-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
ahsh-l2Ai3t2q1c5.xml
541 lines (541 loc) · 34.6 KB
/
ahsh-l2Ai3t2q1c5.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Ia-IIae, Inq. 3, Tract. 2, Q. 1, C. 5</title>
<author ref="#AlexanderOfHales">Alexander of Hales</author>
<respStmt>
<name xml:id="JW">Jeffrey C. Witt</name>
<resp>TEI encoder</resp>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition n="0.0.0-dev">
<title>Ia-IIae, Inq. 3, Tract. 2, Q. 1, C. 5</title>
<date when="2017-06-27">June 27, 2017</date>
</edition>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<authority><ref target="https://www.earlyfranciscans.com">ERC Project 714427: Authority and Innovation in Early Franciscan Thought</ref></authority>
<availability status="free">
<p>Published under a <ref target="https://creativecommons.org/licenses/by/4.0">Creative Commons Attribution 4.0 International</ref>
</p>
</availability>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<listWit>
<witness xml:id="Qb" n="quaracchi1928">Quaracchi 1928</witness>
</listWit>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<schemaRef n="lbp-critical-1.0.0" url="https://raw.githubusercontent.com/lombardpress/lombardpress-schema/master/src/out/critical.rng"/>
<editorialDecl>
<p>Encoding of this text has followed the recommendations of the LombardPress 1.0.0
guidelines for a critical edition.</p>
</editorialDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc status="draft">
<listChange>
<change when="2017-06-27" status="draft" n="0.0.0">
<p>Created file for the first time.</p>
</change>
</listChange>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text xml:lang="la">
<front>
<div xml:id="starts-on">
<pb ed="#Qb" n="322"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
</div>
</front>
<body>
<div xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5">
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e107">Ia-IIae, Inq. 3, Tract. 2, Q. 1, C. 5</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e110" type="question-title">SECUNDUM QUID FIEBAT TUNC DIES ET QUARE TOT<!--1-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e113">
<pb ed="#Qb" n="322"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>Quinto quaeritur secundum quid fiebat tunc<!--a-->
<lb ed="#Qb"/>dies et quare tot.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e124">
<lb ed="#Qb"/>Dicitur autem fieri dies dupliciter: vel ex prae<lb ed="#Qb"/>sentia
lucis corporalis, sicut testantur <name>Grego<lb ed="#Qb"/>rius</name><!--b--><!--2-->,
<name>Beda</name><!--3--> et <name>Hieronymus</name><!--4-->; vel ex
<lb ed="#Qb"/>praesentia lucis spiritualis, sicut testatur <name>Au<lb ed="#Qb"/>gustinus</name><!--5-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e137">
<lb ed="#Qb"/>Primo ergo procedendum est secundum pri<lb ed="#Qb"/>mam
expositionem, scilicet secundum quod dies
<lb ed="#Qb"/>habet fieri ex praesentia lucis corporalis;
<lb ed="#Qb"/>secundo, secundum secundam expositionem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e149">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Circa primum primo quaeritur quae fuerit lux
<lb ed="#Qb"/>corporalis, ex cuius praesentia fiebat dies;
<lb ed="#Qb"/>secundo, qualiter illa lux faciebat diem;
<lb ed="#Qb"/>tertio, utrum illa lux sit adhuc an desierit esse
<lb ed="#Qb"/>facto sole;
<lb ed="#Qb"/>quarto, si non desiit, sed mutatur in aliud, in
<lb ed="#Qb"/>quid mutata est;
<lb ed="#Qb"/>quinto, utrum in uno die facta sunt illa opera,
<lb ed="#Qb"/>de quibus agitur <title>Gen.</title> I, an pluribus diebus;
<lb ed="#Qb"/>sexto, quare non dicitur nox facta esse sicut
<lb ed="#Qb"/>dies, cum dicitur<!--6-->: <quote>Factum est<!--c--> vespere</quote> etc.
</p>
<div xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Dd1e178" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e180">ARTICULUS 1.</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e183" type="question-title">Quae fuerit lux corporalis ex cuius praesentia fiebat dies.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e186">
<lb ed="#Qb"/>Ad. primum sic: Ex praesentia luminarium su<lb ed="#Qb"/>per
terram vel absentia videtur fieri dies et nox:
<lb ed="#Qb"/>dies enim est latio solis super terram; sed, cum
<lb ed="#Qb"/>nondum erant luminaria, non poterant ita ferri
<lb ed="#Qb"/>super terram vel<!--d--> subtus; ergo nec<!--e--> ex eorum
<lb ed="#Qb"/>allatione<!--f--> poterat fieri dies; sed quarto die primo
<lb ed="#Qb"/>facta sunt <quote>luminaria</quote>, ut patet <title>Gen.</title> 1,16; ergo non
<lb ed="#Qb"/>fuit dies usque<!--g--> ad tempus quarti diei; ergo male
<lb ed="#Qb"/>dicitur ibi primus dies<!--h--> vel secundus vel tertius.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e208">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad quod dicendum secundum istam
<lb ed="#Qb"/>opinionem quod lux ista<!--i--> non fuit lux solis vel<!--k-->
<lb ed="#Qb"/>aliorum luminarium, quia revera facta sunt quarto
<lb ed="#Qb"/>die, sed fuit quoddam corpus lucidum formatum
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>ex praeiacenti materia, ex cuius praesentia super
<lb ed="#Qb"/>terram fiebat dies, ex occasu autem eius sub
<lb ed="#Qb"/>terra nox. Et hoc habetur plane in <title>II libro Sen<lb ed="#Qb"/>tentiarum</title>,
13 dist., cap. <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e229">Si autem quaeritur qua<lb ed="#Qb"/>liter
lux illa<!--l--> facta fuerit</quote><!--7--> etc., et<!--m--> accipitur a
<lb ed="#Qb"/><name>Beda</name><!--8-->, qui dicit quod nubecula lucida, quae
<lb ed="#Qb"/>hic vocatur lux, ab initio fecit diem et noctem:
<lb ed="#Qb"/>diem<!--n-->, cum apparebat, noctem, cum erat abscon<lb ed="#Qb"/>dita,
et descendens ad occasum fecit vespere, et re<lb ed="#Qb"/>vocata
ad ortum, mane. Et hoc est quod dicitur<!--9-->:
<lb ed="#Qb"/><quote>Divisit lucem a tenebris</quote>. Unde dicimus quod
<lb ed="#Qb"/>ab illustratione lucis huiusmodi fiebant tres primi
dies sicut sequentes ab illustratione lucis solis.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Dd1e251" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e253">ARTICULUS II</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e256" type="question-title">Qualiter lux illa faciebat diem<!--10--></head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e259">
<lb ed="#Qb"/>Secundo quaeritur qualiter lux illa faciebat
<lb ed="#Qb"/>diem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e266">
<lb ed="#Qb"/>1. Aut enim illa lux<!--o--> erat sparsa circumquaque
<lb ed="#Qb"/>ex omni parte terrae<!--p--> aut in aliqua parte magis
<lb ed="#Qb"/>coadunata quam in<!--q--> alia. Si sparsa circumquaque,
<lb ed="#Qb"/>ergo ex omni parte illuminabat; ergo undique erat
<lb ed="#Qb"/>dies; ergo non erat distinctio diei<!--r--> et noctis;
<lb ed="#Qb"/>quid ergo dicitur<!--11-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e281">Divisit lucem a tenebris</quote>?
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e285">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>2. Si propter hoc dicatur quod erat coadunata
<lb ed="#Qb"/>lux illa magis in una parte illius corporis quam
<lb ed="#Qb"/>in<!--s--> alia, et quando ista<!--t--> pars illius in quo<!--u-->
<lb ed="#Qb"/>erat lux ista coadunata, erat super terram, erat
<lb ed="#Qb"/>dies, quando vero occidebat sub terra, erat nox
<lb ed="#Qb"/>- contra: probatur quod erat sparsa. Nam
<lb ed="#Qb"/>quando dictum est<!--12-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e300" source="http://scta.info/resource/gen1_1">In principio creavit Deus
<lb ed="#Qb"/>caelum et terram</quote>, ibi dicitur materia in confusione
<lb ed="#Qb"/>formarum corporalium, quae primo indistinctae
<pb ed="#Qb" n="323"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>et post distinctae sunt; unde in se includebat
<lb ed="#Qb"/>lucem illam praedictam, quia terra habebat in
<lb ed="#Qb"/>se rationem opacitatis et luminositatis, sed post,
<lb ed="#Qb"/>cum facta est lux, divisa est actualiter opacitas
<lb ed="#Qb"/>a luminositate sive opacum a luminoso et cessit
opacitas ex parte terrae, luminositas ex parte
<lb ed="#Qb"/>caeli. Et haec duo exiguntur ad hoc ut esset
<lb ed="#Qb"/>dies vel nox. Si enim non esset aliquod cor<lb ed="#Qb"/>pus
potens proicere umbram, quod fit ratione
<lb ed="#Qb"/>opacitatis, non esset tenebra; ergo a simili, si
<lb ed="#Qb"/>opacitas<!--a-->, quae cessit in partem terrae, aequaliter
<lb ed="#Qb"/>erat ex omni parte terrae<!--b-->, videtur quod similiter
<lb ed="#Qb"/>luminositas, quae cessit in partem caeli, aequa<lb ed="#Qb"/>liter
erat ex omni parte; ergo lux praedicta sparsa
<lb ed="#Qb"/>erat; ergo restat, ut prius, quod per eam non
<lb ed="#Qb"/>erat distinctio diei et noctis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e346">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, intelligamus quod nulla sit stella, sed
<lb ed="#Qb"/>tantum caelum uniforme per totum revolvatur circa
<lb ed="#Qb"/>corpora<!--c--> inferiora: tunc non erit effectus gene<lb ed="#Qb"/>rationis
et corruptionis in inferioribus, quia iste
<lb ed="#Qb"/>effectus est in eis a planetis maxime et etiam ab
<lb ed="#Qb"/>aliis stellis secundum elongationem earum vel
<lb ed="#Qb"/>approximationem<!--1-->; erit tamen effectus conserva<lb ed="#Qb"/>tionis
rerum in esse ab ipso caelo: iste enim ef<lb ed="#Qb"/>fectus,
qui est conservare in esse, uniformis est;
<lb ed="#Qb"/>unde bene est ab eo quod uniforme est. Cum
<lb ed="#Qb"/>igitur in tribus primis diebus nondum factae es<lb ed="#Qb"/>sent
stellae, non erat generatio et corruptio in
<lb ed="#Qb"/>inferioribus, erat tamen in eis tunc conservatio,
<lb ed="#Qb"/>quia de factis tunc nihil deperiit, et non erat
<lb ed="#Qb"/>ponere a quo esset huiusmodi conservatio, a quo
<lb ed="#Qb"/>scilicet creato, nisi ab illa luce praedicta; lucis
<lb ed="#Qb"/>ergo illius erat conservare res iam entes<!--d-->; sed
<lb ed="#Qb"/>non conservaret uniformiter nisi esset sparsa ex
<lb ed="#Qb"/>omni parte, quia non aeque distaret semper ab
<lb ed="#Qb"/>omnibus, si coadunata esse in aliqua<!--e--> parte
<lb ed="#Qb"/>sicut sol; ergo non faciebat distinctionem diei
<lb ed="#Qb"/>et noctis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e396">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Respondeo: Licet <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--2--> videatur di<lb ed="#Qb"/>cere
de luce spirituali, tamen supponamus ad
<lb ed="#Qb"/>praesens quod lux ista fuerit corporalis, sicut
<lb ed="#Qb"/>exponit <name>Beda</name>, <name>Gregorius</name> et <name>Hieronymus</name>.
<lb ed="#Qb"/>Dicimus ergo quod in principio, quando creatum
<lb ed="#Qb"/>est caelum et terra, in terra, quae erat materia
<lb ed="#Qb"/>omnium corporum mutabilium, continebantur per
<lb ed="#Qb"/>confusionem perspicuitas<!--f--> et opacitas, postmo<lb ed="#Qb"/>dum
vero, cum dictum est<!--3-->: <quote>Fiat lux</quote><!--g-->, divisa est
<lb ed="#Qb"/>actualiter perspicuitas ab opacitate, et tunc opa<lb ed="#Qb"/>cum,
cum cessit ex parte terrae<!--h--> propter sui re<lb ed="#Qb"/>sistentiam,
quia scilicet non erat pervium luci,
<lb ed="#Qb"/>proiecit<!--i--> umbram, perspicuum vero, quod cessit
<lb ed="#Qb"/>in partem superiorem, sui<!--k--> giratione circa opa<lb ed="#Qb"/>cum
fecit diem et noctem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e436">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 1-3. Ad id quod obicitur quod
<lb ed="#Qb"/><mentioned>lux ista sparsa erat et sic non poterat distinguere
<lb ed="#Qb"/>diem et noctem</mentioned>: dicimus quod revera lux erat
<lb ed="#Qb"/>sparsa, quia undique ex parte terrae erat illud per<lb ed="#Qb"/>spicuum,
tamen nihilominus erat magis coadunata
<lb ed="#Qb"/>in una parte quam in aliis. Unde dicimus quod
<lb ed="#Qb"/>illud corpus, in quo erat lux ista, duplicem habe<lb ed="#Qb"/>bat
effectum: ratione enim perspicuitatis, quae<!--l-->
<lb ed="#Qb"/>erat uniformis per totum, habebat effectum conser<lb ed="#Qb"/>vandi
res corporales inferiores; ratione vero lucis,
<lb ed="#Qb"/>quae coadunata erat in aliqua parte illius corporis,
<lb ed="#Qb"/>habebat effectum declarandi et multiplicandi. Sicut
<lb ed="#Qb"/>enim dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name>, <title>Super Ioannem</title><!--4-->, et
<lb ed="#Qb"/><name>Ambrosius</name>, in <title>Hexaemeron</title><!--5-->, lux habet virtutem
<lb ed="#Qb"/>declarandi se et alia<!--m--> et multiplicandi se et alia;
<lb ed="#Qb"/>sed postmodum, cum facti sunt planetae, secun<lb ed="#Qb"/>dum
allationem<!--n--> suam in obliquo<!--o--> circulo secun<lb ed="#Qb"/>dum
propinquius et remotius fuit generatio et
<lb ed="#Qb"/>corruptio in rebus. Bene<!--p--> ergo concedimus quod
<lb ed="#Qb"/>lux, in eo quod sparsa erat, non faciebat diem et
<lb ed="#Qb"/>noctem, sed secundum quod coadunata<!--q-->: utrum<lb ed="#Qb"/>que
enim erat ibi reperire, scilicet et sparsionem
<lb ed="#Qb"/>uno modo et coadunationem alio modo.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Dd1e490" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e492">ARTICULUS III-IV</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e495" type="question-title">Utrum lux ista sit adhuc an desierit facto sole et in quid mutata sit.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e498">
<lb ed="#Qb"/>Tertio quaeritur utrum ista<!--r--> lux sit adhuc an
<lb ed="#Qb"/>desierit esse facto sole, sicut videtur dicere quae<lb ed="#Qb"/>dam
opinio<!--6-->. Dicit enim quod lux ista erat im<lb ed="#Qb"/>perfecta
sive diminuta respectu luminis solis et
sole adveniente cessit in materiam ex qua ipsa
<lb ed="#Qb"/>facta erat.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e511">
<lb ed="#Qb"/>1. Si dicatur quod desiit esse penitus, ex hoc
<lb ed="#Qb"/>videtur sequi inconveniens, scilicet quod Deus
<lb ed="#Qb"/>aliquid fecerit quod statim desineret esse, et
<lb ed="#Qb"/>sic non videretur summe sapiens.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e522">
<lb ed="#Qb"/>2. Item, probatur adhuc quod non cessit soli,
<lb ed="#Qb"/>quia completius non cedit minus completo; sed
<pb ed="#Qb" n="324"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>ista<!--a--> lux completior erat luce solis; ergo non
<lb ed="#Qb"/>cessit luci solis. - Probatio mediae: Dicit
<lb ed="#Qb"/><name>Damascenus</name><!--1--> quod opera primae diei et sep<lb ed="#Qb"/>timae
completiora sunt operibus ceterorum die<lb ed="#Qb"/>rum;
ergo, cum ista lux esset opus primae diei, sol
<lb ed="#Qb"/>vero opus quartae diei, ista lux nobilior erat sole.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e547">
<lb ed="#Qb"/>3. Item, a nobiliori causa nobilior est effectus;
<lb ed="#Qb"/>sed dies est effectus lucis<!--b-->; ergo a nobiliari luce
<lb ed="#Qb"/>nobilior dies; sed primus dies est nobilior quarto;
<lb ed="#Qb"/>ergo a<!--c--> nobiliare luce; ergo nobilior erat<!--d--> lux
<lb ed="#Qb"/>praedicta luce solis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e560">
<lb ed="#Qb"/>4. Item, artifices isti inferiores non statim faciunt
<lb ed="#Qb"/>rem perfectam, sed per successionem procedunt
<lb ed="#Qb"/>operando ab incompleto ad completum, et hoc
<lb ed="#Qb"/>est propter sui insufficientiam; cum ergo Deus
<lb ed="#Qb"/>sit sufficientissimus Artifex, non est in eo ut procedat
<lb ed="#Qb"/>ab incompleto ad completum, sed statim
<lb ed="#Qb"/>facit<!--e--> rem perfectam; cum ergo lux ista fuerit
<lb ed="#Qb"/>opus Dei, constat quod facta est in sua perfectione;
<lb ed="#Qb"/>ergo non cessit lumini solis tamquam incompletum
<lb ed="#Qb"/>completo, sicut ponit nunc dieta
<lb ed="#Qb"/>opinio.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e586">
<lb ed="#Qb"/>5. Si dicatur quod adhuc manet, quaeritur tunc:
<lb ed="#Qb"/>aut ita manet quod<!--f--> est sub eadem forma, in
<lb ed="#Qb"/>qua tunc erat, aut ita quod<!--g--> mutatur in aliud vel
<lb ed="#Qb"/>quod ex ea aliquid factum est. Si dicatur quod
<lb ed="#Qb"/>sub eadem forma: ergo nunc simul<!--h--> cum sole ra<lb ed="#Qb"/>diaret,
quod tamen non videmus. Praeterea, cum
<lb ed="#Qb"/>esset ad idem opus ad quod sol, scilicet<!--1--> ad distin<lb ed="#Qb"/>guendum
diem et noctem, videretur alterum il<lb ed="#Qb"/>lorum
superfluere, cum unum sufficeret. - Si
<lb ed="#Qb"/>dicatur quod mutatur in aliud, quaeritur in quid?
<lb ed="#Qb"/>Si in solem, quia de ea factus est sol - contra
<lb ed="#Qb"/>hoc possunt adduci tres rationes nuper dictae<!--2-->:
<lb ed="#Qb"/>quia completius non est materiale ad minus com<lb ed="#Qb"/>pletum.
Praeterea, si ex ea factus est sol, quae<lb ed="#Qb"/>ritur
unde factae sunt ceterae stellae; similiter
<lb ed="#Qb"/>si ex ea facta est luna vel alia stella, quaeritur
<lb ed="#Qb"/>ex quo factus est sol, et sic<!--k--> potest quaeri de
<lb ed="#Qb"/>singulis. Propter<!--l--> hoc dicitur quod illa lux divisa
<lb ed="#Qb"/>est ita quod ex una parte factus est sol, ex alia
<lb ed="#Qb"/>luna, ex alia et alia singulae stellae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e632">
<lb ed="#Qb"/>6. Sed tunc quaeritur in quo situ erat ante divi<lb ed="#Qb"/>sionem,
utrum scilicet in inferiori aut<!--m--> in superiori
<lb ed="#Qb"/>quam sol vel aliae stellae. Quoquo modo autem di<lb ed="#Qb"/>catur,
oporteret in aliqua parte illius lucis fieri
<lb ed="#Qb"/>transmutationem secundum rectum; transmutatio
<lb ed="#Qb"/>autem secundum rectum non est naturaliter nisi
<lb ed="#Qb"/>ubi est natura levis vel gravis; ergo oporteret in
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>illa luce esse naturam levis vel gravis aut<!--a--> fieri
<lb ed="#Qb"/>violentiam circa eam, si moveretur secundum
<lb ed="#Qb"/>rectum: quorum utrumque est falsum<!--b-->; ergo non
<lb ed="#Qb"/>videtur posse dividi modo praedicto.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e661">
<lb ed="#Qb"/>7. Item, esto ita: altera pars<!--c--> eius cedit in per<lb ed="#Qb"/>fectionem
Saturni, altera in perfectionem solis et
<lb ed="#Qb"/>sic de àliis. Cum ergo Saturnus sit supremus
<lb ed="#Qb"/>planetarum, levior ergo pars cedit in Saturnum;
<lb ed="#Qb"/>ergo secundum hoc Saturnus<!--d--> citius moveretur
<lb ed="#Qb"/>quam reliqui planetae, sicut est in istis inferioribus:
<lb ed="#Qb"/>quod levius est, citius movetur, ut ignis
<lb ed="#Qb"/>quam aer; hoc autem est falsum, immo tardius
<lb ed="#Qb"/>videtur Saturnus moveri quam reliqui<!--e-->, quia non
<lb ed="#Qb"/>perficit cursum suum ante XXVIII annos<!--3-->.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e685">
<lb ed="#Qb"/>[Solutio]: Ad quod dicendum quod ista lux
<lb ed="#Qb"/>non desiit esse secundum ipsa quae prius fue<lb ed="#Qb"/>rant
ad quemdam usum, scilicet conservationem
<lb ed="#Qb"/>rerum corruptibilium et multiplicationem et ad<lb ed="#Qb"/>huc<!--f-->
ad ampliorem usum, scilicet ad generatio<lb ed="#Qb"/>nem
et corruptionem. Dicimus ergo quod ex ista
<lb ed="#Qb"/>luce per eius divisionem facta sunt omnia lumi<lb ed="#Qb"/>naria.
Non tamen oportet ponere in ea<!--g--> naturam
<lb ed="#Qb"/>gravis et levis, quia lux de natura sua est diffu<lb ed="#Qb"/>siva
sui: unde diffundit se undique, nisi habeat
<lb ed="#Qb"/>obstaculum, secundum rectum et secundum latus<!--h-->
<lb ed="#Qb"/>et circulariter<!--4-->, sicut patet in lumine candelae in
<lb ed="#Qb"/>domo. Concedimus ergo quod, etsi in partibus
<lb ed="#Qb"/>eius non esset ponere gravius et levius<!--i-->, tamen
<lb ed="#Qb"/>ibi erat ponere simplicius et minus simplex, se<lb ed="#Qb"/>cundum
quod plus vel minus<!--k--> elongabatur ab
<lb ed="#Qb"/>iis inferioribus<!--l-->, sicut est etiam in elementis.
<lb ed="#Qb"/>Unde plus videtur secundum hoc esse de natura
<lb ed="#Qb"/>simplicitatis et perspicuitatis<!--m--> in Saturno, qui est
<lb ed="#Qb"/>superior planeta, quam in aliis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e732">
<lb ed="#Qb"/>[Ad obiecta]: 7. Ad illud ergo quod<!--n--> obicitur
<lb ed="#Qb"/>quod <mentioned>secundum hoc citius moveretur</mentioned>, dicimus
<lb ed="#Qb"/>quod si moverentur planetae motu proprio praeter
<lb ed="#Qb"/>motum suarum<!--o--> sphaerarum, sicut posuit qui<lb ed="#Qb"/>dam
philosophus<!--5-->, bene<!--p--> posset hoc esse quod
<lb ed="#Qb"/>Saturnus citius moveretur; sed non sic est,
<lb ed="#Qb"/>immo sphaerarum motu moventur, sphaerae autem
<lb ed="#Qb"/>sphaeris<!--q--> non citius moventur. - Quod
<lb ed="#Qb"/>autem obicitur quod Saturnus tardior est,
<lb ed="#Qb"/>intelligitur non quia grossius corpus sit nec quia
<lb ed="#Qb"/>tardior vel remissior sit motus eius, sed quia
<lb ed="#Qb"/>maius spatium describit pertranseundo quam alii,
<lb ed="#Qb"/>ideo plus exigit de tempore: sicut si aliquid mo<lb ed="#Qb"/>veretur<!--r-->
circa rotam et aliud<!--s--> aeque cito move<lb ed="#Qb"/>retur
circa axem, multo plus exigeret de tempore
<pb ed="#Qb" n="325"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>ad perficiendum motum circuli quam illud quod<!--a-->
<lb ed="#Qb"/>circa axem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e776">
<lb ed="#Qb"/>2-4. Ad id quod obicitur<!--b--> de perfectione et no<lb ed="#Qb"/>bilitate
primae diei, dicimus quod revera lux illa
<lb ed="#Qb"/>facta est non diminuta, sed perfecta, secundum
<lb ed="#Qb"/>quod competebat usui ad quem tunc erat. Nec
<lb ed="#Qb"/>oportebat<!--c--> aliquam transmutationem fieri circa
<lb ed="#Qb"/>eam<!--d--> ad hoc ut ad illum usum esset, scilicet ad
conservationem et declarationem, ut dictum est<!--1-->,
<lb ed="#Qb"/>sed propter ulteriorem usum, scilicet ut esset causa
<lb ed="#Qb"/>perfecta generationis et corruptionis in inferiori<lb ed="#Qb"/>bus,
competebat ut ex ea fierent luminaria. Unde
<lb ed="#Qb"/>concedimus quod a Primo nihil egreditur incom<lb ed="#Qb"/>pletum
et imperfectum, quod scilicet non sit suf<lb ed="#Qb"/>ficiens
ad usum ad quem ordinatum est.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e805">
<lb ed="#Qb"/>Sed adhuc restat obiectio prius facta:
<lb ed="#Qb"/>Si enim erat lux ista perfectior luce solis, ergo
<lb ed="#Qb"/>non erat materialis ad illam; perfectior autem
<lb ed="#Qb"/>erat, quia erat opus primi diei etc.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e816">
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>Solutio: Si consideremus istam lucem quoad
<lb ed="#Qb"/>suum effectum et solem quoad suum, circum<lb ed="#Qb"/>scripto
scilicet effectu illius lucis quem in se in<lb ed="#Qb"/>cludit
sol, dicimus quod effectus illius lucis<!--e--> erat
<lb ed="#Qb"/>conservare res et declarare, solis autem effectus
<lb ed="#Qb"/>proprius est facere generationem et corruptionem:
<lb ed="#Qb"/>quod enim conservat et declarat, hoc accipit<!--f--> ab
<lb ed="#Qb"/>ista luce. Secundum ergo hanc operationem<!--g-->
<lb ed="#Qb"/>nobilior est effectus lucis quam solis, quia no<lb ed="#Qb"/>bilius
est conservare et declarare quam facere
<lb ed="#Qb"/>generationem et corruptionem: hoc patet; et ideo
<lb ed="#Qb"/>quoad hoc nobilior est<!--h--> lux ista quam lux solis
<lb ed="#Qb"/>sive quam sol. Si vero<!--i--> consideretur sol secun<lb ed="#Qb"/>dum
quod in se includit effectum illius lucis et
<lb ed="#Qb"/>cum isto superaddit alium, sic est dicere quod
<lb ed="#Qb"/>perfectior<!--k--> est sol et quoad hoc materialis est
<lb ed="#Qb"/>lux illa respectu istius<!--l-->. Similiter dicendum est
<lb ed="#Qb"/>de aliis<!--m--> planetis.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e860">
<lb ed="#Qb"/>Et per<!--n--> hoc patet solutio ad omnia obiecta.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Dd1e866" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e868">ARTICULUS V</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e871" type="question-title">Utrum uno die facta sint illa prima opera<!--2-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e874">
<lb ed="#Qb"/>Quinto quaeritur utrum uno die facta sunt illa
<lb ed="#Qb"/>prima opera an in pluribus.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e881">
<lb ed="#Qb"/>Videtur<!--o--> quod in pluribus: a. Quia in textu<!--3-->
<lb ed="#Qb"/>dicitur primus dies, secundus dies et<!--p--> tertius et
<lb ed="#Qb"/>sic deinceps.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e890">
<lb ed="#Qb"/>Contra: 1. <title>Gen.</title> 2,4: <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e894" source="http://scta.info/resource/gen2_4">Istae sunt generationes
<lb ed="#Qb"/>caeli et terrae in die qua fecit Deus caelum
<lb ed="#Qb"/>et terram</quote> etc. Ergo unicus fuit dies in quo facta
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>sunt illa prima opera. Similiter dicitur<!--q--> in trans<lb ed="#Qb"/>latione
Septuaginta: <quote>Hic est liber creaturae
<lb ed="#Qb"/>caeli et terrae</quote>; et subditur<!--r-->: <quote>Cum factus est dies</quote>,
<lb ed="#Qb"/>non dicit <mentioned>cum facti sunt dies</mentioned>.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e914">
<lb ed="#Qb"/>Solutio secundum <name ref="#Augustine">Augustini</name> opinionem pa<lb ed="#Qb"/>tebit
infra<!--4-->, sed<!--s--> secundum alios<!--5--> potest dici
<lb ed="#Qb"/>quod hic est intellectus litterae <title>Gen.</title> 2,4: <quote>In die</quote>,
<lb ed="#Qb"/>id est in tempore, ut importet in se omnes dies. Et
<lb ed="#Qb"/>iste modus loquendi reperitur alibi in Scriptura<!--6-->.
</p>
</div>
<div xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Dd1e932" type="articulus">
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e934">ARTICULUS VI</head>
<head xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Hd1e937" type="question-title">Quare non dicitur nox facta sicut dies<!--7-->.</head>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e940">
<lb ed="#Qb"/>Sexto quaeritur, cum prima die divisa sit lux
<lb ed="#Qb"/>a tenebris et dies a nocte, cum dicat Scriptura
<lb ed="#Qb"/>de divisione istorum et dicat etiam diem factum
— dicit enim<!--t--><!--8-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e948" source="http://scta.info/resource/gen1_5">Factum est vespere et mane dies
<lb ed="#Qb"/>unus</quote> —- quare similiter non dicit noctem. Et quae<lb ed="#Qb"/>stio
est communis secundum utramque opinionem.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e956">
<lb ed="#Qb"/>Respondeo: Hoc fuit quia dies, secundum quod
<lb ed="#Qb"/>huiusmodi, dicit positionem, sed nox, in quantum
<lb ed="#Qb"/>huiusmodi, dicit entis defectum; unde eius<!--u--> pro<lb ed="#Qb"/>prie
non est factio, sed potius defectio, et ideo inter
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<lb ed="#Qb"/>facturas non computatur sicut dies. Tamen nox
<lb ed="#Qb"/>bene pertinet ad divisionem, quia privationes bene
<lb ed="#Qb"/>distinguunt inter entia, et ideo de<!--v--> eius divisione
<lb ed="#Qb"/>a luce sive die loquitur Scriptura, non de factione.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e978">
<lb ed="#Qb"/>Haec solutio similiter potest esse communis
<lb ed="#Qb"/>utrique opinioni. Tamen, secundum expositio<lb ed="#Qb"/>nem<!--x-->
<name ref="#Augustine">Augustini</name>, aliter dicendum est. Dicit
<lb ed="#Qb"/>enim sic<!--9-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e992">Dies iste, quem Deus primitus fe<lb ed="#Qb"/>cit,
est cognitio angelorum praesentata<!--y--> omni<lb ed="#Qb"/>bus
operibus Dei<!--z--> hoc ordine praesentiae quo
<lb ed="#Qb"/>ordine scientiae</quote>. Est autem duplex cognitio
<pb ed="#Qb" n="326"/>
<cb ed="#Qb" n="a"/>
<lb ed="#Qb"/>angeli: quaedam matutina in Verbo, alia vesper<lb ed="#Qb"/>tina
in erum natura<!--1-->; et in<!--a--> utraque supponitur
<lb ed="#Qb"/>cognitio et dies, quia semper fit relatio creaturae
<lb ed="#Qb"/>ad ipsum facientem et praeponitur ab angelo co<lb ed="#Qb"/>gnitio
quae<!--b--> est in Verbo, cognitioni quae est in
<lb ed="#Qb"/>proprio genere<!--2-->. Et ideo dicit <name ref="#Augustine">Augustinus</name><!--3-->
<lb ed="#Qb"/>quod <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e1023">angeli creaturam in ipsa creatura sic sciunt,
<lb ed="#Qb"/>ut illi scientiae praeponant scientiam quae est in
<lb ed="#Qb"/>Verbo</quote>; Si autem praeponerent cognitioni quae
<lb ed="#Qb"/>est in verbo, illam quae est in proprio genere,
<lb ed="#Qb"/>tunc esset ibi nox, scilicet peccati, sed illa nox<!--c-->
<lb ed="#Qb"/>non esset a Deo, sed ab angelo; non sic autem
<lb ed="#Qb"/>est, et deo non<!--d--> fit ibi mentio de noctis factura.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e1041">
<lb ed="#Qb"/>Iuxta hoc nota expositiones<!--e--> eius quod di<lb ed="#Qb"/>citur
ibi<!--4-->: <quote xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-Qd1e1047" source="http://scta.info/resource/gen1_5">Factum est vespere et mane</quote>, diversas<!--f-->
<lb ed="#Qb"/>secundum diversos expositores. Secundum <name>Au<lb ed="#Qb"/>gustinum</name><!--g--><!--5-->
vespera dicitur cognitio creaturae in
<lb ed="#Qb"/>proprio genere, quae dicitur vespertina, quia sicut
<lb ed="#Qb"/>vespera declinat ad occasum vel ad tenebras, ita
<lb ed="#Qb"/>haec cognitio declinat ad non-esse, id est ad
<lb ed="#Qb"/>creaturam, quae de nihilo est. Secundum <name>Bedam</name><!--6-->
<lb ed="#Qb"/>et aliis expositores dicendum quod illud lumi<lb ed="#Qb"/>nosum
corpus primo factum revolvebatur circa
<cb ed="#Qb" n="b"/>
<!-- right side of this column is cut off -->
<lb ed="#Qb"/>terram et determinabat<!--h--> partes diei. M
<lb ed="#Qb"/>faciebat secundum quod de subtus acr
<lb ed="#Qb"/>horizonta<!--i--> nostrum, vespere secundum
<lb ed="#Qb"/>clinabat ab horizonte<!--k--> nostro ad inferio
<lb ed="#Qb"/>sicut et modo facit sol. Secundum alic
<lb ed="#Qb"/>mane designat ibi principium vel ii
<lb ed="#Qb"/>fiendae, vespere<!--l--> terminum rei factae.
</p>
<p xml:id="ahsh-l2Ai3t2q1c5-d1e1088">
<lb ed="#Qb"/>Circa secundam expositionem<!--8-->, qua
<lb ed="#Qb"/>gustini, notandum quod secundum )
<lb ed="#Qb"/>num<!--9--> videtur quod illa lux fuerit radi
<lb ed="#Qb"/>intellectum angeli ad cognoscendum in
<lb ed="#Qb"/>sic diceretur <quote>mane</quote>; vel in proprio ger
<lb ed="#Qb"/>vespere. Istae autem irradiationes<!--m--> dis
<lb ed="#Qb"/>secundum operata. In opere<!--n--> enim di
<lb ed="#Qb"/>erat triplex distinctio: lucis a tenebris
<lb ed="#Qb"/>superiorum ab interioribus et inferiorum
<lb ed="#Qb"/>et sic tria operata. Similiter in ornatu
<lb ed="#Qb"/>ornatus caeli, ornatus aeris et aquae<!--o-->
<lb ed="#Qb"/>terrae, et sic alii tres dies. Septimus<!--p-->
<lb ed="#Qb"/>terminatur<!--q--> secundum conservationem
<lb ed="#Qb"/>tarum: non enim solum oportet prodi
<lb ed="#Qb"/>conservare.
</p>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>