-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7.xml
567 lines (567 loc) · 38.5 KB
/
ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Ia-IIae, Inq. 2, Tract. 3, S. 2, Q. 1, T. 2, M. 2, C. 7</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Ia-IIae, Inq. 2, Tract. 3, S. 2, Q. 1, T. 2, M. 2, C. 7</title>
<date when="2017-06-27">June 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="quaracchi1928">Quaracchi 1928</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-06-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Qb" n="184"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7">
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e107">Ia-IIae, Inq. 2, Tract. 3, S. 2, Q. 1, T. 2, M. 2, C. 7</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e110" type="question-title">QUAM COGNITIONEM HABUERINT ANGELI DE REBUS ORDINIS NATURALIS.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e113">
<lb ed="#Qb"/>Consequenter quaeritur de cognitione quam<!--l--> ha<lb ed="#Qb"/>bere
potuit angelus ex<!--m--> sua natura primitus
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>sive<!--n--> respectu naturalium sive rerum quae sub<lb ed="#Qb"/>sunt
vel subesse poterant libero arbitrio<!--7-->.
</p>
<div xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Dd1e126" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e128">ARTICULUS I.</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e131" type="question-title">Quomodo angeli cognouerint res naturales.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e134">
<lb ed="#Qb"/>Et primo respectu naturalium<!--o-->. Si enim habuit
<lb ed="#Qb"/>cognitionem illarum<!--p-->, aut habuit per formam in<lb ed="#Qb"/>natam
aut per formas datas aut acquisitas<!--q-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e143">
<lb ed="#Qb"/>Per formam innatam non videtur, quia illae for<lb ed="#Qb"/>mae
non possent esse nisi universalium formarum;
<lb ed="#Qb"/>sed cognitis universalibus formis non propter hoc
<lb ed="#Qb"/>fieret cognitio singularium, et ita angelus nesciret
<lb ed="#Qb"/>singularia. Si vero diceretur quod essent ibi formae
<lb ed="#Qb"/>singularium, non possent esse numero aequales,
<lb ed="#Qb"/>quia infinita possent esse singularia, formae vero
<lb ed="#Qb"/>sive similitudines in<!--r--> intellectu essent finitae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e163">
<lb ed="#Qb"/>Si vero fuit secundum formas datas: sed non ab
<lb ed="#Qb"/>inferiori substantia, quia inferior natura non dat
<lb ed="#Qb"/>superiori; ergo secundum datas a Deo; aut ergo
<lb ed="#Qb"/>tot datae erant a principio conditionis quot es<lb ed="#Qb"/>sent
cognoscibiles aut alicuius rei naturalis esset
<lb ed="#Qb"/>nescientia. Si veros tot essent a principio: hoc
<lb ed="#Qb"/>non videtur, quia res singulares possunt multi<lb ed="#Qb"/>plicari,
secundum illud <title>Ioan.</title> 5,17: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e182">Pater meus
<lb ed="#Qb"/>usque modo operatur et ego operor</quote>; formae au<lb ed="#Qb"/>tem
datae a<!--u--> principio erant in certo numero.
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Aut oporteret, facta rerum multiplicatione, multi<lb ed="#Qb"/>plicari
species vel similitudines apud intellectum
<lb ed="#Qb"/>angelicum: quod non videtur; non ergo cognitio
<lb ed="#Qb"/>omnium naturalium naturalis est per formas datas
<lb ed="#Qb"/>a principio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e204">
<lb ed="#Qb"/>Si vero per formas acquisitas: ergo, cum in<lb ed="#Qb"/>telligibile
dicatur perfectio intelligentis, esset illa
<lb ed="#Qb"/>forma nobilior intellectu angelico. Praeterea, si
<lb ed="#Qb"/>reciperent a rebus, aut reciperent per modum
<lb ed="#Qb"/>illum quo speculum recipit aut quo recipit sen<lb ed="#Qb"/>sus;
sed sive sic sive sic, oporteret<!--v--> esse ali<lb ed="#Qb"/>quam
continuationem inter rem a qua reciperet
<lb ed="#Qb"/>et intellectum angelicum recipientem; cum ergo
<lb ed="#Qb"/>nulla sit continuatio rei corporeae separatae ad
<lb ed="#Qb"/>incorpoream, non erit cognitio angeli naturalis
<lb ed="#Qb"/>per formas receptas vel<!--x--> acquisitas a rebus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e230">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad quod dicendum quod cognitio
<lb ed="#Qb"/>naturalis rerum naturalium aut fuit quantum ad
<lb ed="#Qb"/>formas universales quae fuerunt omnes primitus
<lb ed="#Qb"/>creatae: et secundum hoc potuit esse per simili<lb ed="#Qb"/>tudines
innatas vel a principio conditionis datas<!--z-->.
<pb ed="#Qb" n="185"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Magis autem videntur innatae esse a principio
<lb ed="#Qb"/>in<!--a--> intelligentia angelica existentes quam post<!--b-->
<lb ed="#Qb"/>conditionem datae, ne videretur intelligentia angelica
<lb ed="#Qb"/>a principio esse<!--c--> quasi tabula nuda. Unde
<lb ed="#Qb"/><name>Augustinus</name>, in<!--d--> libro <title>Super Genesim ad litteram</title><!--1-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e260">In se ipsa longe aliter nota est creatura an<lb ed="#Qb"/>gelis
quam nobis. Illis enim primordialiter<!--e-->, ut ita
<lb ed="#Qb"/>dicam, vel originaliter, sicut eam Deus primitus
<lb ed="#Qb"/>condidit et post eam conditionem a suis operibus
<lb ed="#Qb"/>requievit<!--2-->; non condendo aliquid amplius; nobis
<lb ed="#Qb"/>autem secundum rerum conditarum administratio<lb ed="#Qb"/>nem
iam per ordines temporum, secundum quam
<lb ed="#Qb"/>Deus, iam<!--f--> illis rebus per senariam distinctionem
<lb ed="#Qb"/>consummatis, <quote>usque modo operatur</quote><!--3--></quote>. Cognitio
<lb ed="#Qb"/>autem singularium est<!--g--> per similitudines quas
<lb ed="#Qb"/>sibi<!--h--> capit ex rebus existentibus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e285">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Nec oportet propter hoc<!--i--> quod formae intelligi<lb ed="#Qb"/>biles
rerum sint nobiliores intellectu angelico, quia
<lb ed="#Qb"/>res non faciunt suas similitudines in intellectu,
<lb ed="#Qb"/>sed intellectus angelicus sua virtute capit a re<lb ed="#Qb"/>bus.
Nec oportet ibi esse receptionem ad modum
<lb ed="#Qb"/>sensus vel speculi, cum non sit acceptio per
<lb ed="#Qb"/>modum rei sensibilis, sed rei intelligibilis. Nec
<lb ed="#Qb"/>distantia aut interpositio corporalis tollit hanc
<lb ed="#Qb"/>cognitionem, cum incorporei<!--k--> ad corporeum non
<lb ed="#Qb"/>dicatur proprie di stantia; secundum accidens ta<lb ed="#Qb"/>men
posset dici. Unde intellectus angelicus existens
<lb ed="#Qb"/>in oriente<!--l--> posset cognitione naturali co<lb ed="#Qb"/>gnoscere<!--m-->
quod esset in occidente: si enim lumen
<lb ed="#Qb"/>corporale, quod est in oriente, statim apparet in
<lb ed="#Qb"/>occidente<!--4-->, multo fortius lumen intelligibile<!--n--> ac<lb ed="#Qb"/>cipit
similitudinem statim.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Dd1e325" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e327">ARTICULUS II</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e330" type="question-title">Quomodo angeli cognoscant ea quae subsunt liber arbitrio<!--5-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e333">
<lb ed="#Qb"/>Deinde quaeritur de iis quae subsunt libero
<lb ed="#Qb"/>arbitrio alterius angeli vel alicuius hominis qua<lb ed="#Qb"/>liter
possit ex se cognoscere. Si enim homo se<lb ed="#Qb"/>cundum
animam rationalem potest aliquando ex
<lb ed="#Qb"/>se<!--o--> cognoscere quae subsunt libero arbitrio al<lb ed="#Qb"/>terius
hominis, ut quod velit hoc vel illud, per
<lb ed="#Qb"/>effectus consequentes vel per indicia<!--p-->, nobilior
<lb ed="#Qb"/>autem est cognitio angeli de natura quam co<lb ed="#Qb"/>gnitio
hominis: ergo potest aliquo modo cogno<lb ed="#Qb"/>scere
ea quae subsunt libero arbitrio; potest ergo
<lb ed="#Qb"/>quaeri secundum quem modum.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e359">
<lb ed="#Qb"/>1. Per causam enim non potest cognoscere: hoc
<lb ed="#Qb"/>solius Dei. est vel illius cuius est liberum
<lb ed="#Qb"/>Dicitur enim <title>I Reg.</title> 16,7: <quote>Deus intuetur
<lb ed="#Qb"/>cor</quote>, et<!--q--> <title>I Cor.</title> 2,11: <quote>Nemo scit quae sunt hominis
<lb ed="#Qb"/>nisi spiritus qui est in eo</quote>. Non ergo per causam
<lb ed="#Qb"/>ergo, cum omnis certitudo sit per
<lb ed="#Qb"/>causam vel per effectum<!--r-->, cognoscit per effec<lb ed="#Qb"/>tum;
ergo eius cognitio<!--s--> non differt a cognitione
<lb ed="#Qb"/>hominis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e381">
<lb ed="#Qb"/>2. Praeterea, si cognosceret per effectum, cum
<lb ed="#Qb"/>nullus sit effectus nisi intelligibilis aut sensibilis,
<lb ed="#Qb"/>altero istorum cognoscit. Non sensibili, ut videtur,
<lb ed="#Qb"/>quia sensibile, ut sensibile, non cognoscitur ab
<lb ed="#Qb"/>intellectu, cum non moveat intellectum. Si vero in<lb ed="#Qb"/>telligibili
effectu cognoscat, pari ratione immediate
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>posset cognoscere illud quod subest libero arbitrio
<lb ed="#Qb"/>sicut illud, cum utrumque sit intelligibile.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e404">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad quod dicendum quod angeli na<lb ed="#Qb"/>turaliter
vigent<!--t--> ampliori perspicacitate cogno<lb ed="#Qb"/>scendi
quam homines. Unde, cum in hoc differat
<lb ed="#Qb"/>cognitio creàturae intellectualis a divina cogni<lb ed="#Qb"/>tione
quod Deus cognoscit ea quae sunt liberi
<lb ed="#Qb"/>arbitrii per se, intellectualis vero non cognoscit
<lb ed="#Qb"/>per se ea quae sunt liberi arbitrii, sed per indicia
<lb ed="#Qb"/>- unde <name>Augustinus</name>, in libro <title>De ecclesiasticis
<lb ed="#Qb"/>dogmatibus</title>, 49 cap. 6 : <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e425">Internas animae cogita<lb ed="#Qb"/>tiones<!--u-->
diabolum non videre certissimum est,
<lb ed="#Qb"/>sed motibus corporis ab illo et affectionum in<lb ed="#Qb"/>diciis
colligi<!--v--> experimento didicimus; secreta au<lb ed="#Qb"/>tem
cordis solus ille novi t ad quem dicitur<!--7-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e435">Tu
<lb ed="#Qb"/>solus nosti corda filiorum hominum</quote></quote> -- in hoc<!--x-->
<lb ed="#Qb"/>differt angelus ab homine quod angelus cogno<lb ed="#Qb"/>scit
ea quae sunt liberi arbitrii, ut affectiones,
<lb ed="#Qb"/>per indicia quae ab eis discerni possunt, a nobis
<lb ed="#Qb"/>autem non discernuntur, et hoc est quia vigent
<lb ed="#Qb"/>maiori acumine intelligentiae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e453">
<lb ed="#Qb"/>Si vero obiciatur: aut indicium illud est
<lb ed="#Qb"/>sensibile aut intelligibile in se - dico quod illud
<lb ed="#Qb"/>indicium est aliqua impressio facta in corpore ab
<lb ed="#Qb"/>affectione animae, quae latet nostram cognitio<lb ed="#Qb"/>nem<!--y-->
aliquando; et licet sit apprehensibile a<!--z-->
<lb ed="#Qb"/>sensu interiori vel a nostra ratione, tamen latet
<pb ed="#Qb" n="186"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>eam propter maximam sui inclinationem ad cor<lb ed="#Qb"/>pus
nostrum; non latet autem intellectum ange<lb ed="#Qb"/>licum
propter sui abstractionem a corpore et na<lb ed="#Qb"/>turae
subtilitatem. Hoc tamen nonnisi opinando
<lb ed="#Qb"/>dicitur propter verbum <name ref="#Augustine">Augustini</name>, in libro
<lb ed="#Qb"/><title>Retractationum, 56 cap.</title><!--a--><!--1-->, sic dicentis: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e488">In quo<lb ed="#Qb"/>dam
loco<!--2-->, ubi dixi daemones aliquando et ho<lb ed="#Qb"/>minum
dispositiones, non solum voce prolatas,
<lb ed="#Qb"/>verum etiam cogitatione conceptas, cum signa
<lb ed="#Qb"/>quaedam ex animo exprimuntur in corpore, tota
<lb ed="#Qb"/>facilitate perdiscere, dixi hoc audaciore asseve<lb ed="#Qb"/>ratione
quam debui: nam pervenire ista ad no<lb ed="#Qb"/>titiam
daemonum per<!--b--> nonnulla etiam experi<lb ed="#Qb"/>menta
compertum est. Sed utrum signa quaedam
<lb ed="#Qb"/>dentur ex corpore cogitantium<!--c-->, illis sensibilia,
<lb ed="#Qb"/>nos autem latentia, an<!--d--> alia vi, et ea spiritali,
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>ista cognoscant, aut<!--e--> difficillime potest ab ho<lb ed="#Qb"/>minibus
aut omnino non potest inveniri</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e520">
<lb ed="#Qb"/>Si vero quaeratur de iis quae sunt<!--f--> liberi
<lb ed="#Qb"/>arbitrii in angelis: respondeo quod in iis na<lb ed="#Qb"/>turaliter
habent cognoscere per indicia intelligi<lb ed="#Qb"/>bilia,
ad quae impotens est<!--g--> ratio nostra de se,
<lb ed="#Qb"/>nisi hoc fieret<!--h--> adiutorio gratiae. — Et si obi<lb ed="#Qb"/>ciatur
quod pari ratione possent immediate co<lb ed="#Qb"/>gnoscere
ea quae sunt liberi arbitrii: dicendum
<lb ed="#Qb"/>quod non, quia indicia illa non sunt tantae sim<lb ed="#Qb"/>plicitatis
quantae sunt affectiones sive voluntates
<lb ed="#Qb"/>quarum sunt<!--i--> indicia, et ideo<!--k--> potest cognitio
<lb ed="#Qb"/>angelica immediate extendere se ad indicia et per
<lb ed="#Qb"/>indicia ad illa quorum sunt indicia, ipsas vero
<lb ed="#Qb"/>cogitationes sive voluntates<!--l--> sit solius Dei co<lb ed="#Qb"/>gnoscere
per se.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Dd1e555">
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e557">ARTICULUS III.</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e560" type="question-title">Utrum angeli habuerint a principio posse cognoscere futura.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e563">
<lb ed="#Qb"/>Deinde potest quaeri de angelis utrum habue<lb ed="#Qb"/>rint
posse a principio naturali<!--m--> cognitione co<lb ed="#Qb"/>gnoscere
futura.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e572">
<lb ed="#Qb"/>Quod. non, videtur: 1. Quia solius Dei videtur
<lb ed="#Qb"/>esse cognitio certitudinalis futurorum contingen<lb ed="#Qb"/>tium
et singularium. Cum enim possint esse et
<lb ed="#Qb"/>non esse, non potest illarum rerum haberi certa
<lb ed="#Qb"/>cognitio, sicut dicit <name ref="#Anselm">Anselmus</name>, in libro <title>De casu
<lb ed="#Qb"/>diaboli</title><!--3-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e590">Si de illa scientia quaeritur quae
<lb ed="#Qb"/>non est nisi cum aliquid certa ratione intelligitur,
<lb ed="#Qb"/>omnino respondeo non posse sciri quod potest
<lb ed="#Qb"/>non esse </quote>.-— Sed obiceret aliquis: Secun<lb ed="#Qb"/>dum
hoc Deus non posset habere cognitionem fu<lb ed="#Qb"/>turorum
huiusmodi. — Sed non est simile,
<lb ed="#Qb"/>sicut idem <name>Anselmus</name><!--4--> ostendit: Deus non ha<lb ed="#Qb"/>bet
cognitionem tuturorum huiusmodi<!--n--> nisi ut ei
<lb ed="#Qb"/>praesentium. Unde, quia se ipso cognoscit omnia,
<lb ed="#Qb"/>non potest sua cognitio esse nisi immutabilis et
<lb ed="#Qb"/>certissima. Non sic est de creatura, quae per
<lb ed="#Qb"/>aliud, quod creatum est, cognoscit quod cogno<lb ed="#Qb"/>scit<!--o-->.
Si ergo angeli cognoscunt per aliud quod
<lb ed="#Qb"/>cognoscunt<!--p--> de futuris, non possunt certitudi<lb ed="#Qb"/>naliter
usquequaque cognoscere futura huiusmodi
<lb ed="#Qb"/>cognitione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e626">
<lb ed="#Qb"/>Contra: a. Maior est cognitio angeli quam ho<lb ed="#Qb"/>minis;
sed homo ex superna dispositione astrorum
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>potest multa futura praedicere, ut eventum im<lb ed="#Qb"/>brium
et siccitatis ventorum; multo ergo fortius
<lb ed="#Qb"/>angeli naturali cognitione, quae fuit apud eos,
<lb ed="#Qb"/>potuerunt futura cognoscere et praedicere cum
<lb ed="#Qb"/>quadam certitudine<!--5-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e647">
<lb ed="#Qb"/>b. Praeterea, in daemonibus, sicut dicit <name>Augu<lb ed="#Qb"/>stinus</name>,
in libro <title>Retractationum</title><!--6-->, compertum est
<lb ed="#Qb"/>quod multa futura praedicunt quemadmodum eve<lb ed="#Qb"/>niunt;
sed nobilior fuit illa cognitio naturalis,
<lb ed="#Qb"/>quam habuerunt angeli a principio, quam cognitio
<lb ed="#Qb"/>naturae corruptae et obscurae in daemonibus; ergo
<lb ed="#Qb"/>multo magis potuerunt<!--q--> tunc praedicere futura.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e665">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad quod dicendum videtur quod di<lb ed="#Qb"/>stinguendum
est inter cognitionem futurorum
<lb ed="#Qb"/>prout est in bonis angelis iam confirmatis et
<lb ed="#Qb"/>prout est in daemonibus et prout fuit in angelis
<lb ed="#Qb"/>ex prima potestate naturae. Angeli enim beati
<lb ed="#Qb"/>cognoscunt futura, quae cognoscunt, in aeternis
<lb ed="#Qb"/>rationibus sive legibus; daemones vero ex qui<lb ed="#Qb"/>busdam
coniecturis per res ipsas noverunt vel
<lb ed="#Qb"/>ex diuturna<!--r--> experientia vel ex acumine intelli<lb ed="#Qb"/>gentiae,
licet obscure; vel cognoscunt ea quae
<lb ed="#Qb"/>facturi<!--s--> sunt, ex rationibus quae sunt apud ipsos
<lb ed="#Qb"/>vel accipiunt ex revelatione supernorum spirituum
<lb ed="#Qb"/>quae flenda sunt. Unde <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, in libro
<lb ed="#Qb"/><title>De civitate Dei</title><!--7-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e700">Aliud est temporalibus tempo<lb ed="#Qb"/>ralia,
mutabilibus mutabilia coniecturare<!--t--> eisque
<pb ed="#Qb" n="187"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>mutabilem et temporalem motum suae voluntatis et
<lb ed="#Qb"/>facultatis inserere: quod daemonibus certa ratione
<lb ed="#Qb"/>permissum est. Aliud autem<!--a--> in aeternis atque<!--b-->
<lb ed="#Qb"/>incommutabilibus Dei legibus, quae in eius sa<lb ed="#Qb"/>pientia
vivunt, mutationes temporum praevidere
<lb ed="#Qb"/>Deique voluntatem, quae tam certissima quam
<lb ed="#Qb"/>potentissima est omnium, spiritus eius participa<lb ed="#Qb"/>tione
cognoscere: quod sanctis angelis certa<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>discretione donatum est</quote>. Item, <name>Isidorus</name>, in
<lb ed="#Qb"/>libro <title>De institutione ecclesiastica</title><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e732">Triplici<!--d-->
<lb ed="#Qb"/>modo praescientiae acumine vigent: subtilitate
<lb ed="#Qb"/>naturae, experientia temporum<!--e-->, revelatione su<lb ed="#Qb"/>pernorum
spirituum </quote>. Et<!--f--> <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>Super
<lb ed="#Qb"/>Genesim, II libro</title><!--2-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e746">Aliquando ipsi nefandi spi<lb ed="#Qb"/>ritus
quae ipsi facturi sunt, divinando praedi<lb ed="#Qb"/>cunt<!--g--></quote>.
Angeli vero ex prima potestate naturae
<lb ed="#Qb"/>potuerunt<!--h--> praecognoscere futura quae sequun<lb ed="#Qb"/>tur
legem astrorum et superiorum<!--i--> corporum;
<lb ed="#Qb"/>potuerunt etiam praecognoscere illa futura quae
<lb ed="#Qb"/>per ipsos fienda erant; quae vero erant omnino
<lb ed="#Qb"/>in dispositione divina vel in libero arbitrio alte<lb ed="#Qb"/>rius
angeli vel hominis, non potuerunt cum cer<lb ed="#Qb"/>titudine
praevidere, sed tantum conicere.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e769">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1. Ad id vero quod obicitur su<lb ed="#Qb"/>perius
quod <mentioned>nullius rei futurae singularis pote<lb ed="#Qb"/>rant
habere praescientiam, quia potest res talis
<lb ed="#Qb"/>fore vel non fore</mentioned>: dicendum est quod, licet res
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>futura non sic sit scibilis sicut res quae deter<lb ed="#Qb"/>minata
est in esse, nihilominus tamen alio modo
<lb ed="#Qb"/>scibilis est<!--k--> propter causae praecedentis certi<lb ed="#Qb"/>tudinem
vel signi praecedentis. Unde de<!--l--> imbri<lb ed="#Qb"/>bus
et ventis, licet sint res singulares et futurae,
<lb ed="#Qb"/>potuit haberi certitudo ex lege supernorum cor<lb ed="#Qb"/>porum<!--m-->,
salva tamen dispositione divina, quae
<lb ed="#Qb"/>potest mutare aliter, cum vult: et ideo non di<lb ed="#Qb"/>citur
simpliciter certitudo, sed<!--n--> cum conditione
<lb ed="#Qb"/><mentioned>nisi Deus aliter ordinaverit</mentioned>. Ex signis etiam
<lb ed="#Qb"/>cognoscunt nautae mutationes temporum; multo
<lb ed="#Qb"/>autem eminentius quam nautae vel astrologi co<lb ed="#Qb"/>gnoscunt
huiusmodi futura. Unde <name>Augusti<lb ed="#Qb"/>nus</name>,
<title>De civitate Dei</title><!--3-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e810">Quorumdam signo<lb ed="#Qb"/>rum
nobis occultorum maiori experientia multo
<lb ed="#Qb"/>plura quam homines futura prospiciunt<!--o--></quote>. Sed
<lb ed="#Qb"/>attendendum quod illa certitudo, quantacumque<!--p-->
<lb ed="#Qb"/>sit, nihil est respectu illius certitudinis futurorum
<lb ed="#Qb"/>qua<!--q--> Deus in se ipso cognoscit futura: quantum<lb ed="#Qb"/>cumque
enim ascendat certitudo per hanc viam,
<lb ed="#Qb"/>non est proportio respectu divinae: in hoc etiam<!--r-->
<lb ed="#Qb"/>est comparatio quod divina est maior et haec est
<lb ed="#Qb"/>minor. Similiter si comparetur respectu illius co<lb ed="#Qb"/>gnitionis,
qua angeli sancti<!--s--> cognoscunt in Verbo,
<lb ed="#Qb"/>nullatenus proportionatur in certitudine, sed in
<lb ed="#Qb"/>hoc comparantur<!--t--> quod illa, quae est in angelis
<lb ed="#Qb"/>sanctis, est maior et ista est minor.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Dd1e845" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e847">ARTICULUS IV</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Hd1e850" type="question-title">Utrum angeli naturali cognitione potuerunt cognoscere Deum venisse in carnem.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e853">
<lb ed="#Qb"/>Deinde quaeritur utrum angeli naturali cogni<lb ed="#Qb"/>tione
potuerunt cognoscere Deum venisse in car<lb ed="#Qb"/>nem,
cum venit. Dico autem naturalem illam quae
<lb ed="#Qb"/>est praeter gratiam gratum facientem vel gratiam
<lb ed="#Qb"/>gratis datam, sicut in Prophetis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e866">
<lb ed="#Qb"/>Quod non, videtur: 1. Si enim boni angeli non co<lb ed="#Qb"/>gnoverunt<!--u-->
mysterium incarnationis, sed eis datum
<lb ed="#Qb"/>fuit cognoscere<!--4-->, inferior autem est<!--v--> cognitio na<lb ed="#Qb"/>turalis
in angelis: ergo. ex cognitione naturali, cum
<lb ed="#Qb"/>Christus venit in carne, non possent cognoscere.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e879">
<lb ed="#Qb"/>Contra: a. Eminentior fuit cognitio naturalis in
<lb ed="#Qb"/>angelis quam illa quae est vel fuit in daemonibus,
<lb ed="#Qb"/>in quantum huiusmodi, cum per peccatum sit ob<lb ed="#Qb"/>scurata
intelligentia; sed daemones poterant co<lb ed="#Qb"/>gnoscere
Christum venisse in carne. Unde <title>Luc.</title>
4, 41, super illud: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e892" source="http://scta.info/resource/luc4_41">Exibant autem daemonia</quote> etc.
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/><title>Glossa</title><!--5-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e899">Nunc<!--x--> per signorum potentiam iam
<lb ed="#Qb"/>certior effectus Filium Dei arbitratur</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e906">
<lb ed="#Qb"/>b. Praeterea, <title>Luc.</title> 8 5: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e910" source="http://scta.info/resource/luc8_5">Venisti ante tempus</quote> etc.;
<lb ed="#Qb"/>iis verbis insinuatur quod cognoscebant ipsum
<lb ed="#Qb"/>esse Filium<!--y--> Dei: nam de iudicio loquuntur<!--7-->, in
<lb ed="#Qb"/>quo Filius Dei veniet ad puniendum Satan cum
<lb ed="#Qb"/>complicibus suis; multo ergo fortius angeli ex
<lb ed="#Qb"/>naturali cognitione potuerunt cognoscere Chri<lb ed="#Qb"/>stum
venisse in carne.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e927">
<lb ed="#Qb"/>2. Sed adhuc obicitur quod ista cognitio, quam
<lb ed="#Qb"/>habuerunt daemones, non fuit certitudo sive scien<lb ed="#Qb"/>tia,
propter illud <title>I Cor.</title> 2,8: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e935" source="http://scta.info/resource/Icor2_8">Si cognovissent,
<lb ed="#Qb"/>nunquam Dominum gloriae crucifixissent</quote>, <title>Glos<lb ed="#Qb"/>sas</title><!--8-->
<title>De daemonibus</title>, <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e943">nunquam Christum cru<lb ed="#Qb"/>cifigi
suggessissent</quote>. Ergo cognitio, quam illi
<lb ed="#Qb"/>habebant de hoc<!--z-->, Christum venisse in carne,
<lb ed="#Qb"/>nunquam fuit certitudo. Quid ergo dicendum de
<pb ed="#Qb" n="188"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>angelis quantum ad cognitionem naturalem, utrum
<lb ed="#Qb"/>potuerunt cognoscere? etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e962">
<lb ed="#Qb"/>c. Praeterea, adhuc videtur quod potuerunt co<lb ed="#Qb"/>gnoscere:
si enim sciebant ipsum iam venisse ex
<lb ed="#Qb"/>Scripturis propheticis<!--a--> et aliis Veteris Testamenti
<lb ed="#Qb"/>- sicut habetur super illud <title>Luc.</title> 8, 28: <quote>Quid
<lb ed="#Qb"/>mihi</quote> etc.<!--b--> <title>Glossa</title><!--1-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e975">Sciebant daemones per
<lb ed="#Qb"/>adventum<!--c--> Domini se aliquando in abyssum mer<lb ed="#Qb"/>gendos,
non futura praedivinantes, sed Prophe<lb ed="#Qb"/>tarum
dicta recolentes</quote>; ex quo accipitur quod
<lb ed="#Qb"/>sciebant adventum ipsius - multo ergo fortius
<lb ed="#Qb"/>angeli ex naturali cognitione poterant pervenire
<lb ed="#Qb"/>ad notitiam Scripturarum et ita cognoscere Filium
<lb ed="#Qb"/>Dei venisse in carne.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e993">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, <title>IX De civitate Dei</title><!--2-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e997">Innotuit daemo<lb ed="#Qb"/>nibus,
non per id quod est vita aeterna et lumen
<lb ed="#Qb"/>incommutabile, quod illuminat pios, sed per<!--d-->
<lb ed="#Qb"/>temporalia quaedam suae virtutis effecta<!--e--> et oc<lb ed="#Qb"/>cultissima
signa suae praesentiae<!--f--> quae angelicis
<lb ed="#Qb"/>sensibus malignorum<!--g--> spirituum possent esse
<lb ed="#Qb"/>conspicua potius quam infirmitati hominum</quote>,
<lb ed="#Qb"/>Quaeritur ergo de angelis, in natura sua con<lb ed="#Qb"/>sideratis,
utrum possent per ista signa cogno<lb ed="#Qb"/>scere.
Quod videtur: Quia<!--h-->, cum daemones
<lb ed="#Qb"/>habuerint notitiam horum<!--i--> signorum, aut habue<lb ed="#Qb"/>runt<!--k-->
ex naturali cognitione aut ex dono. Si ex
<lb ed="#Qb"/>dono<!--l-->, pari ratione, immo multo fortius angelis
<lb ed="#Qb"/>in natura sua datur hoc donum, et ita, sive ex
<lb ed="#Qb"/>naturali cognitione sive ex dono habuerunt, an<lb ed="#Qb"/>geli
in sua natura<!--m--> possunt habere et ita possent
<lb ed="#Qb"/>cognoscere Filium Dei venisse in carne.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e1036">
<lb ed="#Qb"/>Solutio<!--n-->: 1. Ad primum dicendum<!--o--> quod
<lb ed="#Qb"/>boni angeli aliqui non cognoverunt ad plenum
<lb ed="#Qb"/>Christum venisse in carne, nihilominus tamen
<lb ed="#Qb"/>poterant cognoscere<!--p--> ipso apparente in carne, se<lb ed="#Qb"/>cundum
quod dicitur <title>I Tim.</title> 3, 16: <quote>Manifestatum<!--q-->
<lb ed="#Qb"/>est in carne pietatis sacramentum, apparuit an<lb ed="#Qb"/>gelis</quote>.
Sed aliquo modo cognoverunt mali angeli
<lb ed="#Qb"/>quo modo non cognoverunt boni, quia quaedam
<lb ed="#Qb"/>cognitio est<!--r--> in poena vel impedimento malae
<lb ed="#Qb"/>operationis sive cohibitione potestatis, et hoc
<lb ed="#Qb"/>modo poterant cognoscere mali angeli Christum
<lb ed="#Qb"/>venisse in carne, quo modo non cognoverunt boni.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e1065">
<lb ed="#Qb"/>Ad id vero quod posset obici quod nobilior
<lb ed="#Qb"/>est cognitio bonorum angelorum gratuita quam
<lb ed="#Qb"/>illa quae est naturalis vel illa quae est malorum
<lb ed="#Qb"/>angelorum: dicendum quod hoc verum est,
<lb ed="#Qb"/>sed tamen aliqua est cognitio malorum angelorum
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>secundum aliquem modum, secundum quem non
<lb ed="#Qb"/>est cognitio bonorum<!--a-->, nec huiusmodi cognitio,
<lb ed="#Qb"/>quae est in malis, spectat ad nobilitatem nec est
<lb ed="#Qb"/>aliqua cognitiò naturalis quae non possit esse<!--b-->
<lb ed="#Qb"/>in bonis angelis; et bene sequitur <mentioned>si non co<lb ed="#Qb"/>gnoverunt
ad plenum boni angeli cognitione gra<lb ed="#Qb"/>tuita,
nec ad plenum cognoverunt vel<!--c--> cognoscere
<lb ed="#Qb"/>potuerunt cognitione naturali</mentioned>: cognitio
<lb ed="#Qb"/>enim naturalis diminuta est respectu gratuitae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e1101">
<lb ed="#Qb"/>2. Ad hoc quod obicitur <mentioned>utrum cognitio, quam
<lb ed="#Qb"/>habuerunt daemones, esset scientia</mentioned>: dicendum
<lb ed="#Qb"/>quod nomen scientiae aliquando sumitur commu<lb ed="#Qb"/>niter,
aliquando proprie. Communiter, cum dici<lb ed="#Qb"/>tur<!--3-->:
scire<!--d--> est vehementer opinari et non falli,
<lb ed="#Qb"/>et hoc modo sciebant Filium Dei venisse in carne.
<lb ed="#Qb"/>Alio modo dicitur<!--4--> <mentioned>scire</mentioned> certa ratione intelligere,
<lb ed="#Qb"/>et secundum hoc dicitur iterum <mentioned>scire</mentioned> in eis,
<lb ed="#Qb"/>quia ex divinis Scripturis certa ratione compre<lb ed="#Qb"/>henderunt
Christum venisse in carne. Si vero ac<lb ed="#Qb"/>cipiatur.
<mentioned>scire</mentioned> pro eo quod est cognoscere cau<lb ed="#Qb"/>sam<!--5-->,
et qùoniam illius est causa et quoniam im<lb ed="#Qb"/>possibile
est aliter se habere, hoc est scire sim<lb ed="#Qb"/>pliciter:
et isto modo non sciverunt ipsum esse
<lb ed="#Qb"/>Filium Dei. Unde <name>Hilarius</name>, <title>Super<!--e--> Matthaeum</title><!--6-->:
<lb ed="#Qb"/>Magis suspìcari quam nosse credendi sunt; et
<lb ed="#Qb"/>sic accipitur illud<!--7-->: <quote>Si cognovissent, nunquam Dominum
<lb ed="#Qb"/>gloriae crucifixissent</quote>. - Vel aliter secun<lb ed="#Qb"/>dum
quamdam expositionem<!--8-->: Cognoverunt ipsum
<lb ed="#Qb"/>esse Filium Dei, sed non crediderunt ipsos sua
<lb ed="#Qb"/>morte damnandos. Unde super illud <title>Luc.</title> 4,41 :
<lb ed="#Qb"/>Exibant autem daemonia etc.<!--f-->, <title>Glossa</title><!--9-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e1150">Non
<lb ed="#Qb"/>ideo crucifigit eum, ut Filium Dei ignoret, sed quia
<lb ed="#Qb"/>eius morte se damnandum non praevidit; hoc
<lb ed="#Qb"/><quote>enim mysterium a saeculis<!--g--> absconditum<!--10-->; si enim
<lb ed="#Qb"/>cognovissent, nunquam Dominum gloriae cruci<lb ed="#Qb"/>fixissent</quote><!--h-->.</quote>
Unde <name>Gregorius</name><!--11-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e1164">Diabolus Re<lb ed="#Qb"/>demptorem
venisse in carne senserat, sed propter
<lb ed="#Qb"/>humilia, quae passus est, quidquid de deitate<!--i-->
<lb ed="#Qb"/>suspicatus est, ei in dubium venit pro sua su<lb ed="#Qb"/>perbia,
et non Dei natum<!--k-->, sed Dei gratia cu<lb ed="#Qb"/>stoditum
credidit</quote>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-d1e1178">
<lb ed="#Qb"/>3. Ad id<!--1--> quod obicitur de signis occultissimis:
<lb ed="#Qb"/>dicendum quod quadam sunt signa<!--m--> occultissima
<lb ed="#Qb"/>potentiae, quae communiter poterant ex cogni<lb ed="#Qb"/>tione
naturali fuisse in angelis et ex cognitione
<lb ed="#Qb"/>obscurata in daemonibus, et sunt alia, quae
<lb ed="#Qb"/>sunt propria daemonibus. Illa enim signa poten<lb ed="#Qb"/>tiae,
quae veniebant ex operibus mirabilibus, in
<pb ed="#Qb" n="189"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>quantum erant mirabilia, communia erant, ut per
<lb ed="#Qb"/>illa posset haberi et ista notitia et illa cum gratia
<lb ed="#Qb"/>gratis data ipsis bonis angelis, malis<!--a--> vero hu<lb ed="#Qb"/>iusmodi
cognitio fuit ad poenam. Illa vero signa
<lb ed="#Qb"/>potentiae, quae per se erant in inflictione poenae
<lb ed="#Qb"/>vel cohibitione potentiae, erant propria, ut per
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>quae poterant et debebant cognoscere daemones
<lb ed="#Qb"/>potentiam et iustitiam iudicis, et ideo dicebant<!--1-->:
<lb ed="#Qb"/><quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e1221" ana="mt8_29">Ut quid venisti ante tempus torquere nos?</quote> Unde
<lb ed="#Qb"/>super illud <title>Exod.</title> 5,2: <quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e1226" source="http://scta.info/resource/ex5_2">Quis est Dominus?</quote> etc.,
<lb ed="#Qb"/><title>Glossa</title><!--2-->:<quote xml:id="ahsh-l2Ai2t3s2q1t2m2c7-Qd1e1232"> Post tormenta sciunt quem ante
<lb ed="#Qb"/>scire noluerant<!--b--></quote>.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>