-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p2i2t1q2m1c1.xml
498 lines (497 loc) · 32 KB
/
ahsh-l1p2i2t1q2m1c1.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 2, Inq. 2, Tract. 1, Q. 2, M. 1, C. 1</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-04-19">April 19, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness>
<witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness>
<witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness>
<witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness>
<witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-04-19" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="527"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1">
<head xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-Hd1e118">I, P. 2, Inq. 2, Tract. 1, Q. 2, M. 1, C. 1</head>
<head xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-Hd1e121" type="question-title">UTRUM HOC NOMEN <mentioned>DEUS</mentioned> DICATUR UNIVOCE VEL AEQUIVOCE.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e124">
<lb ed="#Q"/>QUAESTIO II.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e208">
<lb ed="#Q"/>Ad primum obicitur sic: I. 1. Constans est
<lb ed="#Q"/>quod deitas forma est Dei<!--6-->, nullo modo com<lb ed="#Q"/>municabilis
creaturae; nomen ergo significans
<lb ed="#Q"/>habentem deitatem, secundum hanc rationem, erit
<lb ed="#Q"/>incommunicabile creaturae; si<!--k--> ergo hoc nomen
<mentioned>Deus</mentioned> est tale, significans rem habentem deita<lb ed="#Q"/>tem<!--l-->
ergo est incommunicabile creaturae; si ergo
<lb ed="#Q"/>dicatur de creatura, dicetur aequivoce.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e226">
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>2. Item, cum hoc nomen<!--m--> <mentioned>Deus</mentioned> accipitur
<lb ed="#Q"/>naturaliter, significat increatam substantiam in<!--n-->
<lb ed="#Q"/>quantum huiusmodi; cum accipitur adoptive, si<lb ed="#Q"/>gnificat
creatam substantiam participem deitatis<!--o-->;
<lb ed="#Q"/>cum dicitur nuncupative, significat idolum, quod
<lb ed="#Q"/>est confictio falsae opinionis; sed de iis non ac<lb ed="#Q"/>cipitur
omnino ratio una, immo penitus diversa;
<lb ed="#Q"/>ergo aequivoce.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e248">
<pb ed="#Q" n="528"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>Contra: a. <mentioned>Bonum</mentioned>, cum<!--a--> accipitur essentialiter
<lb ed="#Q"/>de Deo et cum accipitur per participationem de
<lb ed="#Q"/>creatura, non dicitur aequivoce, sed secundum
<lb ed="#Q"/>analogiam; ergo hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned>, cum accipi<lb ed="#Q"/>tur
naturaliter et cum accipitur per participatio<lb ed="#Q"/>nem,
non dicitur aequivoce.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e265">
<lb ed="#Q"/>b. Item, hoc nomen <mentioned>beatitudo</mentioned> dicitur secundum
<lb ed="#Q"/>veritatem de aeterna gloria, secundum errorem
<lb ed="#Q"/>hoc nomen attributum est delectationibus quae
<lb ed="#Q"/>sunt in voluptate ab Epicuraeis, vel opulentiae
<lb ed="#Q"/>quae est in divitiis et huiusmodi; nec tamen no<lb ed="#Q"/>men
beatitudinis aequivocatum est, cum acceptum
<lb ed="#Q"/>est pro beatitudine vera et cum acceptum est pro
<lb ed="#Q"/>beatitudine nuncupativa; ergo similiter hoc nomen
<lb ed="#Q"/><mentioned>Deus</mentioned> non accipitur aequivoce, cum accipitur pro
<lb ed="#Q"/>vero Deo et cum accipitur<!--b--> nuncupative pro idolo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e287">
<lb ed="#Q"/>c. Item, ratio unius intentionis beatitudinis, quae
<lb ed="#Q"/>est <quote>status omnium bonorum congregatione per<lb ed="#Q"/>fectus<!--1--></quote>,
cum accipitur vere pro aeterna gloria
<lb ed="#Q"/>et cum accipitur nuncupative pro voluptate, facit
<lb ed="#Q"/>quod nomen beatitudinis non dicitur aequivoce
<lb ed="#Q"/>de gloria et voluptate. Ergo similiter ratio inten<lb ed="#Q"/>tionis
una huius nominis <mentioned>Deus</mentioned>, quae est <mentioned>res
<lb ed="#Q"/>omnipotens</mentioned>, quae accipitur a fideli, cum confite<lb ed="#Q"/>tur
Deum verum, et ab idololatra, cum confitetur
<lb ed="#Q"/>deum idolum — uterque enim accipit rem omni<lb ed="#Q"/>potentem,
sive fidelis de Deo vero sive idololatra
<lb ed="#Q"/>de idolo — ergo haec intentio una, scilicet res
<lb ed="#Q"/>omnipotens, faciet quod non dicetur aequivoce
<lb ed="#Q"/>hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> et<!--c--> cum accipitur naturaliter
<lb ed="#Q"/>et cum accipitur nuncupative<!--2-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e322">
<lb ed="#Q"/>d. Item, idem est omnino <mentioned>res omnipotens</mentioned>
<lb ed="#Q"/>quod <mentioned>Deus</mentioned>; sed gentilis credit idolum esse
<lb ed="#Q"/>rem<!--d--> omnipotentem; ergo credit idolum esse
<lb ed="#Q"/>Deum verum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e333">
<lb ed="#Q"/>e. Item<!--3-->, infidelis dicit <mentioned>idolum est Deus</mentioned>, fide<lb ed="#Q"/>lis
negat idolum esse Deum: contradicunt sic di<lb ed="#Q"/>cendo
idololatra et fidelis, ita quod unus<!--e--> affir<lb ed="#Q"/>mat,
alius negat; sed non esset contradictio vera
<lb ed="#Q"/>nisi hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> utrobique acciperetur in
<lb ed="#Q"/>eadem significatione<!--f-->; in eadem ergo significa<lb ed="#Q"/>tione
affirmat infidelis<!--g-->, in qua negat fidelis; sed
<lb ed="#Q"/>ille accipit pro Deo vero, scilicet fidelis; ergo et
<lb ed="#Q"/>infidelis affirmat idolum esse verum Deum; non
<lb ed="#Q"/>ergo aequivoce.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e357">
<lb ed="#Q"/>f. Item, cum dicit idololatra <mentioned>idolum est deus</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>aut dicit verum aut falsum. Si dicit verum: ergo
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>non errat<!--h--> dicens idolum esse Deum; si falsum:
<lb ed="#Q"/>sed si hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> accipitur nuncupative,
<lb ed="#Q"/>non est<!--i--> falsum <mentioned>idolum est Deus</mentioned>; ergo in ea<lb ed="#Q"/>dem
significatione accipitur ab idololatra et fideli;
<lb ed="#Q"/>ergo non aequivoce.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e375">
<lb ed="#Q"/>II. Item, quaeritur utrum praedicta divisio —
<lb ed="#Q"/>quae sumitur de <title>I ad Cor.</title> 8, 5-6: <quote xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-Qd1e381">Nam etsi sunt
<lb ed="#Q"/>qui dicantur dii multi sive in caelo sive in terra:
<lb ed="#Q"/>et siquidem dii multi, nobis autem unus est Deus</quote>;
<lb ed="#Q"/>ibi <title>Glossa</title><!--4-->: <quote>Deus dicitur tribus modis: sub<lb ed="#Q"/>stantive,
Deus Trinitas; adoptive, sancti, qui per
<lb ed="#Q"/>gratiam adoptionis dii sunt; nuncupative, daemo<lb ed="#Q"/>nes
et idola, qui nominetenus tantum dii sunt, non
<lb ed="#Q"/>natura vel participatione deitatis<!--k--></quote> — quaeritur
<lb ed="#Q"/>ergo utrum haec divisio sit vocis in significatio<lb ed="#Q"/>nes.
Ad quod disputatum est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e405">
<lb ed="#Q"/>III. Item<!--l-->, quaeritur circa singulas acceptiones
<lb ed="#Q"/>sec'undum quod hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> accipitur na<lb ed="#Q"/>turaliter
vel substantive, utrum sit commune vel
<lb ed="#Q"/>proprium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e416">
<lb ed="#Q"/>a. Et cum hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> non sit multipli<lb ed="#Q"/>cabile,
immo, sicut dicitur <title>Deuter.</title> 6, 4<!--5-->: <quote>Audi
<lb ed="#Q"/>Israel mandata vitae, Deus tuus, Deus<!--m--> unus est</quote>,
<lb ed="#Q"/>erit hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> nomen proprium<!--n-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e427">
<lb ed="#Q"/>Contra: 1. <name>Ioannes Damascenus</name><!--6-->: <quote><mentioned>Deus</mentioned>
<lb ed="#Q"/>commune naturae significat et in unamquamque
<lb ed="#Q"/>personam, id est hypostasim, ordinatur quemad<lb ed="#Q"/>modum
<mentioned>homo</mentioned></quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e438">
<lb ed="#Q"/>IV. Item, quaeritur de hoc nomine <mentioned>Deus</mentioned> se<lb ed="#Q"/>cundum
quod sumitur adoptive, utrum angeli
<lb ed="#Q"/>vocandi sunt dii sicut homines sancti.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e447">
<lb ed="#Q"/>Ad quod 1. est illud quod dicitur<!--o--> <title>I Cor.</title> 8, 6,
<lb ed="#Q"/>super illud: <quote>Nobis unus est Deus</quote>, ubi movetur
<lb ed="#Q"/>haec quaestio et determinatur<!--p--> sic<!--7-->: <quote>Si nus<lb ed="#Q"/>quam
in divinis Eloquiis reperitur quod angeli di<lb ed="#Q"/>cantur
dii, ea mihi potissimum causa occurrit ne
<lb ed="#Q"/>ab hominibus putarentur colendi, ne homines ad
<lb ed="#Q"/>hoc inclinarentur<!--q--> ut servitium religionis, quae<!--r-->
<lb ed="#Q"/>graece <foreign xml:lang="gr">λατρία</foreign> dicitur, angelis exhiberent. Quod
<lb ed="#Q"/>ergo dicitur <quote>Deus deorum</quote><!--8--> et <quote>Rex magnus super
<lb ed="#Q"/>omnes deos</quote><!--9--> nonnisi de sanctis accipitur</quote>. Cum
<lb ed="#Q"/>ergo nihil de divinis fas sit<!--s--> dicere praeter id
<lb ed="#Q"/>quod invenimus in Eloquiis divinis expressum<!--10-->,
<lb ed="#Q"/>ergo angeli non debent dici dii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e478">
<pb ed="#Q" n="529"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>Contra: a. Angeli magis sunt in participatione
<lb ed="#Q"/>divinitatis quam homines: unde <quote>hominibus
<lb ed="#Q"/>sanctis maximum praemium promittitur aequalitas
<lb ed="#Q"/>angelorum<!--1--></quote>; si ergo dii dicuntur sancti ratione
<lb ed="#Q"/>participationis divinitatis, ergo angeli magis debent
<lb ed="#Q"/>dici dii quam sancti.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e499">
<lb ed="#Q"/>b. Item, <title>Dan.</title> 3, 92, super illud: <quote>Species quar<lb ed="#Q"/>ti<!--a--></quote>
etc., <title>Glossa</title><!--2-->: <quote>Quoniam angeli sunt dii et
<lb ed="#Q"/>filii Dei</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e508">
<lb ed="#Q"/>V. Item, quaeritur de hoc nomine <mentioned>Deus</mentioned> se<lb ed="#Q"/>cundum
quod dicitur nuncupative.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e515">
<lb ed="#Q"/>a. Nam cum dicit idololatra <mentioned>idolum<!--b--> est deus</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>hoc nomen <mentioned>deus</mentioned> habet aliquam significationem;
<lb ed="#Q"/>aut igitur eamdem significationem quam habet
<lb ed="#Q"/>catholicus<!--c--> cum dicit <mentioned>Trinitas est Deus</mentioned>, aut
<lb ed="#Q"/>aliam. Si aliam: sed secundum illam significatio<lb ed="#Q"/>nem
convenit idolo; ergo haec erit vera <mentioned>idolum
<lb ed="#Q"/>est deus</mentioned>; si eamdem: sed in hac <mentioned>Trinitas<!--d--> est
<lb ed="#Q"/>Deus</mentioned> accipitur hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned><!--e--> naturaliter
<lb ed="#Q"/>et substantive; non ergo nuncupative.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e537">
<lb ed="#Q"/>VI. Item, quaeritur quid subsit huic inten<lb ed="#Q"/>tioni
<mentioned>idolum</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e544">
<lb ed="#Q"/>Nam dicit <name ref="#Paul">Apostolus</name>, <title>I Cor.</title> 8, 4: <quote xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-Qd1e548">Idolum nihil
<lb ed="#Q"/>est in mundo, et quod nullus est Deus nisi unus</quote>;
<lb ed="#Q"/>ergo videtur quod nihil subsit huic nomini quod
<lb ed="#Q"/>est <mentioned>idolum</mentioned>. — Si vero exponatur, sicut ibi
<lb ed="#Q"/>exponitur in <title>Glossa</title><!--3-->: <quote><quote>Nihil est idolum in
<lb ed="#Q"/>mundo<!--f--></quote>, id est inter creaturas mundi</quote> quod ta<lb ed="#Q"/>men
intelligitur formaliter, non materialiter<!--g-->; unde
<lb ed="#Q"/>ibi dicitur<!--4-->: <quote>Materiam Deus<!--h--> formavit, sed
<lb ed="#Q"/>stultitia hominum formam dedit; quaecumque<!--i-->
<lb ed="#Q"/>enim facta sunt naturaliter, quaecumque sunt<!--k--> in
<lb ed="#Q"/>creaturis, facta<!--l--> sunt per Verbum; sed forma
<lb ed="#Q"/>hominis in idolo non est facta per Verbum</quote>
- contra: Quidquid est, in quantum est, a
<lb ed="#Q"/>Deo est; sed forma hominis, quae imprimitur ipsi
<lb ed="#Q"/>materiae per configurationem, aliquid est; ergo
<lb ed="#Q"/>est a Deo et per Verbum; aliquid igitur est
<lb ed="#Q"/>idolum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e584">
<lb ed="#Q"/>Respondeo: Notandum<!--m--> quod quidam circa
<lb ed="#Q"/>hoc diversa dixerunt. <name>Praepositinus</name><!--5--> dixit
<lb ed="#Q"/>quod hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> penitus idem significat
<lb ed="#Q"/>cum accipitur naturaliter, cum accipitur adoptive,
<lb ed="#Q"/>cum accipitur nuncupative: semper enim signifi<lb ed="#Q"/>catur
divina natura, cum hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> di<lb ed="#Q"/>citur
de Trinitate vel de viro sancto vel de<!--n-->
<lb ed="#Q"/>idolo, sed tamen differenter est attributio. Nam
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>cum dicitur <mentioned>Trinitas est Deus</mentioned>, hic significatur
<lb ed="#Q"/>divina natura attributa ei quod ipsa est; cum
<lb ed="#Q"/>vero dicitur de viro sancto <mentioned>deus vel dii</mentioned>, attri<lb ed="#Q"/>buitur
divina natura non ei quod<!--o--> est, sed ei cui
<lb ed="#Q"/>per gratiam inest sive per participationem; cum
<lb ed="#Q"/>vero dicitur ab idololatra <mentioned>idolum est deus</mentioned>, si<lb ed="#Q"/>gnificatur
etiam divina natura, sed attributa rei
<lb ed="#Q"/>cui significatio sua non convenit nec per identi<lb ed="#Q"/>tatem
nec per participationem, et ideo simpliciter
<lb ed="#Q"/>falsa est propositio. — Et si obiciatur quod
<lb ed="#Q"/>idololatra nihil novit de divina natura nec de Deo
<lb ed="#Q"/>vero et non significat nisi quod intelligit<!--p--> nec
<lb ed="#Q"/>etiam significare intendit: cum ergo dicit <mentioned>idolum
<lb ed="#Q"/>est deus</mentioned>, non significat Deum verum - ad hoc
<lb ed="#Q"/>respondet <name>Praepositinus</name> distinguendo in<lb ed="#Q"/>ter
intelligentem et ignorantem. Intelligens enim
<lb ed="#Q"/>rei significationem semper<!--q--> quod intendit signi<lb ed="#Q"/>ficare
significat; ignorans vero<!--r--> multipliciter est:
<lb ed="#Q"/>est enim ignorans <quote>qui credit se ignorare et est
<lb ed="#Q"/>ignorans qui credit se intelligere. In ignorante
<lb ed="#Q"/>qui credit se ignorare, distinguitur: refert<!--s--> enim
<lb ed="#Q"/>utrum intendat dicere quod locutio significat,
<lb ed="#Q"/>quamvis non intelligat, sicut mulier cantans psal<lb ed="#Q"/>terium,
vel utrum intendat tantum verba proferre,
<lb ed="#Q"/>ut puer qui nihil aliud intendit nisi ut proferat
<lb ed="#Q"/>verba</quote>. In primo casu ignorans enuntiat<!--t-->, in
<lb ed="#Q"/>secundo vero nihil dicit, et hoc <quote>nisi Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus eo utatur tamquam organo, ut in asina
<lb ed="#Q"/>Balaam<!--6-->. Item<!--u-->, in ignorante qui credit se intelli<lb ed="#Q"/>gere,
distinguitur: nam refert utrum intellectum
<lb ed="#Q"/>ad aliquid specialiter referat vel non<!--v-->. Si spe<lb ed="#Q"/>cialiter
ad aliquid referat, illud dicit, sed tamen
<lb ed="#Q"/>locutio illius non significat; verbi gratia, si iste
<lb ed="#Q"/>putet quod hoc vocabulum <mentioned>Sortes</mentioned> idem signi<lb ed="#Q"/>ficet
quod hoc nomen <mentioned>sacerdos</mentioned> et dicat <mentioned>iste
<lb ed="#Q"/>est sacerdos</mentioned><!--x-->, dico quod dicit istum esse Sor<lb ed="#Q"/>tem,
non tamen propositio illud significat. Si vero
<lb ed="#Q"/>non retorqueat intellectum specialiter ad aliquid,
<lb ed="#Q"/>tunc dicit quod locutio significat, licet non credat
<lb ed="#Q"/>se illud enuntiare. Secundum hoc de idololatra
<lb ed="#Q"/>respondetur quod cum dicit <mentioned>idolum est deus</mentioned>
<lb ed="#Q"/>et putat quod hoc nomen <mentioned>deus</mentioned> significat ido<lb ed="#Q"/>lum:
si<!--y--> retorqueat intellectum suum ad ipsam
<lb ed="#Q"/>rem quae est idolum, dicit vel enuntiat hoc esse
<lb ed="#Q"/>idolum, propositio tamen illud non significat; si
<lb ed="#Q"/>vero non retorqueat ad aliquid, tunc enuntiat
<lb ed="#Q"/>quod locutio significat, scilicet idolum esse deum,
<lb ed="#Q"/>licet non credat se illud enuntiare</quote>. Secundum
<lb ed="#Q"/>hoc<!--z--> ergo idololatra putat se verum dicere, non
<pb ed="#Q" n="530"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>tamen intelligit quid est quod significat hoc
<lb ed="#Q"/>nomen <mentioned>Deus</mentioned>. Utrum autem verum dicat, infra
<lb ed="#Q"/>declarabitur<!--1-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e724">
<lb ed="#Q"/>Aliter respondet ad istud <name>Guilelmus<!--a--> Al<lb ed="#Q"/>tissiodorensis</name><!--2-->.
Distinguit enim sic: <quote>Qui<lb ed="#Q"/>dam
sunt qui per creaturas cognoverunt Deum,
<lb ed="#Q"/>sed quia <quote>non sicut Deum glorificaverunt aut gra<lb ed="#Q"/>tias
egerunt</quote>, ideo <quote>obscuratum est insipiens cor
<lb ed="#Q"/>eorum<!--b--></quote> et <quote>stulti facti sunt</quote> ita ut servirent <quote>po<lb ed="#Q"/>tius
creaturae quam Creatori</quote><!--3-->. De istis verum
<lb ed="#Q"/>est quoniam isti<!--c--> credebant de idolo ipsum esse
<lb ed="#Q"/>deum, qui bene poterant cogitare de vero Deo
<lb ed="#Q"/>quem<!--d--> prius cognoverant, sicut multi sunt suspi<lb ed="#Q"/>cati
fel esse mel<!--4-->. Fuerunt autem alii qui nun<lb ed="#Q"/>quam
cognoverunt Deum, qui idola sua credunt
<lb ed="#Q"/>esse omnipotentia et posse iuvare in omni ar<lb ed="#Q"/>ticulo;
talis gentilis non credit idolum esse Deum,
<lb ed="#Q"/>quia nihil cogitat de Deo. Secundum hoc ergo
<lb ed="#Q"/>dicendum quod haec argumentatio non valet <mentioned>iste
<lb ed="#Q"/>gentilis credit idolum esse rem omnipotentem,
<lb ed="#Q"/>ergo credit idolum esse Deum</mentioned>; licet enim na<lb ed="#Q"/>turaliter
idem sit res omnipotens quod Deus,
<lb ed="#Q"/>tamen haec vox <mentioned>res<!--e--> omnipotens</mentioned> potest trahi
<lb ed="#Q"/>ad supponendum pro aliquo ad quod supponen<lb ed="#Q"/>dum
non potest trahi haec dictio <mentioned>Deus</mentioned>. Sicut
<lb ed="#Q"/>etiam vox ista <mentioned>rationale animal</mentioned> potest trahi
<lb ed="#Q"/>ad supponendum pro aliquo ad quod supponen<lb ed="#Q"/>dum
non potest trahi haec dictio <mentioned>homo</mentioned><!--f-->: ut si
<lb ed="#Q"/>aliquis cogitet rationalitatem in brunello<!--g-->, constat
<lb ed="#Q"/>quod ipse cogitat de asino rationali; [si autem
<lb ed="#Q"/>cogitat de asino rationali], cogitat de animali ra<lb ed="#Q"/>tionali,
non tamen cogitat de homine. Et ita non
<lb ed="#Q"/>valet: <mentioned>gentilis credit idolum esse rem omnipoten<lb ed="#Q"/>tem,
ergo credit idolum esse deum</mentioned>; et est ibi
<lb ed="#Q"/>fallacia consequentis a superiori ad<!--h--> inferius.
<lb ed="#Q"/>Sicut enim haec vox <mentioned>animal rationale</mentioned> cum verbo
<lb ed="#Q"/><mentioned>cogitandi</mentioned> superior est ad hanc dictionem <mentioned>homo</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>ita haec vox <mentioned>res omnipotens</mentioned> cum verbo <mentioned>cre<lb ed="#Q"/>dendi</mentioned>
superior est ad hunc terminum <mentioned>Deus</mentioned>;
<lb ed="#Q"/>eodem modo dicitur quod haec argumentatio non
<lb ed="#Q"/>valet: <mentioned>gentilis credit idolum habere divinitatem,
<lb ed="#Q"/>ergo credit idolum esse deum</mentioned></quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e807">
<lb ed="#Q"/>Aliter autem dicimus<!--i--> tenentes mediam viam.
<lb ed="#Q"/>Nam, cum hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> accipitur naturali<lb ed="#Q"/>ter,
adoptive, nuncupative, non penitus idem si<lb ed="#Q"/>gnificat
nec penitus in alia ratione. Secundum
<lb ed="#Q"/>enim propriam rationem huius nominis <mentioned>Deuxs</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>quae<!--k--> est in uno simplici et solo, quod est <mentioned>omni<lb ed="#Q"/>bus
principium et causa</mentioned>, accipitur in alia ratione:
<lb ed="#Q"/>nam <mentioned>unum simplex principium et causa omnium</mentioned>
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>convenit uni soli increatae naturae. Secundum
<lb ed="#Q"/>vero communem rationem, quae accipitur a no<lb ed="#Q"/>tione
mentis nostrae impressa, videlicet quod est
<lb ed="#Q"/>aliqua res supra hominem veneranda, dicitur per
<lb ed="#Q"/>prius et posterius hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned>: nam res
<lb ed="#Q"/>veneranda super hominem aut est veneranda se<lb ed="#Q"/>cundum
veritatem aut secundum falsam opinio<lb ed="#Q"/>nem.
Si secundum falsam opinionem, sic accipi<lb ed="#Q"/>tur
nuncupative et non subest veritas in re, ut
<lb ed="#Q"/>cum dicitur idolum deus. Si vero est veneranda
<lb ed="#Q"/>res secundum veritatem, aut ergo est veneranda
<lb ed="#Q"/>veneratione latriae sive veneranda ex se et prop<lb ed="#Q"/>ter
se velut principium et causa omnium, et hoc
<lb ed="#Q"/>modo hoc nomen <mentioned>Deus</mentioned> accipitur naturaliter et
<lb ed="#Q"/>substantive, ut cum dicitur <mentioned>Trinitas est<!--l--> Deus</mentioned>;
<lb ed="#Q"/>vel est<!--m--> veneranda veneratione<!--n--> duliae sive ex
<lb ed="#Q"/>alio et propter aliud, secundum quem modum<!--o-->
<lb ed="#Q"/>accipitur adoptive, ut cum dicitur de sanctis quod
<lb ed="#Q"/>sunt dii propter conformationem ad Deum per
<lb ed="#Q"/>gratiam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e872">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primum ergo patet re<lb ed="#Q"/>sponsio,
quoniam secundum quod hoc nomen
<lb ed="#Q"/><mentioned>Deus</mentioned> accipitur in ratione propria, significat for<lb ed="#Q"/>mam
incommunicabilem creaturae; secundum vero
<lb ed="#Q"/>rationem communem dicitur per prius et poste<lb ed="#Q"/>rius
sive secundum simpliciter et secundum quid.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e885">
<lb ed="#Q"/>2. Et similis est responsio ad secundum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e890">
<lb ed="#Q"/>a-e. Ad ea vero quae in partem oppositam
<lb ed="#Q"/>obiciuntur: concedendum est<!--p--> secundum distinc<lb ed="#Q"/>tionem
praedictam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e899">
<lb ed="#Q"/>II. Ad illud vero quod quaeritur <mentioned>utrum sit
<lb ed="#Q"/>divisio vocis in significationes</mentioned>: dicendum quod
<lb ed="#Q"/>est in ea quae se habent secundum<!--q--> prius et po<lb ed="#Q"/>sterius
et<!--r--> simpliciter et secundum quid. Secun<lb ed="#Q"/>dum
prius et simpliciter dicitur substantive, se<lb ed="#Q"/>cundum<!--s-->
posterius dicitur adoptive, secundum
<lb ed="#Q"/>id quod est secundum quid<!--t--> nuncupative.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e918">
<lb ed="#Q"/>III. Ad illud vero quod quaeritur <mentioned>cum hoc
<lb ed="#Q"/>nomen Deus accipitur substantive, utrum sit com<lb ed="#Q"/>mune
aut proprium</mentioned>: dicendum quod, loquendo
<lb ed="#Q"/>proprie, nec est commune nec proprium, quemad<lb ed="#Q"/>modum
nec id quod subest, scilicet divina natura,
<lb ed="#Q"/>nec est commune nec proprium<!--u-->, sicut patet ex
<lb ed="#Q"/>praecedentibus<!--5-->, nihilominus aliquid habet de
<lb ed="#Q"/>uno, aliquid de altero. Nam si respiciamus ad si<lb ed="#Q"/>gnificatum,
quod est<!--v--> unum solum, quasi pro<lb ed="#Q"/>prium
est; si vero respiciamus ad supposita,
<lb ed="#Q"/>quae sunt divinae personae, quasi commune est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e944">
<lb ed="#Q"/>IV. Ad aliud quod quaeritur <mentioned>cum hoc nomen
<lb ed="#Q"/>Deus accipitur ad0ptive, utrum conveniat angelis</mentioned>:
<pb ed="#Q" n="531"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>dicendum quod non negatur in praedicta auc<lb ed="#Q"/>toritate
quod angeli non debeant vocari dii, sed
<lb ed="#Q"/>quasi in dubio ponit utrum inveniatur in Scrip<lb ed="#Q"/>tura;
et sub hac conditione, si in Scriptura non
<lb ed="#Q"/>inveniretur, redditur<!--a--> ratio quae dicta est<!--1-->. No<lb ed="#Q"/>tandum
tamen quod alia ratione dicerentur an<lb ed="#Q"/>geli<!--b-->
dii, alia ratione homines; nam homines
<lb ed="#Q"/>adoptantur ut sint in conformitate naturae cum
<lb ed="#Q"/>Deo ratione humanae naturae<!--c--> assumptae a Chri<lb ed="#Q"/>sto,
et ideo in hac ratione non convenit angelis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e977">
<lb ed="#Q"/>V. Ad aliud quot obicitur <mentioned>cum hoc nomen
<lb ed="#Q"/>Deus accipitur nuncupative, ut cum dicitur ido<lb ed="#Q"/>lum
est deus</mentioned>, patet responsio: nam hoc nomen
<lb ed="#Q"/><mentioned>deus</mentioned> non<!--d--> accipitur pro Deo vero in ratione
<lb ed="#Q"/>propria ab idololatra, accipitur tamen in ratione
<lb ed="#Q"/>communi pro re super hominem veneranda<!--2-->; et
<lb ed="#Q"/>tamen quocumque modo acciperetur, falsa est<!--e-->
<lb ed="#Q"/>locutio, quia nec idolum est Deus sub ratione
<lb ed="#Q"/>propria nec idolum est res super hominem ve<lb ed="#Q"/>neranda.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-d1e999">
<lb ed="#Q"/>VI. Ad ultimum vero quod quaeritur quid
<lb ed="#Q"/>ponatur per intentionem huius nominis<!--f--> <mentioned>idolum</mentioned>,
<lb ed="#Q"/>cum dicatur 'idolum nihil est in mundo': dicen<lb ed="#Q"/>dum
quod exponitur tripliciter in <title>Glossa</title><!--3-->. Uno
<lb ed="#Q"/>modo <quote><quote>idolum nihil est in mundo</quote>, id est inter
<lb ed="#Q"/>creaturas mundi</quote>: et hoc debet<!--g--> intelligi non
<lb ed="#Q"/>materialiter, quia materiam idoli Deus creavit,
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>nec formaliter quantum ad formam quae impressa
<lb ed="#Q"/>est materiae, quae a Deo est et aliquid est, sed
<lb ed="#Q"/>de forma impressa in mente idololatrae quae est
<lb ed="#Q"/>dignitas quaedam existimata in idolo, et haec
<lb ed="#Q"/>est forma idoli in quantum idolum: et hoc nihil
<lb ed="#Q"/>est. Hinc dicitur <title>Isai.</title> 41, 24: <quote>Ecce vos estis ex
<lb ed="#Q"/>nihilo et opus vestrum ex eo quod non est</quote>. —
<lb ed="#Q"/>Alio modo <quote>idolum nihil est in mundo, id est
<lb ed="#Q"/>illud, quod existimabatur ab idololatris idolum
<lb ed="#Q"/>esse, nihil est: existimabant enim idolum esse
<lb ed="#Q"/>personam compositam ex simulacro subsistente<!--h-->
<lb ed="#Q"/>et spiritu praesidente</quote>. Contra quod dicitur in
<lb ed="#Q"/><title>Psalmo</title> 134, 15-17: <quote>Simulacra gentium</quote> etc., sequi<lb ed="#Q"/>tur: <quote>Neque
enim est<!--i--> spiritus in ore ipsorum</quote>. —
<lb ed="#Q"/>Tertio modo <quote><quote>idolum nihil est in mundo</quote>, id est
<lb ed="#Q"/>nullius rei quae sit in mundo similitudo</quote>, secun<lb ed="#Q"/>dum
quod fit differentia in Lege<!--k-->, <title>Exod.</title> 20, 4 et
<lb ed="#Q"/><title>Deut.</title> 5, 8 inter idolum et similitudinem: quia si<lb ed="#Q"/>militudo
accipiebatur pro re configurata ad imi<lb ed="#Q"/>tationem
alicuius rei mundanae, ut hominis vel
<lb ed="#Q"/>arietis; idolum est<!--l--> res configurata ad imitatio<lb ed="#Q"/>nem
solum humanae confictionis, sicut si aliquis
<lb ed="#Q"/>configuraret chimaeram ex capite leonis et medio
<lb ed="#Q"/>caprae<!--m--> et cauda serpentis. — Quarto modo
<lb ed="#Q"/>posset dici <quote>idolum nihil est in mundo</quote>, quod possit
<lb ed="#Q"/>obesse<!--n--> vel prodesse, <title>Isai.</title> 41, 23: <quote xml:id="ahsh-l1p2i2t1q2m1c1-Qd1e1074">Bene quoque
<lb ed="#Q"/>aut male, si potestis, facite</quote>.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>