-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2.xml
384 lines (383 loc) · 25.2 KB
/
ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, P. 2, Inq. 2, Tract. 2, S. 1, Q. 2, M. 4, C. 2</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<date when="2017-04-27">April 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness>
<witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness>
<witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness>
<witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness>
<witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-04-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="615"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2">
<head xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-Hd1e3741">I, P. 2, Inq. 2, Tract. 2, S. 1, Q. 2, M. 4, C. 2</head>
<head xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-Hd1e3744" type="question-title">DE PROPRIETATE VERBI<!--8-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3747">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur de proprietate Verbi.
<lb ed="#Q"/>Quaeritur ergo I. an intentio <mentioned>Verbi</mentioned> conveniat
<lb ed="#Q"/>soli Filio in Trinitate.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3756">
<lb ed="#Q"/>Ad quod sic<!--i--> obicitur: 1. <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, in <title>Mo<lb ed="#Q"/>nologion</title><!--9-->:
<quote>Unusquisque in Trinitate se ipsum
<lb ed="#Q"/>et omnes<!--k--> alios dicit</quote>; Pater igitur dicit se et
<lb ed="#Q"/>Filius dicit se<!--l--> et Spiritus Sanctus; cum ergo sint
<lb ed="#Q"/>tres dicentes et tres qui dicuntur, non erit unum
<lb ed="#Q"/>Verbum, sed tria, quia Verbum non habet rela<lb ed="#Q"/>tionem
nisi ad dicentem et ad eum qui dicitur,
<lb ed="#Q"/>ergo non potest habere unitatem nisi a parte
<lb ed="#Q"/>unius illorum. Cum ergo sit pluralitas ex utra<lb ed="#Q"/>que
parte non potest esse unum Verbum; erunt
<lb ed="#Q"/>igitur plura Verba sicut plures personae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3782">
<lb ed="#Q"/>2. Item, verbum creatum non est unum, dum<lb ed="#Q"/>modo
sint plures dicentes, licet sit unius rei ver<lb ed="#Q"/>bum;
ergo cum in divinis etiam<!--m--> quaelibet per<lb ed="#Q"/>sona
dicat se, et plures res, quae dicuntur, erunt
<lb ed="#Q"/>plura Verba.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3796">
<lb ed="#Q"/>3. Item, Verbum in divinis non dicitur per si<lb ed="#Q"/>militudinem
verbi exterioris, sed verbi quod est
<lb ed="#Q"/>ante omnem sonum, ante cogitationem soni, quod
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>est visio cogitationis et de visione scientiae ori<lb ed="#Q"/>tur,
ut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, XV <title>De Trinitate</title><!--10-->;
<lb ed="#Q"/>sed verbum istud nihil aliud est quam notitia
<lb ed="#Q"/>sive intelligentia; cum ergo notitia creata sive
<lb ed="#Q"/>intelligentia communis sit toti Trinitati, ergo
<lb ed="#Q"/>Verbum commune erit toti<!--n--> Trinitati et nulli per<lb ed="#Q"/>sonae
proprium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3822">
<lb ed="#Q"/>4. Item, cum<!--o--> Spiritus Sanctus sit manifesta<lb ed="#Q"/>tivus
veritatis, sicut dicitur <title>Ioan.</title> 16, 13, quare
<lb ed="#Q"/>non dicitur Verbum sicut Filius?
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3831">
<lb ed="#Q"/>5. Item, cum dicat <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, XV <title>De Tri<lb ed="#Q"/>nitate</title><!--11-->:
<quote>Non perfecte se<!--p--> ipsum dixisset, si
<lb ed="#Q"/>aliquid magis vel minus esset in suo Verbo quam
<lb ed="#Q"/>in se ipso</quote>. Cum enim<!--p--> dicitur <mentioned>Pater dicit Fi<lb ed="#Q"/>lium</mentioned>,
intelligitur <mentioned>Pater dicit Verbum</mentioned> et sup<lb ed="#Q"/>ponitur
Filius, quare similiter, quando dicitur
<lb ed="#Q"/><mentioned>Pater dicit se</mentioned>, non intelligitur <mentioned>Pater dicit Ver<lb ed="#Q"/>bum</mentioned>
et supponetur Pater?
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3849">
<lb ed="#Q"/>6. Item,
<ref>27 dist. I <title>Sententiarum</title><!--12--></ref>
dicitur:
<cit>
<quote xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-Qd1e3858" source="http://scta.info/resource/pll1d27c3-d1e3663">Eo
<lb ed="#Q"/>dicitur Verbum quo<!--r--> Imago</quote>
<bibl><ref target="http://scta.info/resource/pll1d27c3-d1e3663">Lombardus, Sent. I, d. 27, c. 3 [n. 13]</ref></bibl>
</cit>; sed imago dicitur
<lb ed="#Q"/>communiter de tribus personis et essentialiter, cum
<lb ed="#Q"/>dicitur<!--13-->: <quote>Faciamus hominem ad imaginem</quote> etc.; ergo
<lb ed="#Q"/>et Verbum dicetur communiter de tribus personis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3876">
<lb ed="#Q"/>Contra.: a. <ref><name ref="#Augustine">Augustinus</name>, XV <title>De Trinitate</title></ref><!--1-->:
<lb ed="#Q"/><quote source="http://scta.info/resource/adt-l15-d1e1886">In hac Trinitate nihil dicitur Verbum nisi Filius,
<lb ed="#Q"/>nec Donum nisi Spiritus Sanctus</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3883">
<lb ed="#Q"/>b. Item 4, VI <title>De Trinitate</title><!--2-->: <quote>Verbum quidem
<lb ed="#Q"/>solus Filius accipitur, non simul Pater et Filius,
<lb ed="#Q"/>tamquam ambo sint unum Verbum: sic enim Ver<lb ed="#Q"/>bum
dicitur quomodo Imago</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3895">
<lb ed="#Q"/>c. Item, <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, in <title ref="#Monologion">Monologion</title><!--3-->: <quote>Mirum
<lb ed="#Q"/>in Deo<!--b--> unumquemque trium pariter se et alios
<lb ed="#Q"/>dicere, et unum solum ibi esse Verbum; nulla<lb ed="#Q"/>tenus
tamen Verbum ipsum potest dici Verbum
<lb ed="#Q"/>trium, sed tantum unius eorum, cuius est Filius
<lb ed="#Q"/>et<!--c--> Imago</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3911">
<lb ed="#Q"/>II. Item, dubitatur de hoc quod dicit <name>Augu<lb ed="#Q"/>stinus</name>,
XV <title>De Trinitate</title>: <quote>Pater non perfecte
<lb ed="#Q"/>se ipsum dixisset</quote> etc. Nam <mentioned>dicere</mentioned> Patris est
<lb ed="#Q"/>generare, <title>Iob.</title> 33, 14: <quote>Semel loquitur Deus</quote><!--d-->, <quote>lo<lb ed="#Q"/>qui
Dei est generare Verbum, quod est semel<!--5--></quote>;
<lb ed="#Q"/>si ergo Pater perfecte se dixit, ergo perfecte se
<lb ed="#Q"/>generavit. — Si vero diceretur quod, cum
<lb ed="#Q"/>dicitur <mentioned>Pater dicit se ipsum</mentioned>, <mentioned>dicere</mentioned> ibi accipitur
<lb ed="#Q"/>essentialiter - contra: in illo eodem textu prae<lb ed="#Q"/>cedit
haec sententia: <quote>Pater, tamquam se ipsum
<lb ed="#Q"/>dicens, genuit Filium</quote>; si ergo vult probare quod
<lb ed="#Q"/>dicens genuit, oportet quod <mentioned>dicere</mentioned> importet<!--e-->
<lb ed="#Q"/>notionem quae est generatio<!--f-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3942">
<lb ed="#Q"/>Propterea quaeritur, cum loqui sive dicere in
<lb ed="#Q"/>divinis inveniatur multipliciter — quia aliquando
<lb ed="#Q"/>invenitur quod Pater loquitur se et aliae personae,
<lb ed="#Q"/>aliquando quod Pater loquitur Verbum, aliquando
<lb ed="#Q"/>Pater loquitur in Filio, aliquando Filius loquitur,
<lb ed="#Q"/>aliquando Spiritus Sanctus loquitur — numquid
<lb ed="#Q"/>eodem modo accipietur loqui et dicere?
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e3960">
<lb ed="#Q"/>Respondeo: I. Loqui vel dicere accipitur in di<lb ed="#Q"/>vinis
multipliciter. Aliquando dicit essentiam, non
<lb ed="#Q"/>connotando aliquid in creatura, ut cum dicitur
<lb ed="#Q"/><mentioned>Pater dicit se vel loquitur</mentioned><!--g-->, accipitur essen<lb ed="#Q"/>tialiter,
sed tamen cointelligitur<!--h--> aliquo modo
<lb ed="#Q"/>Verbum, quia cointelligitur intelligentia, quae ap<lb ed="#Q"/>propriatur
Filio: istud enim dicere nihil aliud
<lb ed="#Q"/>est quam intelligere; unde <name ref="#Anselm">Anselmus</name>: <quote>Quid
<lb ed="#Q"/>est dicere summo<!--i--> Spiritui nisi videndo intueri?</quote>
<lb ed="#Q"/>Aliquando vero notionaliter, ut cum dicitur <mentioned>Pa<lb ed="#Q"/>ter
loquitur Verbum</mentioned>, idem est Patrem Verbum
<lb ed="#Q"/>dicere quod generare; in <title>Psalmo</title><!--6-->: <quote>Semel locutus
<lb ed="#Q"/>est Deus</quote>, <title>Glossa</title><!--7-->: <quote>Verbum aeternaliter<!--k--> ge<lb ed="#Q"/>nuit,
in quo omnia fecit et disposuit</quote>, et <title>Iob</title> 33, 14:
<lb ed="#Q"/><quote>Semel loquitur Deus</quote>, <title>Glossa</title><!--8-->: <quote>Loqui Dei est
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>Filium generare, quod est semel, quia praeter
<lb ed="#Q"/>Unigenitum non genuit aliquod Verbum</quote>. Ali<lb ed="#Q"/>quando
vero notionaliter et connotat effectum in
<lb ed="#Q"/>creatura, ut cum dicitur <mentioned>Pater loquitur in Filio
<lb ed="#Q"/>nobis</mentioned>, ad <title>Heb.</title> 1, 2: <quote>Locutus est nobis in Fi<lb ed="#Q"/>lio</quote>
etc. Aliquando vero accipitur essentialiter et
<lb ed="#Q"/>connotat effectum indistincte trium personarum,
<lb ed="#Q"/>Iob 1, 12: <quote>Locutus est Dominus ad Satan</quote>. Ali<lb ed="#Q"/>quando
vero connotat effectum appropriatum, ut
<lb ed="#Q"/>cum dicitur <title>Matth.</title> 10, 20: <quote>Non enim vos estis
<lb ed="#Q"/>qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri, qui lo<lb ed="#Q"/>quitur
in vobis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4021">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad illud quod primo obi<lb ed="#Q"/>citur
quod <mentioned>tres sunt dicentes, ergo tria verba</mentioned>:
<lb ed="#Q"/>dicendum quod non sequitur. Nam <mentioned>dicere</mentioned> ibi
<lb ed="#Q"/>accipitur pro intelligere, cum dicitur quod quae<lb ed="#Q"/>libet
persona se<!--l--> dicit, hoc est intelligit. Unde
<lb ed="#Q"/>cum sit unum intelligere trium, una erit intelli<lb ed="#Q"/>gentia
trium<!--m-->, et ita per consequens unum Ver<lb ed="#Q"/>bum,
quia intelligentia appropriata idem dicit
<lb ed="#Q"/>quod Verbum, sicut patebit<!--9-->. Quamvis ergo tres
<lb ed="#Q"/>sint qui dicuntur et tres qui dicunt, non tamen
<lb ed="#Q"/>sequitur quod triplex sit <mentioned>dicere</mentioned>, quemadmodum
<lb ed="#Q"/>nec triplex <mentioned>intelligere</mentioned>, quamvis tres intelligantur
<lb ed="#Q"/>et tres intelligant.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4052">
<lb ed="#Q"/>2. Ad secundum dicendum quod non om<lb ed="#Q"/>nino
similiter accipitur <mentioned>dicere</mentioned> in Creatore et<!--n-->
<lb ed="#Q"/>creatura. Nam in Creatore <mentioned>dicere</mentioned> accipitur
<lb ed="#Q"/>multis modis: nam aliquando accipitur <mentioned>dicere</mentioned>
<lb ed="#Q"/>de persona respectu sui, aliquando respectu al<lb ed="#Q"/>terius
personae, aliquando respectu creaturae.
<lb ed="#Q"/>Cum dicitur de persona respectu sui, ut cum di<lb ed="#Q"/>citur
<mentioned>Pater dicit se</mentioned> vel <mentioned>Filius dicit se</mentioned> vel
<lb ed="#Q"/><mentioned>Spiritus Sanctus dicit se</mentioned><!--o-->, <mentioned>dicere</mentioned> idem est
<lb ed="#Q"/>quod intelligere, et unum est <mentioned>dicere</mentioned> sicut unum
<lb ed="#Q"/>intelligere et esse. Cum vero dicitur de persona
<lb ed="#Q"/>respectu alterius personae, accipitur secundum
<lb ed="#Q"/>duos modos; nam cum<!--p--> <mentioned>dicere</mentioned> dicatur respectu
<lb ed="#Q"/>dicibilis, dicibile autem dicitur verbum et dici<lb ed="#Q"/>bile
dicitur res, cum ergo dicimus <mentioned>una persona
<lb ed="#Q"/>aliam dicit</mentioned>, hoc potest intelligi duobus modis:
<lb ed="#Q"/>aut sicut Verbum aut sicut rem. Si sicut Verbum:
<lb ed="#Q"/>hoc modo Pater solus in Trinitate dicit Filium,
<lb ed="#Q"/>quia profert ipsum ut Verbum, et hoc modo<!--q-->
<lb ed="#Q"/><mentioned>dicere</mentioned> idem est quod generare. Si sicut rem:
<lb ed="#Q"/>hoc modo quaelibet persona, in quantum indicat
<lb ed="#Q"/>aliam, dicit eam, et hoc modo <mentioned>dicere</mentioned> est indi<lb ed="#Q"/>care,
et hoc modo dicit <name ref="#Anselm">Anselmus</name> quod<!--r--> tres
<lb ed="#Q"/>personae se invicem dicunt. Cum vero dicitur
<pb ed="#Q" n="617"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>respectu creaturae, similiter dicitur duobus mo<lb ed="#Q"/>dis:
uno modo secundum quod <mentioned>dicere</mentioned> dicitur
<lb ed="#Q"/>respectu verbi, secundum quod dicitur Deus loqui
<lb ed="#Q"/>Prophetis, et istud dicere idem est quod decla<lb ed="#Q"/>rare
sive revelare, hoc est notitiam dare, quae
<lb ed="#Q"/>dicitur verbum; unde<!--1-->: <quote>Factum est verbum Domini
<lb ed="#Q"/>ad Ieremiam</quote><!--a-->, et cum sit actus totius Trinitatis,
<lb ed="#Q"/>appropriatur Filio, sicut dicitur <title>Matth.</title> 11, 25: <quote>Re<lb ed="#Q"/>velasti
ea parvulis</quote>, ibi <name>Beda</name><!--2-->: <quote>Pater declarat
<lb ed="#Q"/>se per Verbum</quote>. Alio modo secundum quod
<lb ed="#Q"/><mentioned>dicere </mentioned><!--b--> dicitur respectu rei, et secundum hoc
<lb ed="#Q"/>Deum dicere rem idem est quod Deum creare
<lb ed="#Q"/>rem, in <title>Psalmo</title><!--3-->: <quote>Dixit, et facta sunt</quote>. Et quamvis
<lb ed="#Q"/>istud <mentioned>dicere</mentioned> sit effectus totius Trinitatis, appro<lb ed="#Q"/>priatur
tamen Patri in quantum generat Filium;
<lb ed="#Q"/>unde <title>Gen.</title> 1, 9: <quote>Dixit Deus, et factum est</quote>, id est
<lb ed="#Q"/>Verbum genuit, in quo erat ut fieret; unde<!--c--> <name>An<lb ed="#Q"/>selmus</name><!--4-->:
<quote>Verbum quo creaturas dixit, non
<lb ed="#Q"/>est verbum creaturae, sed similitudo Creatoris</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4147">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertium dicendum quod quamvis in
<lb ed="#Q"/>intentione<!--d--> <mentioned>Verbi</mentioned> intelligatur notitia, non ta<lb ed="#Q"/>men
notitia absolute, sed notitia, quae est ex alio
<lb ed="#Q"/>orta, videlicet ex scientia memoriae ut<!--e--> imago
<lb ed="#Q"/>illius. Unde intentio verbi<!--f--> dicit notitiam ortam
<lb ed="#Q"/>et imaginem memoriae, secundum quod trans<lb ed="#Q"/>fertur
ad divina. Non ergo sequitur quod quam<lb ed="#Q"/>vis
notitia sit communis, quod propter hoc Ver<lb ed="#Q"/>bum;
nam Verbum dicite notitiam, non quocum<lb ed="#Q"/>que
modo, sed quae est orta ex memoria, ut Patre;
<lb ed="#Q"/>et ideo non convenit intentio Verbi Patri; et
<lb ed="#Q"/>etiam orta ut imago, ad differentiam processionis
<lb ed="#Q"/>amoris a memoria et a notitia, quae tamen non
<lb ed="#Q"/>procedit ut imago, quamvis ut similitudo, in quem
<lb ed="#Q"/>modum est processio Spiritus Sancti; generatio
<lb ed="#Q"/>vero<!--h--> Filii est ut notitiae a memoria, quae est
<lb ed="#Q"/>imago,id est expressa et <quote>indiscreta<!--i--> similitudo<!--5--></quote>.
<lb ed="#Q"/>Ex quo patet quod intentio Verbi est propria
<lb ed="#Q"/>Filio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4191">
<lb ed="#Q"/>4. Ad quartum ergo quod obicitur de Spi<lb ed="#Q"/>ritu
Sancto, dicendum<!--k-->, secundum <name>Richardum</name>,
<lb ed="#Q"/><title>De Trinitate</title><!--6-->: <quote>Absque dubio una eademque ve<lb ed="#Q"/>ritas
corde concipitur, verbo profertur, auditione
<lb ed="#Q"/>auditur: verbum habet esse a solo corde, auditio
<lb ed="#Q"/>ab utroque. Quoniam ergo verbum de solo corde
<lb ed="#Q"/>procedit et per ipsum cordis sagacitas innotescit,
<lb ed="#Q"/>recte Dei Filius Verbum Patris dicitur, per quem
<lb ed="#Q"/>paterna claritas manifestatur. In Patre omnis ve<lb ed="#Q"/>ritatis
conceptio, in eius Verbo omnis veritatis
<lb ed="#Q"/>prolatio, in Spiritu Sancto omnis veritatis auditio,
<lb ed="#Q"/>iuxta hoc quod in Evangelio legitur <title>Ioan.</title> 16, 13:
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/><quote>Quaecumque audiet, loquetur</quote>. Non igitur Pater
<lb ed="#Q"/>potest dici Verbum, qui non ab alio<!--l-->, nec Spiritus
<lb ed="#Q"/>Sanctus, qui non ab uno solo, sed solus Filius,
<lb ed="#Q"/>qui est ab uno solo, a quo emanat omnis veritatis
<lb ed="#Q"/>manifestatio. Sicut interior<!--m--> locutio in nobis fit
<lb ed="#Q"/>sine humani flatus cooperatione<!--n-->, sic sane in illa
<lb ed="#Q"/>supereminenti natura illa locutio agitur a<!--o--> Patre
<lb ed="#Q"/>solo: nam solus Pater dicit, solus Spiritus Sanc<lb ed="#Q"/>tus!<!--p-->
audit; exterior autem locutio peragitur auc<lb ed="#Q"/>tore
etiam Flamine divino, hoc est Spiritu Sancto</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4243">
<lb ed="#Q"/>5. Ad quintum iam patet responsio<!--q-->. Nam
<lb ed="#Q"/>cum dicitur <mentioned>Pater dicit se</mentioned>, <mentioned>dicere</mentioned> ibi dicitur
<lb ed="#Q"/>respectu dicibilis quod est res, et istud <mentioned>dicere</mentioned>
<lb ed="#Q"/>est intelligere; cum vero <mentioned>Pater dicit Filium</mentioned>, ibi
<lb ed="#Q"/>dicitur respectu dicibilis quod est Verbum, et
<lb ed="#Q"/>istud <mentioned>dicere</mentioned> est generare, et ideo non accipitur
<lb ed="#Q"/><mentioned>dicere</mentioned><!--r--> uno modo hinc et inde.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4259">
<lb ed="#Q"/>6. Ad sextum dicendum quod imago in di<lb ed="#Q"/>vinis
accipitur duobus modis: uno modo essentia<lb ed="#Q"/>liter,
et secundum hoc<!--s--> imago dicit divinam es<lb ed="#Q"/>sentiam,
ad cuius imitationem exprimitur alterum,
<lb ed="#Q"/>et hoc modo accipitur<!--t7-->: <quote>Faciamus hominem ad
<lb ed="#Q"/>imaginem et similitudinem nostram</quote>; alio modo
<lb ed="#Q"/>accipitur notionaliter, et secundum hoc significat
<lb ed="#Q"/>personam Filii ut<!--u--> similitudinem expressam ab
<lb ed="#Q"/>altero sive alterius, et attenditur expressio simi<lb ed="#Q"/>litudinis
non solum quantum ad ea quae dicun<lb ed="#Q"/>tur
de Patre essentialiter, ut potentia, sapientia,
<lb ed="#Q"/>bonitas, in<!--v--> quibus per omnia Filius similis est
<lb ed="#Q"/>Patri, immo quantum ad dignitatem, quae dicitur
<lb ed="#Q"/>de Patre notionaliter, ut sicut Pater habet personam
<lb ed="#Q"/>de se procedentem per spirationem, ita Filius, sci<lb ed="#Q"/>licet
Spiritum Sanctum, et secundum hoc <mentioned>Imago</mentioned>
<lb ed="#Q"/>soli convenit Filio. Et hoc modo dicit <name>Augu<lb ed="#Q"/>stinus</name>
quod <quote>sic dicitur Verbum quo Imago</quote>,
<lb ed="#Q"/>quia eadem notione dicitur Verbum et Imago,
<lb ed="#Q"/>scilicet notione generationis quae est a<!--x--> Patre.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1p2i2t2s1q2m4c2-d1e4305">
<lb ed="#Q"/>II. Ad illud vero<!--y--> quod ultimo quaeritur de
<lb ed="#Q"/>hoc quod dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, XV <title>De Trinitate</title>:
<lb ed="#Q"/><quote>Pater non perfecte se ipsum dixisset</quote> etc., di<lb ed="#Q"/>cendum
quod cum <mentioned>dicere</mentioned> dicatur tripliciter —
<lb ed="#Q"/>et essentialiter et notionaliter, et hoc vel conno<lb ed="#Q"/>tando
effectum in creatura vel non connotando —
<lb ed="#Q"/>quod si velis probare quod Deus Pater dicens
<lb ed="#Q"/>genuit Filium, oportet quod manifestetur per <mentioned>di<lb ed="#Q"/>cere</mentioned>
notionale, sed notionale oportet manifestari
<lb ed="#Q"/>per essentiale. Si enim quaeratur propter quid
<lb ed="#Q"/>Pater genuit Filium? apte<!--z--> respondetur: ut suffi<lb ed="#Q"/>cienter
declaret potentiam suam. In creatione enim
<lb ed="#Q"/>creaturae usque ad summum non manifestatur
<pb ed="#Q" n="618"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>potentia Patris, sed tunc ostenditur usque ad
<lb ed="#Q"/>summum, cum communicatur in generatione.
<lb ed="#Q"/>Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, XV <title>De Trinitate</title><!--1-->: <quote>Pater,
<lb ed="#Q"/>tamquam se ipsum dicens, genuit Filium: non
<lb ed="#Q"/>enim se ipsum perfecte<!--a--> dixisset, id est potentiam
<lb ed="#Q"/>suam perfecte declarasset, nisi Filius esset ae<lb ed="#Q"/>qualis
ei potentia et sapientia et bonitate</quote>. Unde
<lb ed="#Q"/>dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>: <quote>Si aliquid minus vel am<lb ed="#Q"/>plius
esset in Filio quam in se ipso, non se ipsum
<lb ed="#Q"/>perfecte dixisset</quote>. Unde summitas potentiae de<lb ed="#Q"/>claratur
per generationem. Dicit ergo <name>Augusti<lb ed="#Q"/>nus</name>:
<quote>Pater tamquam se ipsum dicens</quote>, id est
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>ostendens summe suam potentiam, quia perfecta
<lb ed="#Q"/>eius declaratio non est in creaturis, <title>Isai.</title> penultimo<!--2-->:
<lb ed="#Q"/><quote>Ego, qui aliis generationem tribuo</quote> etc., quasi dicat:
<lb ed="#Q"/>ex quo do patri carnali potentiam communicandi
<lb ed="#Q"/>naturalia sua etc., nonne ego communicabo vel
<lb ed="#Q"/>habeo potentiam communicandi? Declaratio ergo
<lb ed="#Q"/>processionis et generationis est<!--b--> in generatione
<lb ed="#Q"/>creaturarum, declaratio vero potentiae ad summum
<lb ed="#Q"/>est in generatione et processione; unde <mentioned>dicere</mentioned>
<lb ed="#Q"/>est essentiale. Est autem <mentioned>dicere</mentioned> essentiale secun<lb ed="#Q"/>dum
rationem intelligentiae ante <mentioned>dicere</mentioned> notio<lb ed="#Q"/>nale,
et <mentioned>dicere</mentioned> notionale ante creationem.
</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>