-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Ai1t1s1q1c3.xml
1086 lines (1086 loc) · 74 KB
/
ahsh-l2Ai1t1s1q1c3.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Ia-IIae, Inq. 1, Tract. 1, Sect. 1, Q. 1, C. 3</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Ia-IIae, Inq. 1, Tract. 1, Sect. 1, Q. 1, C. 3</title>
<date when="2017-06-27">June 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="quaracchi1928">Quaracchi 1928</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-06-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Qb" n="4"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3">
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e107">Ia-IIae, Inq. 1, Tract. 1, Sect. 1, Q. 1, C. 3</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e110" type="question-title">UTRUM SINT PLURA PRINCIPIA.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e113">
<lb ed="#Qb"/>Sequitur consideratio utrum sint plura principia
<lb ed="#Qb"/>secundum substantiam.
<lb ed="#Qb"/>Primo, utrum sint duo principia, unum boni et
<lb ed="#Qb"/>alterum<!--n--> mali;
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>secundo, utrum boni spiritualis et corporalis;
<lb ed="#Qb"/>tertio, utrum boni corporalis sint duo, opifex
<lb ed="#Qb"/>et materia, quorum neutrum sit ab aliquo.
</p>
<div xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Dd1e133" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e135">ARTICULUS I</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e138" type="question-title">Utrum sint duo principia, unum boni et alterum mali<!--5-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e141">
<lb ed="#Qb"/>Circa primum sic obicit a. <name>Ioannes Dama<lb ed="#Qb"/>scenus</name><!--6-->,
<quote>Quod non sint duo principia</quote>: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e147"> Con<lb ed="#Qb"/>traria
sunt ad invicem bonum et pernitiosum et sui
<lb ed="#Qb"/>invicem corruptiva. Si ergo sunt in se invicem, non
<lb ed="#Qb"/>erunt subsistentia; si vero non sunt in se invicem,
<lb ed="#Qb"/>sed divisa, quis est qui regionem<!--o--> singulo dis<lb ed="#Qb"/>tribuit?
Etsi alius est<!--m--> qui distribuit, illud magis
<lb ed="#Qb"/>erit principium</quote>. Item, <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e163"> necesse est alterum ho<lb ed="#Qb"/>rum
vel<!--q--> tangere et corrumpere se invicem vel
<lb ed="#Qb"/>esse medium, in quo neque bonum neque malum
<lb ed="#Qb"/>est: et non tunc duo tantum principia, sed tria</quote>.
<lb ed="#Qb"/>Item, <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e175">necesse est alterum horum vel pacificare,
<lb ed="#Qb"/>quod id, quod malum est, non potest: quod enim
<lb ed="#Qb"/>pacificat, non est malum — vel praeliari, quod
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>id, quod bonum est, non potest: quod praeliatur
<lb ed="#Qb"/>enim, non—est finaliter bonum —item, quod malum
<lb ed="#Qb"/>est quidem, praeliari; quod. autem bonum est<!--r-->,
<lb ed="#Qb"/>non ex adverso praeliari, sed a malo corrumpi
<lb ed="#Qb"/>vel semper contristari<!--s--> vel malum pati: quod non
<lb ed="#Qb"/>est boni. Unum igitur est ab omni malitia exu<lb ed="#Qb"/>tum</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e200">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>De moribus Ma<lb ed="#Qb"/>nichaeorum</title><!--7-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e209">Principium primum boni est sum<lb ed="#Qb"/>mum
bonum<!--t-->; sed summum bonum non potest
<lb ed="#Qb"/>esse summum bonum nisi sit incommutabile, im.<lb ed="#Qb"/>penetrabile
et<!--u--> inviolabile</quote> etc. Si enim deesset
<lb ed="#Qb"/>aliqua boni conditio, non esset summum, quia in<lb ed="#Qb"/>telligeretur
melius<!--v-->, <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e223">Tali autem naturae noceri
<pb ed="#Qb" n="5"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>nullatenus potest; malum autem, dicitur eo quod
nocet seu nocere potest</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e233">
<lb ed="#Qb"/>c. Praeterea, cum sit summum bonum, est sum<lb ed="#Qb"/>me
potens, ergo conservare potest omne quod per<lb ed="#Qb"/>tinet
ad regnum suum, et hoc est regnum lucis,
<lb ed="#Qb"/>sicut dicunt <name>Manichaei</name><!--1-->; ergo potest conser<lb ed="#Qb"/>vare
omne illud quod est in regno lucis a nocivo;
<lb ed="#Qb"/>et, quia<!--a--> summe bonum vult conservare et novit,
<lb ed="#Qb"/>ergo in effectu erit conservatio; non ergo malum
<lb ed="#Qb"/>sive principium mali nocebit regno boni. Nec
<lb ed="#Qb"/>nocebit regno tenebrarum: corruptio enim non
<lb ed="#Qb"/>est in se ipsa, sed in aliquo quod corrumpit;
<lb ed="#Qb"/>malum autem est, corruptio; ergo non se cor<lb ed="#Qb"/>rumpit,
cum corruptio non corrumpat corruptio<lb ed="#Qb"/>nem<!--2-->;
regnum ergo<!--b--> tenebrarum, si omni bono
<lb ed="#Qb"/>caret, ut dicunt <name>Manichaei</name>, corrumpi non po<lb ed="#Qb"/>test;
ergo nec ei noceri; non ergo malum est,
nulli noceat<!--c-->; ergo non sunt duo principia,
<lb ed="#Qb"/>scilicet boni et, mali.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e269">
<lb ed="#Qb"/>a. Item, si<!--d--> esset primum principium mali, e
<lb ed="#Qb"/>diverso dividens contra principium boni, esset<!--e-->
<lb ed="#Qb"/>summe malum, sicut est summe bonum; sed sum<lb ed="#Qb"/>me<!--f-->
bonum est quod nihil potest habere de
<lb ed="#Qb"/>suo. opposito; ergo e contrario summe malum di<lb ed="#Qb"/>ceretur
quod nihil haberet vel habere. posset de
<lb ed="#Qb"/>suo opposito: nam si haberet, quoad hoc depen<lb ed="#Qb"/>deret
ab ipso, et ita non esset aequaliter princi<lb ed="#Qb"/>pium;
sed impossibile est sic esse summe malum:
<lb ed="#Qb"/>nihil enim haberet de esse; ergo omnino esset
<lb ed="#Qb"/>non-ens; ergo non haberet rationem principii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e289">
<lb ed="#Qb"/>e. Item, malum non est secundum essentiam, sed
<lb ed="#Qb"/>secundum privationem dictum<!--3-->; privatio vero non
<lb ed="#Qb"/>nec intelligitur sine eo cuius est privatio; quod
<lb ed="#Qb"/>autem privatur, bonum est; ergo malum dependet
<lb ed="#Qb"/>a bono; et summe malum non potest esse, cum
<lb ed="#Qb"/>sit privatio, quin habeat aliquid boni; ergo de<lb ed="#Qb"/>pendet
a bono; ergo non est aequaliter principium
cum summe bono.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e305">
<lb ed="#Qb"/>f. Praeterea, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in <title>Enchiridion</title><!--4-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e312">Ex bonis mala orta sunt et nisi in bonis non
<lb ed="#Qb"/>subsistunt</quote>. Ergo malum dependet a bono; ergo,
<lb ed="#Qb"/>ut prius, summe malum non est<!--g--> aequaliter prin<lb ed="#Qb"/>cipium
cum summe bono.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e320">
<lb ed="#Qb"/>g. Forte dicetur supra dictae rationi quod
<lb ed="#Qb"/>summe malum non nocet vel corrumpit vel ad<lb ed="#Qb"/>versatur
summe bono, sed alicui bono inferiori.
<lb ed="#Qb"/>Propter quod sic obici potest: quan<lb ed="#Qb"/>tumcumque<!--h-->
sit malum, hoc quod dicitur summe
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>malum, potest tolli a summe<!--i--> bono -- summe
<lb ed="#Qb"/>enim bonum est summe potens: potentia enim
<lb ed="#Qb"/>bonum est<!--f--> ergo summa<!--k--> potentia ad summe
<lb ed="#Qb"/>bonum pertinet — sed magis aestimabitur potens
<lb ed="#Qb"/>quod plus mali potest tollere quam quod mi<lb ed="#Qb"/>nus;
ergo summe bonum<!--l--> summe malum potest
<lb ed="#Qb"/>tollere: nam aliter magis potens intelligeretur, et
<lb ed="#Qb"/>ita magis bonum; cum ergo summe malum non
<lb ed="#Qb"/>possit tollere nisi de inferiori bono<!--m-->, et summe
<lb ed="#Qb"/>bonum possit tollere quodcumque malum, non
<lb ed="#Qb"/>erunt summe bonum et summe malum aequaliter
<lb ed="#Qb"/>principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e359">
<lb ed="#Qb"/>h. Item, quod non sit principium secundum mo<lb ed="#Qb"/>dos
principii in <title>Prima Philosophia</title><!--5--> dicti, sic argui
<lb ed="#Qb"/>potest: Dicitur enim uno modo initium, ex quo
<lb ed="#Qb"/>primo movetur aliquid, ut principium longitudinis;
<lb ed="#Qb"/>sed hoc modo non dicetur principium mali: prin<lb ed="#Qb"/>cipium
enim longitudinis<!--n--> determinat aliquam
<lb ed="#Qb"/>partem entis, et ita non est omnino sine bono,
<lb ed="#Qb"/>utpote si dicatur punctus principium longitudinis<!--o-->
<lb ed="#Qb"/>vel ex quo fit motus. Item, dicitur principium<!--p-->
<lb ed="#Qb"/>de quo facilior est disciplina: nec hoc modo ma<lb ed="#Qb"/>lum
est principium, cum per bonum cognoscatur.
<lb ed="#Qb"/>Dicitur etiam principium pars materialis<!--q-->, ut fun<lb ed="#Qb"/>damentum
domus: nec sic est principium, quia
ex entibus componitur ens<!--r-->. Dicitur etiam prin<lb ed="#Qb"/>cipium,
ex quo fit initium motus, utpote causa
<lb ed="#Qb"/>efficiens, verbi gratia filius a parentibus et lis ab
<lb ed="#Qb"/>odio: nec sic dicitur principium, quia mali non
<lb ed="#Qb"/>est causa efficiens, sed deficiens<!--s-->. Dicitur etiam
<lb ed="#Qb"/>principium, propter cuius voluntatem movetur, et<!--t-->
<lb ed="#Qb"/>haec est causa finalis in quantum movet efficien<lb ed="#Qb"/>tem;
haec autem<!--u--> removetur a malo: finis enim
<lb ed="#Qb"/>et bonum idem<!--v--> in substantia; ergo malum non
<lb ed="#Qb"/>est principium in ratione finis seu causae finalis.
<lb ed="#Qb"/>Dicitur etiam principium, ex quo scitur res primo,
<lb ed="#Qb"/>utpote rei causa: nec sic malum est vel princi<lb ed="#Qb"/>pium
habet; malum enim est incausale, sicut dicit
<lb ed="#Qb"/><name>Dionysius</name>, in libro <title>De divinis nominibus</title><!--6-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e418">
<lb ed="#Qb"/>Concluditur ergo ex iam dictis quod malum
<lb ed="#Qb"/>non est principium secundum modos iam dictos.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e426">
<lb ed="#Qb"/>In contrarium sic obicitur<!--x-->: 1. Bonum, et ma<lb ed="#Qb"/>lum
lum sunt genera aliorum; hoc autem non videtur
<lb ed="#Qb"/>dici nisi diversorum sint principiorum: non enim
sic dicuntur genera sicut substantia et qualitas.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e433">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, dicitur <title>Matth.</title> 12,33: <quote>Non potest arbor
mala</quote> etc.<!--y-->; ibi dicit <title>Glossa</title><!--7-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e437">Non potest ex
bono nasci malum vel ex malo nasci<!--z--> bonum </quote>; et
<pb ed="#Qb" n="6"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>alia <title>Glossa</title><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e447">Nihil medium quin boni auctoris
<lb ed="#Qb"/>tantum sint<!--a--> bona et mali mala</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e453">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, si bonum et malum sunt opposita,
<lb ed="#Qb"/>opposita habebunt principia; quod si ultimo est
<lb ed="#Qb"/>stare in identitate principii, boni autem sit sum<lb ed="#Qb"/>mum
bonum<!--b--> principium, ergo erit et mali: quod
<lb ed="#Qb"/>non est verum. Unde <title>Rom.</title> 3,5: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e466" source="http://scta.info/resource/rom3_5">Qui infert iram</quote>;
<lb ed="#Qb"/><title>Glossa</title><!--2-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e471">Illius rei Deus ultor est, cuius auctor
<lb ed="#Qb"/>non est, id est iniquitatis<!--c-->, quam Deus potest
<lb ed="#Qb"/>punire, non facere</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e479">
<lb ed="#Qb"/>4. Item-, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>83 Quaestio<lb ed="#Qb"/>num</title><!--3-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e488">Omne quod deficit ab eo quod est<!--d-->
<lb ed="#Qb"/>esse, deficit et tendit in non-esse; deficere autem
<lb ed="#Qb"/>malum est, esse autem et in nullo deficere, bonum
<lb ed="#Qb"/>est; at ille, ad quem non-esse non pertinet, non
<lb ed="#Qb"/>est causa deficiendi; boni ergo tantum causa est</quote>;
<lb ed="#Qb"/>malum autem factum est<!--e-->; ergo habet aliquod
<lb ed="#Qb"/>principium; et non idem cum bono; ergo boni
<lb ed="#Qb"/>et mali sunt duo principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e507">
<lb ed="#Qb"/>5. Item, cum dicitur <mentioned>liberum arbitrium deficiens
<lb ed="#Qb"/>est<!--f--> causa mali</mentioned>, defectus ille ab alio habet quod<!--g-->
<lb ed="#Qb"/>est quam a se [aut non]. Si non ab alio: ergo prin<lb ed="#Qb"/>cipium
est ante quod nullum in illo genere. Si ha<lb ed="#Qb"/>bet<!--h-->
alicubi est stare in genere defectuum aut bo<lb ed="#Qb"/>num
erit per se causa maii. Quod<!--i--> si bonum per
<lb ed="#Qb"/>se non est causa mali —- tunc enim oporteret sum<lb ed="#Qb"/>mum
bonum esse-per se causam mali — erit
<lb ed="#Qb"/>aliquis defectus primus in genere defectuum;
<lb ed="#Qb"/>ergo est principium aliquod malorum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e531">
<lb ed="#Qb"/>6. Item, dicitur in <title>Gen.</title> 1,2: <quote>Tenebrae erant
<lb ed="#Qb"/>super faciem abyssi</quote>; et post sequitur: <quote>Spiritus
<lb ed="#Qb"/>Domini ferebatur super aquas, sive incubabat</quote> se<lb ed="#Qb"/>cundum
aliam litteram<!--4-->; ergo tenebrae, cum sint
<lb ed="#Qb"/>privationes, non semper ortum habent a luce; se<lb ed="#Qb"/>cundum
enim<!--5-->: <quote>Dixit Deus: Fiat lux, et facta est
<lb ed="#Qb"/>lux</quote>. Alia est ergo causa illarum tenebrarum et
<lb ed="#Qb"/>illius lucis; sed haec est prima lux creata et illae
<lb ed="#Qb"/>sunt primae tenebrae; ergo tenebrarum et lucis
<lb ed="#Qb"/>differentia sunt principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e554">
<lb ed="#Qb"/>7. Item, <title>Ioan.</title> 8,44: <quote>Diabolus est mendax et
<lb ed="#Qb"/>pater eius</quote>, <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e560">id est mendacii<!--6--></quote>; mendacium au<lb ed="#Qb"/>tem
dicitur peccatum; ergo fuit principium pec<lb ed="#Qb"/>cati<!--k-->;
sed non idem principium boni; ergo dif<lb ed="#Qb"/>ferentia
sunt principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e571">
<lb ed="#Qb"/>Respondendum est quod boni et mali non
<lb ed="#Qb"/>sunt duo principia ut ex aequo<!--l--> se dividant,
<lb ed="#Qb"/>sicut plures rationes concludunt, sumendo bo<lb ed="#Qb"/>num
generaliter. Licet enim malum aliquo modo
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>habeat principium, eo quod factum<!--m-->, non tamen
<lb ed="#Qb"/>ex aequo se habet contra principium boni. —
<lb ed="#Qb"/>Ad id<!--n--> autem quod obicitur<!--7--> quod <mentioned>malum
<lb ed="#Qb"/>non habet principium secundum aliquam rationem
<lb ed="#Qb"/>supra dictam principii</mentioned>: dicendum est quod habet
<lb ed="#Qb"/>secundum illam<!--o--> rationem principii secundum
<lb ed="#Qb"/>quam dicitur efficiens, large sumptum principium.
<lb ed="#Qb"/>Est enim efficiens proprie sumptum, quod esse facit
<lb ed="#Qb"/>a forma completum; et est<!--P--> efficiens large, sub
<lb ed="#Qb"/>quo continetur illud quod facit sub privatione
<lb ed="#Qb"/>determinatum<!--q-->, et hoc proprie dictum vocatur
<lb ed="#Qb"/>causa deficiens. Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>De
<lb ed="#Qb"/>civitate Dei</title><!--8-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e615">Si quaeritur<!--r--> causa mali, non est
<lb ed="#Qb"/>invenire nisi causam deficientem</quote>. Et propter hoc
<lb ed="#Qb"/>posuit <name>Philosophus</name> duo exempla in illa ratione
<lb ed="#Qb"/>principii: pater est causa filii et lis est ab odio;
<lb ed="#Qb"/>lis enim est ab odio ut defectus a causa deficiente.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e627">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: Ad id vero quod obicitur mul<lb ed="#Qb"/>tipliciter
quod <mentioned>boni et mali sunt diversa prin<lb ed="#Qb"/>cipia</mentioned>,
respondendum est secundum ordinem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e636">
<lb ed="#Qb"/>1. Primo, ad: hoc quod dicitur <mentioned>bonum et
<lb ed="#Qb"/>malum sunt genera aliorum</mentioned>: aut enim accipiun<lb ed="#Qb"/>tur
bonum et malum communiter aut proprie in
<lb ed="#Qb"/>genere moris. Si proprie in genere moris: dicuntur
<lb ed="#Qb"/>propter hoc genera, quia omnia, quae sunt in
<lb ed="#Qb"/>moribus, ad ista duo reducuntur; nihilominus bo<lb ed="#Qb"/>num
et malum<!--f--> reducuntur ad unum principium,
<lb ed="#Qb"/>scilicet voluntatem aut<!--u--> liberum arbitrium, secun<lb ed="#Qb"/>dum
quod bonum et malum dicuntur recta et non
<lb ed="#Qb"/>recta, liberum arbitrium efficiens vel deficiens. Si
<lb ed="#Qb"/>vero accipiuntur bonum et malum generaliter, di<lb ed="#Qb"/>cuntur
esse genera, quia generaliter omnia com<lb ed="#Qb"/>prehendunt,
non quia illis respondeant duo prin<lb ed="#Qb"/>cipia,
sed bono respondet primnum principium,
<lb ed="#Qb"/>quod est summum bonum, malo vero respondet
<lb ed="#Qb"/>esse ex nihilo, sicut<!--v--> dicitur in fine libri <title>Contra
<lb ed="#Qb"/>Epistolam fundamenti</title><!--9-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e675">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad id<!--x--> vero quod secundo obicitur: di<lb ed="#Qb"/>cendum
est<!--y--> quod malum et bonum contrahuntur
<lb ed="#Qb"/>ad ea quae procedunt ex voluntate vertibili; unde
<lb ed="#Qb"/>voluntas bona dicitur <quote>arbor bona</quote>, voluntas mala
<lb ed="#Qb"/><quote>arbor mala</quote>, et secundum hoc fructus respondent
<lb ed="#Qb"/>arboribus<!--10-->. Unde bona voluntas boni actus causa
<lb ed="#Qb"/>dicitur et mala mali, sed non propter hoc boni
<lb ed="#Qb"/>et mali generaliter, prout hic intendimus, duo erunt
<lb ed="#Qb"/>principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e697">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad tertio<!--z--> obiectum respondendum est
<lb ed="#Qb"/>quod bonum et malum accipiuntur dupliciter, ut
<pb ed="#Qb" n="7"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>sunt contrarie opposita, sicut dicuntur<!--a--> bonum
<lb ed="#Qb"/>et malum in actibus et habitibus, et sic stant
<lb ed="#Qb"/>in contrarietate principiorum<!--b-->, large sumendo
<lb ed="#Qb"/>principium. Sumuntur autem<!--c--> bonum et malum,
<lb ed="#Qb"/>prout generaliter dicuntur, non in oppositione con<lb ed="#Qb"/>trarietatis,
sed vel in oppositione privationis et
<lb ed="#Qb"/>habitus, sicut se habent visus et caecitas, vel
<lb ed="#Qb"/>in oppositione contradictionis aliquo modo in ge<lb ed="#Qb"/>nere
entis, prout bonum dicitur ens completum,
<lb ed="#Qb"/>malum vero deficiens a complemento et in<!--d--> hoc
<lb ed="#Qb"/>non-ens: et secundum hanc rationem oppositio<lb ed="#Qb"/>num
non oportet reducere ad duo principia, sed
<lb ed="#Qb"/>bonum dicitur in quantum tendit in ens, quod est
<lb ed="#Qb"/>finis, malum vero secundum quod tendit in non<lb ed="#Qb"/>esse;
boni<!--e--> ergo erit principium bonum summum,
<lb ed="#Qb"/>mali vero non erit principium: res enim defecti<lb ed="#Qb"/>bilis
in se ipsa deficit, sed non a se ipsa est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e746">
<lb ed="#Qb"/>4. A. quarto obiectum dicendum<!--f--> quod
<lb ed="#Qb"/>Deus est causa rei, non secundum quod deficit
<lb ed="#Qb"/>defectu culpabili. <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>III De libero
<lb ed="#Qb"/>arbitrio</title><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e760">Omnino non invenio nec inveniri
<lb ed="#Qb"/>posse<!--g--> et prorsus non esse affirmo quomodo tri<lb ed="#Qb"/>buantur
peccata nostra Creatori Deo, quando et
<lb ed="#Qb"/>in ipsis laudabilem eum invenio, non solum quod
<lb ed="#Qb"/>ea punit, sed etiam quod tunc fiunt cum ab eius
<lb ed="#Qb"/>veritate receditur</quote>. Sed est duplex malum: culpae
<lb ed="#Qb"/>et poenae; mali culpae non est Deus auctor, mali
<lb ed="#Qb"/>vero poenae est auctor, sicut habetur in principio
<lb ed="#Qb"/>libri <title>De<!--h--> libero arbitrio</title><!--2--> et in libro <title>Retracta<lb ed="#Qb"/>tionum</title><!--i--><!--3-->,
ubi explanat illam quaestionem libri
<title>83 Quaestionum</title><!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e781">Non putetur ex hoc non ab
<lb ed="#Qb"/>illo esse<!--k--> poenam malorum, quae utique malum
<lb ed="#Qb"/>est iis qui puniuntur, sed hoc ita dixi quemadmo<lb ed="#Qb"/>dum
dictum est<!--5-->: <quote>Deus mortem non fecit</quote>, cum alibi
<lb ed="#Qb"/>scriptum<!--l--> sit<!--6-->: <quote>Mors et vita a Domino Deo</quote> est.
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Malorum ergo poena malum est quidem malis,
<lb ed="#Qb"/>sed in bonis operibus Dei est, quia<!--m--> iustum est</quote>.
<lb ed="#Qb"/>Defectum ergo culpabilem est reducere, sicut<!--n-->
<lb ed="#Qb"/>dictum est<!--7-->, ad causam deficientem, defectum vero
<lb ed="#Qb"/>poenalem, in quantum iuste infligitur, ad causam
<lb ed="#Qb"/>efficientem, ex parte vero susceptibilis ad causam
<lb ed="#Qb"/>deficientem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e811">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad quinto obiectum dicendum est<!--o--> quod
<lb ed="#Qb"/>defectus primus voluntarius est a libero arbitrio,
<lb ed="#Qb"/>non secundum id quod<!--p--> assimilatur Primo, sed
<lb ed="#Qb"/>ex se ipso<!--q--> in quantum vertibile est secundum
<lb ed="#Qb"/>voluntatem in nihilum, et ita mali<!--r-->, in quantum
<lb ed="#Qb"/>malum est, non ponemus bonum, in quantum bo<lb ed="#Qb"/>num,
principium; nec tamen sine bono subsistit,
<lb ed="#Qb"/>et ideo eius principium, sicut contingit dicere, non
<lb ed="#Qb"/>est primum ut, e diverso dividens contra princi<lb ed="#Qb"/>pium
boni, duo faciat principia cum illo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e835">
<lb ed="#Qb"/>6. Ad sextum dicendum est<!--s--> quod, licet prius
<lb ed="#Qb"/>loquatur de tenebris quam de luce in principio
<lb ed="#Qb"/>Geneseos, non tamen tenebrae habent subsistens
<lb ed="#Qb"/>principium: tenebrae enim nihil aliud dicuntur nisi
<lb ed="#Qb"/>quod nondum erat adventus lucis; unde per ne<lb ed="#Qb"/>gationem
se habent respectu lucis [et] ex hoc
<lb ed="#Qb"/>causabantur quod nondum erat lux.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e853">
<lb ed="#Qb"/>7. Ad septimum dicendum quod, cum di<lb ed="#Qb"/>citur
<quote>ab initio in veritate non stetit</quote>, non dicitur
<lb ed="#Qb"/>initium secundum rationem causalitatis, sed <quote>ab
<lb ed="#Qb"/>initio</quote>, id est post initium durationis. Sed cum di<lb ed="#Qb"/>citur
<quote>diabolus est mendax<!--t--> et pater eius</quote>, dicitur
<lb ed="#Qb"/>causa peccati deficiens, ante quam nulla erat<!--8-->.
<lb ed="#Qb"/>Nec propter hoc erit diversum principium mali e
<lb ed="#Qb"/>diverso dividens contra primum principium boni:
<lb ed="#Qb"/>defectus enim primae causae deficientis non sub<lb ed="#Qb"/>sistit
nisi in bono, cuius boni est primum prin<lb ed="#Qb"/>cipium
bonorum.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Dd1e880" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e882">ARTICULUS II</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e885" type="question-title">Utrum sint duo principia, unum boni spiritualis et alterum boni corporalis.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e888">
<lb ed="#Qb"/>Sequitur consideratio utrum sint duo<!--u--> principia,
<lb ed="#Qb"/>unum spiritualium et aliud corporalium<!--9-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e895">
<lb ed="#Qb"/>Quod videtur rationibus et auctoritatibus:
<lb ed="#Qb"/>1. Ratio una est ex hoc quod principiatum<!--v--> ali<lb ed="#Qb"/>quam
similitudinem habet cum suo principio<!--x-->; prin<lb ed="#Qb"/>cipium
vero rerum spiritualium summus spiritus
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>est,- simplex, incircumscriptus<!--y-->, immutabilis. Res
<lb ed="#Qb"/>vero corporales in omnibus iis habent dissimili<lb ed="#Qb"/>tudinem:
neque enim spiritus sunt vel res spiri<lb ed="#Qb"/>tuales,
et sunt-multae compositionis, habent etiam
<lb ed="#Qb"/>circumscriptionem dimensivam et sunt multiplicis
<lb ed="#Qb"/>mutationis; ergo maximam habent dissimilitudi<lb ed="#Qb"/>nem;
non ergo sunt principiata<!--z--> a principio rerum
<pb ed="#Qb" n="8"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>spiritualium; et sunt principiata, quia non a<!--a--> se
<lb ed="#Qb"/>ipsis subsistunt; ergo habent aliud principium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e930">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, non est eadem materia rerum spiritua<lb ed="#Qb"/>lium
et corporalium -— proportionalis enim est
<lb ed="#Qb"/>materia formae —— neque enim ad invicem est
<lb ed="#Qb"/>transmutatio istarum formarum et illarum nec
<lb ed="#Qb"/>est continuatio; ergo principium primum ex parte
<lb ed="#Qb"/>susceptibilium sive passivorum est differens in
<lb ed="#Qb"/>rebus spiritualibus et corporalibus; sed correspon<lb ed="#Qb"/>dentia
sunt principium activum et principium<!--b-->
<lb ed="#Qb"/>susceptivum; ergo pari ratione erunt principia
<lb ed="#Qb"/>activa<!--c-->: unum corporalium, alterum spiritualium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e957">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, corporalia in maxima parte videntur
<lb ed="#Qb"/>esse confusa, spiritualia vero ordinata. Confusio
<lb ed="#Qb"/>enim videtur, cum<!--d--> vapor terrestris superfertur
<lb ed="#Qb"/>in aere vapori aquoso vel Vapori igneo vel vapor
<lb ed="#Qb"/>etiam igneus includitur in vapore aquoso; simi<lb ed="#Qb"/>liter
cum animalia rapacia dominantur mansuetis,
<lb ed="#Qb"/>cum mali praesunt bonis. In spiritualibus vero
<lb ed="#Qb"/>non sic est; non ergo videntur esse ab eodem
<lb ed="#Qb"/>principio: si enim essent ab eodem<!--2-->, essent or<lb ed="#Qb"/>dinata
inter se et ad unum; sunt ergo duo prin<lb ed="#Qb"/>cipia,
spiritualium et corporalium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e983">
<lb ed="#Qb"/>4. Item, dicitur in libro <title>Sap.</title><!--1-->: <quote>Corpus, quod
<lb ed="#Qb"/>corrumpitur, aggravat animam</quote>. Ergo inclinat deor<lb ed="#Qb"/>sum,
ad peccatum scilicet; sed ipse spiritus, quan<lb ed="#Qb"/>tum
est de se, tendit naturaliter sursum; hoc
<lb ed="#Qb"/>autem videtur provenire ex differentibus principiis;
<lb ed="#Qb"/>ergo differentia sunt principia. -— Item, dicitur in
<lb ed="#Qb"/><title>Eccle.</title> ultimo, 7: <quote>Revertatur pulvis in terram
<lb ed="#Qb"/>suam, unde erat<!--f-->, et spiritus redeat ad eum qui
<lb ed="#Qb"/>dedit illum</quote>. Ergo spirituum videtur esse aliud
<lb ed="#Qb"/>principium, quam corporum: nam si idem esset
<lb ed="#Qb"/>principium, diceretur utrobique quod corpus re<lb ed="#Qb"/>verteretur
ad eum qui dedit illud, sicut et dicitur
<lb ed="#Qb"/>de spiritu. — Item, dicitur <title>Rom.</title> 7, 22: <quote>Condelector
<lb ed="#Qb"/>legi Dei secundum interiorem hominem, video
<lb ed="#Qb"/>autem aliam legem in membris meis repugnantem
<lb ed="#Qb"/>legi mentis meae et captivantem me in legem pec<lb ed="#Qb"/>cati,
quae est in membris meis</quote>; et post<!--g--> sequitur<!--2-->:
<lb ed="#Qb"/><quote>Igitur ego ipse carne servio legi peccati, mente
<lb ed="#Qb"/>autem legi Dei</quote>. Ergo lex Dei et lex membrorum
<lb ed="#Qb"/>sive carnis contrariae sunt, et una convenit menti
<lb ed="#Qb"/>et altera carni; ergo mens et caro inter se contra<lb ed="#Qb"/>riantur.
— Quod etiam videtur ex<!--h--> <title>Gal.</title> 5,17: <quote>caro
<lb ed="#Qb"/>concupiscit adversus spiritum et spiritus adversus
<lb ed="#Qb"/>carnem</quote>; contrariorum autem contraria sunt prin<lb ed="#Qb"/>cipia<!--3-->;
ergo, cum Deus sit principium ex parte
<lb ed="#Qb"/>mentis<!--i-->, erit aliud principium ex parte carnis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1042">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>5. Quod etiam videtur ex eo quod dicit Apo<lb ed="#Qb"/>stolus,
<title>I Cor.</title> 2, 6-8: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e1050" source="http://scta.info/resource/Icor2_6"> <!-- also #Icor2_7 #Icor2_8 -->Sapientiam loquimur inter
<lb ed="#Qb"/>perfectos, sapientiam vero non huius saeculi neque
<lb ed="#Qb"/>principum huius saeculi<!--k--> qui-destruuntur, sed Dei
<lb ed="#Qb"/>sapientiam, quae est in mysterio<!--l--> abscondita, quam
<lb ed="#Qb"/>nemo principum huius saeculi cognovit</quote>. Ergo
<lb ed="#Qb"/>alius<!--m--> est princeps huius mundi quam Deus. -—
<lb ed="#Qb"/>Similiter habetur <title>Ioan.</title> 14, 30: <quote>Venit princeps mundi
<lb ed="#Qb"/>huius, et in me non habet quidquam</quote>; et in 18,36:
<lb ed="#Qb"/>Regnum meum non est de hoc mundo. Ergo re<lb ed="#Qb"/>gnum
Dei et regnum mundi diversos habent prin<lb ed="#Qb"/>cipatus.<!--n-->
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1077">
<lb ed="#Qb"/>6. Item, ad <title>Ephes.</title> 2,2: <quote>Aliquando<!--o--> ambulastis
<lb ed="#Qb"/>secundum saeculum mundi huius, secundum prin<lb ed="#Qb"/>cipem
potestatis aeris huius, qui nunc operatur
<lb ed="#Qb"/>in filiis<!--p--> diffidentiae</quote>. Ergo alius est princeps
<lb ed="#Qb"/>mundi quam ille de quo post<!--q--> dicitur<!--4-->: <quote>Convi<lb ed="#Qb"/>vificavit
vos<!--r-->, cum essetis prius mortui delictis</quote>.
<lb ed="#Qb"/>Sed qui <quote>convivificavit</quote>, Deus erat; ergo alius est
<lb ed="#Qb"/>princeps mundi a Deo; sed mundus, pro quo
<lb ed="#Qb"/>supponit nisi pro rebus<!--s--> corporalibus? ergo aliud
<lb ed="#Qb"/>est principium spiritualium et corporalium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1101">
<lb ed="#Qb"/>In contrarium sic obicitur rationibus et aucto<lb ed="#Qb"/>ritatibus:
a. Mundus sensibilis respondet arche<lb ed="#Qb"/>typo,
sicut exemplatum exemplari; sed idem est
<lb ed="#Qb"/>mundus archetypus quod ipse Deus, sicut infra
<lb ed="#Qb"/>ostendetur, ubi agetur de causa exemplari<!--5-->; ergo
<lb ed="#Qb"/>Deus est causa efficiens mundi sensibilis; ergo
<lb ed="#Qb"/>idem principium spiritualium et corporalium: mun<lb ed="#Qb"/>dus
enim sensibilis utraque comprehendit divi<lb ed="#Qb"/>dendo
contra archetypum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1123">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, spiritualia movent corporalia; primum
<lb ed="#Qb"/>autem principium spiritualium movet spirituales
<lb ed="#Qb"/>substantias; ergo et corporales ipsis mediantibus,
<lb ed="#Qb"/>sicut habetur ab Augustino, <title>VIII Super<!--t--> Ge<lb ed="#Qb"/>nesim</title><!--6-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e1136">Movet Deus spiritualem creaturam per
<lb ed="#Qb"/>tempus, corporalem vero per tempus<!--u--> et locum</quote>;
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e1141">corporalem vero subdidit spirituali, irrationalem
<lb ed="#Qb"/>rationali, terrestrem caelesti, minus valentem va<lb ed="#Qb"/>lentiori<!--7--></quote>.
Ergo ordo est inter creaturas corpo<lb ed="#Qb"/>rales
et spirituales ad principium spiritualium;
<lb ed="#Qb"/>ordo autem iste non est nisi sicut ad principium;
<lb ed="#Qb"/>ergo idem est principium utrarumque<!--v-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1156">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, si diversa essent principia, oporteret
<lb ed="#Qb"/>ponere tertium principium: est enim quaedam
<lb ed="#Qb"/>creatura composita ex corporali<!--x--> et spirituali; sed
<lb ed="#Qb"/>posse principii spiritualis finiretur<!--y--> in re spiri<lb ed="#Qb"/>tuali,
sicut posse principii corporalis in re cor<lb ed="#Qb"/>porali<!--z-->;
nam si extenderetur ultra, iam haberet
<pb ed="#Qb" n="9"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>posse<!--a--> super corpora, et ita magis esset prin<lb ed="#Qb"/>cipium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1180">
<lb ed="#Qb"/>d. Praeterea, sicut dictum est<!--1-->, caro et spiritus
<lb ed="#Qb"/>ad invicem contrariantur; ergo eorum unio non
<lb ed="#Qb"/>erit<!--b--> ab altero principiorum: non enim vult prin<lb ed="#Qb"/>cipium
spiritualium. quod spiritus succumbat carni,
<lb ed="#Qb"/>vel principium carnalium quod caro succumbat
<lb ed="#Qb"/>spiritui; non ergo tantum duo erunt principia nec
<lb ed="#Qb"/>affectaret naturaliter spiritus uniri carni. Quod
<lb ed="#Qb"/>cum videamus, accipitur ex hoc quod non sunt
<lb ed="#Qb"/>diversa principia et contraria carnis et spiritus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1202">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>83 Quaestio<lb ed="#Qb"/>num</title><!--2-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e1211">Omne bonum a Deo est<!--c-->: omne spe<lb ed="#Qb"/>ciosum
bonum, in quantum huiusmodi, et omne<!--d-->
<lb ed="#Qb"/>quod specie continetur, speciosum est; omne au<lb ed="#Qb"/>tem
corpus, ut sit corpus, specie aliqua continetur;
<lb ed="#Qb"/>omne igitur corpus a Deo est</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1223">
<lb ed="#Qb"/>f. Ex auctoritatibus etiam idem elicitur. Dicitur
<lb ed="#Qb"/>enim in <title>Actibus Apost.</title> 17, 24: <quote>Deus, qui fecit
<lb ed="#Qb"/>mundum et omnia quae in eae sunt, hic caeli et
<lb ed="#Qb"/>terrae cum sit Dominus, non in manufactis tem<lb ed="#Qb"/>plis
habitat</quote>. Et <title>Rom.</title> 3,19: <quote>Ut omne os obstrua<lb ed="#Qb"/>tur
et fiat omnis mundus subditus Deo</quote>. Et ad
<lb ed="#Qb"/><title>Hebr.</title> 1, 2: <quote>Locutus est<!--f--> nobis in Filio, quem con<lb ed="#Qb"/>stituit
heredem universorum, per quem fecit et
<lb ed="#Qb"/>saecula</quote>. Et ad <title>Col.</title> 1,16: <quote>In ipso condita sunt
<lb ed="#Qb"/>universa in caelo et in terra, visibilia et invisibilia,
<lb ed="#Qb"/>sive Throni sive Dominationes sive Principatus sive
<lb ed="#Qb"/>Potestates: omnia enim per ipsum et in ipso creata<!--g-->
<lb ed="#Qb"/>sunt</quote>; Ergo idem est principium utrorumque.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1254">
<lb ed="#Qb"/>g. Item, dicitur in <title>Matth.</title>, in fine<!--3-->: <quote>Data est
<lb ed="#Qb"/>mihi omnis potestas in caelo et in terra</quote>. Si, ergo
<lb ed="#Qb"/>alius erat princeps mundi, aut ille expulsus est
<lb ed="#Qb"/>a Christo aut<!--h--> expulit Christum aut adhuc ad
<lb ed="#Qb"/>invicem pugnant<!--i-->. Si eum expulit Christus, cum
<lb ed="#Qb"/>ipse<!--k--> esset prius, princeps mundi de iure, Chri<lb ed="#Qb"/>stus<!--l-->
erat iniuriosus; quod non concedit haere<lb ed="#Qb"/>ticus.
Si vero expulit Christum, ergo erat poten<lb ed="#Qb"/>tior
Christo: quod est contra id quod dicitur in
<lb ed="#Qb"/><title>Luc.</title> 11,21: <quote>Cum, fortis armatas custodit atrium
<lb ed="#Qb"/>suum<!--m-->, in pace sunt omnia quae possidet; cum
<lb ed="#Qb"/>vera<!--n--> fortior eo, supervenerit, diripit<!--o--> omnia vasa
<lb ed="#Qb"/>eius<!--4--></quote>; in quo datur intelligi quod Christus, ve<lb ed="#Qb"/>niens<!--p-->
in mundum, fortior erat principe mundi,
<lb ed="#Qb"/>scilicet diabolo. Si vero adhuc invicem pugnant
<lb ed="#Qb"/>et neuter ab altero victus est, quid est quod
<lb ed="#Qb"/>dicitur in <title>Ioan.</title> 12, 31 : <quote>Nunc<!--q--> princeps huius mundi
<lb ed="#Qb"/>eicietur foras</quote>?
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1296">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>h. Item, si diabolus fuit principium mundi, sci<lb ed="#Qb"/>licet<!--a-->
istorum corporalium, et Deus spiritualium,
<lb ed="#Qb"/>cum dicatur in <title>Apoc.</title> 12,7: <quote>Michael et angeli
<lb ed="#Qb"/>eius praeliabantur cum dracone, et draco pugnabat
<lb ed="#Qb"/>et angeli eius<!--b--> et non valuerunt neque locus eorum
<lb ed="#Qb"/>inventus est amplius in caelo</quote>, aut <mentioned>caelum</mentioned> di<lb ed="#Qb"/>citur
ibi corpus caeleste aut aliqua spiritualis
<lb ed="#Qb"/>creatura. Si corpus caeleste, iniuria facta est ei, cum
<lb ed="#Qb"/>proiectus est de caelo cui principabatur; si vero<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>aliqua substantia spiritualis, non in ea habitabat,
<lb ed="#Qb"/>cum illa pertineret ad principium spiritualium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1326">
<lb ed="#Qb"/>Respondendum est ad obiecta quod mundus
<lb ed="#Qb"/>accipitur dupliciter: vel pro<!--d--> ipsa mundana ma<lb ed="#Qb"/>china
vel pro<!--e--> mundi amatoribus sive<!--f--> pro ipsa
<lb ed="#Qb"/>mundana conversatione, quae culpabilis est<!--5-->, sicut
<lb ed="#Qb"/>dicitur <title>I Ioan.</title> 2,15: <quote>Nolite diligere mundum</quote> etc.;
<lb ed="#Qb"/>et <title>Ioan.</title> 1, 10: <quote>Mundus eum non cognovit</quote>. Pro
<lb ed="#Qb"/>ipsa vero mundana machina sumitur, cum dici<lb ed="#Qb"/>tur<!--6-->:
<quote>In mundo erat</quote>, et in<!--g--> <title>Act.</title> 17, 24. Si ergo<!--h--> fiat
<lb ed="#Qb"/>sermo de ipsa mundana machina prout continet in
<lb ed="#Qb"/>se res corporales, idem est principium rerum spiri<lb ed="#Qb"/>tualium
et<!--i--> corporalium; si vero pro ipsa mundana
<lb ed="#Qb"/>conversatione<!--k-->, quae culpabilis est, vel pro<!--l--> ama<lb ed="#Qb"/>toribus
mundi, in quantum huiusmodi, quia Deus
<lb ed="#Qb"/>peccati auctor non est, dicitur diabolus in mundo
<lb ed="#Qb"/>principari, non quia potestas Dei non se extendat ad
<lb ed="#Qb"/>illa ut bene ordinet de eis quorum malorum auc<lb ed="#Qb"/>tor<!--m-->
vel suggestor est diabolus sive possessor<!--n--><!--7-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1365">
<lb ed="#Qb"/>1. Ad primo ergo obiectum dicendum<!--o-->
<lb ed="#Qb"/>quod, licet corporalia magnam habeant dissimi<lb ed="#Qb"/>litudinem.
respectu summi spiritus, quomodo ha<lb ed="#Qb"/>bent
similitudinem<!--p--> spiritualia, nihilominus tamen
<lb ed="#Qb"/>aliquam habent similitudinem secundum quam
<lb ed="#Qb"/>conveniunt facta cum ipso faciente<!--4--> : habent enim
<lb ed="#Qb"/>convenientiam in iis generalibus conditionibus
<lb ed="#Qb"/>quae sunt<!--r--> unitas, veritas, bonitas, et consimi<lb ed="#Qb"/>libus,
cum sint vestigia Creatoris. Unde <name>Augu<lb ed="#Qb"/>stinus</name>,
in libro <title>II De libero arbitrio</title><!--3-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e1388">Ea
<lb ed="#Qb"/>potentia, qua<!--s--> <quote>fortiter a fine usque ad finem
<lb ed="#Qb"/>attingit<!--9--></quote>, numerus fortasse dicitur; ea vero, qua
<lb ed="#Qb"/><quote>disponit omnia<!--t--> suaviter</quote>, sapientia proprie vo<lb ed="#Qb"/>catur,
cum sit utrumque unius eiusdemque sa<lb ed="#Qb"/>pientiae.
Sed quia<!--u--> dedit numeros omnibus infi<lb ed="#Qb"/>mis,
corpora omnia, quamvis in<!--v--> rebus omnibus
<lb ed="#Qb"/>extrema sint, habent numeras suos; sapere autem
<lb ed="#Qb"/>non dedit corporibus, sed animis<!--x--> rationalibus,
<lb ed="#Qb"/>tamquam in eis sibi sedem locaverit </quote>. Perfudit<!--y-->
<lb ed="#Qb"/>ergo rationales substantias luce sapientiae, sed
<pb ed="#Qb" n="10"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>corporales ratione numerorum. Licet ergo sit mi<lb ed="#Qb"/>nor
similitudo, non tamen omnino nulla.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1422">
<lb ed="#Qb"/>2 Ad secundo<!--a--> obiectum dicendum est
<lb ed="#Qb"/>quod non est simile de principio passivo et activo.
<lb ed="#Qb"/>Principium enim activum non tantum extendit se
<lb ed="#Qb"/>ad plura susceptiva ut plura fiant in ipsis vel ex
<lb ed="#Qb"/>ipsis, sed etiam primum principium activum ex<lb ed="#Qb"/>tendit
se adhoc quod<!--b--> ipsa fiant de nihilo;
<lb ed="#Qb"/>propositio autem praedicta locum habet ubi acti<lb ed="#Qb"/>vum
appropriat sibi passivum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1442">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad tertio obiectum dicendum quod, licet
<lb ed="#Qb"/>videatur confusio esse in mundo inferiori, nihilo<lb ed="#Qb"/>minus
tamen est verissima ordinatio. Quod enim
<lb ed="#Qb"/>videtur esse confusio in ipsis elementis sive ele<lb ed="#Qb"/>mentorum
impressionibus, hoc non est nisi ex<lb ed="#Qb"/>terius
consideranti. Si enim fiat consideratio ad
<lb ed="#Qb"/>virtutem<!--c--> superiorum corporum, quorum virtute
<lb ed="#Qb"/>fit vaporum elevatio et elementorum commixtio, in<lb ed="#Qb"/>venietur
ibi<!--d--> pulcherrima ordinatio<!--1-->. Eodem modo
<lb ed="#Qb"/>est in ipsa ordinatione animalium rationalium vel
<lb ed="#Qb"/>irrationalium. Unde dicit<!--e--> <name>Augustinus</name>, in libro
<lb ed="#Qb"/><title>De vera religione</title><!--2-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e1470">Ita ordinantur omnia officiis
<lb ed="#Qb"/>et finibus suis in pulcritudinem<!--f--> universitatis, ut
<lb ed="#Qb"/>quod horremus in parte, si cum toto considere<lb ed="#Qb"/>mus<!--g-->;
plurimum placeat, quia nec in aedificio<!--h-->
<lb ed="#Qb"/>iudicando unum tantum angulum considerare de<lb ed="#Qb"/>bemus
nec in homine pulcro solos capillosi nec
<lb ed="#Qb"/>in bene pronuntiante solum digitorum motum nec
<lb ed="#Qb"/>in lunae cursu aliquas tridui tantum figuras. Ista
<lb ed="#Qb"/>enim quae propterea sunt infima quia<!--k--> partibus
<lb ed="#Qb"/>imperfectis tota perfecta sunt, sive in statu sive
<lb ed="#Qb"/>in motu pulcra sentiantur, tota consideranda sunt,
<lb ed="#Qb"/>si recte volumus<!--l--> iudicare</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1497">
<lb ed="#Qb"/>4. Ad quarto obiectum dicendum est<!--m--> quod
<lb ed="#Qb"/>est loqui de corpore secundum naturam corporis
<lb ed="#Qb"/>et secundum quod corrumpitur. corruptione poe<lb ed="#Qb"/>nali,
quae procedit ex fomite. .Si<!--n--> fiat sermo de
<lb ed="#Qb"/>corporea in natura eius, non ad aliud ordinata
<lb ed="#Qb"/>sunt finaliter anima et corpus, sed in idem ten<lb ed="#Qb"/>dunt.
Si vero fiat sermo de ipso<!--p--> ratione cor<lb ed="#Qb"/>ruptionis<!--q-->
vitiosae et de anima<!--r--> ratione suae
<lb ed="#Qb"/>naturae, in diversa tendunt per inclinationem:
<lb ed="#Qb"/><quote>corpus</quote> enim <quote>quod corrumpitur</quote> inclinat <quote>animam</quote>
<lb ed="#Qb"/>deorsum, id est ad peccatum, spiritus vero natu<lb ed="#Qb"/>raliter
tendit sursum, id est ad Deum. Nec propter
<lb ed="#Qb"/>hoc ponenda sunt duo principia, sicut ex prae<lb ed="#Qb"/>cedenti
Quaestione est conclusum, ubi agebatur de
<lb ed="#Qb"/>principio boni et mali<!--3-->. — Consimiliter<!--s--> respon<lb ed="#Qb"/>dendum
est ad id quod obicitur per auctoritatem,
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/><title>Rom.</title> 7, 22. Lex enim carnis sive membrorum
<lb ed="#Qb"/>ex ipso fomite procedit vel est fomes qui ex
<lb ed="#Qb"/>peccato procedit: et ideo licet ex parte carnis
<lb ed="#Qb"/>inclinet animam ad peccatum et captivet, non
<lb ed="#Qb"/>propter hoc ponenda sunt duo principia, sicut
<lb ed="#Qb"/>praeostensum est<!--4-->. —Similiter quod dicitur <title>Gal.</title>
5,17: <quote>Caro concupiscit adversus spiritum</quote> et e con<lb ed="#Qb"/>verso<!--a-->,
caro accipitur ibi pro parte sensuali, non
<lb ed="#Qb"/>tantum pro ipso corpore, quae inclinat deorsum
<lb ed="#Qb"/>sicut spiritus inclinat sursum. Ex iis ergo patet
<lb ed="#Qb"/>quod sicut boni et mali non sunt ponenda duo
<lb ed="#Qb"/>principia ex aequo<!--b--> condividentia, ita nec carnis
<lb ed="#Qb"/>et spiritus in quantum sic dicuntur.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1562">
<lb ed="#Qb"/>5. Ad quinto obiectum de principe mundi
<lb ed="#Qb"/>huius respondendum quod princeps mundi huius
<lb ed="#Qb"/>dicitur<!--c--> dupliciter: vel ipse diabolus vel homo qui
<lb ed="#Qb"/>in hoc mundo male principatur<!--5-->, secundum quod<!--d-->
<lb ed="#Qb"/>huiusmodi, nec iste nec ille novit sapientiam, de
<lb ed="#Qb"/>qua dicit <name>Apostolus</name>, notitia per approbationem.
<lb ed="#Qb"/>Sed est alia sapientia, id est aliter dicta, quae
<lb ed="#Qb"/>dicitur <quote>terrena</quote>, <quote>animalis</quote> et <quote>diabolica</quote>, <title>Iac.</title> 3, 15,
<lb ed="#Qb"/>non propter ipsam cognitionem in se, sed propter
<lb ed="#Qb"/>inclinationem voluntatis adiunctam<!--e-->: et haec di<lb ed="#Qb"/>citur
<quote>sapientia huius saeculi</quote> vel <quote>principum<!--f--> huius</quote>
<lb ed="#Qb"/>mundi. Sed non propter haec ponenda sunt duo
<lb ed="#Qb"/>principia: potestatem enim, quam habet diabolus
<lb ed="#Qb"/>vel princeps terrenus, habet a Deo, sed a se abu<lb ed="#Qb"/>sum<!--g-->
illius potestatis; unde <title>Ioan.</title> 19,11: <quote>Non
<lb ed="#Qb"/>haberes potestatem adversum me, nisi tibi esset
<lb ed="#Qb"/>datum desuper</quote>. —Quod autem dicitur <title>Ioan.</title> 18, 36:
<lb ed="#Qb"/><quote>Regnum meum non est de<!--h--> hoc mundo</quote>, accipitur
<lb ed="#Qb"/>secundum illum modum secundum quem mundus
<lb ed="#Qb"/>dicitur pro mundi amatoribus<!--6-->, non quia non ha<lb ed="#Qb"/>beret
potestatem super illos, sed quia non dili<lb ed="#Qb"/>gebant
dominationem eius. Praeterea, regnum eius
<lb ed="#Qb"/>non erat secundum leges mundanorum: lex enim
<lb ed="#Qb"/>mundanorum est ut pro commodo et utilitate tem<lb ed="#Qb"/>porali<!--i-->
domini sui laborent; quod non apparuit
<lb ed="#Qb"/>in Christo, qui dicit de se<!--7-->: <quote>Singulariter sum ego,
<lb ed="#Qb"/>donec transeam</quote>; et <title>Isai.</title> 63,3: <quote>Torcular calcavi
<lb ed="#Qb"/>solus, et de gentibus non est vir mecum</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1626">
<lb ed="#Qb"/>6. Ad id vero quod obicitur per auctoritatem
<lb ed="#Qb"/><title>Eph.</title> 2,2, dicendum quod <quote>ambulare secundum sae<lb ed="#Qb"/>culum<!--k-->
mundi</quote> vel <quote>secundum principem</quote> huius
<lb ed="#Qb"/>mundi est sequi suggestionem diaboli vel con<lb ed="#Qb"/>versationem
mundi<!--l--><!--8-->, in quibus, secundum quod
<lb ed="#Qb"/>huiusmodi, dominatur diabolus. Unde <title>II Cor.</title> 4, 4:
<lb ed="#Qb"/><quote>Deus huius saeculi excaecavit mentes infidelium,
<lb ed="#Qb"/>ut non fulgeat illis<!--m--> illuminatio evangelii gloriae
<pb ed="#Qb" n="11"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Christi</quote>. Et secundum hoc licet dicatur <quote>deus huius
<lb ed="#Qb"/>saeculi</quote>, non tamen ponetur principium ex aequo
<lb ed="#Qb"/>dividens contra Deum, qui est Creator caeli et
<lb ed="#Qb"/>terrae, sed dicetur principium aliquo modo de<lb ed="#Qb"/>fectuum
culpabilium, non quod homo non possit
<lb ed="#Qb"/>ex libero arbitrio<!--a--> suo vertibili in malum esse
<lb ed="#Qb"/>principium suorum defectuum, sed hoc dicitur eo
<lb ed="#Qb"/>quod diabolus quasi b inventor fuit mali et, primo
<lb ed="#Qb"/>homini peccati suggestor.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1670">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>g. Ad illud autem<!--c--> quod infra dicitur de prin<lb ed="#Qb"/>cipatu
Christi et diaboli in mundo, secundum quod
<lb ed="#Qb"/>mundus supponitur pro mundi amatoribus: di<lb ed="#Qb"/>cendum
quod diabolus ex parte sui<!--d--> non iure
<lb ed="#Qb"/>principatur, licet illi iuste<!--e--> subditi sint sive de<lb ed="#Qb"/>tenti,
sicut dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro<!--f--> <title>De Tri<lb ed="#Qb"/>nitate</title>,
XIII<!--1-->; Christus vero iuste principatur de
<lb ed="#Qb"/>malis ordinando in bonum, ut non cum eis fiat
<lb ed="#Qb"/>quod volunt, sed de eis fiat quod iustum est<!-- 2-->.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Dd1e1699" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e1701">Articulus III</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Hd1e1704" type="question-title">Utrum boni corporalis sint duo principia<!--3-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1707">
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Consequenter quaeritur utrum boni corporalis
<lb ed="#Qb"/>sint duo principia, scilicet opifex et materia, quo<lb ed="#Qb"/>rum
utrumque non sit ab aliquo, sicut videbatur
<lb ed="#Qb"/><name ref="#Plato">Plato</name><!--4--> dicere, qui posuit opificem et materiam
<lb ed="#Qb"/>esse ab aeterno et esse duo principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1726">
<lb ed="#Qb"/>Quod sic, adstruitur: 1. Nam est principium
<lb ed="#Qb"/>activum et<!--g--> principium passivum, et sicut agere
<lb ed="#Qb"/>et pati habent inter se oppositionem, ita necesse
<lb ed="#Qb"/>est habere<!--h--> activum principium et passivum; sed
<lb ed="#Qb"/>agere et pati distant secundum substantiam; ergo
<lb ed="#Qb"/>et activum et passivum — et loquimur de primo
<lb ed="#Qb"/>activo et dei primo passivo — non enim secundum
<lb ed="#Qb"/>idem est agere et pati; ergo secundum diversa;
<lb ed="#Qb"/>et tandem erit reducere ad prima, quorum neu<lb ed="#Qb"/>trum
est alterum. — Ad hoc autem est argumen<lb ed="#Qb"/>tum
quod pati non convenit Primo secundum
<lb ed="#Qb"/>quod huiusmodi: oporteret enim tunc esse ali<lb ed="#Qb"/>quid<!--k-->
nobilius eo quod in eo ageret, non enim
<lb ed="#Qb"/>in se ipsum agit; sed pati non est sine principio
<lb ed="#Qb"/>secundum quod Primo est passio; erit ergo aliud
<lb ed="#Qb"/>principium agendi in corporalibus et aliud prin<lb ed="#Qb"/>cipium
patiendi primum; ergo duo<!--l--> erunt principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1765">
<lb ed="#Qb"/>2. Forte dicetur quod unum est<!--m--> ab al<lb ed="#Qb"/>tero,
scilicet materia ab opifice, secundum quod
<lb ed="#Qb"/>quidam posuerunt, sicut narrat <name ref="#Augustine">Augustinus</name>,
<lb ed="#Qb"/><title>X De civitate Dei</title><!--5-->, ut sicut vestigium pedis in
<lb ed="#Qb"/>pulvere est a pede, et si semper esset pes in
<lb ed="#Qb"/>pulvere, semper esset vestigium, ita materia sit
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>ab opifice, et semper existente opifice semper sit
<lb ed="#Qb"/>materia. — Contra hoc sic obici potest:
<lb ed="#Qb"/>materia, si est ab opifice, non est de substantia
<lb ed="#Qb"/>opificis<!--6-->: nam si hoc esset, opifex esset de sub<lb ed="#Qb"/>stantia
eorum quae sunt ex materia; ergo si cau<lb ed="#Qb"/>satur
sive principiatur, est in diversitate substan<lb ed="#Qb"/>tiae;
sed est prius, scilicet in<!--n--> causalitate, et est
<lb ed="#Qb"/>prius duratione, sicut dicitur aeternitas praecedere
<lb ed="#Qb"/>tempus. Sed si hoc, necesse est quod haec duo
<lb ed="#Qb"/>simul sint in eo a quo est alterum in<!--o--> diversitate
<lb ed="#Qb"/>substantiae secundum iam dicta<!--7-->: nam aut est de
<lb ed="#Qb"/>Primo aut<!--p--> de nihilo<!--q-->. De Primo non potest esse,
<lb ed="#Qb"/>cum diversum<!--r--> sit in substantia; ergo de nihilo<!--8-->;
<lb ed="#Qb"/>ergo non est aeternum; sed sicut aeternitas prae<lb ed="#Qb"/>cedit
<mentioned>nunc</mentioned> temporis, ita essentia opificis praece<lb ed="#Qb"/>det
materiam<!--t-->; non ergo erit materia ab opifice
<lb ed="#Qb"/>et aeternaliter ens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1824">
<lb ed="#Qb"/>3. Forte dicetur quod est principium rerum
<lb ed="#Qb"/>corporalium et nihilominus ab opifice, et ita non<!--u-->
<lb ed="#Qb"/>duo principia nec aeternaliter est principium quod
<lb ed="#Qb"/>est materia. — Contra hoc sic<!--v--> obicitur:
<lb ed="#Qb"/>possibilitatem habere ad omnia non repugnat ei
<lb ed="#Qb"/>quod est <mentioned>non<!--x--> esse ex aliquo</mentioned> nec ei quod est
<mentioned>esse per se</mentioned>; ergo possunt simul coincidere; sed
<lb ed="#Qb"/>nonnisi in prima materia; ergo prima materia
<lb ed="#Qb"/>potest esse, non tamen ab aliquo principio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1844">
<lb ed="#Qb"/>4. Hoc etiam adstruitur per hoc quod prima ma<lb ed="#Qb"/>teria
est ens in potentia secundum genus suum,
<lb ed="#Qb"/>sicut<!--y--> opifex in potentia secundum genus suum<!--z-->;
<pb ed="#Qb" n="12"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>si ergo haberet principium, aliquis daret ei esse in
<lb ed="#Qb"/>potentia; ergo posset esse in potentia, cum non<lb ed="#Qb"/>dum
esset in potentia; ergo potentiam illam prae<lb ed="#Qb"/>cederet
alia potentia, et illa non esset nisi mate<lb ed="#Qb"/>rialis,
quia potentia respectu actus, quae nondum
<lb ed="#Qb"/>est in actu, quoad hoc materialis est; ergo ma<lb ed="#Qb"/>teriam
praecederet materia; sed hoc est impos<lb ed="#Qb"/>sibile;
ergo prima potentia in<!--a--> recipiendo semper
<lb ed="#Qb"/>est in aliquo suo actu, sicut prima potentia in
<lb ed="#Qb"/>agendo; ergo sunt duo principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1879">
<lb ed="#Qb"/>5. Item, potentia materialis sive materia est
<lb ed="#Qb"/>principium omnis transmutationis<!--1-->: quod enim
<lb ed="#Qb"/>transmutatur, de uno in aliud potest transmutari;
<lb ed="#Qb"/>ergo potentia iam est; et propter hoc dixerunt
<lb ed="#Qb"/><name>philosophi</name><!--2--> materiam esse ingenerabilem et in<lb ed="#Qb"/>corruptibilem.
Si autem materia de non-esse in
<lb ed="#Qb"/>esse procederet, praecederet eam transmutatio, et
<lb ed="#Qb"/>sic abiretur in infinitum; Necesse est ergo stare,
<lb ed="#Qb"/>ut materia prima sit intransmutabilis<!--b--> de non-esse
<lb ed="#Qb"/>in esse; sed quod sic est immutabile, aeternum
<lb ed="#Qb"/>est; et cum sit in diversitate substantiae, sine
<lb ed="#Qb"/>principio erit: hoc enim dicitur propter hoc quod
<lb ed="#Qb"/>Filius est a Patre aeternaliter, sed non in diver<lb ed="#Qb"/>sitate
substantiae<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1912">
<lb ed="#Qb"/>6. Item, cum sint quatuor genera causarum,
<lb ed="#Qb"/>efficiens, formalis, finalis et materialis<!--4-->, tres autem
<lb ed="#Qb"/>causae ab aeterno sunt, quarum nulla est ab al<lb ed="#Qb"/>tera,
pari ratione erit causa materialis aeterna<lb ed="#Qb"/>liter,
quae non erit ab efficiente. Aut si non est,
<lb ed="#Qb"/>quae ratio differentiae?
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1928">
<lb ed="#Qb"/>In contrarium vero sic obicitur: a. <mentioned>Unum</mentioned>
<lb ed="#Qb"/>naturaliter est ante multa<!--5-->; ergo <mentioned>unum</mentioned> in genere
<lb ed="#Qb"/>principii ante multa in illo genere; cum ergo no<lb ed="#Qb"/>bilissima
conditio attribuenda sit principio primo,
<lb ed="#Qb"/>erit principium primum unum solum, non multa.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1941">
<lb ed="#Qb"/>b. Item, est potentia quae semper est in actu, et
<lb ed="#Qb"/>est potentia quae non est semper in actu; sed quod
<lb ed="#Qb"/>exit de potentia in actum, exit per id quod est
<lb ed="#Qb"/>in actu<!--c--><!--6-->; materia ergo, cum exeat de potentia in
<lb ed="#Qb"/>actum, exit per id quod est in actu; in primis ergo
<lb ed="#Qb"/>materia dependet a principio, cuius potentia est
<lb ed="#Qb"/>semper in actu; ergo unum solum erit princi<lb ed="#Qb"/>pium,
videlicet illud quod semper est in actu.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1962">
<lb ed="#Qb"/>c. Item, <name>Philosophus</name><!--7-->: <quote>Actus naturali<lb ed="#Qb"/>ter
praecedit potentiam</quote>, et loquitur de potentia
<lb ed="#Qb"/>quae perficitur per actum; sed actus qui perficit
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>materiam, scilicet forma, non ponitur unum princi<lb ed="#Qb"/>pium
aeternaliter; ergo nec materia quae ab ea
<lb ed="#Qb"/>perficitur: dignius enim est perficiens perfecto<!--8-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1980">
<lb ed="#Qb"/>d. Item, materia est susceptibilis privationis<!--9-->;
<lb ed="#Qb"/>sed quod est principium primum, est sine pri<lb ed="#Qb"/>vatione;
ergo materia non condividit in ratione
<lb ed="#Qb"/>principii contra primum principium.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e1991">
<lb ed="#Qb"/>e Item, materia est susceptibilis transmutationis
<lb ed="#Qb"/>ab uno in aliud<!--10-->; sed quod est huiusmodi, est
<lb ed="#Qb"/>defectibile; sed primum principium non est defi<lb ed="#Qb"/>ciens;
ergo materia prima non<!--d--> est condividens
<lb ed="#Qb"/>contra primum principium in agendo.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e2004">
<lb ed="#Qb"/>f. Item, materia habet potentiam determinatam<!--11-->:
<lb ed="#Qb"/>licet enim habeat potentiam ad hanc formam vel
<lb ed="#Qb"/>illam, non tamen habet potentiam ad omne esse
<lb ed="#Qb"/>quod fit; ergo,.cum potentia primi principii activi sit
<lb ed="#Qb"/>infinita, non habent se ex aequo in ratione principii.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e2017">
<lb ed="#Qb"/>Ex quibus concluditur quod non sunt duo prin<lb ed="#Qb"/>cipia
prima opifex et<!--e--> materia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e2024">
<lb ed="#Qb"/>g. Auctoritatibus etiam hoc idem adstruitur:
<lb ed="#Qb"/>Cum enim dicitur in libro <title>Geneseos</title><!--12-->: <quote>In principio
<lb ed="#Qb"/>creavit Deus caelum et terram</quote>, per <quote>caelum et
<lb ed="#Qb"/>terram</quote><!--f--> intelligitur materia<!--g--> corporalis et spiri<lb ed="#Qb"/>tualis;
ergo materia, cum sit creata, principium
<lb ed="#Qb"/>habet. Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>Confessio<lb ed="#Qb"/>num</title><!--13-->:
<quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e2044"><quote>In principio</quote> fecit <quote>Deus caelum et terram</quote>,
<lb ed="#Qb"/>id est in Verbo sibi coaeterno fecit materiam crea<lb ed="#Qb"/>turae
spiritualis et corporalis</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e2053">
<lb ed="#Qb"/>h. Item, in eodem libro<!--14--> dicit: <quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e2057">Duo reperio
<lb ed="#Qb"/>quae fecisti carentia temporibus: unum, quod ita
<lb ed="#Qb"/>formatum est<!--h--> ut sine ullo defectu, sine ullo<!--i--> in<lb ed="#Qb"/>tervallo
mutationis, quamvis mutabile, tamen non
<lb ed="#Qb"/>mutatum<!--k-->, tua aeternitate atque immutabilitate<!--l-->
<lb ed="#Qb"/>perfruatur; alterum, quod ita informe erat, ut ex
<lb ed="#Qb"/>qua forma in quam formam vel motionis<!--m--> vel
<lb ed="#Qb"/>stationis mutaretur, quo tempori<!--n--> subderetur, non
<lb ed="#Qb"/>haberet</quote>. Sed hoc fuit materia; ergo materia
<lb ed="#Qb"/>habuit principium; non ergo duo principia.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-d1e2080">
<lb ed="#Qb"/>Solutio<!--o-->: Respondendum est ad iam dicta quod
<lb ed="#Qb"/>opifex et materia duo dicuntur principia rerum cor<lb ed="#Qb"/>poralium
quae fiunt ex materia, sed differenter:
<lb ed="#Qb"/>opifex ut a quo, materia vero ut de quo vel ex
<lb ed="#Qb"/>quo; sed non sunt<!--p--> duo principia, quorum neutrum
<lb ed="#Qb"/>sit<!--q--> ab altero: nam ipsa materia est ab opifice.
<lb ed="#Qb"/>Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro <title>De Symbolo</title><!--15-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai1t1s1q1c3-Qd1e2102">ideo omnipotens est, quia ex nihilo fecit<!--r-->
<pb ed="#Qb" n="13"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>quaecumque fecit. Non enim eum aliqua materies
<lb ed="#Qb"/>adiuvit, ex qua demonstraret artis suae potentiam,
<lb ed="#Qb"/>sed ex nihilo creavit cuncta. Hoc enim est<!--a--> esse
<lb ed="#Qb"/>omnipotentem, ut non solum fabrica, sed et<!--b--> ma<lb ed="#Qb"/>teries
ab illo esse inveniatur qui non habuit ini<lb ed="#Qb"/>tium</quote>.