etiam spiritualius et simplicius. Ex
<lb ed="#Q"/>hoc<!--l--> igitur magis debet accipi comparatio ad di<lb ed="#Q"/>vina
ex verbo et spiritu interiori; propterea ve<lb ed="#Q"/>rius
Latini de divinis annuntiant quam Graeci.
— Praeterea<!--m-->, verior est comparatio<!--n--> imaginis
<lb ed="#Q"/>Dei, quae in sola anima est, quam comparatio
<lb ed="#Q"/>vestigii, quae est in aliis. Cum ergo Latini, as<lb ed="#Q"/>sumpta
comparatione imaginis creatae, loquantur
<lb ed="#Q"/>de generatione Verbi aeterni et<!--o--> processione Spi<lb ed="#Q"/>ritus
Sancti, Graeci vero sumpta comparatione
<lb ed="#Q"/>vestigii, ut scilicet verbi corporalis et spiritus
<lb ed="#Q"/>corporalis<!--p-->, verius et rectius loquuntur Latini
<lb ed="#Q"/>quam Graeci. Non valent igitur rationes quae
<lb ed="#Q"/>opponuntur a Graecis ex comparatione verbi ex<lb ed="#Q"/>terioris
et spiritus exterioris, vehiculi ipsius verbi,
<lb ed="#Q"/>et ex comparatione splendoris et caloris.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>