-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l1tinq1c4.xml
749 lines (749 loc) · 50.7 KB
/
ahsh-l1tinq1c4.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>I, Tract. Intro., Q. 1, c. 4</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>I, Tract. Intro., Q. 1, c. 4</title>
<date when="2017-02-09">February 09, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a
<ref target="http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 License</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit> <witness xml:id="Q" n="quaracchi1924">Quaracchi 1924</witness> <witness xml:id="V" n="vatlat701">Vat lat 701</witness> <witness xml:id="B" n="borghlat359">Borgh. lat 359</witness> <witness xml:id="U" n="urblat123">Urb lat 123</witness> <witness xml:id="Pa" n="bnf15331">BnF 15331</witness> </listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/develop/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a diplomatic edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-02-09" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Q" n="7"/><cb ed="#Q" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l1tinq1c4">
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e3729">I, Tract. Intro., Q. 1, c. 4</head>
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e3732" type="questionTitle">DE MODO TRADITIONIS SACRAE SCRIPTURAE.</head>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3735">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur de modo sacrae Scrip<lb ed="#Q"/>turae<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3742">
<lb ed="#Q"/>Et est prima quaestio an modus in sacra Scrip<lb ed="#Q"/>tura
sit artificialis vel scientialis;
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>secunda, an sit certitudinalis;
<lb ed="#Q"/>tertia, an sit uniformis vel multiformis;
<lb ed="#Q"/>et supposito quod multiformis<!--p-->, quarta quaestio
<lb ed="#Q"/>est de multiformitate modorum sacrae Scripturae.
</p>
<div xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Dd1e3760" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e3762">Articulus I</head>
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e3765" type="questionTitle">An modus sacrae Scripturae sit artificialis vel scientialis.</head>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3768">
<lb ed="#Q"/>Ad primum obicitur sic: 1. Omnis modus poe<lb ed="#Q"/>ticus
est inartificialis sive non scientialis<!--4-->, quia
<lb ed="#Q"/>est modus historicus vel transumptus, qui<!--q--> qui<cb ed="#Q" n="c"/><lb ed="#Q"/>dem
non competunt arti<!--r-->; sed theologicus mo<lb ed="#Q"/>dus
est poeticus vel historialis vel parabolicus;
ergo non est artificialis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3781">
<pb ed="#Q" n="8"/>
<lb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>2. Item, omnis modus scientiae est definitivus,
<lb ed="#Q"/>divisivus, collectivus<!--1-->; sed modus sacrae Scriptu<lb ed="#Q"/>rae
non est huiusmodi; ergo non est scientialis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3794">
<lb ed="#Q"/>3. Item, omnis modus artis et scientiae est per
<lb ed="#Q"/>sermones manifestos; modus sacrae Scripturae
<lb ed="#Q"/>est per sermones mysticos; ergo non est artifi<lb ed="#Q"/>cialis
vel scientialis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3806">
<lb ed="#Q"/>Respondeo: Dicendum<!--a--> quod non est modus
<lb ed="#Q"/>sacrae Scripturae<!--b--> artis vel scientiae secundum
<lb ed="#Q"/>comprehensionem rationis humanae, sed per dis<lb ed="#Q"/>positionem
divinae sapientiae ad informationem
<lb ed="#Q"/>animae in iis quae pertinent ad salutem. Unde
<lb ed="#Q"/><ref xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Rd1e226"><name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e227">Augustinus</name>, XIV <title>De Trinitate</title></ref><!--2-->: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e234" source="http://scta.info/resource/adt-l14-d1e1535@73-108">Non quid<lb ed="#Q"/>quid<!--c-->
sciri ab hominibus potest in rebus huma<lb ed="#Q"/>nis,
ubi plurimum vanitatis vel noxiae curiosita<lb ed="#Q"/>tatis<!--d-->
est, huic scientiae tribuo, sed illud tan<lb ed="#Q"/>tummodo
quo fides saluberrima, quae ad veram
<lb ed="#Q"/>beatitudinem ducit, gignitur, nutritur, roboratur</quote>:
<lb ed="#Q"/>quae scientia est in rebus quae ad salutem e per<lb ed="#Q"/>tinent.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3837">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primum ergo quod obici<lb ed="#Q"/>tur,
respondendum, secundum <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e264">B. Dionysium</name>, in
<lb ed="#Q"/><title>Hierarchia angelica</title><!--3-->, dicentem: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e273">Valde artificiali<lb ed="#Q"/>ter<!--f-->
Theologia poeticis Sacris formationibus in non
<lb ed="#Q"/>figuratis intellectibus usa est, nostrum intellectum
<lb ed="#Q"/>respiciens</quote>. <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e284">Etenim non est possibile aliter no<lb ed="#Q"/>bis
lucere divinum radium nisi varietate sacrorum
<lb ed="#Q"/>velaminum anagogice circumvelatum</quote>, <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e291">quoniam
<lb ed="#Q"/>non est possibile animo nostro ad non mate<lb ed="#Q"/>rialem<!--g-->
illam ascendere caelestium hierarchiarum
<lb ed="#Q"/>contemplationem, nisi ea, quae secundum ipsum
<lb ed="#Q"/>est<!--h-->, materiali manuductione utatur<!--i--></quote>. Propterea
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e308">pulcre in sacra Scriptura procreatae sunt in<lb ed="#Q"/>formium
formae et figurae carentium figuris</quote>.
<lb ed="#Q"/>Propterea <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e316">decentissimum est eloquiis divina
<lb ed="#Q"/>aenigmata occultare et inviam<!--k--> multis ponere
<lb ed="#Q"/>sacram abditamque supermundanorum intellec<lb ed="#Q"/>tuum
veritatem; est enim non omnis sacer neque
<lb ed="#Q"/>omnium, ut Eloquia dicunt sacra, scientia<!--l--></quote>. Ex
<lb ed="#Q"/>quibus verbis <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e332">B. Dionysii</name> patet quod ratio
<lb ed="#Q"/>quare sacra Scriptura valde<!--m--> artificialiter secun<lb ed="#Q"/>dum
modum poeticum tradatur, potest esse ne<lb ed="#Q"/>cessitas
intellectus nostri, qui deficit in compre<lb ed="#Q"/>hensione<!--n-->
divinorum; secunda est dignitas veri<lb ed="#Q"/>tatis
quae debet celari hominibus malis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3892">
<cb ed="#Q" n="d"/>
<lb ed="#Q"/>2. Ad secundum dicendum quod alius est
<lb ed="#Q"/>modus scientiae, qui<!--a--> est secundum comprehen<lb ed="#Q"/>sionem
veritatis per humanam rationem; alius
<lb ed="#Q"/>est modus scientiae secundum affectum pieta<lb ed="#Q"/>tis
per divinam traditionem. — Primus modus
<lb ed="#Q"/>definitivus debet esse, divisivus<!--b-->, collectivus; et
<lb ed="#Q"/>talis modus debet esse in humanis scientiis, quia
<lb ed="#Q"/>apprehensio veritatis secundum<!--c--> humanam ratio<lb ed="#Q"/>nem
explicatur per divisiones, definitiones et ra<lb ed="#Q"/>tiocinationes.
— Secundus modus debet esse
<lb ed="#Q"/>praeceptivus, exemplificativus<!--d-->, exhortativus, re<lb ed="#Q"/>velativus,
orativus, quia ii modi competunt affec<lb ed="#Q"/>tui
pietatis; et hic modus est in sacra Scriptura:
<lb ed="#Q"/>unde ad <title>Titum</title> 1, 1 dicitur scientia <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e397">secundum
<lb ed="#Q"/>pietatem</quote>. Praeterea, modus praeceptivus est in
<lb ed="#Q"/>Lege et Evangelio, exemplificativus in historio<lb ed="#Q"/>graphis,
exhortativus in libris Salomonis et Epi<lb ed="#Q"/>stolis,
revelativus in Prophetis, orativus in Psal<lb ed="#Q"/>mis.
— Nota etiam quod alius modus debet esse
<lb ed="#Q"/>scientiae<!--e--> quae habet informare affectum secun<lb ed="#Q"/>dum
pietatem; alius scientiae quae habet infor<lb ed="#Q"/>mare<!--f-->
intellectum solum ad cognoscendam veri<lb ed="#Q"/>tatem.
Ille qui erit ad informationem affectus, erit
<lb ed="#Q"/>per differentias quae dictae sunt, quia praecepta<!--g-->,
<lb ed="#Q"/>exempla, exhortationes, revelationes, orationes in<lb ed="#Q"/>troducunt
pietatis affectiones. Est autem pietas
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e434">cultus Dei</quote>, sicut dicit <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e437" ref="#Augustine">Augustinus</name>, XII <title>De
<lb ed="#Q"/>Trinitate</title><!--4-->, introducens illud <title>Iob</title> 28, 28, alia lit<lb ed="#Q"/>tera<!--h5-->:
<quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e454">Ecce, pietas ipsa est sapientia</quote>. Est autem
<lb ed="#Q"/>cultus Dei <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e459">quo nunc desideramus eum videre,
<lb ed="#Q"/>credimusque<!--i--> et speramus visuros</quote>, desideramus
<lb ed="#Q"/>caritate, credimus fide, speramus spe<!--6-->, secundum
<pb ed="#V" n="4v"/>
<lb ed="#Q"/>quas tres virtutes<!--k--> pietatis disciplina formatur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e3962">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertium dicendum<!--l--> quod, sicut pro<lb ed="#Q"/>prium
est scientiae humanae tradi per sermones
<lb ed="#Q"/>manifestos, ita proprium<!--m--> divinae sapientiae ut
<lb ed="#Q"/>sit per sermones occultos. Est enim sapientia in
<lb ed="#Q"/>mysterio, secundum quod dicitur <title>I Cor.</title> 2, 7:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e499">Loquimur sapientiam, quae in mysterio est abs<lb ed="#Q"/>condita</quote>.
Ratio autem absconsionis est triplex.
<lb ed="#Q"/>Prima est meritum fidei: in hoc enim meretur,
<lb ed="#Q"/>quia credit quod non videt. Propter hoc, <title>Apoc.</title> 5, 1:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e513">Vidi<!--n--> in dextera sedentis libram scriptum<!--o--> intus
<lb ed="#Q"/>et foris, signatum sigillis septem</quote>. — Secunda
<lb ed="#Q"/>causa est exercitium studii. Propter quod dicitur
<pb ed="#Q" n="9"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>
<lb ed="#Q"/><title>Dan.</title> 12, 4: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e535">Claude sermones, signa librum usque
<lb ed="#Q"/>ad tempus statutum; pertransibunt enim plurimi,
<lb ed="#Q"/>et multiplex erit scientia</quote>. - Tertia causa est
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>dignitas veritatis quae debet abscondi malignis,
<lb ed="#Q"/><title>Matth.</title> 7, 6: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e551">Nolite sanctum dare canibus, neque
<lb ed="#Q"/>mittatis margaritas ante porcos</quote>.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Dd1e4012" type="articlus">
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e4014">Articulus II</head>
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e4017" type="questionTitle">An modus sacrae Scripturae sit certitudinalis.</head>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4020">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur an modus sacrae Scrip<lb ed="#Q"/>turae
sit certitudinalis, scilicet an is modus<!--a-->
<lb ed="#Q"/>sacrae Scripturae sit certior quam in aliis scien<lb ed="#Q"/>tiis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4031">
<lb ed="#Q"/>1. Et cum certior sit intellectus quam fides, in
<lb ed="#Q"/>aliis scientiis est intellectus, in hac vero fides:
<lb ed="#Q"/>ergo certior est modus in aliis scientiis quam
<lb ed="#Q"/>in ista.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4042">
<lb ed="#Q"/>2. Item, certior est scientia quae procedit ex
<lb ed="#Q"/>principiis per se manifestis intellectui, quam illa
<lb ed="#Q"/>quae procedit ex principiis occultis<!--b--> intellectui;
<lb ed="#Q"/>sed aliae scientiae procedunt ex principiis per se
<lb ed="#Q"/>manifestis intellectui, haec autem ex occultis in<lb ed="#Q"/>tellectui,
quia ex principiis fidei; ergo modus in
<lb ed="#Q"/>aliis scientiis<!--c--> est certior.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4061">
<lb ed="#Q"/>3. Item, certior est modus in illa scientia quae
<lb ed="#Q"/>traditur ex sermonibus propriis, quam in<!--d--> illa
<lb ed="#Q"/>quae procedit ex sermonibus transumptis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4070">
<lb ed="#Q"/>4. Item certior est quae per univoca et simpli<lb ed="#Q"/>citer
dicta tractatur, quam quae per aequivoca
<lb ed="#Q"/>et multipliciter dicta<!--e-->, quia ex iis dubia senten<lb ed="#Q"/>tia
generatur. Relinquitur ergo quod certior est
<lb ed="#Q"/>modus in aliis scientiis quam in Theologia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4083">
<lb ed="#Q"/>Contra: a. Certior est modus sciendi per in<lb ed="#Q"/>spirationem
quam per humanam ratiocinationem;
<lb ed="#Q"/>item, certius est quod scitur testimonio Spiritus,
<lb ed="#Q"/>quam quod testimonio creaturarum; item, certius
<lb ed="#Q"/>est<!--f--> quod scitur per modum gustus quam quod
<lb ed="#Q"/>per modum visus. Cum ergo modus sacrae Scrip<lb ed="#Q"/>turae
sit modus sciendi per inspirationem<!--g-->, per
<lb ed="#Q"/>testimonium Spiritus<!--h-->, per modum gustus, in
<lb ed="#Q"/>aliis vero modus<!--i--> sciendi per ratiocinationem,
<lb ed="#Q"/>per testimonium<!--k--> creaturae, per modum visus<!--1-->:
<lb ed="#Q"/>manifestum est quod certior est modus sciendi in
<lb ed="#Q"/>Theologia quam in aliis scientiis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4112">
<lb ed="#Q"/>Respondeo: Est certitudo speculationis et est
<lb ed="#Q"/>certitudo experientiae; praeterea, est certitudo
<lb ed="#Q"/>secundum intellectum et<!--l--> est certitudo secundum
<lb ed="#Q"/>affectum; item, est certitudo quoad animum spiri<lb ed="#Q"/>tualem
et est certitudo quoad<!--m--> animum animalem.
<lb ed="#Q"/>Dico ergo quod modus theologicus est certior
<lb ed="#Q"/>certitudine experientiae, certitudine quoad affec<cb ed="#Q" n="c"/><lb ed="#Q"/>tum,
quae est per modum gustus, in <title>Psalmo</title><!--2-->:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e4133">Quam dulcia faucibus meis eloquia tua</quote><!--n--> etc.,
<lb ed="#Q"/>quamvis non certior quoad speculationem intel<lb ed="#Q"/>lectus,
quae est per modum visus. Item, certior
<lb ed="#Q"/>est homini spirituali, quamvis inertior animali,
<lb ed="#Q"/><ref xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Rd1e724"><title>I Cor.</title> 2, 14</ref>: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e4147">Animalis enim<!--o--> homo non percipit
<lb ed="#Q"/>ea, quae sunt spiritus Dei; spiritualis autem
<lb ed="#Q"/>omnia diiudicat<!--p--></quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4155">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad primum ergo quod obi<lb ed="#Q"/>citur
iam patet solutio: quod fides certior est in<lb ed="#Q"/>tellectu
aliarum scientiarum certitudine affectio<lb ed="#Q"/>nis,
non certitudine speculationis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4166">
<lb ed="#Q"/>2. Ad secundum dicendum quod sunt prin<lb ed="#Q"/>cipia
veritatis ut veritatis, et sunt principia veri<lb ed="#Q"/>tatis
ut bonitatis. Dico ergo quod aliae scientiae
<lb ed="#Q"/>procedunt ex principiis veritatis ut veritatis per se
<lb ed="#Q"/>notis; haec autem scientia procedit ex principiis
<lb ed="#Q"/>veritatis ut bonitatis et per se notis ut bonitatis,
<lb ed="#Q"/>quamvis occultis ut veritatis<!--3-->. Unde haec scientia
<lb ed="#Q"/>magis est virtutis quam artis<!--q-->, et sapientia magis
<lb ed="#Q"/>quam scientia; magis enim consistit<!--r--> in virtute
<lb ed="#Q"/>et efficacia quam in contemplatione et notitia,
<lb ed="#Q"/><title>I Cor.</title> 2, 4: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e785">Sermo noster non in persuasibilibus
<lb ed="#Q"/>humanae sapientiae verbis, sed in ostensione spi<lb ed="#Q"/>ritus
et virtutis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4198">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertium dicendum quod est certitudo
<lb ed="#Q"/>animali homini, qui non habet notitiam nisi ex<lb ed="#Q"/>perimento
sensibilium; et est certitudo homini
<lb ed="#Q"/>spirituali, qui habet spiritum ad contemplatio<lb ed="#Q"/>nem
divinorum. Animali ergo homini non est
<lb ed="#Q"/>certus modus per mysticas locutiones, quamvis sit
<lb ed="#Q"/>certus homini spirituali, <title>I Cor.</title> 2, 9: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e814">Quod ocu<lb ed="#Q"/>lus
non vidit nec auris audivit nec in cor hominis
<lb ed="#Q"/>ascendit, nobis revelavit per Spiritum; Spiritus
<lb ed="#Q"/>enim omnia scrutatur</quote>. — Praeterea, proprium est,
<lb ed="#Q"/>sicut dictum est<!--4-->, huius scientiae tradi in myste<lb ed="#Q"/>rio
et ideo in sermonibus occultis; propterea<!--s-->,
<lb ed="#Q"/>cum modus sermonum occultorum vel mystico<lb ed="#Q"/>rum
sit secundum proprietatem scientiae, certior
<lb ed="#Q"/>erit ille modus animae dispositae ad illam, quae
<lb ed="#Q"/>scilicet est spiritualis, non animalis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4235">
<lb ed="#Q"/>4. Ad ultimum dicendum quod alius est mo<lb ed="#Q"/>dus
certitudinalis in scientia tradita secundum spi<pb ed="#Q" n="10"/><cb ed="#Q" n="a"/><lb ed="#Q"/>ritum
humanum et in scientia tradita secundum
<lb ed="#Q"/>Spiritum divinum. Illa enim est coarctata secun<lb ed="#Q"/>dum
intellectum unum per modum spiritus hu<lb ed="#Q"/>mani,
qui simul et semel non intelligit nisi unum;
<lb ed="#Q"/>in ista<!--a--> vero non est coarctatio, quia Spiritus
<lb ed="#Q"/>divinus, secundum quem tradita est, est <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e864">unicus,
<cb ed="#Q" n="b"/><lb ed="#Q"/>multiplex</quote>, sicut dicitur <title>Sap.</title> 7, 22. Et ideo hic
<lb ed="#Q"/>modus est in scientia sacra<!--b-->, ut sit unicus sen<lb ed="#Q"/>sus
litterae, multiplex vero in mysterio. Et hoc
<lb ed="#Q"/>non detrahit certitudini in anima, quae est dispo<lb ed="#Q"/>sita
ad illam, quae scilicet est<!--c--> spiritualis, ut
<lb ed="#Q"/>dictum est<!--1-->.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Dd1e4272" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e4274">Articulus III</head>
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e4277" type="questionTitle">An modus sacrae Sripturae<!--sic--> sit uniformis vel multiplex.</head>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4280">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur an modus sacrae Scrip<lb ed="#Q"/>turae
sit uniformis vel multiformis<!--2-->. <lb ed="#Q"/>
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4289">
<lb ed="#Q"/>Quod autem sit multiformis: a. <title>Hebr.</title> 1, 1:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e922">Multifarie multisque modis olim Deus loquens
<lb ed="#Q"/>patribus in Prophetis</quote><!--d--> etc. Ex quo relinquitur
<lb ed="#Q"/>quod non est uniformis modus in <title>Veteri Testa<lb ed="#Q"/>mento</title>.
<lb ed="#Q"/>
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4305">
<lb ed="#Q"/>b. Item, <title>Eph.</title> 3, 8-10: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e946">Mihi omnium sanctorum
<lb ed="#Q"/>minimo data est gratia in gentibus evangelizare
<lb ed="#Q"/>investigabiles divitias gratiae Christi</quote>; et sequi<lb ed="#Q"/>tur:
<quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e955">Ut innotescat principibus et potestatibus per
<lb ed="#Q"/>Ecclesiam multiformis sapientia Dei</quote>. Ex quo re<lb ed="#Q"/>linquitur
quod non est uniformis modus in <title>Novo
<lb ed="#Q"/>Testamento</title>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4324">
<lb ed="#Q"/>c. Item, quadruplex sensus est in verbis sa<lb ed="#Q"/>crae
Scripturae, sicut dicit <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e976">Beda</name><!--e3-->, <title>Super prin<lb ed="#Q"/>cipium
Genesis</title>: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e985">Quatuor sunt sensus sacrae
<lb ed="#Q"/>Scripturae: historia, quae res gestas loquitur;
<lb ed="#Q"/>allegoria, in qua aliud ex alio intelligitur; tropo<lb ed="#Q"/>logia,
id est<!--f--> moralis locutio, in qua de mori<lb ed="#Q"/>bus
ordinandis tractatur; anagogia, per quam de
<lb ed="#Q"/>summis et caelestibus tractaturi ad superiora
<lb ed="#Q"/>ducimur. Verbi gratia, Ierusalem secundum<!--g--> hi<lb ed="#Q"/>storiam
est civitas; allegorice significat Eccle<lb ed="#Q"/>siam;
secundum tropologiam, id est moraliter,
<lb ed="#Q"/>animam cuiuslibet fidelis; secundum anagogiam,
<lb ed="#Q"/>caelestium omnium vitam<!--h-->, qui <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1015">revelata facie</quote>
<lb ed="#Q"/>Deum vident</quote>, <title>II Cor.</title> 3, 18. Ergo sensus intelli<lb ed="#Q"/>gentiae
sacrae Scripturae est multiformis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4359">
<lb ed="#Q"/>d. Item, in Lege est modus praeceptivus; in
<lb ed="#Q"/>historicis modus historicus, exemplificativus; in
<lb ed="#Q"/>libris Salomonis modus exhortativus; in <title>Psalmis</title>
<lb ed="#Q"/>modus orativus<!--i-->; in Prophetis modus revelati<lb ed="#Q"/>vus.
Relinquitur ergo non esse modum uniformem
<lb ed="#Q"/>in libris <title>Veteris Testamenti</title>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4375">
<cb ed="#Q" n="c"/>
<lb ed="#Q"/>e. Item, in Evangelio est<!--k--> modus historicus
<lb ed="#Q"/>quoad narrationem vitae Christi et actionum;
<lb ed="#Q"/>mandatorius et consultorius<!--l--> in doctrina Christi;
<lb ed="#Q"/>in Epistolis Pauli et Canonicis est modus commo<lb ed="#Q"/>nitorius<!--m-->;
in Actibus modus historicus; in Apo<lb ed="#Q"/>calypsi
modus revelativus. Ergo non est unifor<lb ed="#Q"/>mis
modus in <title>Novo Testamento</title>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4395">
<lb ed="#Q"/>f. Item, <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1085">Dionysius</name>, in <title>Angelica<!--n--> hierarchia</title><!--4-->:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1095">Duplex est sanctae<!--o--> manifestationis modus.
<lb ed="#Q"/>Unus quidem sicut conveniens per similes pro<lb ed="#Q"/>cedens
imagines; alter vero per dissimiles for<lb ed="#Q"/>mationes
[in] omnino inconveniens et indecorum
<lb ed="#Q"/>formatus</quote>. Per similes imagines: ut <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1109">cum eloquia
<lb ed="#Q"/>Domini ut rationem et intellectum et essentiam
<lb ed="#Q"/>laudant, divinam rationalitatem et sapientiam et
<lb ed="#Q"/>vere existentem subsistentiam declarantes</quote>. Per
<lb ed="#Q"/>dissimiles: ut <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1120">cum invisibilem et infinitam et
<lb ed="#Q"/>incomprehensibilem vocant, ex quibus non quid<!--p-->
<lb ed="#Q"/>est, sed quid non est significatur</quote>. Relinquitur
<lb ed="#Q"/>ergo quod non est<!--q--> uniformis modus manifesta<lb ed="#Q"/>tionis
sacrae Scripturae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4426">
<lb ed="#Q"/>Contra: 1. <title>Rom.</title> 15, 4: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1143">Quaecumque scripta
<lb ed="#Q"/>sunt ad nostram doctrinam scripta sunt</quote>. Si igi<lb ed="#Q"/>tur
ad nostram doctrinam magis est modus uni<lb ed="#Q"/>formis
quam multiformis, quia in multiformi con<lb ed="#Q"/>funduntur
intellectus: relinquitur ergo quod mo<lb ed="#Q"/>dus
sacrae doctrinae debet esse uniformis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4442">
<lb ed="#Q"/>2. Item, noster intellectus magis instruitur per
<lb ed="#Q"/>pauciora quam per multa, quia in paucioribus
<lb ed="#Q"/>via magis<!--5-->; debet igitur esse uniformis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4452">
<lb ed="#Q"/>3. Item, planior est modus et facilior qui est
<lb ed="#Q"/>uniformis quam qui est multiformis; sed modus
<lb ed="#Q"/>Scripturae debet esse per planiora et manifestiora,
<lb ed="#Q"/>unde dicitur <title>Hab.</title> 2, 2: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1184">Scribe visum et explana
<lb ed="#Q"/>eum<!--r-->, ut percurrat qui legerit eum</quote>; relinquitur
<lb ed="#Q"/>ergo quod debet esse uniformis
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4468">
<pb ed="#Q" n="11"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>Respondeo<!--a-->: Dicendum quod modus sacrae
<lb ed="#Q"/>Scripturae multiformis debet esse. Et hoc<!--b--> tri<lb ed="#Q"/>plici
ratione: prima est ratio efficientis, id est
<lb ed="#Q"/>Spiritus Sancti, qui est, sicut dicitur <title>Sap.</title> 7, 22:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1217">Spiritus intelligentiae multiplex, unicas</quote>. Prop<lb ed="#Q"/>terea,
ut in scientia sacra modus efficientis ap<lb ed="#Q"/>pareat,
debet esse multiplex seu multiformis. —
<lb ed="#Q"/>Secunda est ratio materiae, quae est <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1227">multifor<lb ed="#Q"/>mis
sapientia Dei</quote>. Propterea, ut materiae mo<lb ed="#Q"/>dus
respondeat, debet esse<!--c--> multiformis. - Ter<lb ed="#Q"/>tia
est ratio finis, qui est instructio in iis quae
<lb ed="#Q"/>pertinent ad salutem. Cum ergo sint multiformes
<lb ed="#Q"/>status hominum: in Lege, post Legem, tempore
<lb ed="#Q"/>prophetiae, tempore gratiae; et etiam in iis status
<lb ed="#Q"/>multiformis hominum: quia alii hebetes<pb ed="#V" n="5r"/> in iis
<lb ed="#Q"/>quae ad fidem, alii difficiles in<!--d--> iis quae ad bo<lb ed="#Q"/>nos
mores; et differentibus modis: alii in<!--e--> pro<lb ed="#Q"/>speris,
alii in adversis vitam agunt<!--f-->, alii in bonis,
<lb ed="#Q"/>alii in peccatis: relinquitur<!--g--> quod instructio sa<lb ed="#Q"/>crae
Scripturae, quae est ordinata ad hominis sa<lb ed="#Q"/>lutem,
debet habere modum multiformem, ut mo<lb ed="#Q"/>dus
respondeat fini.
<!--missing a p-break-->
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1. Ad illud ergo quod obicitur
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>quod modus multiformis contundit intellectum: di<lb ed="#Q"/>cendum
quod non est verum, immo instruit intel<lb ed="#Q"/>lectum.
Cum enim sit intellectus hebes, acutus et
<lb ed="#Q"/>mediocris, aliter et in alio debet fieri demonstratio
<lb ed="#Q"/>veritatis hebeti, acuto et mediocri, ut quod non
<lb ed="#Q"/>capit intellectus hebes in una forma, capiat in alia.
<lb ed="#Q"/>Praeterea, aliter instruendi sunt parvuli simplices,
<lb ed="#Q"/>aliter adulti perfecti, sicut dicit <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1297" ref="#Paul">Apostolus</name>, <title>I Cor.</title>
<lb ed="#Q"/>3, 1-2: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1305">Tamquam parvulis in Christo lac dedi vobis
<lb ed="#Q"/>potum, non escam; nondum enim poteratis, sed
<lb ed="#Q"/>nec adhuc potestis</quote>. Propter hoc necessarius est
<lb ed="#Q"/>modus multiformis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4549">
<lb ed="#Q"/>2. Ad aliud vero<!--h--> quod obicit, eodem modo
<lb ed="#Q"/>solvendum est per interemptionem<!--1-->: quod intel<lb ed="#Q"/>lectus
magis instruitur per pauciora, ubi<!--i--> refer<lb ed="#Q"/>tur
ad statum unius singularis personae; sed refe<lb ed="#Q"/>rendo
ad intellectus differentiam secundum diver<lb ed="#Q"/>sitatem
hominum et status, non est verum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4565">
<lb ed="#Q"/>3. Similiter est<!--k--> dicendum ad aliud quod
<lb ed="#Q"/>obiciebat quod <mentioned>planior et facilior est uniformis
<lb ed="#Q"/>quam multiformis</mentioned>: dicendum quod non est verum
<lb ed="#Q"/>ubi multiformis modus ponitur in manifestatione
<lb ed="#Q"/>unius rei, sed tamen secundum formas differentes.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Dd1e4579" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e4581">Articulus IV</head>
<head xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Hd1e4584" type="questionTitle">De multiformitate modorum sacrae Scripturae.</head>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4587">
<lb ed="#Q"/>Consequenter quaeritur de multiformitate.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4592">
<lb ed="#Q"/>I. Et primo de multiformitate<!--l--> quae est in in<lb ed="#Q"/>tellectibus
sacrae Scripturae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4599">
<lb ed="#Q"/>a. Et videtur ex praedicta auctoritate <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1384">Bedae</name><!--2-->,
<lb ed="#Q"/>quod multiformitas intellectuum sacrae Scripturae
<lb ed="#Q"/>est in quatuor: in historia, allegoria, tropologia,
<lb ed="#Q"/>anagogia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4611">
<lb ed="#Q"/>Sed contra hoc obicitur: 1. Quia <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1400">Hugo de
<lb ed="#Q"/>S. Victore</name> ponit tantum tres: historiam, alle<lb ed="#Q"/>goriam,
tropologiam. Unde dicit, in III <title>Senten<lb ed="#Q"/>tiarum</title>
suarum<!--m3-->: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1415">Historia est rerum gestarum
<lb ed="#Q"/>narratio, quae in prima litterae significatione con<lb ed="#Q"/>tinetur;
allegoria est, cum per id quod factum
<lb ed="#Q"/>dicitur, aliud factum sive in praeterito sive in
<lb ed="#Q"/>futuro significatur; tropologia est, cum per id
<lb ed="#Q"/>quod factum dicitur, aliquid faciendum signifi<lb ed="#Q"/>catur</quote>
Per hoc ergo<!--n--> videtur superflua assignatio
<lb ed="#Q"/><name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1434">Bedae</name> quantum ad anagogiam.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4637">
<cb ed="#Q" n="c"/>
<lb ed="#Q"/>2. Item<!--o-->, in sacra Scriptura sunt proverbia et
<lb ed="#Q"/>parabolae quantum ad litteram scriptae; et con<lb ed="#Q"/>stat
quod modus parabolicus non est historicus
<lb ed="#Q"/>nec allegoricus nec tropologicus nec anagogicus;
<lb ed="#Q"/>ergo plures sunt intellectus quam illi quatuor;
<lb ed="#Q"/>diminuta igitur est assignatio praedicta.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4655">
<lb ed="#Q"/>3. Item, <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1462" ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>De utilitate
<lb ed="#Q"/>credendi</title><!--4--> <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1471">Omnis Scriptura, quae <title>Vetus Testa<lb ed="#Q"/>mentum</title>
dicitur, quadrifarie<!--p--> traditur: vel secun<lb ed="#Q"/>dum
historiam, cum docetur quid<!--q--> scriptum est;
<lb ed="#Q"/>vel secundum aetiologiam<!--r-->, cum docetur de qua
<lb ed="#Q"/>causa scriptum est; vel secundum analogiam<!--s-->, cum
<lb ed="#Q"/>docetur convenientia inter duo Testamenta; vel
<lb ed="#Q"/>secundum allegoriam, cum docetur ad litteram
<lb ed="#Q"/>non esse accipienda, sed spiritualiter intelligen<lb ed="#Q"/>da</quote>.
Ex iis ergo relinquitur quod est unus sen<lb ed="#Q"/>sus
mysticus et triplex litteralis; in supradicta
<lb ed="#Q"/>vero assignatione <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1507">Bedae</name> unus litteralis et tres
<lb ed="#Q"/>mystici.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4686">
<pb ed="#Q" n="12"/>
<cb ed="#Q" n="a"/>
<lb ed="#Q"/>Respondeo: Dicendum<!--a--> quod, cum veritas pri<lb ed="#Q"/>ma
trina sit et una, modus scientiae veritatis pri<lb ed="#Q"/>mae
est trinus in uno: unus litteralis, triplex spi<lb ed="#Q"/>ritualis:
anagogicus, qui est sursum ducens in
<lb ed="#Q"/>primum principium; allegoricus, qui est enuntia<lb ed="#Q"/>tivus
arcanorum primae veritatis; tropologicus
<lb ed="#Q"/>vel moralis, qui est ordinativus ad summam bo<lb ed="#Q"/>nitatem.
Unde anagogicus ad Patrem, allegoricus
<lb ed="#Q"/>ad Filium, moralis refertur ad Spiritum Sanctum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4712">
<lb ed="#Q"/>Accipitur autem<!--b--> numerus intellectuum hoc
<lb ed="#Q"/>modo: quia aut est litteralis exterior aut spiri<lb ed="#Q"/>tualis
interior. Primo modo non multiplicatur<!--c-->.
<lb ed="#Q"/>Secundo modo spiritualis variatur, quia<!--d--> aut re<lb ed="#Q"/>fertur
ad mores aut ad fidem; et si ad fidem: aut
<lb ed="#Q"/>ad fidem divinitatis aut ad fidem humanitatis.
<lb ed="#Q"/>Primo modo moralis, secundo anagogicus, tertio
<lb ed="#Q"/>allegoricus. — Alio modo possunt accipi, ut di<lb ed="#Q"/>camus
quod intellectus<!--e--> sacrae Scripturae aut
<lb ed="#Q"/>est de causa aut de effectu. De causa, quae ae<lb ed="#Q"/>terna
est<!--f-->, Deus, est anagogicus intellectus. De
<lb ed="#Q"/>effectu dupliciter<!--g--> potest esse: aut de facto aut
<lb ed="#Q"/>de faciendo. Si de faciendo, sic est moralis
<lb ed="#Q"/>intellectus sive tropologicus. Si de facto, hoc est
<lb ed="#Q"/>dupliciter: aut enim intelligitur in prima facie lit<lb ed="#Q"/>terae,
hoc est per<!--h--> significationem verbi, et sic
<lb ed="#Q"/>est litteralis sive historicus: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1596">historia enim est<!--i-->
<lb ed="#Q"/>rerum gestarum narratio quae in prima facie litte<lb ed="#Q"/>rae
continentur</quote>, sicut dicit <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1605">Hugo</name><!--1-->; aut intelli<lb ed="#Q"/>gitur
per significationem facti, et sic est allegori<lb ed="#Q"/>cus,
secundum quod dicit <title>Hugo</title>, quod <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1617">allegoria
<lb ed="#Q"/>est cum per id quod factum dicitur, aliquod<!--k-->
<lb ed="#Q"/>aliud tactum sive in praesenti sive in futuro sive
<lb ed="#Q"/>in praeterito significatur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4767">
<lb ed="#Q"/>[Ad, obiecta]: 1. Nota ergo quod <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1633">Hugo de
<lb ed="#Q"/>S. Victore</name>, qui posuit materiam divinarum
<lb ed="#Q"/>Scripturarum opera restaurationis<!--2-->, posuit tantum
<lb ed="#Q"/>tres intellectus sacrae Scripturae, qui quidem fun<lb ed="#Q"/>dantur
in opere, scilicet historicum, allegoricam et
<lb ed="#Q"/>tropologicum. <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1649">Beda</name><!--3--> vero, qui intellexit mate<lb ed="#Q"/>riam
divinarum Scripturarum non solum opus re<lb ed="#Q"/>parationis,
immo causam, addidit anagogicum, qui
<lb ed="#Q"/>quidem intellectus respicit causam, sicut alii tres
<lb ed="#Q"/>effectum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4792">
<lb ed="#Q"/>2. Ad illud vero quod opponitur<!--l--> de para<lb ed="#Q"/>bolico
intellectu, dicendum quod reducitur ad
<lb ed="#Q"/>historicum. Sed historicum dicitur<!--m--> dupliciter: se<lb ed="#Q"/>cundum
rem et secundum rei similitudinem. Se<lb ed="#Q"/>cundum
rem, sicut in rebus gestis; secundum
<lb ed="#Q"/>similitudinem, sicut in parabolis. Parabola enim
<cb ed="#Q" n="b"/>
<lb ed="#Q"/>est similitudo rerum, cum per rerum differentem
<lb ed="#Q"/>similitudinem ad id quod per ipsam intelligitur,
<lb ed="#Q"/>pervenitur. Unde de parabolicis<!--n--> evangelicis di<lb ed="#Q"/>cit
<name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1696" ref="#Augustine">Augustinus</name><!--4--> quod sic accipienda sunt:
<lb ed="#Q"/>non ut essent, sed ut esse possent.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4821">
<lb ed="#Q"/>3. Ad tertium quod obicitur, dicendum<!--o-->
<lb ed="#Q"/>quod <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1711" ref="#Augustine">Augustinus</name> distinguit intellectus, in li<lb ed="#Q"/>bro
<title>De utilitate credendi</title><!--5-->, non secundum diver<lb ed="#Q"/>sitatem
quae est in ratione intelligentiae seu eius
<lb ed="#Q"/>quod intelligitur, sed<!--p--> secundum differentiam quae
<lb ed="#Q"/>est in modo intelligendi. Unde tres primi sensus
<lb ed="#Q"/>intelliguntur et comprehenduntur sub sensu litte<lb ed="#Q"/>rali:
illi enim tres sensus conveniunt in modo<!--q--> di<lb ed="#Q"/>cendi
cum litterali; quartus vero sensus compre<lb ed="#Q"/>hendit
tres spirituales, et ideo non est contrarietas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4841">
<lb ed="#Q"/>II. Quaeritur iterum<!--r--> de sensu litterali an fun<lb ed="#Q"/>detur
supra verum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4848">
<lb ed="#Q"/>1. Nam videtur aliquando fundari supra men<lb ed="#Q"/>dacium:
<title>Iudic.</title> 9, 8: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1759">Ierunt ligna silvarum ut un<lb ed="#Q"/>gerent
sibi regem</quote>; sed istud videtur extraneum
<lb ed="#Q"/>a scientia veritatis, <title>Iob</title> 13, 7: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1770">Non indiget Deus
<lb ed="#Q"/>nostra mendacia</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4859">
<lb ed="#Q"/>Respondeo quod veritas in sermone est du<lb ed="#Q"/>pliciter:
quantum ad illud quod dicitur, et quan<lb ed="#Q"/>tum
ad illud propter quod dicitur. Dicendum
<lb ed="#Q"/>ergo quod in huiusmodi parabolis est veritas quan<lb ed="#Q"/>tum
ad<!--s--> id propter quod dicuntur, quia sunt ad
<lb ed="#Q"/>designationem alicuius<!--t-->facti vel rei secundum
<lb ed="#Q"/>veritatem; et isto modo assumuntur non quantum
<lb ed="#Q"/>ad significationem primam, sed quantum ad si<lb ed="#Q"/>gnificationem
secundam. Unde notandum quod in
<lb ed="#Q"/>historicis est veritas quantum ad significationem
<lb ed="#Q"/>vocum, in parabolicis quantum ad significatio<lb ed="#Q"/>nem
rerum<!--6-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4888">
<lb ed="#Q"/>III. Item, quaeritur<!--u--> de spirituali sive mystico,
<lb ed="#Q"/>qui maxime utitur similitudinibus rerum corpo<lb ed="#Q"/>ralium
et passibilium<!--v-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4898">
<lb ed="#Q"/>1. Nam, cum convenientes similitudines sint
<lb ed="#Q"/>magis ad demonstrationem divinorum quam dis<lb ed="#Q"/>convenientes,
mysticus intellectus deberet<!--x--> ha<lb ed="#Q"/>bere
convenientiores similitudines; ergo, cum spi<lb ed="#Q"/>ritualium
similitudines sint convenientiores divi<lb ed="#Q"/>nis
quam similitudines corporalium, non debent<!--y-->
<lb ed="#Q"/>assumi similitudines in mystico intellectu nisi spi<lb ed="#Q"/>rituales.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4918">
<lb ed="#Q"/>2. Item, inconveniens est formationes turpes
<lb ed="#Q"/>summae pulcritudini coaptare<!--7-->; sed turpes forma<pb ed="#Q" n="13"/><lb ed="#Q" n="b"/><lb ed="#Q"/>tiones
sunt formationes<!--a--> quae sunt ex rebus ma<lb ed="#Q"/>terialibus
et obtusis et inordinatis, sicut ira et
<lb ed="#Q"/>furor et concupiscentia; ergo per huiusmodi non
<lb ed="#Q"/>debet fieri demonstratio de Deo; inconvenienter
<lb ed="#Q"/>ergo hic agitur in mysticis intellectibus Scriptu<lb ed="#Q"/>rarum,
qui nominant Deum ut ignem, lapidem an<lb ed="#Q"/>gularem,
ut bestiam, ut leonem, ut vermem et
<lb ed="#Q"/>huiusmodi, et furentem, irascentem et concupi<lb ed="#Q"/>scentem<!--1-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4947">
<lb ed="#Q"/>Contra: a. <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1888">Dionysius</name><!--2-->: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1892">Negationes in
<lb ed="#Q"/>divinis verae sunt, affirmationes incompactae</quote>,
<lb ed="#Q"/>quia ex iis affirmationibus <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1899">non ostenditur quid
<lb ed="#Q"/>est Deus, sed magis quid non est</quote>. Si igitur dis<lb ed="#Q"/>similes
formationes magis sunt ad negationem
<lb ed="#Q"/>quam ad affirmationem, ergo magis competit osten<lb ed="#Q"/>sioni
divinorum ostensio per dissimiles formatio<lb ed="#Q"/>nes
quam per similes.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e4967">
<lb ed="#Q"/>b. Item, per pretiosiores formationes seducitur
<lb ed="#Q"/>intellectus simplicium, credens<!--b--> ipsa divina sive
<lb ed="#Q"/>caelestes essentias esse huiusmodi res unde su<lb ed="#Q"/>muntur
similitudines pretiosae; sed per dissimiles
<lb ed="#Q"/>formationes reducitur intellectus; ergo convenien<lb ed="#Q"/>tiores
sunt dissimiles formationes mysticis intel<lb ed="#Q"/>lectibus
quam similes. Unde<!--c--> <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1935" ref="#Dionysius">Dionysius</name><!--3-->:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1941">Per pretiosiores formationes contingit seduci,
<lb ed="#Q"/>auriformes quasdam aestimantes esse caelestes
<lb ed="#Q"/>essentias et quosdam<!--d--> viros fulgureos, et quibus<lb ed="#Q"/>cumque
aliis formis quibus Theologia caelestes
<lb ed="#Q"/>formavit intellectus. Quod quidem ne paterentur
<lb ed="#Q"/>qui nihil visibilibus bonis altius intelligunt, sanc<lb ed="#Q"/>torum
theologorum sapientia ad indecorum de
<lb ed="#Q"/>scendit non concedens materiale nostrum</quote>, hoc
<lb ed="#Q"/>est intellectum, <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1963">in turpibus imaginibus remanens
<lb ed="#Q"/>quiescere</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e5004">
<lb ed="#Q"/>c. Item, dicit<!--e--> <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e1975" ref="#Dionysius">Dionysius</name><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1979">Nihil eorum
<lb ed="#Q"/>quae sunt est<!--f--> universaliter boni participatione<!--g-->
<lb ed="#Q"/>privatum, siquidem, ut Eloquiorum veritas ait,
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e1990">omnia valde bona</quote>, <title>Gen.</title> 1,31; est ergo ex omni<lb ed="#Q"/>bus
intelligere bonas speculationes et<!--h--> invisibi<lb ed="#Q"/>libus
et immaterialibus rebus<pb ed="#V" n="5v"/> ex<!--i--> materialibus
<lb ed="#Q"/>formare dissimiles similitudines</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e5022">
<lb ed="#Q"/>[Solutio]: Quod concedendum est. Et dicen<lb ed="#Q"/>dum
secundum <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e2018">B. Dionysium</name><!--5-->, quoniam ma<lb ed="#Q"/>nifestatio
divinorum fit duobus modis: per si<lb ed="#Q"/>milia,
sicut cum laudatur<!--k--> ex dispositionibus spi<cb ed="#Q" n="c"/><lb ed="#Q"/>ritualis
creaturae, quae est ad eius similitudi<lb ed="#Q"/>nem,
ut ratio et intellectus et sapientia; et per
<lb ed="#Q"/>dissimilia, sicut cum laudatur per dispositiones
<lb ed="#Q"/>rei corporalis. Quod<!--a--> contingit tripliciter<!--6-->: <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e2043">Ali<lb ed="#Q"/>quando
enim laudatur ex supremis, sicut cum
<lb ed="#Q"/>dicitur sol iustitiae, stella matutina; aliquando
<lb ed="#Q"/>ex mediis, ut cum dicimus ipsum ignem resplen<lb ed="#Q"/>deniem;
aliquando ex novissimis, ut cum dicimus
<lb ed="#Q"/>ipsum lapidem angularem aut<!--b--> bestiam aut etiam
<lb ed="#Q"/>vermem</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e5055">
<lb ed="#Q"/>Et ratio convenientiae assignetur a<!--c--> <title>Diony<lb ed="#Q"/>sio</title><!--7-->
multiplex<!--d-->: prima est, quia ista sunt magis
<lb ed="#Q"/>ad negationem quam ad affirmationem et ideo
<lb ed="#Q"/>veriora, quia <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e2082">negationes veriores sunt in divi<lb ed="#Q"/>nis</quote>.
- Secunda est, quoniam per ista <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e2087">magis re<lb ed="#Q"/>ducitur
noster intellectus</quote>. Unde, cum intellectus
<lb ed="#Q"/>noster<!--e--> ad Deum cognoscendum<!--f--> illa accipit<!--g-->,
<lb ed="#Q"/>nullo modo quiescit in illis ut credat Deum esse
<lb ed="#Q"/>huiusmodi, sicut accideret ex locutione quae esset
<lb ed="#Q"/>per similia in dispositionibus spiritualium. —
<lb ed="#Q"/>Tertia est, quia<!--h--> <quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e2111">ex omnibus est bonas specula<lb ed="#Q"/>tiones
elicere</quote> et convenientes formare caelestibus
<lb ed="#Q"/>formas ex vilibus<!--i--> materiae partibus, quoniam
<lb ed="#Q"/>ex vere bono<!--k--> subsistentia imagines intellectua<lb ed="#Q"/>lis
pulcritudinis habent. — Quarta, ut celentur
<lb ed="#Q"/>divina immundis et malis. Unde <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e2130" ref="#Dionysius">Dionysius</name><!--8-->:
<lb ed="#Q"/><quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e2135">Sic omnes Prophetae dissimilem sanctam<!--l--> figu<lb ed="#Q"/>rationem
honorant, ut neque divina ab immundis
<lb ed="#Q"/>accipi possint</quote>. — Quinta-ratio est<!--m-->, quia per
<lb ed="#Q"/>ista noster manuducitur intellectus. Unde<!--n--> <name xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Nd1e2151">Diony<lb ed="#Q"/>sius</name><!--9-->:
<quote xml:id="ahsh-l1tinq1c4-Qd1e2157">Pulcre procreatae<!--o--> sunt informium for<lb ed="#Q"/>mae
propter nostram analogiam<!--p--> non valentem im<lb ed="#Q"/>mediate
in<!--q--> invisibiles extendi contemplationes</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e5105">
<lb ed="#Q"/>[Ad obiecta]: 1-2. Et per<!--r--> hoc patet solutio
<lb ed="#Q"/>ad obiecta.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e5112">
<lb ed="#Q"/>In hunc ergo modum terminatur haec quaestio,
<lb ed="#Q"/>quae est sicut exordium sequentis inquisitionis<!--10-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l1tinq1c4-d1e5119">
<lb ed="#Q"/>Ex praedictis manifestum est quod doctrina
<lb ed="#Q"/>Theologiae est de substantia Dei efficiente per
<lb ed="#Q"/>Christum<!--s--> opus reparationis humanae. Ideo<!--t--> par<lb ed="#Q"/>tes
primae inquisitionis theologicae sunt circa
<lb ed="#Q"/>excellentiam divinae. sublimitatis, consequentes<!--u-->
<lb ed="#Q"/>vero erunt de Christo et pertinentibus ad opus
<lb ed="#Q"/>reparationis.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>